Catalog

31 MART 1985 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURÎYET/S ÎSMAÎL GIJLGEÇ 8ENİ EV5,\Z BHJMTEKMK DUNYASINDAN HAYVAINLAR Aspîrîn ağrıyı nasıl dîndiıiyor? Aspirin, prostagiandin 1982 Nobel Tıp Ödülü, ikisi Isveçli, biri İngiliz, üç bilim adamı arasında üleştirilmişti. Nobel haber bülteninde ödülün gerekçesi şöyle açıklanmıştı: "Prostaglandin'ler ve bunlaria ilgfli biyolojik aktif maddelerte ilgjli buluşlan için..." Üç buluşçunun basarıh çakşmaları sadece prostaglandinler ile öbür biyolojik aktif maddelerin anlaşılmasına ışık tutmamış, aspirin gibi hemen her gün kuİlandığımız bir ilacın nasıl olup da acı dindirdiğini; baş ağnsına, romatizma sancılanna nasıl iyi geldiğini, yine nasıl olup da ateş düşürdüğünü bütün çıplaklığı ile ortaya koymuştur. Evet, yüz küsur yü öncesinden bu yana bütün dünyada gittikçe artan miktarda kullanılan aspirinin acı dindirdiği, ateş düşürdüğü, damarları genişletme yolu ile kalp krizlerini önlediği, mikrop kapma yüzünden şişen yaraların şişkinliğini indirdiği biliniyordu. Fakat, ilacın, bütün CANIM 6ELeD./E üretimini azaltarak acıyı dindirir, ateşi düşürür ASPİRİN bu işleri nasıl yaptığını, 'bulan' bile bilmiyordu. \ücudun ürettiği bir tür salgı olan prostaglandin, doğumdan önce rahmi daraltarak bebeğin bir an önce dışarı çıkmasına yardım eder. Cildin zedelenen yerindeki kan damarlarını genişleterek, oraya daha çok kan gelmesini sağlar, vücudun ateşini yükselterek, mikroplann çabuk ölmesinde rol oynar. ki kan damarlarını genişletme yolu ile oraya daha çok kan gelmesini, bunun sonucu olarak da dalıa çok akyuvar akımını sağlamaktır. Kesilen, yaralanan yerin şişmesinin bir nedeni budur. Tabii, kesilen yerde mikroplann ölmesi de cerahat biçiminde bir tür 'mezarlık' oluşturur. Şişmenin ikinci bir nedeni de budur. Bu özetten şu sonuç çıkmaktadır: Prostaglandin vücutta ne kadar çoksa, vücudun mikroplarla savaşı, dolaylı yoldan, o kadar etkin olur. I KİM KÎME DUM DUMA BEHÎI: AK Ozellikleri Prostaglandin, vücudun ürettiği bir tür salgı idi; şu görevleri yerine getiriyordu: • Cildiniz mi kesildi? Bir yerimize bir iğne mi battı? Prostaglandin durumu derhal beynimize bildirir, gerekeni yapması için onu uyarır. Bu madde, kanımızla birlikte damarlarımızda durmadan kol gezer, haber verilecek bela arar. Kesilen, iğne batan yerdeki sinirler, prostaglandin yüzünden çok duyarlı hale gelir. Beynimiz bu yolla durumu öğrenir. • Durumu öğrenen beynin ılk yaptığı şey kandaki akyuvar sayısını artUrmaktır. Bilindiği gibi, akyuvarların baş görevi vucuda giren mikropları etkisiz hale getirmek, öldürmektir. • Prostaglandin'in ikinci bir yararı, vücudun ateşini hemen yükseltmektir. Yükselen ateş de mikroplann çabuk ölmesinde rol oynar. Başka deyişle, mikroplar