Catalog

CUMHURtYET/S OLAYLARIN Lincoln'den bugüne suikastler ARDENDAK1 1865 ABD Başkanı Abraham Lincoln, 14 nisanda Washington' HABERLERİN DEVAMI KASIM 1984 GERCEK (Baştarafı 1. Sayfada) tilikatarı değiştirmek bakımından işe yaramazlar. Geçenlerde, İngiltere Başbakanı Bayan Thatcher'a karşı duzenlenen suikastin gürültüleri dinmeden Hindısıan Başbakanı Bayan Gandi'nin oldurıilmesi kaygı vericidir, düşundurucüdür. Duşündürücüdür; çünkü Bayan Gandi'nin yerini dolduracak çapta bir lider ortahkta görünmüyor. Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat'ın öldUrülmesinden sonra yerine geçen Hüsnü Mubarek, ülkenin siyasetini de bir ölçüde etkileyecek alternatifı olarak hazırdt. Hindistan'da durum böyie değildir. Her şeyden önce dünyaya demokrasi örneği olarak gösterilen bir ulkede şiddeı eylemlerimn yoğunlaşarak Başbakana kadar tırmanması insanlık adına üzücüdür. Ne yazık ki, şiddetin şiddete çağrı çıkardığt bir dünyada yaşıyoruz, * • • Evren: Terorizme karşı tüm ııluslar birleşmeli ANKARA, (a.a.) Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Hındistan Başbakanı tndira Gandi'nin öldürülmesi nedeniyle Hindistan Cumhurbaşkanı Zail Singh'e, başsağlığı mesajı gönderdi. Cumhurbaşkanı Evren'in mesajı şöyle: "Hindislan'ın degerli Basbakanı Ekselans İndira Gandi'nin silahlı bir saldırı sonucu hayatını ka>betmesini derin teessürve iizüntü ile öğrendim. Bu menfur saldın, terorizm felaketine karşı mücadelede biitiin uluslann çaba göstentıesi ve işbirliğinde bulunması gerektigini dünyaya bir kez daha hatırlatmış olmaktadır. Şahsımve Tiirk milleti adına Ekselanslarına, Başbakan Gandi'nin kederli ailesi uyelerine ve Hinl halkına içlen taziyetlerimi sunarım." 1977 Lubnanlı Dürzi lider Kemal Cumblat, 16 martta Beyrut'ta öldürüldü. Kongo Devlet Başkanı Ngouabi de 18 martta vuf da vuruldu, bir gün sonra öldü. ruldu. 1881 Rus Çart II. Alexander 13 martta, ABD Başkanı James Gar1978 Irak eski Başbakanı AlNaif, Londra'da vuruldu. field 2 temmuzda vurularak öldürülduler. 1979 Ingiliz Muhafazakâr parlamenter Airey Neave, IRA 'nın ger1 9 0 0 İtalya Kralı I. Umberto, 29 temmuzda öldüruldii. çekleştirdiği bir suikast sonucu 30 martta öldü. Lord Mo1901 ABD Başkanı Willicm McKinley 6 eylülde Buffalo'da vuuntbatten ve yanındaki ikikişi, yine IRA 'nın teknelerineyerruldu, 14 eylülde öldü. leştirdiği bomba sonucu öldüler. 26 ekimde ise, Kore Devlet 1912 A BD eski Başkanı Theodore Roosevelt, suikastta yaralandı. Başkanı Hee, Kore Gizli Servisi Başkanı tarafından Seul'da 1913 Meksika Devlet Başkanı Madero ve Başkan Yardıması Suavuruldu. rez 23 şubatta, Yunan Kralı George 18 martta öldürüldü. 1914 Avusturya Macaristan Arşıdükü Ferdinand ve karısı, Sa 1980 Hindistan Başbakanı İndra Gandi, 14 nisanda yaralandı. raybosna'da öldürüldü. 1918 Rusya'da papaz Rasputin öldürüldü. 1918 Son Rus Çarı Nikola, kansı ve çocuklanyla 16 temmuzda öldürüldü. 1920 Meksika Devlet Başkanı Carranza öldürüldü. 1923 Meksikalı devrimci Panço Villa, 20 temmuzda öldürüldü. 1928 Meksika 'nın yeni Devleı Başkanı General Obregon, 17 temmuzda öldürüldü. 1933 ABD'nin yenı Başkanı Franklin Roosevelt'e suikast ta Chicago Belediye Başkanı Cermak 15 şubatta vuruldu, mart baştnda öldü. 1934 4 vusturya Şansölyesi Engelbert Dolfus, 25 temmuzda Viyana 'da Naziler tarafından öldürüldü. 