Catalog

DORT CUMHÜRIYET 13 EYLUL 1979 POLİTIKA VE ÖTESİ İ MEHMED KEMAL ABDULCİNBAZ TU8HAN SELÇUK Biz Yuttukça Ferruh Dogan'm son kitabmda ikl kare vtar Birlnde Ataturk karatahta önünde ulusuna ABC ögretıyor. o'ekmde birılen İMF öğretiyor. Artık 1MFcüer karatahtayla yetınmiyorlar. televızyon ekranlannda gorünuvorlar. Atatürk Cumhunyetinın geldıgı yer hazm bır tabloaur Blr ülkenın nasıl ıpotek altında oldu#u 30 AguatosU 600 kışılık s&lona sıgmayışlan ıl« beUidir. Sadece mıza iilertunın bır gün surdügunu söyluyorlar. Oadan sonra ua bunlar Atatürk un yolundan gıdıyorlarmış. tuh sızeiBakın, Ataturk, daha 1923'lerde bir askersel atkuyu kazanaıktan sonra halkına dönup ne diyors «Gorulüyor kı. bu deniı kesın ve yüce blr askersel uUudan sonra da. bızim barışa kavusmamıa önleyen neden, doğrudan dogruya ekonomik nedendar, eKonomık duşancedır Çunku bu devlet, e k o nomık bagımsızhğını saglarsa, o danlı güçlü btr temel usv.une yerleşmış ve yuceimeye başlamıs olacas tır v» bunu yennden kımıldatmak olası degıldır. Iste düşmanlarunızın, gerçek düşmanlanmızın ooaylamadıklan budur» Ataturk, düsmamn Mmligtal belirliyor Blı n« yapıyoruz yıllar sonra? Atatürk'ün bellrlediğı dü»manla IMF (ve başka adlarta) dosthık kurmaya çahşıyoruz Dostluk varmış gıbi 25 yıldır da yutturdular Sonu embargo. Kıbns ensrellemesi. Ortadoğu askerseî bekçil'ğı . Hâlâ Atatürk"un düşman dedığıyle dostluk arama... Akhnıza turp sıkayım. Eger bır dosM'.K kurulmas! olasn olsaydı. Ataturk daha Slvas Kongresmde önune bır \eş gbı aerdLkleri mandayı ç gneyıp geçer mıydi? Bir ünparatorlugun çöktügünü Enver'in ve Talat'ın ıktıdara geldıginde göresler olmustur. Kımseyi inandıramatnışlardır Blr ımparatoriugun çöktuğunu Vahdettın ın geldtgınde ve Damat Ferit'ı Ba$bakan yaptsgında gorenler vardır Baz'tartuı lnandınnışlardır Lger ımoararorlugjun çoktugune b&zılarım ınandıran olmasaydı bır Pasa. kuçümencık kurmay kuruluyla Samsun'a çıkıp grerillacı olamazdı Musta'a Kenıal Paşa. Afet Haaımın deyimıyle genllau olarak gırdiğı bir savaştan bir devlet baskam olarak çıkmasını b.lmıştır Çok ıddıah olacak ama ben manıyorum Ikınci Dunya Savaşmdan sonra dagdan kente ınen her gerillacı yöntem oiarak bjraz Mustafa Kemal'i takht etmiştır. Bızlm politikacı sımdı kent geriîlasıdır Elind* senet devlet bankasını soyuyor, sonra da «tı suahh soyguncuyu gostenyor. Elı sılabiı solcu. ya da sagcı soyguncunun şımdıye degvn bütun soygununun toplam; Denurel'm hesapladığına göre. 200 mılyon Lradır Oysa 300 mılyonu. <00 mılyonu. S o O mjlyonu bır kalemde çekenîeri bilmiyor muyuz? Efend.m onlar duyenın yontemme göre kredı alıyorlarmıç Efendim, bunlar da duzenin yontemsızlığine