Catalog

CUMIIURÎYET 30 HAZÎRAN 1979 D O K U 8 Klînl şöyle dalgın ve üzgün sallayarak, cCekil başımdanl» dedl. Kar.sı zaman zaman sinemaya göturürdu cnu. Kaskatı, du varsız va uykulu uykuıu otururdu oröa. Karanlıkta gozlerini güç lükla açık tutabilırdl. Bankerın şu küstah konuğuna neden oy le sırnaştığını oniayamıyordu bır turlü... Çevresinae. sigara dumanlan ve titrek ışık çızgılerinın doldurduğu hava, ötekj Iz leyiciJerin, dıngd taşıyan ya da civata sıkıştıran adamlann be lirsiz düşuncelerini taşıyordu. Eli ayağı kırık, kolu kanodı kopuk düşünceler Kürekle ıkiye bölünmüş solucanlar gibl kty ranan düşünceler. Düşünce bile değil bunlar, yarı unutulmuş imgelerden oluşan bir mekanik zincir... Bir mağara adamının düşleri bunlar, sağır dilsiz bir adamın gevelemeleri, ve bütun btınlar bır hesap makinasının sayıklamalan, duvar kâğıdı ye rlne, dudaklar yerine, llac yerine tabur tabur insan. Sinemada oturan sıradan Izley.cl gıbı görünüyortar. Bunların her biri, blrer Ikişer frank verip bilet almışlar. Sansürün görmelerlna Izln verdiğl bir topîum melodramı izliyorlar. Bu sanattır oşağı sı nıflorın kulturüdur bu Parls'tir. fDünyanın ışıgı» Parls. Düşünceler kıvranıyor, bacaktar uyuşmuş, gözler sedef sinema p«rredlno bakmaktan kamaşmış. Projektör tltremekte, Bant Her* lemekte. Ve birden bir gOrultü kopuyor. YOzlerce gırtiaktan çıkart gülme sesl bu. Kahkaha sesi. Volflardan çıkan gürultOye ben ziyor: «Ahahaha, Ohohoho!» Sinema gürültüye boğulduPerdede gorülen şu: Küstah konuk dans ederken düştO. Paldır küldür düştu ve monoklunu ezdl. Şuna bakınl Nosıl da yapıştı yere! 8ak bak, kalkamıyor, emekllyor yerde! Haha ayağının üstune basomıyorl Nasıl da burnunu alliyorl Hchohohho! Mo ğara cdcmları bir dakika kadar pencelerlnl havaya kaldınp homurdadılar. Can çekişen bir neşenln pırıltılan dolar glbl oldu gozlerine. Sonra ışıklar yandı ve Pierre'in gözlerl donuklaştı. Mansieur Andre Citroen'in lcl rahattı. Pierre Chardain 6» îeceği güne dek kelepcelerl ellnden bırakmoyacaktı. Hlc bir vakit devrım yapmayacaktı. Bir bayram gününde, ya da bir ta tilde ne neşeden, ne de üzüntü ya da öfkedon klmseyle kav gaya tutuşmayacaktı. Makina görevlnl yapmışti: Bir Insanı par calara ayırmış, sonra yen'den monto etmlştl. Ellerl doha çobuk hareket edıyor. göz kapakları daha seyrek inlp kalkıyordu. Oış gorünuşüyle sıradan bir Insandı o do. Kaşlan vardı. sırtında yeleği vordı. Sinemaya giderdl. Ama onunla konuşamazdınız. Artık bir İnsan değildl. O Bantm bir parcasıydı yal rtızco: Bir civata. tekeriek ya da bir vidaydı. Başkoları gibl yemek, kadınlarla yatmak ya da gülmek icin yaşamazdı. Yok, onun yaşamı daha buyük bir anlam tşıyordu. Otomobi) üreîmek için yaşıyordu o. On beyglr gucü gürültüsüz motor, celik gövde.. Pierre eve giderken agzını acmadı. Kartsı bir seyler söylemeye cabalıyordu: fi'ginc bir filmdi. O slyah saçlı herifin mal olduğunu ta ba şmdo onîamışîım. Yo sen, sen anlamadın rm?..ı Pierre yanıt vermedl. Kansı butün gün calışmıştı: Como sır yıkomış, kcmür tap/mış, yerleri ovmustu sabahtan berf Sırtı ağrıyordu Orruzîarı tutmuyordu. Her bir yanı ağrıyordu. Ama o bantın başında âurmuş değ'Mi. Sıvoh saçlı adam'ardan söz edebil'rdi. Ancak Pie r re, ağzını acrrındı. Suskun suskun scyun du Yaîoğo uzartdı. Gene suskun Bir şeyler duşünüyor Amo n e ' Siyah saclı adam mı akMna geldi?.. Bir otomobi!? Yo da OTOMOBSLL! YÂSAM Yazan: Üya EHRENBURG Çeviren: Şemsa YEĞİN Resimleyen: Hikmet ANDAÇ "Otomobil üretmek için yaşıyordu O.,, ölum?. Yok, hayır, yastı$ının