Catalog

13 MART 1986 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 DtmASENDA SANAT EDEBİ HAYVANLAR iSMAih GÜLGEÇ ML&TEHCENUK \anna seslenen bîr hesaplaşma Seni Çok Özledim / Yazan: Selim İleri / özgür Yayın Dağıtım / tstanbul 1986 / 236 sayfa. lirtelim: Bunca çeşitlilik, belirli AHMET CEMAL bir odaklaşmayı dışlamıyor. Bu Anılannı ve kişilerini konu alan ilk kitabı olan "Hatırtıyorum" da Selim 1leri, zaman dizinsel bir düzenlemeye bağlı kalmaksızın bir geçmişin gezisine çıkmıştı. Yazann, yapısı açısından yine bir anılar ve kişiler kitabı sayılabilecek ikinci yapıtı olan "Seni Çok özledim" ise farklı bir göriinüm sergiliyor. Bu kitabında 1leri, yayımlanmış ve yayımlanmamış yazılarının yardımıyla okurunu 1978'de başlayıp, 1985 sonuna değin varan bir başka geziye çıkanyor. Görünüş'te çok değişik duraklan kapsayan bir gezinti bu. Örneğin Befaçet Necatigü'in evinden Canetti'nin dünyasına, Monsieur Proust'un valizinden Halide Edip'in Handan'ına, Henry James'in bir roraanından, yalnıziık kokan bir yılbaşına, tarihini yıkan bir kentten Tülay Tura'nın resiralerine veya Markiz Pastanesi'nden "Bugünün Saraylısfna değin yol düşürtcn bir gezinti. Ama bir noktayı da hemen beodaklaşma, bir yazann, hep geçmişi ve geleceği kapsamış bugünleri yaşamasını bilmiş bir yazann art niyetsiz, düriist hesaplaşması diye özetlenebilir. Bu düzeyde bir hesaplaşma, bilinçli okunı da ister istemez, "Geçmişte ne vardı? Bugün elde olan ne? lendiğinde "Nasıl olnr bn?" sorusunu pek sık soran, bir başka yönüyle de hangi alanda olursa olsun değerlerine, gerek o değerler varken, gerekse gecip gittikten sonra yeterince sahip çıkmayı pek beceremeyen bir toplum olduğumuzu yadsıyamayız. bildiğimiz konusu, örneğin Diclehan Baban başlıklı yazıda şöyle irdelenmiş: "Diclehan Baban, insanın trajik seriivenine saygı duyan, kendini yok etme arzusunun edebiyatı kamuovuna yanstyabilmiş bir ülkede yuşasaydı, romanlara, fflmlere, tiyatro oyunlanna konu olabüecek bir kadındı, bir dnşiiş efsanesi... Kimbilir hangi ic acılan, hangi yetmezUkler, ruh barkuntulan beysoylu bir ailenin eğitim gönniiş kızını, Türk sinemasının yoksul mahallesine, Yeşilçaın'a itiyordu... Bu çok önemli yasam kesiti bilinmez olarak luüacak. Çünkü, pek çok benzeri gibi, Didehan Baban'ın da seriiveni, hayatı, kimseyi ilgilendirmez sanısı. ilgilendinnemeli buyruğuyla deşilmeyecek..." öteden beri Selim tleri'nin, içinde yaşadığımız ve genelde kjskançbkİann en çirkin görunüş biçimleriyle egemen olduğu bir ortamda, aynı yazgıyı paylaştığı kişilere, yani öteki yazarlara en düriist biçimde sahip çıkmış, bu sahip çıkmayı kendi yazarhk onurunun bir öğesi saymış bir yazar olduğunu duşünürUm. Son kitabında, Oguz Atay'a ait yazısının şu satırlan bu