bir yandan akyuvarların, obür yandan anormal vücut sıcaklığnın saldırısına uğrar. Nitekim kesilen, iğne batan, yanan yer soğuk suya tutulsa o noktada ateş düşer, acı azalır. Prostaglandin'in üçüncü bir görevi, cildin zedelenen yerinde Nasıl ürer? Prostaglandin diye hormona benzer bir maddenin varlığı 30'lu yıllarda anlaşılmıştı. Hatta, kesin bir tarih de söylenebilir: 1935. Maddenin prostat tarafından üretildiği sanılmakta idi. Admın 'prostaglandin' olması bundandı. 1yi ama, o zaman şu soru akla geliyordu: Cilt zedelenmesi yalmz erkeklerde değil, kadınlarda da acıya, şişmeye, ateşe yol açıyordu. Oysa kadınlarda prostat yoktu. Demek ki prostaglandin'i sadece prostat üretmiyordu. Çalışmalar bu yönden derinleştirildi. Sonunda, prostaglandin'in sadece prostatda değil, böbreklerde, akciğerlerde, kimi dokularda ve beyinde de üremekte olduğu anlaşıldı. Prostaglandin, doğumdan biraz önce rahmi daraltmak yoluyla bebeğin bir an önce dışarı çıkmasına da yardım sağhyordu. Hatta, Çinlilere göre, prostaglandin, mide ülserinin iyileşmesinde de rol oynamaktadır. Şimdi, yukardan beri anlattıklanmızı özetlersek şöyle bir tablo ile karşılaşırız: Prostaglandin vücutta ne kadar çoksa o kadar çok ve çabuk acı duyarız; o kadar çok ateşimiz yükselir; zedelenen yer o kadar çok ştşer, bebek o kadar kolaylıkla dünyaya gelir. Bunun tersinden çıkan sonuç da şudur: Prostaglandin vücutta ne kadar azsa kesilen yer o kadar az acı verir, o kadar az ateş yukseür, mikrop kapan yer o kadar az şişer. Bu dunımda biz, prostaglandin üretimini durdurabilir, azaltabilirsek o miktarda az acı çekeriz, ateşimiz o kadar az yükselir. İşte, aspirin bunun yaptığı, yani prostaglandin üretimini azalttığı içindir ki acı dindirir. ateş düşürür, ufuneti azaltır. Kısa... Kısa... Görkemli yanılgı Eski kitaplan, dergileri, gazeteleri kanştırmak bilim açısmdan da yararlı oluyor. Bu yolla, nereden başlayıp nereye geldiğimizi daha kolay anlıyoruz. En büyük bilim adamlarımn bile nasıl yanddıklarıru bu yolla öğreniyoruz. Amerika'ntn ünlü Compton Ansiklopedisi'n'ın 1939. baskısında televizyonun geleceği için şu tahmin yürütülüyordu: "Ticari televizyonun, başka bir deyişle halka yayın yapacak televizyonun Amerika'da gelişme olanağı yoktur. Çünkü, ülkenin doğusundan battsına, kuzeyinden güneyine her 80 kilometrede bir, ara istasyon kurulmast gerekir. Böyle yüzbinItrce istasyonun masrafı, rakamlardan ahnacak para ile de, görüntü aygıtı satışlan ile de karşılanamaz Kaldı ki, masraf sadece ara istasyonu masrafı da değildir. Programlarda oynayacaklara ödenmesi gerekli para, istasyonlarm masraflarmı kat kat geçecektir." Yanılgı, 1939'un teknolojisinden kaynaklanıyordu. Çünkü, o teknolojinin son aşama olduğu samhyordu. Yeni buluslarla nelerin yapılacağı