1 9 4 9 Leon Troçki, Meksika'da sürgündeyken 20 ağustosta öldürüldü. 1 9 4 8 Mahatma Gandi, 78 yaşındayken 30 ocakta Yeni Delhi'de öldürüldü. 1950 ABD Başkanı Truman, bir suikast girişimini atlattı. 1951 Ürdun Kralı Abdullah, 20 temmuzda öldürüldü. 1950 S'ikaragua Devlet Başkanı Somoza, 21 eylülde vuruldu. 1957 Guatemala Devlet Başkanı Armas, 26 temmuzda kendi muhafızlanndan bıri tarafmdan öldürüldü. 1958 hak Kralı Faysal ve Prens Abdul tllah 14 temmuzda, Başbakan Nuri Said de 15 temmuzda Bağdat'ta öldürülduler. 1959 Seylan Başbakanı Solomon Bandranaike, 25 eylülde öldürüldü. 1901 Kongo eski Başbakanı Lumumba 17 ocakta, Dominik diktatöru Molina da 30 mayısta öldürülduler. 1903 Vietnam Devlet Başkanı Diem ve kardeşi, darbede öldürülduler. 22 kasımda ise, ABD Başkanı John Kennedy, Dallas'ta öldürüldü. 1905 Iran Başbakanı Hasan AliMansur 21 ocakta Tahran'da, 21 şubatta ise zenci lider Molcolm, New York'ta vuruldu. 1900 Güney Afrika Başbakanı Verwoerd, parlamentoda vuruldu. 19OS ABD'li zencı lider Martin Luther King, Jr. Memphis'de 4 nisanda, Başkan adayı Senatör Roberı Kennedy de 5 haziEnver Sedat'a suikast. Yıl 1981 randa Los Angeles'ta vuruldular. 1970 Papa VI. Paul, Manila Havaalam'nda 27 kasımda yaralan 1981 İran Cumhurbaşkanı Ali Raci ve Başbakan Bahonar, Tahran 'dabombalı suikastta öldüler (30 ağustos). 6 ekimde ise dı. Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat, bir askeri töreni izlerken 1971 Ürdün Başbakanı Vasfı Tal, Kahire'de 28 kasımda Fi/istinbir grup asker tarafmdan açılan ateş sonucu öldürüldü. 30 liler tarafından öldürüldü. mayısta ise ABD Başkanı Reagan, bir suikast girişimini at1972 Filipinler Devlet Başkanı Marcos'un karısı suikast ta yaralandı. lattı. 13 manta da Papa, Ağca'nın kurşunlarıylayaralanmıştı. 1974 Güney Kore Devlet Başkanı Park Chung Hee'ye suikastta kansı öldürüldü. 19 ağustosta da ABD'nin Lefkoşe Büyu 1982 Lübnan'ın yeni Devlet Başkanı Beşir Cemayel, Beyrut'ta kelçisi Rodger Davies, Kıbrıs'ta vuruldu. bombalı suikastte öldürüldü. Papa, ikinci birsaldınyı da at1975 Madagaskar Devlet Başkanı Ratsimandrava 11 şubatta, Sulatıı. udı Arabistan Kralı Faysal da 25 martta öldürüldüler. Bang 1983 FKÖ temsilcisi Sanavi, Portekiz'de vuruldu. Birmanya'da ladeş Devlet Başkanı Şeyh Mucibur Rahman da 15 ağustosbir gezıde bulunan Güney Kore hukümetinin 14 üyesi öldüta darbede öldürüldü. ABD Başkanı Gerald Ford, 5 ve 22 ruldu. eylülde iki saldırı girişimini atlattı. 1984 Ingiltere Başbakan'ı Margareth Thatcher, IRA 'nın bombalı 1970 Nijerya Devlet Başkanı Muhammed, 13 şubatta vuruldu. saldırısından kurtuldu. Bir milletvekili oldu. MEHMED KEMAL POUTIKA VE OTESI Kim KimiSever? Aziz Nesin, Orhan Kemal'i sevmezmiş, bunu Demirtaş Ceyhun'un 'Aziz NesinAnılar' adlı kitabından öğreniyoruz. Oturmuş tatlı tattı konuşurlarken, "Orhan Kemal'i de baştan sevmiştim, ama sonra hiç sevmedim." der. Mahatma Gandi "Yt> yo," der. "Yazarsan önemi yok. Yaz yani. Nasıl olsa bir gün onu neden sevmediğımi ben de yazacağım. Kendisine sürekli yakınhk dostluk gosterdığim halde, hiçbir zaman gerçek bir dost olmadı benimle. Tabii ben de sevmedim onu. Böyle Gelmiş Böyle Gitmez'de sırası geldiğinde daha ayrıntılı anlatacağım bunları." İki yazar arasındaki bu sevişmenin öte yüzünü Orhan Kemal'den öğrenmek gerekirdi, ama bir yere yazıp koyduysa öğrenebiliriz. Sağlığında böyle bir