yanıbaşında. duvar kâgıdı üzerin d«kl lekeyl duşünüyor Pierre. Şu leke. ağzında piposu bulunan bir insan başma benzlyordul Hoyretl V» de iğrenc! Işte, duman tütmeye başladı pipodanl... Uzun uzun baktı bu lekeye, uzun uzun duşundü. Sonra: fŞuraya bir resim asmak gerek..» dedl kansına. Korısı çorap yomıyordu hâlu. Pierre opoçık, oma boş OÖzlerle elektrlk ampülüne bakıyordu. Gözünü kırpmadı bir sü re. Soguk ışık lcine okıyordu sanki. Kafası konştı: Pipolu ka 1a. kora saçlı adom. onun tökezleylp düşüşu. gülünc cabucok. çabucak, kelepçeyi tak!.. Plerre'in ell, sağ e!l ol/şkm bir ha reketle kalktı, sol eli kımrltısız duruyordu öyla. Pierre uykuya daldı. Battonıyenin üzerindeki el kafası yenl kesilmiş favuk gibl sıcrıyordu Ikide bir. Soluğu. görduğü karabasana ayak uyduruyordu Kansı Pierre'e boktı. Ne bıtkln, bezgln ve solgun görOnOyordu zavallı! Şu fobrikayı Allah kahretsin!... Karısı sessizce. ama gercekten sessizce göğüs gecirdi. Pierre ıryuyordu ya, onun için... Uyuyordu Pierre, amma parmaklorı belfl belirsiz oynuyordu. Yay kelepceierirvf takıyor olmaiıydı. Sabaha dek. akşama dek, ölüme dek sürecektl bu. eeferfn, bogH/lan solukların, ustaca glzienen hırs terfnln şflrf, parmaklonn ustalığı, kaderle yapılan bir düello, şakaklarda boncuklanan terlerin silinmesi gibi ipek bir mendilfe çabucak silinen bir gülumsemefiin gölgesiydi yalnızca. Monsieur Andre Citroen doğuştan kumarbazdı. Fabrikalan yelek ceplerine doldurulmuş kumar fışleriydi. Başarısını Inadına, kurnazlığına ya da dehasına değıl kumara borçluydu. Evet. yarıresmi kaynoklar, Paris Politeknik mezunu genc bir mühendis olan Andr6 Cftroen'ın bulduğu bir şaft dişlisinden söz ediyorlardı. Ama zeki mühendslerın de, hattâ yenl saft dişlilerınin de bini bir para değıl mıydi?... Citroen, 1915 yılında Paris'te bir fabriko kurdu. Doğal olarak. zamanın gerektırdiğl şeyleri top gullelerl ürettl. Slparişler karşılanıyordu pekâlâ. Yurtseverlik kâr elele ılerliyordu. Ama savaş sona erdl. Monsieur Citroen'in elinde Amerikan makinaları, önunde ne olduğu belüsiz bir gelecek kalmıştı. Klml yeni bir savcşın patlayacağını, kımi uzun süren piyasa buhranı dönemlerinin geleceğlm, daha başkaları da devrım olacağını söylüyordu. Monsieur Cıtroen parasmı Amerika'ya yatırdı. Eski cağın gectiğıni, şiir gecelenn.n, landoların, toplantıların. tatlı gevezeliklerin ,at!arın ve aşkların cağının artık kapandığını anlıyordu. Dünkü hayclci ve uyuşuk ev kedisl yarın nöbete tutulmuscasma can havliyle zaman carkındaki yerlni alacaktı. ilk yıl, üç bin yuz otomobil cıkardı Citroen fabrikası. Her tarafta grev vardı. İsyanlar, bcsktnlar blrbirini kovalıyor. fıyat lar durmadan artıyordu İşcller Par!amentoya detegs seciyorlardı. Dadaistler kıyamet gününün geldiğıni haykınyor. cığlık Ciğlıfla bağınyorlardı. Aklını peynlr ekmeHe yememlş yurt» severler, bankadakl hesaplarını Lorıdra'iara aktanyoriordı. Dört bir yanda hem korku, hem umut dolaşıyordu. Citroen. kara yolları üzerine ve korkunç bir varolmo sovasımıno kumar oynuyordu. Amerikan tekniğiyle Avrupa yoksulluğunu nasrl bir an> ya getireceğini hesaplamaktaydı. Ucuz fiyatlı otomobiHer ürotmeliydi. Bu otomobiller. cok az yokıt harcomalıydı. Bu düşuk fiyatlı otomobiller cok da güzel olmalıydılar. Avrupalı yoksul ama kibırliydi, bin yıllık kültürüyle böburlenirdil Zayıf bir motor koyabilirdi otomobile. ama cirkin bir görunüm ver©mezdi Citroen. Vermemeliydi. ikl yıl sonra Citroen fabrikası otuz binincl otomobitlnl çjkartmış bulunuyordu. Azımsanosı