kanımı bir kez daha doğruladı: "Edebiyat metinlerinin hayat kadar acı verici olduguna pek az rastlanılır. Ofuz Atay gizli mizahına ragmen çogu kez hayat kadar acı veren metinler jazdı. Onun insanlan, korkuyu beklediler hep. Bir gün Oguz Atay'ın bir tansık gibi edebiyatımızdan gectiğini. bize birbirinden anlamlı yapıtlar bıraktığını daha kalabalık kitleler olarak kavrayacağız. Şüphesiz o gün çok güzel ve aydınlık bir gün olacak Türkiye için... Detişimin tükendiği ortamlarda, mektup yazabileceğimiz tek bir adres bilmeksizin var olmaya çalışıyoruz. Bunu galiba bir tek Ofuz Atay gördü..." SOKAR/M BİR. J Oteki yazarlara sahip çıkmış Selim İleri, "Seni Çok ÖzledtaTinde çok yönlü sanatçı ki KİM KİME DUM DUMA BEHiç AK £vet efendım Nerde hâmihk P Beden tnr dnflın l 9 Selim tleri, son kitabı "Seni Çok özledim "de okurunu 1978 yılında başlayıp 1985 sonuna uzanan bir geziye çıkanyor. Yalmz yazın alamnda kalmayıp sinema, resim vb. gibi alanlara da uzanan bu gezi, Necatigil'in evi, Elias Canetti'nin dünyası, Halide Edip'in "Handan"ı, Markiz Pastanesi, Tülay Tura'nın resimleri gibi durakları kapsıyor. Yann için neler çıkış noktası ahnabilir?" gibi sorularla yüzleştiriyor. önemli mi böyle bir yüzleşmenin gerçekleşmesi? Toplum olarak genel eğiiimlerimiz göz önünde tutulursa önemli, çünkü genelde bir yönüyle geçmişi pek çabuk unutup, aynı olaylar yineşiliğinin doğal bir yansıması olarak yukardaki panoramanın ana çizgilerini yalnızca yazın alamnda değil, ama sinema, resim vb. gibi alanlarda da belirliyor. Kendi insanlannuzı ne ölçtide merak ettiğimiz ya da anlaya * hala kfıntz teıbım? Bfendım bn beden dtrvndtn raporhyvzda şeyy sdeinir ? Buruk bir dümııda gece düşleri Burok Dttnya / Orhon Murat Arıburnu / Şiirler / Adam Yaymları / 118 sayfa. Geee Diişleri / Gültekin Emre / Şiirler / Dağyeli Yayınları / 18 sayfa. REFtk DURBAŞ Orfaoo Munıt Anbanıu, 'Kovan' (tstanbul, 1940) ve "Bu Yttrek SİZİB" (Berlin, 1982) kitaplanndan sonra 1936 yıündan beri tükenmcz bir sabırla yazmayı sürdurdügü şinierinden seçmeleri "Burnk Dünya" başlığı altmda yayımladı. "Kovan" kim bilir şimdi hangi sahafın tozlu raflan arasındadır? "Bn Yiirek Slaa" Almanya'dan gelip de hangi dost ellerin sıcakhğında yaşamasuu sürdürebilmiştir? tkinci Dünya Savası'nın dünyayı kan gölüne çevirdiği giinlerde banşın ve özgürlUğün özlü ve etkileyici şairlerinden biri olan Anburnu'nun "Buruk D i n y a " sı bu yüzden onun şiirinin okuruyla yeniden buluşmasının kavşak noktasını da işaretliyor. Fahir Onger 1946 yılında yayımlanan "Bug i n k i Şürimiz" adb antolojisinde AnburnıTnun şiirini söyle değerlendiriyordu: "Orhon Anburnu, keiimenin tam manasiyle 'orijinal' bir jairdir. Şiirin komprime' baline geldikce kuvvet ve kesafet kazanacagıaı