göre vurgundalar Ikısuu do savunmuyonn. Ikisı de bırer olgu degıl toi? j, Birini taruyorum. DevleUn en yuce katlannd» görevler verildL Pla&lam* Musteşarügından, pstrolun kaynağına Kadar... Şımdı bu ısvaren •endika.sıniD bajindadır. Agzını açtığınd« a» dıyon «Komunlst cinayet jebekelarl...» Sorabüır mıylz kendüerlnden: •Zaualiniz kapıtalıst vurgun j«bekelertnln te başmda oturmuyor musunuz?» Karaborsanın, stoklamanın eskıden «dı vardı, usuttuk gaııba . Ihtıkar. muhtekır denırdı. Pek Arapça geldığinden sonra vurguncu dendt Şitndı nazıkleştırivorlar stokçu diyorlar. Ne stogu be. bal gıbı vurgun bunlar! Meslekı örgritünden kagıt getjrecekmış de. stok olmadtgını tspatlayacakmış . Geçende bır dızesıni yazmıştım, bugun ıki dızesını yazayınt Kadı ola davscı ve muhar d&hi çahit, Ol mahkemenin hulunün* derler mi adalet? Içınde (muhzır) dıye bir sözcük var. Aşagı yukan Mübaşır anlamına gehr An dille yaz&cak oiursak, yargıç davacı. mubagır de tanık, o mankemenın yargısına adalet denir mi? gıbı bır şoy... Beri ta de kendi baglı oldugu örfutten belge getinyor, «Vallaiu vurgun jrapmıyorum» diye .. Yersenl Çok parüli duzene gırdlglmlzde, Iki buvuk partiden sonra kurulan uçuncu partıaıa hderinden bır demeç almak ıstemıştım. «Efendim. ekononuk göruşünuz nedir?» •Muhteklrlerle (vurguncuiarla) mücadele •«•ceğjz Başlıca amacımi2 budurl » Lkıncı savaş sonrasında halkın da. parti lidennın de agzı vurgunculuktan iyica jranmıştı. Yalnız o zaman bılmedıklen bır şey vardı. sanki vurguncu syn, sıstem ayn bır şejdı. Oyba bep bıhnlyordu kl vurgun. sıstenun bır urunüydü; vurgun, ststemden gehyordu Savaş sonrasj her ülkede bıraz vurgun, bıraz soygun vardı Bızde de olsa ne çıkar diye bakıvorlardı Başka ülkelerde vurgun ve soygun çoktan bıtü. bızde ıse yeni becenler kazandı. •Orgütume sorun stokçuluk yapnuyorum» Utanmanın adı da. rengi de degıştı. Devlet soyguncusu yenıden meydanlara çıkıp oy toplamayacak mı? Buyuk otellenn lobısınde da stokçu 6rgut adına en baş köşede oturmayacak mı? Geçende sırtıkahn bu dostum bir trafik kazası yaptı Kendıni haklı sanıyordu. Işlem basladıfında gormuş kı hak, hukuk bajjka şeydır. Bana dert yamyordu: «Bu tnemleket batmış...» «Neden0» •Her önüme çıkana bir j«y v«nn«k sorunda kaldım Bana elb bıne nıal oldu. Arukatım vereltm, dedı Vermezsek daha agıra patlar. Avukst da ba»kaianna veriyorum dıye bir elh bin eidı,» Başlanna bir felaket geldiğinde, kolayca. «Ba mecnleket oatmış • dıyorlar Bız batıranı sormuyoruz Eger sorsak. «Göstenr engüşt il© mecUsteki mlna senı. » Hem sıstemı batıranîar kendıîeri. hem de suçlu arayan da kendıleri... Fuzulı ne güzel söylemls: HPOT yakarsm ateçf suz1 