kirnsenin aklına gelmiyordu. Sitekim 21 yıl sonra baslayan uydu teknolojisi sayesinde, değil Amerika çapında, dünyayı bile aşan çapta TV yaymlan ortaya çıktı. Çanak anten teknolojisinin gelişmesi ise isteyenin istediği ülke yaymlannı ijJLemesine olanak sağlayacak. den, su içmeden bir ay yasayabiliyor. Bir ay içinde nasıl olsa işinizden döneceküniz. "Yılan var" levhası evin bütün pencerelerine asıhyor... Mal sahibi dönünce, işadamı, levhalan da, yılanı (veya yılanlan) da kaldınyor. İngiliz posta idaresi, hangi ülkelere nelerin gönderilemeyeceği konusunda müşterilerini aydınlatmak için bir rehber yayımlamış. Hangi ülkelere nelerin gönderilemeyeceği konusunda şunlar yazıh imiş: Afganistan 'a kül tablası ile makarna; Arjantin'eeskigiysigönderilemiyor. Fransızlar, seks düşkünlükleriyle ün yapmış olduklan halde, doğum kontrol haplanntn posta paketi ile gönderilmesine müsaade etmiyor. Batı Almanya'mn yasaklar listesinde, toz kakao, tavuk, yıkıcı yayınlar yer alıyor. Meksika 'da yetişen bir türfasulye, Hindistan 'a sokulmuyor. Zimbabve, balm posta ile gönderilmesini kabul etmiyor: Sıcaktan eriyip bütün posta paketlerinin yapışmasına yol açtığı için. En ilginç yasaklar da Sri Lanka 'da: Antika eşya, güneş gözlüğü, daktilo, kopya kâğıdı (karbon kâğıdı), kîreç ve... ve tebrik kartı. Gönderilmesi yasak şeyler P I K N 1 K PİYALE MAÜRA Mısır patlağı neden beyazdır? Bir avuç an mısırını kalburda kavurursamz kar beyaz mısır patlaklan elde edersiniz. Bunlann taze halde yenmeleri ağıza hoş bir tat verir. Patlaklar çok şekerli, boyalı ağda ile boyanırlarsa mısır patlağmdan bir tür kar topu, boyah kar topu elde edilir. San olan mısır, patlayınca nasıl olur da kar beyaz olur? Neden basittir. Her mısır tanesi bir tohum, bir mısır tohumu demektir. Bunlann içinde, tohumun yeşermesi için gerekli miktarda su bulunur. Dikilen tohum, yeşerme için gerekli ilk suyu bundan alır. Mısır ateşte ısıtüınca içindeki su buharlasır. Genişleyen buhar, tanenin kabuğunu çatlatarak dışarı çıkar. O zaman tanenin içindeki bembeyaz nişasta da dışarı çıkararak patlağa beyazlığını verir. HIZU GAZETECİ SECDET Koşma mutluluğu Koşup yorulduktan sonra dinlenmeye geçenlerin hemen hepsi, vücutlannda büyük bir rahatuk duyduklanm söylerler. Neden? Birinci neden, uyuşuk duran adalelerin harekete geçmesi sonucu duyulan yorgunluğun yavaş yavaş geçmesidir. Yorgun insan, dinlenince rahatlar. ikinci bir neden, koşanın kendine güveninin artmasıdır: Koşmak gibi ağır bir işi başarıya ulaştırmamn verdiği güvence. Üçüncü bir nedenin kimyasal kokenli olduğu söylenmektedir. Koşanın beyni 'endorfin' (endorphin) adlı bir salgı çıkanr. Bu salgı vücuttaki ağnlann azaimasını bu yolla da, iç muıluluğun duyulmasını sağlar. Başka bir deyişle koşma, bir tür