tartışma açılsaydı gerçekler öğrenilirdi. Orhan Kemal için elimin altında iki kitap daha var. Birisi Asım Bezirci dostumun yazdığı araştırma 'Orhan Kemal' adını taşıy<x. Bunda Orhan Kemal'in hayatı, sanat anlayışı, hikâyeleri, romanlan, oyunları, anıları genişçe ve aynntılan ile yer alıyor. Ötekinı Muzaffer Buyrukçu yazmış. "Arkadaş Anılannda Orhan Kemal" adını taşıyor. Muzaffer Buyrukçu. bana imzaladığı kitabı yollarken altına şu notu düşmüş: "Bir gün biz de Orhan Kemal gibi ant olacağız elbet, ama bu anıyı yaşatmaya çalışan saygılı biri çıkacak mı acaba ?" Kişi ani olduktan sonra çıkan da bulunur, çıkmayan da... Or•han Kemal'e sağlığında verilmeyen değer, öldükten sonra kat kat verildi. Bir yazar olarak en çok sömürülenler arasındadır. Zaten çektiği acıları da parça parça Muzaffer Buyrukçu anlatmaya çalışmıştır. Kitapta, Eyüp'te Piyerloti kahvesinde çekilmiş bir fotoğraf gözüme ilişti. Bunda Talat Kılıç, Muzaffer Buyrukçu, Orhan Kemal, Doğan Can, Mehmet Barlas, Haluk Akgün göfünüyor. Bir zamanlar bir araya gelip fotoğraf çektiren bu insanlar, bugün yeniden yan yana durabilirler mi? Babası Abdülkadir Kemali nin siyasal muhalefeti üstüne bitgiler var. Fethi Okyar, 17 Kasım 1930da partisini kapatınca, Abdülkadir Kemali, muhalefetini sürdürür. Adana Valisi Hilmi Uran baskı yapar, yılmaz. Ankara'dan arkadaşları partiyi kapatması için uyarırlar. aldırmaz. Ama bakar ki gün geçtikçe baskı artıyor. Toprakkale üzerinden yurt dışına kaçar (1931). AntaKya'da bir süre barınırsa da büyük yoksulluklar çeker. Aziz Nesin'i anlatan Demirtaş'ın kitabında bir pasaport hikâyesi geçiyor ki, benim de adım var. Burada bir açıklama yapmak gerekiyor. Aziz Nesin, Hıfzı Oğuz Bekatanın İçişleri Bakanlığı sırasında pasaport almış Bekata, pasaport verilmesini sağlamış. Ancak Aziz Nesin Yeşilköy'den uçakla ayrılacağı sırada o dönemin sıkıyönetim komutanı (Cemal Tural) çıkması ' na izin vermemiş ve pasaportu da almış. Bekata, hemşerimiz, mahallelimiz. Kendisini tanıyoruz. Aziz Nesin'e benim ahbabım oldugunu söylemişler. Geldi, birlikte Bekata'ya gıttik. Durumu anlattık. "Ben sana pasaport verdim," dedi Bekata. "Sen de ne diye sıkıyönetim olmayan bır yerden çıkmadın. Şimdi yapabileceğım hiçbir şey yok. Ancak İsmet Paşa yapar, ne yaparsa." Aziz Nesin, bu söz üzerine çok kızdı. "Türkiye bir mapusane, siz de gardiyan mısınız?" gibılerden ateşli sözler söyledi. Bekata, bu sözlere güldü geçtı. Metin Toker'i aradık. Durumu bildirdik. "Pasa", dedi. "Dün akşam Aziz Nesin'in hikâyeterini okuyordu. Her halde bugün de devam eder. Ben akşama durumu kendisine bildiririm." Gerçekten Metın toker soylemiş. Paşa da, İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığına emir vermiş. Bir süre sonra Aziz Nesin^ in pasaportunun kendisine verildiğini işittim. Benim bildiğim pasaport öyküsü böyledir. Zaten bizim pasaport işleri her karmaşık dönemde sorun olur. Alırtar, vermezler. Unutulur. Sonra bir dönem gelir verirler. Sanırım, kovuşturmalar olduğu için Aziz Nesin yine pasaportsuzdur. Alışığız, çok pasaportsuz kaldık. Hem bugünkü dotarla pasaport olsa bile kim dışarı çıkabilir? "Ben bunu yazmayayım." (Baştarafı 1. Sayfada) mın Gandi'nin ayaklarına kapanmak istedigini sandı, kendisini nazikçe uzaklaştırmak istedi, "Kardeş," dedi "Bapu zaten 20 dakika gecikti" O sırada adam "Namaste Gandiji" diye