Catalog

15 EKÎM 1984 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TURKIYE'den Tüketim nıalı ithali ytizde 134 arttı ANKARA (THA) Bu yılın ilk sekiz aylık ithalatında tüketim maddelerinin geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 134 artış gosterdiği belirlendi. Yetkililerden alınan bilgiye göre geçen yılın sekiz ayhk dönemindeki 125 milyon 754 bin dolarlık tüketim maddesi ithalatına karşın bu yılın sekiz ayhk döneminde 294 milyon 461 bin dolarlık tüketim maddesi ithal edildi, hammadde ithalatında da geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 22 artış oldu, 1983 yıhnın sekiz ayında 2 milyar 89 milyon 949 bin dolarlık hammadde ithaline karşın bu yılın sekiz ayhk döneminde 2 milyar 565 milyon 839 bin dolarlık ithalat gerçekleşti. Yatınm maddeleri ithalatında ise binde 4 orarunda bir artış kaydedildi. SAMSUN (THA) Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Üçüncü Bölge Toplantısı, Samsun'da yapıldı. Toplantıda konuşan Konfederasyon Genel Başkanı Hüsamettin Tiyanşan, Halk Bankası kaynaklarmın geliştirilmemesi nedeniyle kredi sıluntüannın giderek arttığını söyledi. Genel Başkan Tiyanşan, hazırlanmakta olan ve önümüzdeki günlerde yürürlüğe konulması planlanan Meslek Vergisi, Taşıtlar Vergisi ve Katma Değer Vergisi uygulamasına esnafın dayanacak gücü kalmadığını bildirdi. ANKARA (a.a.) Merkez Bankası'nın hemen kullanıma hazır durumdakı net döviz rezervleri, ekim ayı başında 747.3 milyon dolar düzeyine geriledi. Merkez Bankası'nın 5 Ekim 1984 tarihli bilançosunda yer alan verilere göre, bankanın net dövizlerinde, geçen bir haftahk süre içinde 95.4 milyon dolarlık bir düşüş kaydedildi. Ekonomi Senrtsi Başbakanlık Başdanışmanı Adnan Kahveci bütçe açığuu karşılamak için yuksek faizli Hazine bonolannın ve tahvillerinin çıkanlması ile yapılan uygulamanın Batı ülkelerinde de uygulandığını belirterek, bütçe açıklannm kamu harcamalanyla karşılanmasının terrihedüdiğini, fakat iç piyasaya borçlanarak kaynak yaratmanın her zaman para basmaktan çok daha az zararlı olacağını, dünya tecrübesinin bunu gösterdigini söyledi. Haftalık Yankı dergisinin ekonomik konulara ilişkin sonılannı yamtlayan Kahveci, özel sektöre verilen kaynakta reel olarak azalma değil, artma olduğunu ve bunun kamu kaynaklanna değıl özel ve dış kaynaklara yöneldiğini ifade etti. Kahveci şöyle devam etti: "Aynı iddialar 1980 yılında da yapılmtştır. Üretirn artmıyor dendi, yatınmlar yok dendi, ihracat arüşt sunidir dendi ve 1981 yılında Türkiye ihracat artışında dünyg rekoru kırdı, bugün iiretim ve yaünmlar artmıyor diyen keanlikle ezbere konuşuyor. Yatınm mallan ilhalatı rekor dıizeydedir. Sanayide enerji tüketimi yine rekor düzeydedir." tSTANBUL (UBA) İthal otomobil satış miktarlarının devietçe açıklanması istendi. Otomotiv Sanayii Dernegi Genel Sekreteri Muhsin Yıldınm, "İthalat miktan saguklı rakamlarta açıklanmalıdır" dedi. Muhsin Yıkürun şunlan söyledi: "Ithal edilen otomobil satışlannın devletçe açıklanması, çok yararlı olacak. Rakamlar plaka verilmesinden yola çıkarak derlenmeli