Catalog

18 TEMMUZ 1985 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/S İSMAİL GÜLGEÇ \AILAH; y Bı'LMfcM AMA BLN.M HAVaLt£R,M T£K TEK VcK... Y4YIN DÜNY4SINDA İNCELEME ARAŞT1RMA YÖNETEN ŞAHİN ALPAY "" HAYVANLAR Enerji, teknik bîr sorun mudur? Stephen CroallKaianders, Nükleer Enerji mi? Çev.And Ersen, Dosî Kitabevi yayınları, Ankara, .layıs 1985, 129 S. Isveç'te yaşayan bir İngiliz gazeteci, Siephen Croall ile yine aynı ülkede oturan Amerikalı bir çizer, Kaianders'in ortak çalışmaları olan bu kitapçık, söz ve çizginin gücünü birleştirerek, nükleer teknolojinin diinyamız ve toplumlantnız için arzettiği sorunlan, popüler bir anlatımla sergilemeye çalışıyor. Nükleer teknolojinin savaşçı (atom bombası imali) yönü ile "barışçı" (nükleer kaynaklı elektrik enerjisi üretimi) yönünün bir madalyonun iki yüzü olarak ele alındığı bu kitapçık, ne söz konusu sorunlann tümünü kapsayabilen, ne de akla gelebilecek tüm sorulara doyurucu yanıtlar getiren bir başvuru kaynağı değil. Ne var ki, nükleer teknolojiden doğan sorunlann pek azının bilindiği ve nükleer enerji yolunu tutmanın eşiğinde olan ulkemizde kamunun bilmesi gereken temel sorunlan esprili, şakacı bir dille anlatan, yararlı bir kitapçık. NEMe MUHALEFET teknolojmin kendmden hızlı yayümrçtır... Nükleer enerjiye karşı çtki}lar çok çeşitlidir. Bir kısm diğer biiyük Slçekli enerji teknolojileri olan kömür ve petrole karjı olanla aynı kefeye gurlüklere sahip bir halkın daha üretici ve daha yaratıcı olmasını beklemek hem aklımıza, hem de deneyimlerimize uygundur. Hangi tür enerji? Hangi tur enerji kaynaklanndan yararlanılacağı sorusu, yukarıda tartıştığımız anlamda hayli politik bir sorudur. Ama sağcılıksolculuk, muhafazakârlıksosyalistlik anlamında politik bir konu olduğu söylenemez. Örneğin nükleer enerjinin en hararetli sosyalist taraftarları bulunduğu gibi, en amansız muhafazakâr muhalifleri de vardır. Croall ve Kaianders'in kitapçıkları bu noktayı vurgulamakta yetersiz kalıyor ve tutarsızlıklara düşüyor. Kitapta işlenen (kömür ve petrol enerjisi, nükleer enerji gibi) "yenilenemez ve kirli" enerji türlerini "tekelci kapitalistlere" ve "piyasa ekonomilerine"; (güneş, rüzgâr, su enerjisi gibi) "yenilenebilir ve temiz" enerji türlerinin ise "çevreci toplumculara" ve "planlı ekonomilere" uygun düşen seçenekler olduğu görüşünu desteklemek güçtür. Günümüzün piyasa ekonomileri ile planlı ekonomileri arasında enerji tercihleri açısından önemli bir fark görülmüyor. Buna karşılık, "yenilenemez ve kirli" enerji türlerine karşı ve "yenilenebilir ve temiz" enerji türleri için yurütülen mücadelelerin piyasa ekonomileri içinde başlamış ve gelişmekte olduğunu; planlı ekonomilerin ise, bu alanda da derin bir suskunluk içinde olduklarını görmemek mümkün değil. "Nükleer Enerji m i ? " Türkçe çevirisi her zaman aynı başarı düzeyini gösteremeyişine, yazım ve dizei hatalarına sıkça rastlanmasına rağmen, rahat okunabilecek, düşündurecek bir kitap. Ş.A. KİM KİME DUM DUMA BEMÇ AK konulabilir... Teknik mi, politik mi? Bir bütün olarak bu kitapçtkta başanyla vurgulanan noktalann başında, enerji ve özellikle nükleer enerji konusundaki kararlann "uzmanlara bırakılamayacak kadar önemli" kararlar oluşu geliyor. Hangi