kabul etmiş ve baaa inanmtstır. Günlük hayatımızı dolduran ufak tefek hadiseieri ve önemsiz zauoedikn te»dnfteri saaaüna konu olarak seçmiştir." bir güzellik, olağan dışı bir şaşırtıakk kendisini ele.veriyor. Nasıl ikinci Dünya Savaşı yülannda "EkmcfiBc tereyagyKadayıfiM kaymak/Alrıaa st/Ataa tab&revaa/Fıyakaaa debboy/Çahmınaşebboy!" diyerek "mnhtekJr"in canlı portresini çizmişse, daha sonra Almanya gurbetinde yasadıklanm "Bizter/tşçi çocuklanyız/Yarnın işçfleriyjz Avnıpa'da/Bir asmaköpni olduk tsddık./ÜIketer araandm..." gibi şiirleriyk yurdunu seven, özleyen bir yüreğin titreşimlerini dizelerine dökmeyi bilmiştir. Karanlıkta açan zor günlerin, dunnayan, çogalan, solmayan özgürlük çiçeğinin, sevdikçe insanı güzelleştiren umut ve barış çiçeğinin şiirsel birikimi. Birdenbire yazdmasınm görünür tehlikesi klişeleşmelere yol açıyor görünse de emek ve ekmek kokulu şiirler toplamı. "Dünyayı insanca görmekten gözJerinİB bebegi çatlamış" bir şairin nice gurbetlerden süzulmüş ömrünün buruk, ama ışıltılı dünyasının özeti. PİKNİK PİYALE M4DRA İkUi kişüikl er Yayımlanmış yazılann sanınm ikili kişilikleri var. Yani bir, tek başlanna yayımlandıklarında taşıdıkları kişilik, bir de sonradan bir kitap bağlamında "Seni Çok ÖzledinT'deki gibi yayımlanmamış yazılarla birlikte bir araya getirildiklerinde kazandıkları ikinci kişilik. Sözü edilen türden yazılar, bu ikinci kişiliği de edinebildiklerinde, yanrun mirasını daha köklü biçimde hazırlamaya koyuluyorlar. Selim tleri de, "Hatırlıyonım"un ardından "Seni Çok ÖzledinTle birlikte, günümüzde yoğun biçimde "kutlanan ve kulsanan" yazarlarımızın arasından çıkıp, yannın mirasını hazırlayanların arasına kanlıyor. Tuhaf bir eğilimimiz var: her yeni yazarımızla ya da yazar obeğimizle birlikte sanki edebiyatımız ilk kez doğuyor. "Hatırh)orum" ve "Seni Çok Özledim" gibi kıtapları, hesaplaşmalarının temeline inmeyi de başararak okumak, sanınm her şeyi bir turedi merakı icersinde değil, ama sağlıklı bir gelenek zinciri içersinde yerli yerine oturtmaraızı kolaylaştırabilir. HTZLI GAZE1 FXİ SECDET SE\ 5UMOMUM KUÜU GU(?ÜLTÜ9Ü SEN NE Yabancıhgın goftuk dnvan Güilekin Erare de, Anbnmu gibi Almanya'da yaşayan şairlerimizden. Almanya'da basılan" Gece Diişleri", "Karşoni Bir Siperde" (1980) ve "Bizsiz Gibi"den (1983) sonra yayımlanan üçüncü şiir kitabı. "Gece Duşteri", •'yabancılı|ın sognk davan"na kazınmış acı>la sevgi. ölümle ölümsüzliik gelgitınde bir yüreğin titreşimlerini duyumsatan kısa şiirlerden oluşmuş ince bir kitap. Hepsi 16 şiir. Daha önceki şiirlerınden "ince dnyarfaklann, sessiz direnmelerin" şairi olarak anımsadığımız Emre, "Gece Düşleri"nde şiirsel biçeminden çok, söylemek istedikleriyle, "damanı acı acı tütee yurdnnun bacaları"na. "mektaplann