morfin, bir tür uyuşturucu yerine geçmektedir. Pastada gisli enerji Hilesiz yapılmış 250 gramlık bir pastadaki enerji, 35 dakika koşan bir erkeğin, yahut 50 dakika koşan bir kadının tükettiği enerji kadardır. Aspirin Aspirin'in etkin maddesi söğüt kabuğunda vardır. Kaynatılıp içilen söğut kabuğunun acı dindirip ateş düşürdüğü Antikçağda da büinmekte idi. Ne idi bunu yapan? Durum 19. yüzyılm ilk yarısında anlaşıldı: Söğüt kabuğundaki ateş düşürücü, acı dindirici özellik 'salicin' (salisin) denen beyaz, acı bir maddeden geliyordu. Bundan 'salicylic acid' (salisilik asid) denen bir madde üretilmiştir. Bunun en çok kuUaruIdığı alanlardan biri de aspirin yapımıdır. Bu madde romatizma ağrüarırun azaltılmasmda da rol oynar. Aspirinin bilimsel adı 'asetylsallicylicacid' (asetilsalisilikasid)'dir. İşte bu aspirin, prostaglandin üretimini azaltan bir enzimle birleşerek uretimi en aza indirir. Aspirinin yararları da bu yolla kendisini gösterir. Aspirin uyku da verir. Oysa, bunda uyku verecek bir madde yoktur. Aspirinin uyku vermesi, vücutta acıyı dindirme yolu ile rahatlık sağlamasındandır. Sakarov'un dramı Hırsız kaçıran yılan Hırsız kaçırmak için evin içine, bahçesine azgın köpek konur. Fakat, bav hırsızlar hayvanı uyutmanın yolunu buüıyor. Köpek, başka bir sorun daha ortaya çıkanyor: Siz yühk izin için bir aylığına başkayere giderseniz hayvana kim bakacak? Güney Afrikalı bir işadamı, çaresini bulmus: Evinizi bekletmek istiyorsanız, kendisinden bir yılan, bir de "Bu evde zehirti yılan var" levhası kirahyorsunuz. Neden yılan da başka bir hayvan değil? Şundan: Oradaki bir tür yılan, yemek yeme Bir zamanlar Sovyetler Birliği'nin en büyük nükleerflzik bilgini sayılan Yahudi asülı Sakarov, ülkesi ile ters düştüğü için Gorki kentine sürulmuştü. Buraya yabancılarm girmesi yasaktı. Bu nedenle, dünya gazeteleri, kendisinin sağhk durumu hakkmda bilgi edinemiyorlardı. Özeüikle Amerika 'ntn Sesi Radyosu, haber bültenlerinde kendismi gündemden hiç düşürmüyor, bu yolla da, Sovyetler'in insan hakianna saygıü olmadıklannı kanıtlamaya çalışıyordu. Yayınlar sürmektedir. Bu arada, bilgin, kendisi ile birlikte Gorki'de yaşayan kansı Yelena Bonner'in tıbbi muayene için kentten çıkmasına müsaade edilmemesini bahane ederek, 1984 mayısında açlık grevine başvurmuştu. AmerikaUlar, çiftin sağhk durumlarının çok kötü olduğunu durmadan söylüyorlardı. Bunun üzerine, Sovyet Gizli Servisi KGB, çiftin Gorki'deki yaşamını video bandma alarak ikisinin de sağlıklı olduklanm kanıtladı. Ancak, 1984 eylülünde Sakarov 'un kansı Bonner, 5 yıl hapse mahkum oldu. Sakarov'a 1975 NobelBanş ödülü veribnişti. ıstanbul sokakJannda urküntu kol geziyor... TARİHTE BUGUN MLMTAZ ARIKAS 31 Mart 1 Müessesemiz ihtiyacı; 80 ton 4 0 x 4 0 x 4 mm. koşebent demir fıyat ve teklif alma usuluyle ve şartnamesi gereğınce satın ahnacaktır. 