Catalog

Cumhuriyet 6 EKONOMİ 13 OCAK 1983 386 milyar liralıh geciktniş GÜNÜNAYNASI yirmi proje kaynak bekliyor vadesiz döviz ANKAHA. (Cumhuriyet Bürosü) Bakanlar Kurulu dövız kazandıncı fn aiiyotlerdo bulumm gerçek ve i.üzel kişilerin kazandıklan dövizin yüzde â'ini 3e<nıemek koşuluylit «döviz lıesabı* açabilmeierini kurarlaştırdı. Resmi Gazete'ao dün yaymlannn karaid Röre, döviz, tevdiat hesaoırcian. kondi ticari ŞükmKFTENCI Alti Cizilen Satırlar Tüıkiya Gazeteciler Sendikasının «Yeni Anayasa ve Uluslararası Anlaşmalar Işığmda Iş Yasaiarı» konulu panelinde yapılan bilimsel taruşmalar, işçiişveren ilişkilerimizin geleceği açisından bnzı önemli satırların altının çizilmesinı gerekli kUıyor.. Türkiye siyasal seçimini, bir daha tartışmamak üzere «Demokrasi» olarak yapmışhr. EKonomik ve sosyal gelişmesini zor olan bu yolda, demokrasıyl geliştirerek ve işçı işveren ilişkiicrindci, dernokrasinin vazgeçilmez ilkesi özgür iendiKal düzen içinde gerçekleştirecektir. Özgür sendikal düzen, Türkiye'de demokratik düzeniu yerleşmesi doğrultusunda atı!an adımlar sonucunda 1361 Anayasası ve 1963 yasaîarı Ue gelmiştir. Toplu sözleşmeli, grevli özgür ssndikalaşma hakkı, 17 yıl gibi kısa bir uygulama dönemi içinde, hızlı bir gelişme ve uygulama ortamı bulmuş, benimsenmiştir. Bazı çarpık gclişmelerine, sorunıarına karşın sistem tartışılmaz biçimde yerlesmiştir. Demokrasıye ara verilmesinin nedenleri ıçınde, işçl işveren ilişkilerinin rolü önemsiz olmuştur. Ücret artışlannın enflasyona yol açacagını savunanlar, kıtlenen grevleri, uyuşmazhkları abartmalı ileğerlendirenler dahi, yüzde 100'lü enflasyona yol açan çok yönlü ekonomik sorunlar içinde, üretım maliyeti içindeki payı yüzde 20'nin altında kalan işçi haklarının, sorunları ne kadar büyürse büyüsün. önemli rolü olamayacağını kabul etmek zorunda kaimışlardır. Sendikal hakların askıya ahndığı ara dönem uygulamasmda, üretim maliyeti içinde işçilik payının önemli oranda düşürıilmesine karşılık, ışletme sorunlannda, enflasyonda beklenen düzeime perçekleşememiş, üretim ve yatırımlardaki geiişmede ise geriye gidiş kaydedilmiştir. Geçmişin sorunlarına tepki bıçiminrfeki çözüm arayışları içinde, hazjrlanan Anayasa taslağında, özgür sendika! düzeni tümü ile ortadan kaldıracait hükümler yeralmıştır. Ancak işçi işveren il.ışkilarinin yasal düzenlemeleri konusunda 1946 lara, hatta 1963'lere göre çok daha duyarlı olan kamuoyunun tapkisi ve uyarıları etkili olmuş, Anayasa taslağında Konsey tarafından en boyutlu düzeltmeleı işçi işveren ilişkileri bölümünde görülmüştür. Yeni Anayasada sendikalaşma, toplu paz.arlık ve özellikle grev hakkının kullamlm.ısına ilışkitı önemli kısıtlamalar yer ahnasına karşın, özgür sendikal düzenin, asgari koşulları İle varlığı, Anayasanın yasalar ve uygulamadaki yorumlamasına bağhdır. Özgür toplu pazarlık düzenine Anayasa ila getirılen kısıtlamaiar, yine Anayasanm buyruğu olan «sosyal devlet» işlevinin sürdürüiebilmesi için, dovletin zayıfı (işçiyi) koruma görevin5 yasalarda daha etkin yürütmesini gerekli lulmışbr. Kollektif iş hukuku, özgür sendikal düzenle ilgili yasa, degişikîiklerinde, Anayasada yer alan hükumlerin