ve devletçe yayınlanmalıdır. Yurt dışında bunun örnekkri var. Biz, ithalat miktannı kesin rakamlaria göremiyonız." Enflasyon tahminleıi alaya aldı Ekonomi Servisi Enflasyonla mücadele açısından eylül de yitirilmiş bir ay olarak geride kaldı. Böylece, fiyat artışlannda olağan yaz yavaşlamasının getirdiği iyimser hava, sonbahann ilk ayında sertleşen rüzgârla birlikte dağılmaya başladı. Eylül ayina ilişkin olarak yayınlanan tüm fiyat endeksleri, fiyat artış hızında yavaşlama olmadığıru, aksine fiyat artışlannın yüksek düzeyini koruduğunu gösteriyor. Toptan fıyatlarda yüzde 3'e ulaşan bir hız göze çarparken, perakende fıyatlarda da benzer bir eğilim kaydediliyor. Hazine Müstesarhğı'nın Ankara geçinme endeksi ise yüzde 5.4 gibi son aylann rekor artışvna işaret ediyor. Eylül ayında fıyatlann geçen yılm eş ayına yakın sonuçlar vermesini bir duraklama olarak yorumlamak mümkün görünmüyor, zira eylül, geçen yıl fiyatlann başkaldırdığı "sabıkalı" ay olarak biliniyor. Böylece, haziran ve temmuz aylarmda bazı endekslerde binde 5'lere kadar düşen fiyat artışlanmn mevsimlik bir yavaşlama eğılimini yansıttıgı görülüyor. Ağustos şokundan sonra fiyatlarm eylülde de hızını koruması, enflasyonla mücadelede başarısız kahndığını ortaya koyuyor. Bu başarısızlık, 9 aylık ve yıllık enflasyon rakamlannda da kendini gösteriyor. Geçen yılm ocak eylül döneminde yüzde 25'ler düzeyinde seyreden enflasyon, bu yıl yüzde 35'lerden aşağı değil. Türkiye'de enflasyonun resmi göstergesi olarak kabul edilen Hazine Müsteşarhğı Toptan Eşya Fiyatlan Endeksi'ne göre, yıhn ilk 9 ayında fiyatlar yüzde 37.9 oranında arttı. Geçen yılki artış yüzde 24.3 düzeyindeydi. Benzer biçimde, tüketiciyi ilgilendiren ve OECD gibi kuruluşlarca da enflasyonun göstergesi olarak kabul edilen Hazine Müsteşarhğı Istanbul Geçinme Endeksi yüın son çeyreğine yüzde 34.1'lik enflasyonla EKONOMI NOTLARI OSMAN ULAGAY TOPTAN EŞYA FİYATLARI Son 12 Ay 42.6 Tiyanşan: Kredi sıkmtımız büyüyor 25.0 Sabıkalı ay eylül, enflasyonun duraklamadığını gösteriyor. Hazine Müsteşarhğı Toptan Eşya Fiyatlan Endeksi'ne göre yılm 9 ayında fiyatlar 37.9 oranında arttı. Geçen yıl bu artış 24.3 düzeyindeydi. Istanbul Geçinme Endeksi yılın son çeyreğine yüzde 34.1'lik enflasyonla girildiğini gösteriyor. Fiyatlar, hükümetin yüzde 2*'lik enflasyon artış hedefıni alaya aldı. Hazine Müsteşarlığı'na göre toptan fiyat artış hızı son 12 ayda yüzde 57.3'e ulaşırken, DlE'nin Türkiye Tüketici Endeksi de şimdilik yüzde 54.3'te duruyor. Utanbul Sanayii Ne 1984 yılında 2 trilyon liranın üzerinde bir üretim rakamına erişeceği anlaşılan istanbul büyük imalat sanayii ne yapıyor? Bu kesimde geleceğe dönük bektentilef nasıl? Yatınm eğilimi ne durumda? İstanbul Sanayi Odası'nın her üç ayda bir yayınladığı anket sonuçları bu soruların cevaplanmasını kolaylaştıracak ilginç ipuçlan veriyor. 