yanıtsız kaldıgı günlere" duyulan özlemi dik getirmesiyle, özetle bir yabana ülkedc "yabancılıjı" en ince aynntısına kadar iliklerinde duymasıyla var kılıyor şiirinin iskeletini. Yalın ve eüsten uzak Gerçekten de Anburnu şiirini günlük hayatırruzı dolduran olaylardan damıtıyor. Bu yüzden sık sık şiirde deyimleri kullanma yolunu seçiyor. Ya da şiirin yapısmdan gelen birden bire yazıimışhk izienimi, sözcük dizilerini deyimler haline dönüştürüveriyor. AnbBrnu'nun şiirinin bir özelliği de yalın ve süsten uzak durması. Bunun ardında ise carpıcı ÇİZGÎLİK KÂMİL MASAKACl n\ Yayın Raporu KİBAR SEMTLER Yazarv Louis Aragon / Çevirenler: Atilla Tokatlı Roza Hakmen / 523 sayfa / Can Yayınları 18971983 yılları arasında yaşayan Fransız yazar Louis Aragon'un 1936 yılında yayımlanan, ayru yıl da ülkenin en büyük edebiyat ödüllerinden Renaudot'ya değer bulunan romanı "Kibar Semder" sonunda dilimize çe\rildi. Birinci Dünya Savaşı öncesindeki Fransa'yı anlatan roman, yazann "Gerçek Dünya Monde Reel" adını verdiği dizisinin ikinci kitabını oluşturuyor. (Dizinin ilk kitabı, yine dilimize çevrilmiş olan "Çalardı Basel'in Çanlan"dır.) Kitabm kahramanı olan iki kardeşten Armand, daha sonra yazann bir başka ünlü romanı "Komiinistler"de 26 yaş büyük ve "L'Humanite"de gazeîeci olarak ortaya çıkacak, Edmond ise yine Aragon imzasını taşıyan 'Aurdien"de okurlann karştsında belirecek. "Kibar Semtler" her şeyden önce büyük bir dil ustasının ürünü. TERSİNE DÜNYA / Orhan Kemal'in romanı / 160 sayfa / Yön Yaymcılık. 1968 ythnda gulmece dergisi "Pardon"da yayımlanan ve dergi sayfalarında unutulup kalan Orhan Kemalın "Tersine Dünya' adlı romanı, Yön Yaymcılık tarafından gün ışığına çıkanldı. Kitap yine Orhan Kemal L'sta1 nın dünyasınm yoksul, harcanmış, bataklığın dibinde gezinen insanlanyla dolu. Ancak dünyalan tersine çevrilmiş bu kez söz konusu insanlann. Bu dünyanın zaptiyeleri kadın. Romandaki erkeklerse, toplumumuzda kadına geleneksel olarak yüklenen rolü oynuyorlar. Böylece, 197O'te ölen Orhan Kemal bugün Türkiye'de yeni yeni tartışılan "kaduun toplumumuzdaki yeri"ne öteki dünyadan ve gulmece havasında da olsa yeni bir boyut getiriyor. Hector Babenco tarafından perdeye uyarlanan "Öriintcek Kadının Öpüciigü" de onun dünyaca ünlü romanı. Buenos Aires'in bir cezaevinde yatan kent gerillası Valentin ile eşcinsel Molina'nın aynı hücrede buluşup yaşadıklan bir gecenin öyküsüdür kitap. Sinema tutkunu olan Molina o gece boyunca bildiği tüm fılmleri hücre arkadaşına anlaıır. Gecenin sonunda yaşayacak fazla zamanları kalmamıştır, ama ikisi de artık aynı insan değildir. 