enerji kaynaklanna öncelik verileceği sorusu, bugün ve gelecek kuşaklar için nasıl bir toplum istediğimiz sorusuyla çok yakından ilişkili olan; dolayısıyla tüm seçmenleri ilgilendiren, teknik değil poli*'k bir konu. Uzmanların, çoğu ez dar grup, meslek menfaatleriyle etkilenen kararlanna terkedilemeyecek denli önemli bir konu. Ekonomik gelişme için enerji üretiminin hızla arttırılmasının zorunlu olduğu (örneğin Turkiye gibi) bir ülkede, kimi uzmanİar doğal çevrenin ve insan sağlığının korunması taleplerini bir "luks" sayabilirler. (Ulkemizde enerji "uzmanlannın" pek çoğu bu göruştedir). Başka bazı uzmanlara göre, ekonomik kalkınma çabasında olan bir ülke için özgürlük ve demokrasi taiepleri de, benzer bir biçimde, " l ü k s " sayılabilir. (Ulkemizde bu göruşü paylaşan politika "uzmanlan n ı n " sayısı az değildir). Ne var ki, sıradan yurttaşlar için gerek doğal çevrenin ve insan sağlığınm korunması, gerekse demokratik hak ve özgürlüklerin mevcudiyeti en az ekonomik kalkınma kadar (belki daha da) değerli birer amaç olabilir. Üstelik, doğal çevrenin ve insan sağlığının gözetilmesi gibi, demokratik hak ve özgürlüklerin varlığının da uzun vadede "daha ekonomik" olduğunu göstermek güç olmasa gerekir. Sağhklı bir çevrede yaşayan, demokratik hak ve öz P I K N I K PİY4LE M4DR4 ZEYKEP 7EPENDE BIB KUS VAQ' ZEYMEP. TEPEUDE BİR kOJŞVAR Türk okurlarının az tanıdıgı ünlü bîr sosyolog: Edgar Morin Edgar Morin, Kaybolmuş Paradigma: İnsan Doğası, Çev. M. Ali Kıhçbay, Birey ve Toplum Yayınları, Ankara 1985. ALİ BAYRAMOĞLU Ünlü Fransız "sosyoloğu" Edgar Morin'in Kaybolmuş Paradigma, İosan Doğası (Paradigme Perdu: La Nature Humaine, 1973) başlıklı eserinin çevirisi, geçen ocak ayı içinde yayımlandı. Türk okurunca yakından tanındığını sanmadığımız Morin, Fransız "sosyal bilim" çevresinde oldukça özgun bir yere; çarpıcı entelektüel niteliğe sahip bir isim. Morin'in bu renkli entelektüel kimliğini, "bilimsel deneme" türünde yoğunlaştırdığı son dönem çalışmalarına ve entdek•üel oluşumunun çok kaynaklı .iteliğine borçlu olduğu söylenebilir. Gerçekten de yazar, bir sosyolog olarak başladığı entelektüel yaşamını geleneksel sosyolojiden gitgide uzaklaşan farklı uğrak noktalanyla sürdurmüştür. Bir dönem kitle iletişim araçlan gözlemcisi olarak sinema antropolojisine yönelmiş (bk. Le cinema ou l'Homme imaginaire, essai d'anthroplogie sociologique, 1956); yer yer önemli tarih çalışmaları üretmiş (bk. Commune en France: la metamorphose de Plodement, 1967); diğer bir aşamada ise, öteien beri tasarladığı ana sorunsa!ını biçünJendinne dönemine girniş ve yeni bir alana açılmıştır. bilir. Bu arayış, fıziki, biyolojik ve antropolojik evrenJerin birbirine kenetlendiği bir antropososyolojik yaklaşımda odaklaşır. Bu yönelimin aynı zamanda yazarın yeni bir nesnellik arayışını da yanıtladığını belirtmek gerekir. Morin'in araytşlarını etkileyen iki temel faktörden söz etmek mümkün. Bu faktorlerden ilki, yazarın pratiksiyasal deneyimleri. Ikind Dünya Savaşı yıllarında, henuz 21 yaşındayken Fransız Direniş Hareketi'ne katılan Morin, bunu takip eden yıllarda Fransız Komünist Partisi saflanna katılır. Ancak bu deneyim oldukça kısa sürer; 1951 yılında Stalinizm'e ters düştüğü