mırıldanarak gövdesini öne doğru eğmişti. Daha sonra adam doğruldu, parmağı cebinden çıkardığt Beretta marka tabancanın tetiği üzerinde kasıldı ve çok yakından üç kurşun sıktı. Elierini selam verecekmiş gibi kavuşturmuş olan Mahatma Gandi, tertemiz ve bembeyaz "khadi"sinin lekelerle kızardığını gördü, "Hey RâmOh Tannm" diye soludu. Bu, onun son sözleriydi. Saat 5'i tam 17 dakika geçiyordu. Mahatma Ozal hemen aymntık bikd istedi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Başbakan Turgut Özal, tndira Gandi'nin öldurülmesı olayı üzerine dün saat 12.00'de Dışişleri Bakanlığı Müsteşan Ereüment Yavuzalp'ı telefonla Başbakanlık Konutu'ndan aradı, ve şöyle konuştu: ÖZAL Aio... Aloo... Ercüment Bey, Gandi ile ilgi tamamlayıcı herhangi bir bilgi var mı sizde? ÖZAL Onu bümiyorum da, nedir hadise? Nasıl olmuş? ÖZAL Onlan bir söyler misiniz? Muhafızı kıyafetinde olan kimseler? ÖZAL Allah Allah, yani, muhafızı kıyafetine mi girmiş, yoksa hakiki muhafız Sih mi? Yani, bu Sihlerin yaptığı anlaşılıyor öyle mi? ÖZAL Açıklamışlar... Hımmm... Evet, anlaşıldı. Peki tefsiriniz nedir, yani ne olur Hindistan'da? Buna ait bir not hazırlamakta fayda var. Yani, bu çok vahim bir hadise bu. Evet... Hindistan'da.. Evet... ÖZAL Çünkü, seçimler yakındı zannediyorum. Değil mi? Ben böyle büiyorum, çok yakındı seçimler. Yani, hatta karşı partiler biraraya gelmek istiyorîardı. Bir de benim bildiğim, Hindistan sefiri genç, akıllı bir adama benziyor... Evet... Onun söylediğine göre, "farklı alır" diyordu seçimleri. Tabii bilemem. Pakistan'la olan ilişkilere ne tesir eder, Bangladeş'le, onu da bir değerlendirin. ÖZAL Evet, evet... şimdi bizden de süratle birşey hazırlayıp; ajansa verirseniz... hemen... TÜRKÎYE*DEN TEPKİLER HP Genel Başkanı Necdet Calp: Çok üzüldüm. Indra Gandi Asya'da büyük bir liderdi. MDP Genel Başkanı Turgut Sunalp: Kendi emelleri için teröristleri destekleyen memleketlere yeniden büyük bir ders çıkmıştır. Bunu en ziyade terörü destekleyen Fransız hukümetinin dikkatine tevcih etmek gerekir. SODEP Genel Başkanı Erdal tnönii: Bütün devletlerin bu tür terör olaylannın önlenmesi için işbirliği yapmalan gereği ortaya çıkmıştır. DYP Genel Başkanı Yıldınm Avcı: Şahsen çok üzüldüm. Dünyanın saygısını kazanmış bir lidere yapılan suikastı tel'in ediyorum. Fikir ve düşünce kurşunla benaraf edilemez. 15 yılyönetti (Baştarafı 1. Sayfada) savaşı, Bayan Gandi'nin siyasal yaşamında dönüm noktası oldu. Hindistan 'ın bu savaşı kazanması, Gandi'nin halk arasmda popülaritesini büyük ölçüde arttırdı ve Bayan Gandi ülkenin bir numaralı lideri oldu. Ancak savaş, Hindistan ekonomisini sarsarken, ülkeye gelen milyonlarca göçmen ekonomi için ağır bir yük oluşturdu. Bayan Gandi'yi tüm siyasal yaşantısı boyunca belki de en fazla yıpratan olaylar Pencap ve Arsain eyaletlerindeki kanşıklıklar oldu. Pencap'ta Altın Tapınağa duzenlenen ve çok sayıda insanın öldüğu baskın, sayılan 13 milyonu bulan Sihlerin seri tepkilerine yol açtı. Muhalifleri, Gandi'nin Pencap'taki olaylan bu denli kanlı boyutlara ulaşmadan yatıştırabileceğini, ancak Başbakanın siyasal hesaplarla olaylarm büyümesini beklediğini ileri sürdüler. Başbakan Gandi'yı yıpratan diğer sorun ise, ülkenin kuzeydoğusundaki Assam eyaletindeki çatışmalardı. Eyalette Kongre OĞLU VE GELİNİYLE İndira Gandi, evinin bahçesinde. İtalyan gelini