yorumlanması, ya sistemin asgari iikeleri ile ışletilmesi, ya da ışlemez ha'ie getirilmesi sonucuna varacaktır. Özellikle soyut, keyfj ııygulamalara yol açabilecek kavramîara, sistemi iş.ietebilecek açıkiık getirilmesi zorunluluğu vardır. Bıreysel işçi hakîarına ilişkin yasa düzenlemelerinde ise, kollektif iş hukuku, özgür sendikal düzene getirilen kısıtlamalar sonucu, işçi haklannm toplu paz^rhk düzeni içinde yeterli gelişmesinin kısıtlandığı unutulmadan, sosyal devletin, zayıfı koruma işlevi geliştirilmelidir. Ekonomiyi kurtarma, sanayi ve ihracatı gellştirme gerekçelerl ile temel işçi haklanna öngörülen kısıtlamalar, yaniıj ekonomik varsayımlar üzerine oturtulduğunda hem haklar kısıtlanmış olur, hem (Arkası 9. Sayfada) hesahı açılabüecek 20 projenin gecikme maliyeti 300 milyar lira: Projeler için 1982 programında 50 milyar 217 milyon Jirahk yatırım öngörülmüştü. Ancak, 1 milyar 986 m*yon lira harcanabildi. de 10'nun aîtında oldu. Anılan p/ojelerden 5'i için 1982 yıhnda yatınm öngörülmesine karşın, hlç harcama yapılrcazken, yatırımların geçen yıl gercekleşme ortalaması da ancak yüzde 56 oldu. işletmeleriyle ilgili olmak koşuluyia her türlü ithaJat oeclelinin transferi ya pılabilecek. çek düzenlenocek tenıinat mektubu verilebilecek. Döviz tevdi at hesabı gösterllerek ban kalardan döviz kredisi kullanılabilecek ve Türk lirası kredi sağlanabilecek. nin en kenfi, İstanbul ANKARA, (ANKA) 1982 yıhnda Türkiye'deki en pahalı il İstenbul oldu. Geçen yıl fiyat artışlan, en yük sek diizeyine yüzde 30,9 i!e İstanbul iJinde ulaşırken, en düşük artış yüzde 24,5 ile Adana ilindp görüldü. Konuya ilişkin olarak, Devlet tstatistik Enstitüsü'nden yapılan açıklamada, n ilde hesaplanmakta olan tüketici fiyat endekslerinin 1082 aralık ayı ve yılhk sonuçlarının belirlendiği bildirildi. maliyet tahminleri isa, 88 milyar 2 V milyon lira ola5 rak uaptanmışfcı. Yatınmlara çeşitli nedenlerle zamanında ıamamlanamayacağının anlaşılması ve yatınm hedeflermin değiştirilmesi üs ANKARA, (Cumhuriyet kamu kurulu^una ait 20 tüne «Revlze edilmiş profeBürosul 13 kamu kurum proje İçin öngörülen harcaler harcamaları» çıkartıldı. ve kuruluşuna ait 400 mil malar gerçek eşenıedi. TKİ' yar liralık 20 proje tamamnin 3, lekel Genel Müdür20 projenin toplam mali 20 projenii revize programlanmak için kaynak beklilüğünün 2. Sumerbank'm 1, yetinin 386 milyar 022 mil la.rmda öngörülen harcamaiar zamanmda tamamlanıryor. Projeler İçin 1982 yılı Etibank' n 2, Azot Sanayii' yon liraya çıkmasj hesaplasa. «Gecikme maliyetl 299 yatınm programmda 50 mil nin 1, MJZKnun 1, TEM nıyor. Proie başına ortalayar 217 milyon liralık yatıSAN'm 1. TEK'in 3, Hava ma yatınm tutaın ise, 18 milyar 765 mi.yon ltra» olacak. rım. öngörülmüştü. Ancak, yollan ve Akaryakıt Tesislemilyar miiyon lira olarak 1 milyar 986 milyon lira har ri İnşaat Genel Müdürlüğü besaplanıyor. Bu projeler iProjeleıde öngörülen dış canabildi. nün 2, Devlet Hava Meydan çin 1983 yılında 52 milyar kaynık geıeksiniml de ilk ları Genel Müdürlüğünün 1, 545 milyon lira harcama ön Geçen yıl vatınm prograprogramiarda 24 milyar 533 Limanlar Inşaat Genel Mü görülmüîjken. ancak 1 mil milyon liıa olarak saptanmında 27 kamu kuruluşuna yar 986 milyon liralık yatı mıştı. Ancak ait 81 önemli proje yer al dürlüğünüî 2 ve Kareyolları revize progGenel Müdürlüğünün de 1 nm ^erçekleştirilebildt. mıştı. Ancak 1982 yılında ramlardân sonra, bu tutar «önemli yatınmlar» kapsa projsiindj 1982 yatınmlan196 milyar 595 milyon lira13 kurulbşun 20 projesinin mında oimasına karşın. 