gerekçesiyle partiden uzaklaştırılır. Dogmaya tavır alış olarak nitelendirilebilecek bu gelişme, zeyde değil; fıziki, biyolojik ve ekolojik düzeylerde de araştırılmalıdır. Kaybolmuş Paradigma'nın temel dinamikleri yukandaki çerçeve içinde sorgulanmalıdır. Eser, fiziki ve biyolojik alana kapalı bir antropoloji paradigması ile toplumsal alana kapalı bir biyoloji paradigmasına tavır alıştan hareket eder. ('Paradigma'yı, en geniş anlamıyla, bir bilim adamları topluluğunca paylaşılan bilimsel öncüller, değerler ve bağlılıklar bütunü olarak tanımlamak mümkündur.) Morin'e göre, antropoloji paradigması insan/hayvan, doğa/kültür zıtlıkları üzerinde temellenmiş; fiziki, biyolojik alana tümüyle kapalı bir niteliktedir. Aynı biçimde (klasik) biyoloji de toplumsal olanı tümüyle dışlayan bir yapıdadır. Buradan hareketle Morin, bir yandan antropolojinin hayvansal ve doğal olana, biyolojinin de toplumsal olana kapalı olmadığıru, kuramlardan ve görgüJ verilerden hareketle kanıtlamaya girişirken; ote yandan, var olan paradigmalann iç yapılanndaki sarsmtılardan hareketle biyoloji ve antropoiojinin yeni görünümlerini saptamaya, butüncul bir açıklamayı getirecek biyoantropoloji çerçevesini »kurmaya yönelmektedir. Özetle, Morin'in girişiminin gerek sosyal, gerek doğa bilimciler açısından yeni açılımlar getirdiği kuşkusuzdur. Son olarak, Morin'in yapıtının önemli olduğu ölçüde yoğun ve zor okunur bir nitelikte olduğunu belirtmek gerek. Ayrıca bu okumanın M. Ali Kılıçbay'ın zaman zaman aceleye gelmiş kanısını uyandıran ve eklektik bir dil yapısına sahip çevirisiyle daha da zorlaştığınj söylemek yerinde olur. Ali Bayramoğlu, Marmara Ü. tktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi'nde araştırma görevlisidir. Kısa... Kısa. Karl R. Popper / TARİHSELCİLİĞİN SEFALETt, Çe>. Sabri Orman, İnsan Yayınlan, lstanbul 1985, 207 s. Karl Popper'in, bilgi teorisini sosyal bilim ve siyaset felsefesine uyguladığı iki eserinden biri olan Poverty of Historicism (1957), TarihselcUiğin SefaJeti başlığıyla dilimize kazandırıldı. Bu kitabmda Popper, toplumların gelişiminin tarih yasalarıyla belirlendiğini; bu yasalar keşfedilirse, geleceğin onceden bilinebileceğini savunan tarihselci (ya da tarihsici) göruşleri eleştiriyor. Popper'in bu alandaki diğer ve daha unlü olan eseri Açık Toplum ve Düşmanları daha önce Türkçeye çevrilmişti. Mim Kemal Öke / VAMBERY, BUge Yavıncılık, tstanbul 1985, 200 s. Mim Kemal Öke'nin "Beigelerle Bir Devletlerarası Casusun Yaşam Öykusü" altbaşlığını taşıyan kitabı, Musevi asıllı Macar Türkolog Vambery'nin (1931 1913) hayatını konu alıyor. Oke, bundan önce, fngiliz Casusu Prof. Arminius Vamben'nin Gizli Raporlarında II. Abdülhamit ve Dönemi (1983) adlı bir kitap yayımlamıştı. Jean Paul Sartre / AYDINLARIN SAVUNUSU, Çev. S. Rifat Kırkoğlu, Alan Vayıneılık, Temmuz 1985, 109 s. Sartre'ın 1965 yılında Japonya'nın Tokyo ve Kyoto kentlerinde verdiği, "Aydın nedir?", "Aydının işlevi" ve "Yazar bir aydın mıdır?" konulu uç konferansını bir araya getiren ve ilk kez 1972 yılında yayımlanan bu kitabı, ünlü düşünurün aydınlar konusundaki görüş ve gözlemlerini kapsıyor. HIZLI GAZETECİ OOOU 8 E , ŞU AIUTUJLJjÖk B&k PO6ANIH SUEÜLTÜDEN Ve UZâK YALIN BİR , OOOF... NE VAMA DÖUSEM 'e gore insanı oluşturan unsurlar salt toplumsal düzeyde değil; fiziki, biyolojik ve ekolojik düzeylerde de araştırılmalıdır. Morin'i, insan siyasasının oluşum koşullannı daha geniş zeminlerde aramaya yöneltmiştir. Morin'in çokdisiplinli yaklaşımın oluşmasını belirleyen ikinci dizi faktör ise, yazarın onceki dönem çalışmalarında yatar. Bu çahşmalar, kuramsal bağlılıklan yadsıyan ve hatta var olan kuramsal çerçeveleri sorgulayan nitelikte çalışmalardır. Siyasal düzeydeki arayışa bilimsel duzeydeki nesnellik arayışının eklemlenmesi; Morin'i, insanı onu belirleyen tüm unsurlarla anlamaya yöneltirken, doğa bilimlerine açılmasıru da birlikte getirecektir. Morin'e göre insanı oluşturan unsurlar salt toplumsal du (2 TARİHTE BUGlüS UCMTAZ ARIKA* "KAVGAM" YAY1ML4NDL 1925'TE BU6UN, GAM"(A4EIAI KAMPF) ADLI KİTAP yAYfKAlAUD.. 19Z3 YILINDA, NASYOUAL SCSYAUST f¥lgTİ (UAZ1J UO£I?L£R/ OLARAKfA&CADAŞLAIZJYLA PÛZSAJLBOlĞl ÜMLU "BlRAHANE SAStaM*ZAMANIM YÖUETltutlNE &VSŞI ETJC/S/Z tcALMIŞ, HlTLBR TÜTÜKlANMtşri. LAAJPSg£jee KALBSINOE KAPAT/LPIGI OOADA(ŞOLM') BU YAPinUt UA2JRLAPI. TtlM IRÜLARDAN ÜSTUM OLAAJ GERMEM I&ÜNtN, Lt&E/SAUZM,HUMAUl2MyEBOLfEVfZM TARAFINCtffJ TEHDlT EDlLDlSİMİ, BU TEHDİP/N ARJOtNPA DA YAHUD'LSfZ'İN OL&UĞUMU ANLATIVOR, ETİCIU ÇAJSBLBR. ÇCK GBÇMBDeN "KAi/GAM11, KUTSAL S SAYCAK Mr 18 Temmuz ^okdisiplinli bir faklaşım ilk belinileri 1963'ten itibaren ;örülen ve Kaybolmuş Paradigna ile somutlaşan bir son doıem, bireyin iç bunalımından :alkan bir yol; sosyolojik birei bütünü içinde anlamak kaygısı • bunlara yonelik bilimsel bir e ıroje arayışı olarak tanımlana SÜRELİ YAYINLARDAN TL RKİ\ E ARAŞTIRMALARI BLLTENİ, Sayı 2, Mayıs 1985 Paris'teki "Türkiye Araştırmaları Ekibi"nin (Equipe de Recherches sur la Turquie/ERT) yılda iki defa çıkardığı bukenlerin ikincisi mayıs 1985 tarihiyle yayımlandı. "Bülten H"de sırasıyla şu imzalar ve yazılar bulunuyor: JeanPhilippe Von Gastrow, "Türkiye ve Ortadoğu: Ekonomik Bir Yarma Harekâtı ve Diplomatik Yakınlaşmalar"; Şehmus Guzel, "Radikal Bir Sendikalizmin Doğuşu (DİSK)"; "Türkiye'de Siyasal Şiddet"' konulu bir Yuvarlak Masa; Nora Şeni, "Çoksesli Bir İstanbul Anılan"; Biilenl Tanor, "Türkiye'de Laikliğin Yükselişi"; Nedim Gürsel, "Türkiye'de Batı Aleyhtarı Yeni Bir Akım." Bülten'in "Belgeler" bolumunde de François Georgeon imzalı "İslam Konferansı Orgütu Ekonomik ve Ticari İşbirliği Komitesi"nin 1416 Kasım 1984 tarihleri arasında Istanbul'da yapmış olduğu toplantıyla ilgili bir tanıtma yazısı ve belgeler, ayrıca Mevlul Bozdemir'in "OYAK uzerine bir Not"u yer alıyor. "Bülten" için yazışma adresi: F Georgeon, 9 rue Adolphe Focillon, 75014Paris. \\. 1935 1985 KİTAP KLLÜBÜ NDEN HABERLER 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet Lübnanlı bir kadın yazıcı geldi Lübnan kadın muharrirlerinden Selma Sayeg şehrimize gelmiştir. Türkiye hakkında tetkik yazıları yazmak isteyen Lübnanlı muharrir, Ankaraya gitmek istemektedir. Dun kendisile konuşan muharririmize, Türkiyede kadınlığın ilerleyişinden biiyük takdirlerle bahseden Lübnanlı muharrir demiştir ki: /« Temmuz I93S vermıştır.'' Lübnanlı muharrir bugün Yerli Mallar Sergisini gezecektir. Kendisi Lübnan kadın kurumlan ve