dilinle aleml. Hem de dersln kl ser1 kuyumda feryat obnasra! Atatürk elli yıl 6nce rotayı çizmis. yola gö»termış Ekonomik olarak başkalanna ba^ımlı olm»yacaksın, olursan sürum sürüm süründururler. Benden, sizı uyarması... Ülkeyi. ekonomik otarafc ucaa kuşa bagımb fahyorlar. sonra Atatürk'ün Cumhmiyeti de. ülkesi de ögretisi de buniann malı oluyor. •Ben yuttururum. sen jrutarsan'» Hâlâ vu'an kaidı mı. kaldıysa ben gelstot Buyük kentlerde bu seçım de gözlerindeki bagı çö»mezse Oe dıyeyim artıkL, ÇIN 79 Ş Batakhoreieri . JOPI Wa/ne ıle Varlen D'etrich''n bas rollerinl paylaştı*ları bır ramonlanp coK ünlu bir fı(rrı ıd Art'k Şcnghay Batakhanalerı yok 1949 onoes reıtmıvıe b rtıkte tanhe karışmıs durumda Ama Şcnghcv o kaciar geI o de onlan bulamadığı ıcm duş Vınkliğmı dıle aetırebılen ler hâlö var Bınla'don bırı de b'r Türk yurttaşı... Anlatatım Şanghav'a oksam vaktı geid'k Chıng Ch ang otelıne ındik Her bın en az on katlı dört sev b'oktcn oluçon bır otel Crîas rda park gıbı cğacl kiı büV^K tnr bchcesı vor O'e'ıo cev resı vüksok <iın/arlor!a cevniı Gece va'iS'ndcjn sonro kapatılan deTiır br kapıdon gır lıvor oie'e Soct okşamm oouvdu O scatte otelde yerrek vemlecek bır yer olup olmadığını sorduk Gece yonsıno dek ocık tkt kahvesl varmış Bunlardan bırnm adı. cSouth Garden Cate» . Beş altı ton« mosası vor. Eski blr teypten ^merıl'alı b>r zencı grubun sâyiedlğ!. rıaytl guncel tYMCA» şorkısı cclıyor Mcsa'arda coğunluklo yobancılar oturmokto... Masamızda bır ciltl! defter. OstCrde. «Dj$öncelerinizı bek!ı/oruz» yozılı Soyfalonnt rosîgete cevınrken, Türkce bır nota rastıad k vs haylı çcşırdık Irrzası bizde sak!ı notta aynen şunlar yazıiı dı«Sonchay da ıki oecs kaldı5ımız bu ote! ve guze1 fchveslnl beğendık Yalnız Songhay batakhaneıerını gcrened k 112 1979 nra Kutohya Turke/» Anlası'an. Kutan.alı vurttasımırm yo taıh bılgısı za/f ya da sako yapmıs . 1949 dan once Sanghay: yoksı liuk ıle zeng>nl ğın ıccelığını vansıtan bır adocıktı Çın'de Botı kopıta!i2mlnln clrkln br uzantısı ıaı. Ovsa sıftdl Sanahay. on mılyonu oşan nufı.5Jvia C'o sanaylnin kolbl ve en oneml kul tur merkezıdır South Garden Cafe'de bir fombonlu sondvıc 3 vuan dı Yanı Iki Amenkan doları Bır Cin'H işcının 2530 metrekareiık evlne ödedığı kıro kada' Oı kışının yan yana oturatHlooeği blr Amenkan bon var. Ozerlnde karouz buYükiüğOnde kırmızı Cin fenerîerl asılı VısVı ıcmek ıstersenlz. Amer kon 1 doiarı JaDon Yen va da Hcng Kong doları ödemek ge'ekıvc Sadece bu Darclaria yabancı lcki yudumlamak oiası. MAO KASKETrrtE DANS EDENLER Amerıkalı zencl grubun teypten ıVMCA» adlı paroası çalmaya devam ederken, köşedekl mosadan kalkan Ikısi kız ıkı81 orkek