Sonia, oğlu Rajiv ve toru Partisi'nin seçimleri kazanması, nu Priyanka, Rajiv'in oğlunun ismi de Rahault. Fotoğrafta, Gandi'nin uçak kazasında ölen oğlu San Assam halkının tepkisine yol açjay'la, siyasi rakibi olan diğer gelini Maneka yok. tı. Çıkan çatışmalarda 3000 kişi öldü. Aralık ayında silah altına alınacaklar açıklandı ANKARA (ANKA) Aralık celbinde 181'inci dönem olarak silah altına alınacak 4 yıl ve daha fazla süreli yükseköğretim kurumu mezunu yükümlüler belli oldu. Milli Savunma Bakanhğı'ndan yapılan açıklamaya göre, tabiplerden 83/12'nci gruplar, diş tabipleri ve veterinerler ile sağlık idaresi, sağlık teknolojisi, fizik tedavi ve rehabilitasyon yüksek okulları mezunlarından, 83/ 10'uncu grup olarak 20 Ekim 1983 tarihinden sonra askerliğine karar alınanlar ile 83/11 ve 12'nci gruplar bu celp döneminde askere sevk edilecekler. Milü Savunma Bakanlığı'nın bu konudaki açıklamasında daha sonra şöyle denildi: "Eczacılardan 83/10, 11 ve 12'nci gruplar, diger meslek ve branştaki yükümlülerden 83/10'uncu grup olarak 10 Ekim 1983 tarihinden sonra askerliğine karar alınanlar ile 83/11 ve 12'nci gruplar. »4/10'uncu ve daha önceki gruplardan 1950 ve daha yaşlı dogumlu olanlann tamamı, daha önceki celplerde sevke tabi iken kanuni mazeretieri sebebryte sevk edilemeyenlerden ve yoklama kaçağı veya bakayadan mahkemeye verildikleri için sevk edilemeyenlerden, 15 Kasım 1984 (dahil) tarihine kadar kanuni mazeretieri sona erenler ve mabkemesi neticelenenler, bu celp döneminde sevk edileceklerdir. Silah altına alınacak yükümlüler, 20 Kasım 1984 tarihinden itibaren 30 Kasım 1984 tarihine kadar kayıtlı bulunduklan yerli askerlik şubelerine müracaat ederek, alacaklan sevk belgeleri ile birlikte 1 Aralık 1984 tarihinde test ve mülakat merkezlerinde bazır olacaklardır. Sevklerini yabancı askerlik şubelerinde yaplırmak isteyenler 12 Kasım 1984 tarihine kadar bu şubelere müracaat edebileceklerdir. Bu tebliğe u>mayanlar bakaya işlemine tabi tutulurlar." DÜNYADAN TEPKİLEÎT Suihast her ülkede büyilk şok yarattı PAKİSTAN: İndira Gandi'nin ezeü düşmanı Pakistan Devlet Başkanı Ziya Ül Hak, herkesten önce davranarak ilk tepkide bulunan lider oldu. Ziya Ül Hak, "Suikastı saşkınlık ve nefretle karşılıyoruz" dedi. SOVYETLER: Gandi hükümetiyle yakın ilişki içindeki Sovyet Dışişleri Bakanlığı, "Bn olay uluslararası terorizmin önlenmesi gereğini bir kez daha ortaya koymuştur" biçiminde bir acıklama yaptı. Açıklamada Gandi'nin Bağlantısızlar hareketinin büyük bir lideri olduğu hatırlatıldı. ABD: Başkan Reagan, "Bu cinatef, hepimizin karşı karşıya kaldığı terorizm tehlikesinin canlı bir anılıdır" dedi. Reagan Hindistan elçiliğini ziyaret ederek üzuntüsünü bizzat iletti. Reagan'ın rakibi Mondale "Bayan Gandi'nin olümü, dünya çapında demokrasi davasına indirilmiş bir darbedir" dedi. Amerikan gazetelerinin birinci sayfalarını suikast kaplayınca, Ağca ve Polonya haberleri iç sayfalara kaydınldı. Başkanlık seçimlerine ilişkin haberler ise kısa haberler olarak yer aldı. ÜLKE DIŞINDAKİ SİHLER: İngiltere'de sürgünde bulunan Sih lideri Harçaran Sing, eylemi bir cinayet olarak niteledi, ancak "O da az ya da çok bunu istiyordu" dedi. Londra ve VVashington'da kalabalık Sih grupları sevinç gösterileri yaptı ve halka şeker dağıttı. VVashtngton'daki bazı liderler ise "kaygı dnyduklanm" bildirdiler. BİRLEŞMtŞ MİLLETLER: New York'ta toplantı halindeki BM Genel Kurul Falkland Adaları konusundaki tartışmayı erteleyerek, bir dakika saygı duruşunda bulundu. Ardından BM bayrağı yarıya indirildi. DİĞERLERİ: Tum dunyada devlet etkilileri ve sıyasi liderler suıkastı kınayarak, Hint hukümetine üzuntülerini bildiren mesaılar gönderdi. Ölen oğlunun kansı en büyük mkibiydi Dış Haberler Servisi "Tartının ibresi 57 kiloya dayandığı zaman bir gün yemek yemem" diyordu İndira Gandi. 