13 nın gercekleşme oranı yüz programa ahndıkları llk yıl ya çıktı. 24 Osak Kararianmn Üç Yılı konulu panel cumartesi günü Ekonomi Servisi Türk Haberler Ajansı (THA) .24 Ocalı Kararlan'nın 3 Yılı ve Türkiye'nin Ekonomik DuTumu konulu bir panel düzenliyor. 15 ocak cumartesi saat 14'te İstanbul Gazeteciler Cemiyeti toplantı salonunda düzenlenecek panelin oturum başkanlığmı Prof. Dr. Erdoyan Alkin yapacak. Panele DPT Müsteşarı Yıldınm Aktürk, İTO Yönetim Kurulu Başkanı Nuh Kuşçulu Prof. Dr. Feridun Ergin, sanayici Murteza Çelikel, ESO Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Zeytinoğlu, ekonomist yönetici Erhan Işıl ve Dünya Gazetesi Genel Yayın Müdüru Alp Orçun konuşmacı olarak katılacaklar Uzak pazarlara dışsa tırriı özendirmek için ulasıma özel tesvik getiriliyor 3500 km'yi aşan pazarlara yapılacak dışsaüma «süper prim» adı altmda yeni bir vergi iadesi oranı getiriliyor. THY ile yapılan kargo taşımacılığı da ucuzlatıhyor. Kenan MORTAN IZMİR Teşvik Uygulama Dairesi, dünya ticaretini kısıtlayıcı yönde gelişen kor u " i c ı ejilimlerin artmaoranı getirilirken, Türk Hava Yollan ila yapılan kargo taşımacılığı ucuzlatıhyor. Teşvik Uygulama Dairesi' nde ana çatısı üzerinde son sı karşısmda, vergi iadesi ve redaksiyon çalışmalarınm ya pıldığı bu iki önlemden biulaşımcılıkta yeni teşvik ön lemleri getiriyor. 3500 km." rincisi, ıhracatta yeni pazaryi aşan, pazarlara yapılan ih ları öz^ndirmeyi amaçlaracata «'.Cner prim» adı al nıakta. Buna g*re 3500 km.' yi aşan ülke ve alanlara yatmda ypni bir vergi iadesi pılan ihracata yeni bir vergi iadesi oranı getirilecek. Süper prim adı altında getiriîen bu uygulamamn oranlan mal ve ürünlere göre değişebilecek. Teşvik Uygulama Dairesi' nin Maliye Bakanhğı ile birlikte yüriittüğü ikinci çalışma, THY kargo ücretlerinin düşürülmesini hedefliyor. Bu na göre, THY'nın nihai pazara taşıma yaptığı «final destination» kargo etkinliklerinde tarifeler yüzde 50 orîinmda ucuzlatjlacak. Fark ise, Fiyat Istikrar Fonu'ndan karşılanacak. Sözkonusu girişimler konusunda, Yatağan Termik Santraîı açıhşında resmi heyet arasında yer alan TÜD Başkanı Ekrem Pakdemirli' ye sorduğumuz soruya, Pak demirli ?u yanıtı verdi: M. Bankası flyatı 24 ayar (1 gr.) AUş 2.885 TL. Satış ALIŞ \3.6OO CUMHURİYET REŞAT <!3.000 24 AYAR 3.360 22 AYAR BİLEZİK 3.080 GÜMÜŞ 37.00 2.950 TL. SATIŞ 23.700 23.500 3.380 3.175 69.00 Isme yazılı banka hesabına vade sonuna dek yüzde 40faiz 1982'de açtmlıp vadesi 1983 yılı içinde dolacak mevduat hesaplarına 31.12.1982 tarihine dek eski vergi stopajı, 1.1.1983 sonrası için yeni vergi stopajı oranlan uygulanacak. ANKARA, (ANKA) Gelir Vergisi Yasası'nda yapılan son değişiklikler uyarın ca, bankalarin mevduat hesapları faizleriyle ilgili beİjrsizlikleri gideraıek amacıyla Maliye Bakanhğı bir tebliğ hazırlıyor. Edinilen bilgiye göre. Ma liye Bakanlığı'mn tebliği ön celikle mevduat faizlerinden yapılacak vergi kesintisi oranlanna açıklık getirecek. Buna göre, 1982 yılında açtınp, vadesi 1983 yıh içinde dolan mevduat hesaplarmın faizleri, 31 araiık 1982 günü itibariyle tahakkuk et miş kadarıyla yüzde 25 oraranındaki eski vergi tevkifatına tabi tutulacak. 