1984 yıhnın ikinci çeyreğindeki gelişmeleri yansıtan anket sonuçları da geçtigimiz günlerde yayınlanmış bulunuyor. Basında hakettiği ilgiyi her nedense görmeyen bu anket sonuçlarına dayanarak Istanbul büyük imalat sanayiindeki gelişme ve eğilimleri şöylece özetlemek olası: • KAPASİTE KULLANIMI; İstanbul imalat sanayiinde kapasite kullanımı 1983 yıh başından beri % 60 dolaymda dolaşıyor. Fırma büyüklükleri de hesaba katılarak bulunan tartılı kapasite kullanımı rakamı da % 70 dolayında bulunuyor. Bu yıhn ikinci çeyreğinde ise hem tartılı, hem tartısız kapasite kullanım oranlannda ilk çeyreğe oranla küçük de olsa bir gerileme gözleniyor. Kısası Istanbul imalat sanayii toplam üretim kapasitesinin, ancak üçte Ikisini kullanabilryor ve bu durumda beltrgin bir düzelme görülmüyor Talep yetersizligı ise kapasite kultanımını sınırlayaiı en önemli neden olarak görünmeye devam ediyor. • ÜRETİM: Kapasite kullanımında belirgin bir artış gözlenmezken, İstanbul imalat sanayiinin bu yılın ilk çeyreğinde 1983'ün aynı dönemine oranla % 16.1, ikinci çeyrekte ise % 9.3'lük büyük bir reel üretim artışı sağlamış görünmesi oldukça şaşırtıcı olup, özellikle kapasite kullanımı oranlarının doğruluğu konusunda soru işaretleri yaratmaktadır. • SATIŞ; Talep yetersizliğinin en önemli sorun olarak gösterilmesine karşın Istanbul imalat sanayii 1984 yıhnın ilk iki çeyreğinde üretimin yaklaşık % 96'sını satmış görünüyor, ancak bu konuda sektörler arasında belirgin farklılıklar bulunuyor. örneğin gıda, ayakkabı, lastik ve plastik, metal eşya, elektriksiz makine ve taşıt araçları gibi sanayi kollarında satış rakamlan üretimin de üstüne çıkarken ana kimya sanayii ile içki, orman urürtleri ve mobılya, basın.cam ve taşa toprağa dayalı sanayi kollarında hatırı sayılır üretim fazlalıklan dikkatı çekiyor. • YATIRIMLAR: İSO'nun anketini yamtlayan 900 kadar sanayi firmasından 1984 yıhnın ikinci çeyreğinde yatınm planlayıp gerçekleştirenlerin oranı sadece % 133. Bunların da, ancak dortte biri planladıklan yatırımları % 80100 oranında gerçekleştirebilmiş. Yılın üçüncü çeyreğinde yatınm planlayanların oranı da % 15'i bile bulmuyor. Yatınm eğilimi genel olarak zayıf görünürken, bazı sanayi kollarında hiç yeni yatınm planlanmadtğı görülüyor. • FİYATLAR VE FİYAT BEKLEYİŞLERİ; İSO anketine göre istanbul imalat sanayiinde fiyatlar 1983 yıh ikinci çeyreği ile 1984 yılı ikinci çeyreği arasında % 423, yalmzca 1984'ün ikinci çeyreğinde ise % 11A artmış görünmektedir. Ankete katılan firmalann % 52'si kendi fiyatlarmın bir sonraki dönemde artmasını, yalmzca % 2'si azalmasını beklemektedir. Kullandıkları hammaddelerde fiyat artışı bekleyenlerin oranı ise % 89'u bulmaktadır. İSO anketi genel olarak istanbul büyük imalat sanayiinin ülkedeki ekonomik gıdişatı oldukça yakından izleyerek, talepteki değişmelerle uyumlu bir üretim politikası uygulamaya çalıştığını ve stoğa çalışmaktan mümkün mertebe kaçmdığını göstermektedir. Bu nedenle yılın ilk çeyreğinde üretimde gözlenen artış ikinci çeyrekte yavaşlamış, kapasite kullanım orant yeniden gerilemiş görünmektedir. Fiyat artışı bekleyişlerinin kuvvetli, buna karşılık yeni yatınm eğiliminin satış sorunu c4mayan sektörlerde bile çok zayıf oiması, özel kesimdeki genel eğilimin yeni