dort genç oldukları yerde sallanmaya başladılar. Dans pıstl yok ama, dans edlyorlar. Tümü yabancı Tunst ya da öğrencı olabılırler Erkek'erden bnnın kafasında kızıl yıldıztı blr Mao kasketi var Onun la dons edıyor. Çınll garsonlar belll k! aiışmışlar, kafalarını kal dır'P bakmad'icr b>!e... Çln'do dans... Bu yılm basîonndo C'n'ln Amerıka i'o normal dıplonnaJık ılışkısml kurduğu sıralarda (dl Türk te(e«ızyonundo ttwist» yapan Çnlılerın tılımlerını gornustük Pekln'e ağustosun ılk haftasında geldiğımız zaman merak ed>p sorduk, «C'nlılerin dans ett ği blr lokal var mı bızi göturebıtlr rn>sınlz?ı dıye PEKİN'DE DANS Böyle bir lokal yoktu Peklndeki yabancı dıplomatlardan bu konuda şunlan öğrendık: < Pekin'de bır lnternatıonal Clup var Yabanct öğrencilerın. dıplomotlarm gelıp yemek vedıklerl blr kutüp. Hcftanın bellr II akşamlorı do dans var Bır ora C nll kızlar da buraya ge«rle'dl. Genelhkla dii bilen vük •ek bürokrosiden ailelerln kız Hasan CEMAL lığıyîo konusrroya baçladık. Gellrıeri hoyvoncılıktaa Yalmzca kendı obalannın on bin bas hayvanı vor Yazlart kılkeceusn vcp'lmış catlırtordo, kı»lan bır basko yerde ağactan vap'i<nıs e'/ıerde oturuyorlar. Gunoa en oz 1 20 yuan kazannaKta ar {1 cıoiar 1 5 yuan HCı Yılda bır a' enın orta'arra kazancı 400500 vuan arasıraa degışı/or Butan Kom^ı ds 1200 aıie 7100 kazak yaşamoKtc DENİLENI ANUYGRUZ.. Kazakca kcn^şuıuv'or Ancak şıve cok değlsık de c sa. cniamckta gene'lık'e pek gucluk cekn vorj7 Mogoı çevırmenimız Kazakco ayren s>oyle 6Oruyor. 4 Özlerinızde nusuSı hayvc 1 v e m 7 » Yaiı t aa Kaza^oa« Var ' Kczakca «Koc 'ane''» sorusu nu ailarrt!)O'jz An a/a*naa ğımız \anıtı da M030! cevlrmenımız so/tuyor « İ<| ineK. 1 at, 8 koyun. Burası. Ergeierfoo Oestanı'na esln kayncğı olmuş Grta Asya dakı rann Dağlorı nn tepesmdekı Wr kazoK obas>. Fransız turistleri bır Çınlı erkege dans öğretl>orlar Kazakça yöneitı'en şu soruyu da anlryoruz: « Msktep var mı?» t Blr orta meKtep vor...» KIMIZ YOK Komun* bağlı blr orta okul, her «kıpt» de 1 llkokul vcr İlkokul beş yı». Yoz oytanndo Ö0n»tmen de onlarla bırlikte ktl keçeden çadsrlara tasınıyor. l'k ve ortaokulda kazakca öfiretılıyor cocuklara Ortaokulda Çnce öğretımi de baş'ıyor An cak «ıhtıvarıdır Cince öğrenme1'» dıyorlar... « Kımız var mı?» diye soru, oruz « B zde yok Ama ötekl codırlarda olabılır» d /or « Turkıye hakKındo ne blliyorsunuz?» « Duyduk. ama (azia Wr •ey bllmıyaruz...» « Aynı soydan Tiryız?.» « Aynı dınden olduğumuru bılıyoruz...» «HAÜL'LE HAMZATTJ» ARAYANLAR Tann daglannın tepesind», TurKı^e'ye blr zamanlar göcmjş «Kalıl'le Hamzc'yı» bız» so'an ikı ıhtıyara da rastladın. Turk olduğumuzu öğrenenler cavremızı