1983 yılma sarkan faiz miktan ise, yem yasal düzenleme çerçevesmcle, hamiline yazılı hesap için yüzde 30 oranında, nama yazılı hesap için. ds yüzde 20 oranmda vergi kesintisine konu olacak, Maliye Bakanhğı yetkilile ri, mevduat faizleri üstüncien yapılacak vergi tevkii'atı konusunda yasal gcreklere uyulmiisma, bankalar ka dar tasarmf sahiplerinin de dikkat etmesi geroktiğini. ak si bir uygulama halinde ver gi sorunları dcğacağını belirtiyoriar. JÜİDO/IZ KURLARn ')ÖVİZİN CtNSl 1 ABD Dolan 1 Avustraiya Doları 1 Avusturya Şilini .V.'.V. 1 1 100 100 1 1 1 1 1 1 Hoilanda Plorinl J 1 1 1 Batı Alman Markı Belçika Frangv Danimarka Kronu Fransız Frangı îsveç Kronu İsviçıe Frangı îtalyan Lireti Japon Yeni Kanada Dolan Kuveyt Dinarı Norveç Kronu Sterlin S. Arabistan RiyalV 184.95 183.10 11.45 7S.E0 4.01 22.38 37.81 71.46 25.53 Ü5.8B 13.73 80.71 151.34 «40.63 26.47 291.85 53.77 DÖVİZ Alış Satış 18B.65 186.7b 11.68 80.38 4.09 22.33 28.37 72.89 26.04 U7.80 14.00 82.22 154.37 653.44 27.00 297.69 54.85 184.95 173.95 11.45 78.80 3.81 22.38 27.81 71.46 25.53 95.88 13.04 7(5,67 143.77 608.80 25.15 291.85 51.08 Alış .•.v.v. E F E• •Î# • • KT F 190.50 188.50 11.79 81.16 4.13 23.05 28.64 73.60 26,30 98.76 14.14 83.13 î55.88 659.85 27.26 300,61 55.38 Satış «Korumacılık eğiHmlerîTebliğde aynca, bankalar nin arttığı herkesin malum ca mevduat hesaplarına öde landır. Nitckim, 5'nci planecek i&izlerin, henüz vade dolinarmş olsa bile, 1982 yı nın bu eğUinıieri dikkate aîaralv hazırlandıgı bllinihna tekabül eden bolümuyor. Biz TÜD olarak kısa nün tahakkuk ettirilip gider vadede movcut pazarlan ko yazılmasının yasa gereği olruyacak v« bu arada yeni duğu vurgulaaııyor. Bazı ban pazar aktivitcleri yaratacak kalarca, biiançoda zarar doğ iki önicra üzerinde çolışıyomaması için bu faizlerin giruz.» der yazılmaması eğilimi var. Oto Yol'un ürettîg! 50 NC Kamyon ve 50 HM Ram DışTîcaret Â.S. ihraç edîyor. ısır yoliarında Ü!ke ekonomisinin geiişmesi için yeni ihraç malları buirnak gerek... Özellikie, sanayi ürünleri ihraç ediyor artik Türkjye... Bu alanda, Koc Hoiding'in iki kuruiuşu, Otoyol A.Ş. ve Ram Dış Ticaret A.Ş. eleie çaiışıyor... Böylece. hem 1983 yıîının ihracat hedefierine doğru ilk ari.'m atimış, hem de Türk sanayi ürünlerine yeni bir pazar açılmış oluyor. Türk işçisinin yaratıığı kaîite sayesinde.Türk kamyon ve midibüs sanayinin ürünieri Mısır'da... Şimdi Otoyol A.Ş., uygun fiyatlan ile uiuslararası rekabette en büyük firmalar ile mücadelede... ÜsteliKgelecekte bu ihracatı, daha başka ülkeierde. daha büyük hacimierde surdürmek üzere,.. Otoyol Sanayr A,Ş. ve Ram Dış Tıcare* A.Ş. Koc Hr,!ding kuaıluşiarıdır. ;' Otoyo! ürünleri Mısır Genel Oağıbcısı "Ragap International Export and Import Comp>any"dU'.