bir göstergesi olmaktadır. Enflasyonda son durum (%) Türkiye toptan eşya (Haz. Niüst.) Istanbul geçinme (Haz. Müst.) Ankara geçinme (Haz. Müst.) Türkiye toptan eşya (DİE) Türkiye tüketici (DİE) Istanbul ücretlüer geçinme (İTO) Istanbul toptan eşya girildiğini gösteriyor. Son 12 ayhk artışlarda ise çok daha "vahim" bir tablo ortaya çıkıyor. Enfiasyonu yüzd 25'te tutacağını vaat eden hükümet programıyla alay edercesine fiyatlann yıllık artış hızı, hedefin iki katım geçiyor. Hazine Döviz rezervi 743 milyon dolar Eylül 1983 1984 2.4 2.9 3.2 3.3 5.6 5.4 2.1 2.3 3.2 2.1 3.8 1.3 3.2 3.1 bk 9 ay 1983 19«4 24.3 37.9 22.1 34.1 23.5 40.0 26.5 40.9 20.4 35.6 19.2 35.4 22.7 35.0 "İç borçlanma para basmaktan b ir> Müsteşarlığı'na göre toptan fiyat artış hızı yaz aylannda biraz yavaşladıktan sonra, son 12 ayhk dönemde yüzde 57.3 gibi bir rakama ulaşırken, DlE'nin Türkiye Tüketici Fiyat Endeksi de şimdilik yüzde 54.3'te duruyor. 1 9 8 5 T E TEŞVİK GÖRMEYECEK YATIRIMLAR BELÜ OLDU Gemi ithalatına teşvik sınırlandırddı 7 5 0 0 gross ton ya da 10.000 DW tonun altındaki gemilerle 499 gross tonun altındaki özel maksatlı ve özel yapılı ithal gemiler, bundan böyle teşvik edilmeyecek. Otomobil, traktör ile komple tekerlek lastiği yatınmlan, üretim kapasitesinin yüzde 50'sinin altmda dışsatım taahnüt eden radyo, TV ve video yatınmlan teşvikten nasiplenemeyecek. Istanbul, Kocaeli illeri ile Izmir, Bursa ve Ankara belediye sınırları içinde organize sanayi bölgeleri dışındaki yeni yatınmlar teşvik araçlanndan yararlanamayacak. ANKARA (ANKA) "1985 yıh programının nygulanması, koordinasyona vc izlenmesine dair karar" ile bu kararın "yaUnmlann ve döviz kazandıncı hizmetlerin teşviki ve yönlendirilmesine ilişkin hökümleri" Resmi Gazete'de yaymlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, gend teşvik tablosuna, bugüne kadarki uygulamanın aksine, teşvik edilen yatınmlar yerine, teşviki öngörttlmeyen yabnmlar alındı. Karar uyannca, otomobil ve traktör ürctimi ile yıllık 15 bin adet kapasitenin altındaki kamyonet ve minibüs üretimi, yıllık 2 bin adet kapasitenin altındaki otobüs üretimi komple yeni tekeriek lastigi yatırımı "teşvik kapsamı dışında" tutuldu. Bunun yanı sıra, "makine hausı, yonga levha üretimi, günlük 600 ton kapasitenin altındaki fosfaUı gübre yatınmlan ile amonyak yatınmlan, 7500 gros ton veya 10.000 DVVT altındaki ithal gemiler ile 499 gros tonun alündaki özel maksatlı ve özel yapılı ithal gemilerin "teşvik edilmemesi" öngörüldü. Aynca ithal edilecek kuru yük gemilerinde 13, tankerlerde 9, özel maksatlı ve özel yapıu gemilerde 13 yaşından büyük olanlar da teşvik edilmeyecek. Ancak yüzde 90 dış krediyİe satın alınacak ve bedeli, kazanacağı dovu cinsinden navtun geliriyle ödenecek gemilerde yaş ve tonaj sının aranmayacak. Üretim kapasitesinin yüzde 50'sinin altında ihracat taatahüt eden radyo, TV, müzik seti, video gibi yaünmlar da teşvik edilmeyecek. Turistik "konakfauna" tesislerinin teşvik araçlanndan yararlanabilmesi için en az 100 yatak kapasitesi aranırken, "yat" yatırımlan için