2 Bu işte ilgıli teknik şartname Muessesemiz Makine ikmal \e Satın Alma Mudurlüğu Mıhcızade İş Hanı Kat: 2/12 Kon>a adresinden temin edilebilir. (Tlf. 20925) 3 Ihaleye iştirak edecekler; şartnamesine uygun olarak hazırlayacakları tekliflerine önerdikleri koşebent deraire ait kaliıe, marka ve menşeleri gösterir bilgi ve belgeleri de ekleyerek teklıflerini 11/4/1985 giinü saaı 16.00'ya kadar Alaaddin Caddesi Mumtaz Koru Pasajı Kat: 2 Konya adresindeki TEK Meram Elektrik Dağıtım Muessese Mudurlüğu Muhaberat Ser\\sine vermiş olacaklardır. 4 Bu ış için 420.000. TL. geçicı teminat yatınlacakıır. 5 Geçici teminat vermeyenlerin teklifleri ile her turlu gecikmeler ve telgrafla yapılacak teklifler nazan itibare alınmayacaktır. 6 Müessesemiz ihaleyi; yapıp yapmamakta veya kısmen diledığıne >apmakta serbesttir. î Müessesemiz 2886 sayılı kanuna tabi değildir. Basın: 13765 T.E.K. S.S. MERAM ÇLEKTRİK DAĞITIM MUESSESE MÜDÜRLÜĞÜ'NDEN 80 TON KÖŞEBENT DEMİR SATIN ALINACAKTIR TC. TÜRKİYE RADYO TELEVİZYON KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ'NDEN 1 Kurumumuzn ihtiyacı olan 7 kalem topraklama malzemesi kapalı zarf usulu teklif almak suretiyle satın ahnacaktır. 2 Bu işe ait şartname TRT Kurumu Genel Mudurlıiğu Alım Ikmal Daıresı Başkanlığı Ataturk Buharı No: 181 Kavaklıdere/ANKARA veya TRT Isıanbul Bölge Mudurlüğu Idari Işler Müdurluğu Harbive, ISTANBUL adreslerinden ucretsiz lemın edilebilir (Posta ile gonderümez) 3 Tekliner en geç 9 Nisan 1985 salı günu saat 14.00'e kadar TRT Kurumu Genel Evrak Mudurluğu'ne verilecektir. 4 Postadaki gecikmeler dikkate alınmaz. 5 Kurumumuz 2886 sa\ılı Devlet Ihale Kanunu'na tabi olmayıp, ihalede Yonetim Kurulumuzun 23 Haziran 1984gun ve 1984/131 savılı kararı ile kabul edılen ve 1 Ağustos 1984 tarihinde yururlüğe konulmuş bulunan Alım, Satım se thale Yonetmeliği hukümleri uygulanacaktır. Basın: 134^6 4uS»xuAHkA) oaa 1839'DA &U6ÜN,8US KÂflFI NtKOLAİ MİKHAİLOVİCH PRZHEVAtSKY(f>mZEVALJSKİ) POĞDU.. ASYA İÇLERİNE YAPACAĞI GEZİLERLE T?tNtNACAK OLAN PRZHEYALSKY'NİN EN ÖNEA4Lİ KE$Pİ, KENOİ ADIYLA ANILACAK VAHŞİ BİK AT CiNSİPİR. 1879'DA MOĞOUSTAN'PA SULACA&I BU A7ZAR, TfKNAZ, KISA SACAtU.1, KALIN BOYUNLU VE BÜYÜKÇE KAFAUDIK. VÜCUTLARt U2UMCA TÜYLERLE KAPL/ OCAN 8U HAYVANLARtN YÜKQE/CÜKLEJ?i, OMUZ 8AŞ/A/PAA1 Y£G£ İ.2O METR£DİR. YİRMİH. O YÜZY/L BAÇIARINDA NfSÜ ÜKSE CEK OLAN PG2HEl/4LSKV"ATLA/?fNA ANCAK UAYVAMAT SAHÇELERİNOE RASTLANACAKTtR. » ) LÂTİNCE AOt'.'EguüS PRZ£WAL£Kff. PRZHEMLSKYAT1L 50 YIL ÖNCE Cumhıırivet Dün, Denizyollan tarife komisyonu azaları evvelki gün bitirdikleri yük ve yolcu tarifelerini umumi bir surette tekrar ederek kararnameyi imzalamışlardır. Deniz