713 milyonluk Hindistan'ın Başbakanı "olanağı olsaydı ögretmenlik yapmak istedigini" belirtmişti. Mesleğinin sırlanru Nehm hanedanının kurucusu babası Pandit Javaharlal Nehm'dan öğrendi. "Yedi işi aynı anda yapabilirim. Bütün gece çalıştığım günler de oluyor" diyen Gandi'nin, 1978'de güney bölgeleri seçimleri sırasında üç hafta uyumadığı söyleniyor. Sağlıklı kalabilmenizin sırrı nedir? diye sorulduğunda, "Mutlu olmak ve gülumsemek" diyordu. Oğlu Sanjay, bir uçak kazasında öldü. Ölümüne kadar Sanjay'a hanedanın kesin varisi gözüyle bakılıyordu. Geriye Sanjay'ın beş yaşındaki oğlu ve kansı Maneka kalmıştı. Ancak oğlu öldükten sonra Maneka ile arası açıldı. Maneka'nın başbakanlık konutunu terk etmesi istendi. Maneka, şimdi Gandi'nin partisi Kongre (I) Partisi'nin bir numaralı rakiplerinden. tkinci oğlu Rajiv, bir Italyanla e\li. Gelini Sonya'dan Rahaul ve Priyanka adlı iki torunu var. Uzun süre politikadan uzak duran Rajiv, Sanjay öldüktensonra annesinin ısrarlarına dayanamayarak politikaya atıldı. Gandi, aile toplantılannı çok sevdiğini belirtirdi. Ama ailenin sadece yemeklerde bir araya gelebilmesinden şikâyet ederdi. "Onlara bir günümü bile ayıramıyonım," diyordu. Gandi, zamanın darhğından ötürü kuaför nedir bilmediğini söyler, "Bu tür aynntılan düşünecek zamanıra yok" diyerek durumu açıklardı. Yüzmeyi çok sevdiğini belirtir, bunu gerçekleştirememekten sıkıntı duyardı. "Halkın onaylayacağını sanmıyonım" demişti bir keresinde. Müzik dinlemeyi, özellikle Mozart'ı, klasik Hint muziğini ve folk müziği dinlemeyi çok severdi; "Pop müzigi bile". Çok hoşlandığı alışkanlıklanndan biri de torunlarıyla kırda gezmekti. "Çocuklan çok severim, özellikle onlarla yüniyüşe çıkmayı" demişti. Dun sabah bır suikast sonucu öldürulen tndira Gandi, Hindistan'ı kısa aralıklar dışında 1966 yılından beri yönetiyordu. Iktidara geldiği günden bu yana ülkede "dil birtiği" oluşturmak isteyen Gandi, buyuk tepkilerle karşılaştı. HindistarCın birtiği tehdit alttnda değil Dış Haberler Servisi İndira Gandi'nin dun sabah bir suikast sonucu öldürulmesiyle birlikte "Hindistan'da bundan sonra ne olacak?" sorusu gundeme geldi. Hindistan doğumlu tarih profesörü Feroz Ahmad, 17 eylül tarihli Siyaset 84 ekine, "Kan Hint Mozaiğinin Sıvalannı Eritiyor mu?" başlıklı bir yazı yazmıştı. Feroz Ahmad, söz konusu yazısında, İndira Gandi'yi ve onun önderliğindeki Kongre (1) Partisi'ni, "yukarıdan ve dil esasına baglı bir birlik kur raak'Ma eleştirmişti. Feroz Ahmad, Sihlerin yoğun bir biçimde baş kaldırdığı Pencap eyaletindeki olaylan da şöyle yorumlamıştı: "Pencap, Hindistan yönetiminin dil esasına dayalı devletler kurma, politikasındaki tek hatadır. Diğer topluluklar gibi Sihler de Pencapçanın resmı dil olacağı ayrı bir devlet istediler. Bu, dinsel degil, ulusal bir istekti; çünkü, Pencapça hem Hindular, bem de Pakistan