1927 yılında doğan, önce Mexico City'de, sjonra New York'ta yaşayan Puig, sinema eğitimi de görmüş, ancak bu eğiümini fılm şeridi yerine kitaplara yansıtrruş bir sanatçı. "Örümcek Kadının Öpüciiğii" ve tüm öteki kitapları onun sinema tutkusundan izler taşıyor. YANARDAĞIN ÜSTÜNDEKt KUŞ Ülkü Tamer'in toplu şiirleri/ 265 sayfa / Can Yayınları "Yanardağın Üstündeki Kuş", Ülkü Tamer'in 1959'dan bu yana yayımlanan şiir kitaplannı toplu olarak içeriyor. 1959'da A Dergi Yaynnları'ndan çıkan "Soğuk Otlann Altında"yla başlayıp Ziilfii Livaneli'nin bestelerine söz olarak yazılan şiirleri de kapsayan "Antep Neresi" kitabına kadar uzanan bir şiir serüvenini izleme olanağı buluyor okur. Ülku Tamer'den söz ederken, "Onunki göz ardı edilirse son yirmi yıllık şUrimiz eksik kalır" diyoT Cemal Süreya. "Kapılar açtı Ülkü Tamer. En azından yokladı. Yazacaklannı merak ettigim az sayıda şairden biri." AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHA.\ ÖRÜMCEK KADININ ÖPÜCÜĞÜ / Manuel Puig'in romanı/ Çeviren: Nihal Yeğinobalı/ 263 sayfa/ Öykü Yayınları İlk kitabı "Riıa Hayworth'un thaneti" yıllar önce "Rüya Gibi" adıyla (Hürriyet Yayınları) dilimize çevrilen Manuel Puig, çağdaş Arjantin edebiyatının en büyük yazarlanndandır. Yönetmen Mj KÖRFEZ ÜSTÜ YILDIZ GEZER Ahmet Yurdakul'un öyküleri / 181 sayfa / Bilgi Yayınevi İlk öyküleri 197273 yıllannda yayımlanan, 1985'te Akademi Kitabevi'nin öykü yarışmasında birinci olan, ENKA Bilim ve Sanat ödülleri'nde mansiyon alan Ahmet Yurdakul'un ilk kitabı "Körfez Üstü Yüdu Gezer" adıyla çıktı. Yurdakul'un bu kitabında sekiz öykü yer alıyor. Özellikle "Kiraz Zamanı, "Körfez Üstü Yıldız Gezer" ve "Ölmek tçin Beş Dakika" adlı öyküler ustalığa adımını sağlam atmış bir yazarla karşı karşıya olduğumuzu gösteriyor. DÜNYA ŞttRİ ANTOLOJtSt I / Hazırlayanlar: Ataol Behramoğlu Özdemir İnce / 335 sayfa / Söylem Yayınları. Ataol Behramoğlu ve Özdemir tnce'nin birlikte hazırladıkları Dünya Şiiri Antolojisi, doksan beş ulkenin 850 kadar ozanını kapsıyor. Antolojinin yeni yayımlanan ilk cildinde ise Afrika, Almanya, ABD, Arap ülkeleri ve Arnavutluk ozanlannm şiirlerine yer veriliyor. Antolojide ayrıca yaptıkları çevirilerle birçok ozanımızı da bulmak olası. Bölum başlarında her ülke ya da kıtanın şiirine ilişkin özlü bir tanıtım da yer alıyor. Antolojinin tümünde yer alacak 850 ozanın yarıya yakını buyuk bir olasılıkla ülkemiz okurlarıyla ilk kez bu antolojide tanışacak. TARIHTE BUGÜN MIMTAZ ARIKA.