müsteşarı Sadullah Ciıney yeni tarifeleri dun akşam Ankaraya gotürmüştjif. Yeni tarifeler hakkmda mütemmim bazı malumat daha elde ettik. Tarife komisyonu yük ve yolcu navlunlarında esaslı tadilat yapmıştır. Trabzon hattı için birinci mevki yemek te dahil 31 Mart 1935 tarifesinde birinci mıntıka navlunları tamamen indirilmiştir. Beşe taksim edilmiş olan eşya sınıfları değiştirilmek suretile yüzde elliye yakın tenzilat yapılmıştır. Fmdık için mıntıka farkları kaldırılmıştır. Diğer ihracat maddelerinde de doğrudan konşimento ile giden mallar için ytizde hesabile mühim nisbetlerde tenzilat yapılmışnr. Tarife komisyonu yüzde yirmi tenzilatlt ve 30 günlük gidip te gelme biletleri ihdasını da kabul etmiştir. 193519İS Deniz navlunları İLAN KADIKÖY 2. ŞULH HUKUK HAKİMLİĞİNDEN 984/115 vasiyetname Müteveffa Ahmet Bedii Uca tarafından tanzim edilen Beyoğhı 1. Noterliği'nin 03.009 sayılı ve 7.2.1980 tarihli vasiyetnamesi ile eşi Guzide Nihal Uca'yı tek mirasçı olarak tayin etmiş, mirasçılanndan Hasan Tuba Uca'nın butün aramalara ragmen adresini tespit etmek mümkün olmadığından, yukanda tarih ve numarası yazılı vasiyetnameye adı geçen mirasçının işbu ilanı muteakip bir ay içinde itiraz etmediği iptali veya tenkisi zımtrunda dava açarak derkenar ibraz etmedigi takdirde, M.K. 538'inci maddesi gereğince musaleyh Guzide Nihal Uca'ya mirasçılık belgesi verileceği, duruşmamn 9.5.1985 gunu saat I1.30'a talik edildiği adresi tespit edilemeyen Hasan Tuba Uca'ya tebligat yerine kaim olmak uzere tebliğ olunur. Basın: 3836 İLAN Dosya No: 983/306 Davacılar Hüseyin Erten, Emine Erten tarafından davalılar Ayten Enen, nüfus memurluğu aleyhine açılan nüfus kayıt tashihi davasının duruşması sonunda: Zonguldak ili Eflani ilçesi Halkevi köyu cilt 036/02 sayfa 46, hane 59/71'de nüfusa kayıtlı Huseyin oğlu Ayten'den olma 4.5.1970 D.Mu Mustafa Erten'in Ayten olan ana adının aynı yerde nüfusa kayıtlı Mustafa kızı Hidane'den olma 1945 D.'lu Emine Erten olarak düzdtilmesine 31.12.1984 tahhinde karar veriimiş, işbu ilan tebliğ olunur. 4.2.1985 Basın: Tashih BEYKOZ ASLİYE HUKUK HAKİMLİĞİNDEN 20 liraya, Mersin hattmda birinci mevki 16 liraya, 21 liradan yukarı olan navlunlar 17 liraya indinlmiştir. Antalyaya kadar birinci mevki ücretleri 1618.5 lira ve tzmir yemekU birinci mevki 17 liraya, Mudanyaya birinci mevki 150 kuruşa, ikinci mevki ücreti de 100 kuruşa indirilmiştir. Bariın hattmda aralık iskelelerde umumiyetle gene bu nisbetler dahilinde tenzilat yapıldığı gibi, Karabiga hattmda kamara ücretleri de epey indirilmiştir. Eşya YENİ ÇEŞITLER YENİ HİZMETLJER • Nüfus cüzdarumı ve evlenme cüzdanımı kaybettim. Hükümsüzdür. ÖZNUR Y1LMAZ • Nüfus hüviyetimi kaybettim. HükümsUzdür. ESMA SERT ANKARA PAZARLARI ANKARAGIDATİC.veSAN A.S.