Lübnan endüstrisi teşvik kolundan olduğu için bu işe çok i/gi göstermektedir. Selma Sayeg baştanbaşa , Lübnan malı giymektedir. Cumhuriyet Kitap taplar kampanyası için diğer ay Dizi'Adı: Kod: nntılar kulübümüzün temmuz 027.007 kataloğunda yer alıyor. Dizilerin MAVt Kulübünden 027.008 kod numaralan ile ilk taksit tu MOR yaz aylarında SARI 027.009 tarları şöyle: laksiile ve AYEN EN ÇOK SATAN KİTAPLARI ndirimli kitap DENEMErNCELEMEBELGEAM ıdinme olanağı Cumhuriyet Kitap Kulübü 'nün ız ayları süresince düzenlediği tkinliklere bir yenisi daha ekmdi. Kitap Kulübü 'nün üyeler :in seçtiği dizi kitaplar % 35 in'irim ve taksitle üyelere sunuluor. Sırasıyla Mavi (26 Roman e öykü kitabı), Mor (14 siir kiıbıj ve San Dizi (13 denemeıcelemebilim kitabı) adı altına oluşturulan kitap setlerini iinmek isteyenler ilk taksitlerini ulübe gönderdiklerinde, sipariş 'tikleri tüm kitaplar adresleri'. taahhütlü olarak ulaşttnlaı*. / Eylül 1985 'e kadar süre'k olan indirimli ve taksitli ki tlk Taksit Tutarı: 1.500.650.800. 13.6.198517.7.1985 Kod: 027.034 152.327 024.004 027.037 044.054 072.041 002.132 037.011 027.041 023.044 Sıra: 1 2 3 4 5 6 7 S 9 10 Kitabın Adı: Düşünuyorum Oyleyse Vurun Çankaya'ya Giden Yol (C. Arcayurek Açıklıyor6) Cumhuriyet Yılük'85 (Ciltli) Ağlamak Ve Gulmek Çocuklara Cinsel Konuda \e Soytemeti, Nasıl Söylemeli Parti mi Marti mi Jfle İnsan Benim Dağıstamm Bir Zavallı San At Danvin Gerceği Yazar: İlhan Selçuk Cüneyl Arcayurek Fiyatı: 500,1500.3000.500. " Lübnan kadtnları 1860 tanberi kurumlar teşkiline başlamışlardır. Bu kurumlar gençlerin terbiyesi ile meşgul olmuş, siyasal alanda ilk faaliyet olarak ta vergilerin indirilmesi için Fransız hükümetine bir rapor vermişlerdir. Kadın kurumlarımız, kimsesizlere, körlere, ihtiyarlara mahsus bakım evleri, hastaneler açmışlar, kimsesiz çocuklan okutmak, halkın seviyesini yükseltmek için konferanslar birinciteşrinde Istanbulda toplanacaktır. Ruzname henüz\ meçhuldür. Bu, bir iki gün evvel toplanacak konsey tarafından tesbit edilecektir. Bulgar heyeti bu münasebetle bugün bir içtima yaptı ve 5 inci Balkan kon/eransında konuşulacak meseleleri gözdett geçirdi. Karneci müessesesesi Bulgaristanın Balkan grupuna neşriyat yapmak üzere 500 dolarlık bir yardımda bulunmuştur. Beşinci Balkan konferansı Sofya 17 (Telefonla) 5 inci Balkan konferansı bu sene İlhan Selçuk F. CholettePerusse Turhan Temuçin Azra Erhat Resul Hamzatov Salâh Birsel B. Farringıon İSTANBUL BÜYÜK ŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIGINDAN Istanbul'da ^alışacak Protes>ond Tercuman Rehberlerin yıllık v'alışma ucrennı 4.000. TL. olarak veniden belirleyen lstanbul Buyuk Şehir Beledıye Meclisı'nin 13.6.1985 larih \e 266 savılı Kararı Valilıkçe 25 Hazıran 1985 larıhındeonaylanarak yururluğcgırmi>ıır ILG1LILERE DUYURULUR. ELEMAN ARAYANLAR Deneyimli Matematik, Edebiyat, Biyoloji oğretmenleri alınacaktır. 525 01 87 • Nufus kâğıdımı kaybeılim. Hukumsuzdur. LATtF K1YAK KİRALIK KAT Suadiye'de 4 yatak odalı 250 m" Tel: 163 38 67 300.500.772.50 1090.600.350. Basın 20873 • Huviyet, BTGM'den aldığ ömur boyu serbest giriş kartı.j Cumhuriyet kimlik kartı, Sporl Yazarları serbest giriş kartırul kaybettim. Geçersizdir. HAL/TJ DERİNCOR