Pencabı'ndaki Muslümanlar tarafından konuşulan bir dildir. Ne var ki Pencapiı Hindular siyasal nedenlerle Pencapçanın değil, Hindînin anadilleri oldugunu ve Pencapçayı resmi dil olarak kabul eden bir eyalet istemediklerini öne siirdüler. Feroz Ahmad, daha sonra da Hindistan'ın iç siyasi durumu hakkında şunları yazıyordu: "Hukuk devletine son verdiği 1975'teki 'olağaniistü rejim' döneminden bu yana tndira Gandi, Nehnı ailesine sadakatle dayalı yeni bir siyasi yapı oluşturmaya çalışıyor. Bu, Kongre (1) Partisi'nin gerçek bir ulusal parti olma niteliğini yitirmesine yol açmıştır. Buna tepki olarak bütün eyaletlerde tndira Gandi'nin politikalanna karşı çıkan yerel partiler dogmuştur. Bu gelişmeye, Hindistan'ın birliğini tehdit eden bir nitelik yüklemek yanlıştır. Aksine, 1947'den bu yana merkezi hükümetin yukarıdan sağladıgı birlik, Hindî konuşan kuzeyin egemenliğine hizrnet etmiştir. Ülkenin başlıca siyasi partilerinden uçlü, eski Ulusal Kongre Partisi'nden kopanlar tarafmdan oluşturuldu. Bu üç partinin adı da "Kongre". Birincisi eski çizgiyi surdüren muhafazakârların Ulusal Kongre Partisi, ikincisi tndira Gandi egemenliğindeki Kongre (İndira) ve sonuncusu sosyalist çizgide ÖZAL Peki teşekkür ederim iyi günler. Özal, yanında bulunan Cumhuriyet Muhabirinin "Ne diyor sayın Yavuzalp" somsuna şöyle karşıhk verdi: "SiUer. hadise... öyle anla12 Hazıran 1975 yılında, Ba şılıyor. Vaktiyle bunlar bir tapıyan Gandi'nin 1971 seçim kam naga girdiler, orada adamlar ölpanyası sırastnda memurlara gö dü... Ama bu Hindistan'ı çok revleri dışında işler yaptırdığı yo kanştınr. Benim de tahminim lunda bir muhalifinin suçlamaöyle. Çünkü, kolay değil. Çeşitli sı üzerine doğum yeri olan Alla insanlann bulundugu, çok degihabad'da hakkında dava açıldı. şik inançlar, dinler... Yani, bir Mahkeme Bayan Gandi'nin altı Avnıpa kıtası düşünün hepsinin yıl süreyle seçimlere katılmaması tek bir devlet haline gelmesi. yolunda bir karar aldı. Ancak Bundan daha zor burası. bu karar yu'ksek mahkeme taraBakın 1950'den bu tarafa defmdan bozuldu. mokratik sistemde en ufak birIstifa etmesi yolunda baskıla şey olmamış. Yani müdahale olrın yoğunlaşması üzerine Bayan mamış. O bakımdan hakikaten Gandi, ülkede olağanüstü duörnek olarak gösterüebilecek bir rum itan etti. Gandi'nin bu dav ülke. Tabii büyük isimler gelmiş, ranışı sert tepkilere yol açtı. 21 Nehru gelmiş, Gandi'nin arkaay süren olağanüstü durum dösından, arkasından bu. Bundan neminde birçok kişi gözaltma sonra ne olur? Tabii Ulke çok alındı, birçok kişi isteği dışında büyük. Çok özel, çeşitli dinler kısırlaştınldı, ülkeyi güzelleştir var, hatta ırklar var demek lame kampanyası çerçevesınde zım. Haritada ufak gözüküyor binlerce gecekondu yıkıldı ve ama, tam "Indian Continent"tüm bunların yasaya uygun ha dır. Yani kıta. Bizim projeksile getirilmesi için anayasanın ba yon haritalarda hattı üstüvaya zı maddeleri değiştirildı. (ekvatora) yaklaştıkça ebatlar Bayan Gandi 1977 yılında küçülür. Bunda Norveç büyük beklenmedik bir şekilde olağagörüliır, Hindistan küçük. Halnüstü hal durumunu kaldırdı ve buki değildir..." seçim çağrısında bulundu. Ancak kendisini buyük bir yenilgi Başbakan Özal, akşam uzeri bekliyordu. En eski rakibi Mo bir açıklama yaparak, "Bayan rarji Desai Başbakan oldu. Gandi'nin menfur bir suikast soBayan Gandi, aktif siyasete