sarmışıardı !kı ıhtiyardan bın. Mogo( cevirmenlınız n oracılığıyta "sordolar. « Turkıye'de Halılie Harazo'yı tanır mısınız'» Saşırdık. Ama bozuntuya ver meksızın « Hayır» dedik. « Hahl'ie Hamza 1949'do g'ttıier ürumcı'don Türk'\e'ye» « Sız rtfcder. gıttıedlnız?» Ai ayabılecegımız bır Türk'* ce ıle « Durduk, kaldık» yanıtınt verlyorlar. Kazakca, «Ra^met•» yonl «Teşekkür eder'm» deyip yanlanndan ayrılıycuz TANRI DAĞINÎN TEPESİNDE DANS Kazak çadınndan cıktığımız zaman gercekten saşıraık Çün fcu, Tanrı doâıannın tepesındekı kozak obcsı renklt bır kalabalıkio dolmuştu. Her tarafı yabancı turistler sarmıstı Tümunun elınde ya br fotoğraf, ya da bır fı.m makınası. durmaksızın cekıyorlardı Bu orada bazı televlzyon îkipieri çekım yapıyorlardı B r ek'bın Avustralya'dan, diğepıin Yugoslav Uskup televızyonunoan olduğunu öğrenaık Uskup ten ge ienler TCrk asıllı d\ ve enfes Turkçelerl vardı. Bırazdan Fransız tunst kadınlar, Kazak cocuklanyla yere çomelıp mendıi bulmaca oynamaya boşlodılar. Daha sonra blr Çınll erkekle ikl Franstz kadını adın' bilmedığimız blr Fronsız dansını yapmaya başladılor Tann dağlarmın İkl bin metrellk bır tepeslnde bu dans havtl üg'nctı doğrusu. VE RJTBOL MACI öğ!e yene§nden sonro Tan r> öağlar>ndakı Kazok obası b 1 ' de futoöl macma sahne o!du Taşlardan yapılan İkl kato arasındo ttalvo Ile TörV (Arkası 11. Sayfodo) 2 KOCI...* Batakhaneleri ile ünlü Şanghay şimdi Çin sanayiinin kalbi Hangcovv dakı bır Darkıo Cırrılere uznnmş bır gencle kz ar<adaşı t Dortıu Çe*e donemınde Su 9 Dı sahnelere pek ıyı bakıimazdı» dıyorıar Tann Dağlanrun tepesindeki Kazak obası ilçinç ve renkli bir turistik yöre haline getirilnüşti. Buyur edüdiğimiz çadırda kazak kadınmın sütlü çay koyduğu kâseye bir kaşık tuzlu tereyağ atıp yudum lamaya başladık. Kazak e'kegn n tKasaklığı» a't'k koiTiarnış At oyufıunda blle kazok kadımndan kırbacı yıyen «Kazak» erkeğı oluyor... »on Klmllen aılelerivle blHiMe çe! r, dans âa eaerlerd) yaboncılarla. Ancak son zamanlarda Cans etm yorlar. Gelenlerın sayısı da azaldı. Sonıyoruz, blr Amerıkalı dıpfomatın bir Çınll kızla çıkarttığı olay bu konuda e*kıiı oldu.. > DANSA CAĞRI Dış turızne ac'îTiovo başioyan Çın de yabancıların dans gerelsın t ı nın karşılanmosıno da ozen gosterılıvor anıaşılan Pekın otelının resepsıyonunda kağıda basıimıs eı buyüklüğunde Ingılızcg duyurulor vardı. Bırını aldık $un!or yaz'lıydr «Dons enformasyonu (no 17), 28 agustos 1979, Çeşıtlı ülkelerden dansı seven konuklarımızın ve tur stlenmtzın Isteğl üzerine. Mıllıvetler Kültür So'oyı Kulübünde 00zar, çar$amba ve cuma gunlerl dans pertilerı yapıimaktad'r Eglenmenız ıçın dısko muzlöln n yanı sıra zaman