kapasite 45 yatak olarak belirlendi. Dış turizme yönelik seyahat acentelerinin teşvik kapsamına almması için de bir önceki yıl 500 bin dolar döviz saglaması koşulu getirildi. Söz konusu kısıtlamalann tamamı, kalkınmada öncelikli yörelerdeki yatınmlar için gecerli olmayacak. Bakanlar Kurulu karan uyannca, Istanbul ve tzmir illeri ile Kocaeli, Bursa ve Ankara belediye sımrlan içindeki yeni yatınmlar, teşvik araçlanndan yararlanamayacak. Ancak organize sanayi bölgeleri bu hükmün dışında tutuldu. DPT tarafmdan teşvik belgesine bağlanan yatırımlarda kullanılacak makine techizatının ithal edilmesi durumunda, yatırımcı "Ihracatı Teşvik Fonu"na yüzde 2 oranında bir ödemede bulunacak. Bunun iç piyasadan sağlanması halinde yatuıma yüzde 6 oranında "teşvik primi" iade edilecek. Bakanlar Kurulu karanna göre, DPT tarafmdan teşvik belgesine bağlanacak yatınm projelerinin toplam yatınm tutan kalkınmada öncelikli yörelerde 40 milyon lira, diğer yörelerde 80 milyon lira olarak belirlendi. "İthal otomobil satışı açıklansın" HSA... KBA... ŞİŞE CAM Fabrıkaları A.Ş. Amerika pazarı ile ilk olarak 8 bin tonluk düz cam dışsatım bağlantısı yaptı. Düseldorf Fuarı'na katılan Şişe Cam burada yaptığı 8 bin tonluk bağlantı ile 1985 yıh dışsatımım 200 bin tona yükseltirken, şirketin 1984 cam dışsatımının 150 milyon dolara çıkması bekleniyor. Yeni bağlantılarla şirket 1985 yılı dışsatımım şimdiden yüzde 30 artırdı. FINANCIAL TIMES Gazetesi, 6 kasım pazartesi günü Türkiye eki çıkaracak. Ekte, ülkemizde faaliyet gösteren ticari kuruluşlar tanıtılacak. ALMAN Inşaat Makineleri Sanayi Birliğj yöneticilerinden oluşan heyet, dün Ankara'ya geldi. Bugün temaslara başlayacak heyet, • üçüncü ülkelerde TürkAlman işbirliği, satış ve fınansman konulanm ele alacak. D0V1Z KURLARI Merkez Bankası dotann esas Dövizin Onsi 1 ABD Dolan 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Betçika Frangı 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Ftonni 1 İsveç Kronu 1 İşviçre Frangı 100 Kalyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S.Arabıstan Riyali kurunu 394 lira 57 kuruş olarak açıkladı Efektif Efektlf Doviz Doviz Satış Satış Alış Alış 418.24 414.10 422.38 414.10 327.10 35121 344.32 347.76 19.00 19.19 19.00 19.38 134.63 133.30 135.97 133.30 6.67 6.27 6.73 6.60 43.92 43.49 44.36 43.49 119.49 118.31 120.68 118.31 48.41 47.46 47.93 47.46 162.46 165.71 164.06 162.46 22.02 21.81 20.51 21.59 168.92 158.89 170.60 167.25 1377.55 1391.33 1308.67 1405.10 506.51 513.60 508.51 518.68 110.48 118.67 117.45 116.29 Bu ılân sadece bılgı için venlmiştir. Ağustos 1984 1 DUNYA'dan ABD'de enflasyona art arda îki darbe Ekonomi Servisi ABD'de seçimler yaklaşırken, Reagan yönetimi enflasyonla mücadele konusunda olumlu puan toplamayı sürdürüyor. Ağustos ayında binde 2 orarunda gerileyenfiyatartış hızının eylülde de aynı orand.a azalması dikkat çekici bir gelişme olarak yorumlanıyor. Çünkü, ABD'de fıyatlann iki ay üstüste gerilemesine 8 yıldır ilk kez tanık olunuyor. Bunun yanı sıra fîyatlardaki düşüş nedeniyle yılın ilk 9 ayında enflasyon hızı yüzde 1.9 gibi oldukça düşük bir düzeyde tutulabildi. INŞAAT VE TICARET A.