nunda hayatını kaybetmiş olmadevam etti ve ıktidan tekrar ele sı karşısında, uluslararası terogeçirmek için büyuk çaba harca rizme birçok şehit vermiş Türk dı. Kendini destekleyenleri topulusu olarak derin üzüntü ladı veyeni birpartı kurdu. Par duymaktayız" dedi. Dost Hint tinin adı "İndira Congress" olhalkına acı kaybından dolayı du. Parti 1978 yılında iki eyalette başsağlığı dileyen Özal, gazeteseçimleri kazandı. cilere de, "Dünyanın terör koBu zafer/er, Bayan Gandi'nin nusunda artık biraraya gelmek yine onde gelen politikacı duru mecburiyetinin açık bir şekilde muna gelmesıne yol açtı. 1980 goziıktüğünü" soyledi. genel seçimlerinde ise buyük bir Gandi'nin suikast sonucu ölzafer kazandı ve yeniden Başba dürülmesi üzerine Hindistan'ın kan Gandi oldu. Ankara Buyukelçiliği'nde bayraklar yarıya indirildi. Gandi, 1942 yılında ulkede en kuçuk dini azınlığı oluşturan Öte yandan bir suikast sonuParsılerden bir kişi ile evlendi. cu ölen Hindistan Başbakan'ı İki oğlu oldu. 1941 yılındc do İndira Gandi için TBMM'de bir ğan Rajiv ve 1946 yılında doğan dakikalık saygı duruşunda buluSanjay. nuldu. Amaçları bağımsız (Baştarafı 1. Sayfada) dediyor ise de, bugün Hindistan'da yaşayan 13 milyon dolayındaki Sih çeşitli kastlara bölünmüş bulunuyor. İslamiyetle Hinduizmi bağdaştırmaya çalışan, tek tannb bir dinsel inanç olan Sihliğin kurucusu Gunı Nanak, 16. yüzyılda Hindu kast sistemine karşı şiddete başvurmayan bir mücadele açmıştı. Zamanla Hınduızmden tümüyle kopan Sihler, Hindistan'ın kuzeybatısındaki Pencap'ta yayıldılar. Pencap nüfusunun yüzde 55'ini oluşturan Sihlerin Hindistan nüfusundaki payları yalnızca yüzde 2 dolayında. Sihlerin inançları Hinduizmden çok İslamiyete benziyor. Sihler tek tanrıya inanıyor ve putları reddediyorlar. Kuran'a benzer bir kitaplan var. Ancak tıpkı Hindular gibi inekleri kutsal sayıyor ve sığır eti yemiyorlar. Sihlerin kurduğu Akali Dal partisi son yıllarda indira Gandi'nin merkezi hukümetinden çeşitli siyasi ve dinsel haklar talep etmekte. 44 noktada toplanan bu talepler arasında Sihlerin başkenti Amritsar'ın Vati.kan benzeri bir statüye kavuşturulması; oradaki Altın Tapınak'tan dinse! ayin yaynnına izin verilmesi; Pencap'a eyaletler arası nehir sularındari daha buyük bir pay ayrılması; Sihliğin Hindistan Anayasası'nda bağımsız bir din olarak belirtilmesi de bulunuyor. Sonuncu talep geçtiğimiz Nisan ayında merkezi hükümetçe kabul edildi. Bağımsız bir Sih devleti, Halistan'ın kurulması için mücadele ettiklerini söyleyen Sih aşırılarının bir yıldan fazla bir süredir işgal altında bulundurduklan, Sihlerin en kutsal ibadet yerleri Altın Tapmak, geçen haziran ayında merkezi hükümete bağlı birlikler tarafından duzenlenen bir operasyonla işgalden kurtanldı. Operasyon sırasında en az 500 Sih militanı ile 100 asker öldü. Ölenler arasında aşırı Sihlerin iki en önemli liderinden biri olan Jarnail Singh Bindranvale de bulunuyordu. Sih militanlarının düzenledikleri saldırılarda son üç >al içüıde Pencap'ta 400'e yakın insan öldürüldu. Sihlerin hayattaki liderleri, Akali Dal Partisi'nin başkanı Harcband Singh Longoval. • Nufus cuzdanımı, Sağlık Bakanlığı memur kimliğimı, hastane kimlik kartımı, sağlık karnemi mutemetlik kartımı, mavi kartımı, İETT görev kartımı kaybettim. Hukümsüzdür. 29.10.1984 SURASSEYHAN Enerji tasarrufunda yarm geç olabiiir