zaman bır dans orkestrası do olacaKtı' Dans aralarındo ise kısa şovlor yapılocoktır. Zaman: 21'den O2'y« kadar. Adres MinWetler Küitür Sarayı Kulübü Gırış Adam başınc 10 yuan (7 Amenkan doları HC). Tel 667268ı. ÇİN'DE TURIZM Çm de bugun yalnızca grup turızmı var Her grubo bır ya da ıki Cmll m hmandar verılıyor Tek te* turıstlerın bu uıkeyı ziyaretlerl şımdılık otası değıl Turızrn gelırierı konusunoa bır soru yönelttığıniz zoman genellıkle artışlan yüzde olarak vermekle yetınıyorlar. Rakam vermek yok. Pekın'dekı Batilı kaynoklora gore. gecen vıl Çıni 400 bin tunst zıyaret etmlş Bunlardan 370 bınl yabancı ülkelerde yaşa^an Çınlıler tDenızasırı Cm lıler». gecen yıl Cin'dekı yak n larına 400 mityon dolar gon dernnşler 1978 de dış tunzm den 300 mılyon gelmış. Bu vı 370 mılyon dolor beklemyor Turizro gellrlnm 1985 te 1 rnı yar 260 milyon Amenkan dola rına ulaşması planianmış Batı'ı kaynaklara gore HİLTON VE HOÜDAY INN Cınll vetk lıler tur stlk yutak sayısının yetersızlığınden yakınıyorlar Şanghay Devrım Komıtesı Başkan Yardımcısı Zao Sın Zı gecen yıl sadece Şanghay a 80 b n tunstın geldığınl soyledı Ancak oîeller yetersızdl Hılton ve Holıdav Inn adlı Amer kan fırmaiarımn otel yapmak icın başvuruda bulunduklarını sovieven Bay 2oo. görusmeler n haien sürduğünu belırttı Cm'deki tgup turlzm!»nln guzeı bır orneğıne Tann Dağlarının .kı bın metre vuksekllğınde bır kozak obasında ta* nık olduk Ergenekon Destanının esm kaynağı Tann Doğları, Cın'ın Sınkıang eyaletınde. Dlğer deyışıe. Çın Turkıstanı'nda. Sovyetıer P rlıgı'ne sınırdcş olan Sınkıang Uygur Ozerk 80 gesınır» başkentı Urumci ye, Pek m den dart baate yakın br uçck yolculuğundan sonra ge lıntvor Ururrcı den yaptığımız iki saatlık bır otomobil. yolculuğu bızl Tann Oağlarının tepesındeki Kazak obasına getır.vor. KAZAK OBASI Com agaclarıyla kaptı yemyeşı! dağların cevreledığı kazak obasına sabahın erken saatınde vordık. Sabah si6i henuz kalkmamıştı. Kıl keçeden yapılnış kazak çodırlarının bacalarmdan duıranlar tutuyordu. Sagda soida başıboş atlar otluyordu. Burası Sordavon KomönD'na bağlı blr kazak obası. Bir ccdıra buyur edilıyoruz. Blr köçede tahta blr yatak. Tronsistörlu kücük blr radyo osılı. Rengorenk kllımtertn üstüne bağdaf kurmaya calışarak oturuyoruz. Ortaya bezin lcmdekl cökelek peynırlerl topak topak serillyof. Bır tabak da tuzlu tereyağ. Kazak kodını elirtdekl caydanlıktan sütlü cayı kaselere kovuyor, kazok erkeğl de biıe dağıtıyor Kazak odetlerine gore, evın kadını doğrudan konuklora, erkek konuk'ara ıkram yapamazrrış Kasedeki süt lu caya bır kaşık da tuziu tereyağ koyduktan sonra bastıyoruz yudumlomaya. Moğo4 eevırmenimlzln oracı