Ş/ne ABD 18.750.000 Dolarlık Teminat Mektubu Arap Türk Bankası Libyan Arab Foreign Bank T.C. Ziraat Bankası tarafından, aralarındaki konsorsiyum ile temin edilmistir. • PARTİLER: HP'de çatlak bOyüyor. Aydın Güven OÜRKAN: "Kendilerince vurdu ve geçtiler, iyi de ettiter." Our OORBOZ: "Uzlaşacagımıza inanıyorum." Turhan TEMUÇİN: "Calp, HP'nin sadece isim babasıdır." ANAP an kovanı Halll ŞIVOIN: "Hepimizin alternatifi var, Turgut Bey'in yok." Adnan KAHVECİ: "Üretim de yatınm da arimakta" Vahlt HALEFOĞLU: "Türkiye, sıradan devlet gOruntasonden çıkmıştır artık." • ÖZEL BÖLÜM: Denizclllk sektoru dalgalar arasında • Eyop Belediye Başkanı Eyüp UÇAK: "Hallç'te adaletll kararlılık gereklldlr." • BAŞINDAN HABERLER: Tahsln ÖZTİN "En bOyOk gazete en çok satandır." • BİR KONUK: BİHTD Yön.Kur.Başkanı Fahlr KARAYEL "Insan gocümozu değenendirmellyiz." • CİNSEL HAYAT: Çocuğunuzla konuşmaktan kaçınmayın. doguş UPİ, 100 çalışanına yol veriyor Ekonomi Servisi Dünyanın önde gelen haber ajansı UPİ (United Press Intemational) zarardan kurtulabilmek için personel bütçesinde kısıntıya gidiyor. Ajans yönetiminin bu amaçla 4O'ı sürekli 60'ı da geçici çahşan 100 personelini işten çıkarmayı planhyor. ABD'li ajansın 40 yılda kâra geçemediğine dikkat çekiliyor. Ekonomi Servisi Hindistan'ın ham petrol üretimi yıhn ilk yansında yüzde 12.3 oranında arttı. tndra Gandhi hükümetince yapılan açıklamaya göre bu sürede 14 milyon ton ham petrol üretildi. Yıhn bütününde petrol üretimini 27 milyon tona çıkararak rekor kırmayı hedefleyen hükümet, özellikle Bombay yöresinden umutlu görünüyor. Bu bölgede ilk yanda yüzde 16.8'lik bir üretim artış sağlandı. Hindistan'da rekor petrol üretimi S. Arabistan ekonomisi iyi yolda Ekonomi Servisi Suudi Arabistan'da bu yıl GSMH artış hızının yüzde 5 olarak gerçekleşeceği açıklandı. SAMA ( S Arabia Monetary Agency) tarafmdan yapılan tahminde enflasyon oranının da yü sonunda beklenenden daha düşük gerçekleşeceği, belirtildi. S. Arabistan'uı petrol gehrlerindeki düşüşe rağmen yuksek bir büyüme hızı sağlayacak olması ekonominin büyüme potansiyeline bağlanıyor. Yapılan açıklamada S. Arabistan'uı ham petrol üretiminin 1983 yılında günde ortalama 4.6 milyon varil düzeyinde kaldığı bildirHdi. Bununla birlikte, ithalat artışı da bu yıl yüzde 10"un altmda tutulabildi. Geçen yılki artış yüzde 22'ydi. İşleme koyan banka ARAP TÜRK BANKASI A.Ş. ŞİRKETLERDEN GLAX Şirketini mide ülseri kurtardı. lngiliz ilaç şirketi ülser tedavisinde kullanılan Zantac ilacının çok satması sayesinde geçen mali yılda yüzde 37 oranında kâr ettiğini açıkladı. ALİTALIA şirketi zarardan kurtuldu. ltalyan havayolu şirketinin yetkilileri yılm ilk 6 ayında 15 milyon dolar kâr ettiklerini açıkladılar. Geçen yıhn eş dönemindeki bilançoda 40 milyon dolar zarar gözüküyordu. HONDA doların yükselişinden yararlanarak kânnı arttırdı. Japon otomobil şirketi yıhn ilk yansında kânnı yüzde 33.7 oranında arttırarak 234 milyon dolara çıkardı.