\ B/R ADALET C/MCOZ VARD/ 13 Mart CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ'NDEN HABERLER cuk ise su, da ye Kitap", cumartesi gunü "Muzik ve Çağdaşlık" konupazar günü "EdebiyatımızMizah" tartışılacak. Ayrıca pazar günu yapılacak imza gunlerinde Uğur Mumcu ile A lı Strmen mevcut kitaplannı imzalayacaklar. Kitap günleri sürüyor Cumhuriyet Kitap Kulübü 'nün düzenlediği "Kitap Şenliği", 7 marttan bu yana çeşitli etkinliklerle sürüyor. Mecidiyeköy, Ortaklar Cad. No: 17'deki F/M Kültür Merkezi'nde 16 marta kadar devam edecek olan "Kitap Şenliği "nde 220 fırmanın katılımıyla 70001 askın kitap sergileniyor. Özellikle imza ve söy, leşi günleri ve her gün ayn bir konuda gerçekleştirilen paneller kitap okurlannm ilgisini çekiyor. Her gün 11.0020.00 arası açık olan "Kitap Şenliği "nde bugün "Yayıncılığın Dünü ve Bugünü", yann "EdebiyatımızdaÇo AYIN EN ÇOK SATAN ŞİİR KİTAPLARI 12.2.198612.3.1986 Sıra: Kad: 1 2 3 4 5 6 7 152.316 087 001 022.200 021902 002 256 077 030 002 072 Kitabm Aıh/Yaun: Kaodan Kına Yakıimaz/Hasan Hıiseyin İlhanilhan/Muzafter ilhan Erdost YayımUnmamış ŞJIrter/Bebçet Necatigil Caı$alrler Şitrier DizisJ/16 kitap Tcknenin ÖKmu/Melih Cevdet Anday Zlma Kavşağı/Y.Ye»tusenko Çağdas İnglllz Şliri Antolojisi/Haı: Cevat Çapan YUBUS Emre/Haz: Sabahattin Eyüboğhı Orban Veli (Şairtiği. secme şiirleri)/A.Bezirci Alabama'da Şafak/L.Hugiıes Ryat: 7001250 50023 750 • 'fS 8U6ÜN,£P£Bt)W ÇEVlRİLEgİ VB FlLM SÖZLENDlHMELERİYLE TANtMM/Ş AOALET CİMCOZ, 6O YAŞ/N&A ÖLDÜ GENÇU6/MD£ ALMAMYA'Û4 Ö6&eYAŞ/NPA ÖLDU. GÖ&UÛf, YU/SPA PÖNOÜĞÜMDE ÇEI/igtLEZ. i SAfJAT yAZILARl YA2MAYA KOYüLMUŞTU. FİLM £ÖZL£A1D//SME(OuBLAj) AYNI DALOA UĞZAŞ VBRBH AĞAgEYİ FERDİ YÜeEKLENOt/SM£S/YL£ 1932. 'DE 8AÇCAOI• <LK SÖZLENPIgMEÇİ, "KiNG KON£* FILMININ KAPIN Ct/UN casu içiupi. ONU ÇOK SAYIDA YE&ıt YABAUCÎ FİLU İZLEOİ VE BU H&fJUPA BÜYÜK 8İ£. ÜN YAPTl. ÇEVİ&I l/£ SÖZLENPII2ME ÇAL/ÇM^L/USl A/M YAA/I £lRA, "AAAYA" APU Blg. SANAT 6ALEAPALJET ClMCOZ,UZUN 50 YIL ÖINCE Cunıhurivet Motömüz tayyttremiz Ankara 12 faM.J Türk Kuşunun 98 tipindeki bir romorku bu sabah saat 9.40 da Vecihinin idaresinde Kayseriye uçmuştur. Romorkta Türk Kuşu talebelerinden Raif vardır. Bu uçuş geçenlerde yapılan AnkaraEskişehir uçuşunun muiemmimidir. 13 Mart 1936 lesbiı edilecektir. Öğrendiğime gö're Başvekil tsmet tnönü son seyahatlerinde bu mesele ile de bilhassa meşgul olmuştur. Başvekilimizin emrile teşkil edilen komisyon ilk toplantısını yapmıstır. Komisyon Sümer Bank heyetinin yaptığı tetkiklerin neticelenmesini beklemektedir. £ş>« fiatları Ankara 12 (Telefonla) Sümer Bank tarafından gönderilmış olan heyet cenub vilayetlerindeki eşya fiatları üzerinde tetkiklerine devam etmektedir. Bilhassa Suriyeden kaçak olarak sokulmağa çatışılan eşyantn fiatlerile arasındaki fark bu tetkikierle 682 650 8 022 102 9 021.221 10 140.062 728 1000950500 19361986 Fiatı sebebile kaçak satılmasma tamah edilen eşya ile mümasilleri arasındaki fiaı farkı asgariye indirilmek suretile kaçakçılığa meydan verilmemiş olacaktır. Kaçakçılığa karşı alınacak ekonomik tedbirler tesbit edildikten sonra bir rapor halinde Başvekalete sunulacaktır.