bır soyı değildi bu, ama Monsieur Citroen poker masasında kesesini actı mı, keseslne layık bir paro koyordı ortoya. Bır otomobil; Inci, gerdanlık ya da Antonlo Stradlvarl'nln elınden cıkmış bir keman d«gildl. Otomobil yeni bir tonrısol güctü. Kutsaldı otomobil. Herkes önünde diz cöküp tapacaktı ona. Bu nedenle maliyetl düşürmek gerekiyordu. Monsieur Ctroen yenl bir kart çektl. Atelyelerinl yeniledı Yenl modeüni açıkladı Beş beyglr gücü. Herkesın boyu yeter bu otomobill almaya. Yarı fiyatına mutluluk! Taksitle mutluluk! Fabrikalar günde İkl yüz otomobil cıkormayo boşlodı Satışlar artıyordu. Pans sokakları tehlikell olmava başladı arîık Şımdi, kücük tüccarlarla ciftçiler de birer otomobil almayı duşlüyorlardı. (Arkası Vcurl 2 Sosyete haberlerl sayfalarına bakarsanız, Monsieur Andre Citroen gece kutüplerinin savgılisiydi. Onsuz bir oyun, kumar sayilmozdı. Güzel bir yeteneği vardi: Kaybetmeyl biliyor du Buyük bır soğukkandlık icınde, güzel bir bıcimde veriyordu. Yeşıl cuha kâr kaynağı değildi kl. Olsa olsa, uykusuz ge TELEVİZYON 17.00 HABERLER 17.05 KOMEDİ DÜNYASINDAN 17.30 FLİPPER «Küçük izci» adlı bölumde Bud, Ulla ve Steve bindikîeri kamyonetle kaza gecırırier. Kamyonet yavaş yovaş suya gömülmektedir. Cevrede yardırr ısteyeceklari kimse yoktu, cmo Flıpper imdatlarına yetişir. RADYO 05.00 Açılış, Program ve Kısa Haberler 05.05 Şarkılar 06.02 Günaydın 07^0 Köye Hoberler 07.30 Haberler 07.40 Bölgesel Yayın 06.02 Cocuk Soatl (1) 10.01 Arkası Yarın 10.21 Oyun Havalan 10.30 13.00 13.15 13.30 Hafto Sonu (2) Haberler Hafıf Müzik Bölgesel Yayın TRT 1 16.05 Ankara Radyosu Coksesli Korosu 16.25 Halk Müzığı Sanatçılanmız 16.40 Tangolar 17.02 Dilek Kutusu 17.50 Hafıf Müzik 18.00 Bölgesel Yayın 19.00 Haberler 19.30 19.55 20.15 20.35 Bölgesel Yayın Cevremizde Yarın Cocuklorımız ve Biz Fasıl 21 02 Türk Hafif Müzlöl 21.17 Şarkılar 21.30 Dınleyıcı Isteklerl 22.02 Hafıf Muzik 22.30 Beraber ve Solo Şarkılar 23.00 23.10 00.55 Haberler Cumarteslden Pazara Günün Haberlennden özetler I ki 3 07.00 07.02 08 00 09 00 09.03 10 00 11.00 12.00 12.03 12.06 13.00 13.45 14.30 15.00 16.00 17.00 17.03 17.06 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 22.03 22.06 23.00 24 00 01.00 Açılış ve Prograrn Güne Başlarken Sabah Konserl Türkce Haberler Merhaba Müzik Studyosu öğleye Doğru Türkçe Haberler ingılizce Haberler Sizin İçin Sectiklerim Müzik Köşesl Müzik Bahçesindsn Klâsik Turk Müzigi Korosu Günun Konserl Anıların Muziğl Türkce Haberler ingılizce Haberler Cağdaş Türk Sanat Müzığl Gencler lcln Plâk Dolabındon Oünden Bugunden Günümüzde Caz Türkçe Haberler ingılizce Haberler Gecenın Getırdiklerl Cumartesı Konserl Gece ve Müzik Program ve Kapanış 18.00 MÜZİK 18.30 BELGESEL: «100 GÜN» 19.30 UZAY YOLU Gectığimiz yıllarda yayınlanan dızl ekım ayı sonuna değin, beğenl toplayan bazı bölümler.yle yeniden ekranlarda, «Sonsuzlıığun Yanıbasındakl Şehır» başlığıyla yayına gırecek bölümde ani bir sarsıntı gecren Atılgan' da tedavl yapan Dr. Mc Koy, sarsıntı sırasında elindeki serumlo şoka gırer ve garıp bir zamon kutüphcnesi :1e mechul bir zamana ışmıanır. 15.45 Sılahlı Kuvvetler Saati 16.00 Bölge Haberlerl 01.00 Program ve Kapanış 01.0505.00 Gece Yarısı 20.30 HABERLER 21.15 5 DAKİKA On sekiz ay bo/unca yoYinını surdüren dızi bu aksamki «Ozlem» bölümüyle tatıle gırıyor. Değişik n\r yok laşımla guncel konulonn yansı'ıldığı bolümde ihsan San:var. SerpH inanc, Metın B.lgın. Sıbei Erturan ve Mirse Dönmez rol alacaklar. Karakaş, Paranın Kiri'ni televiz/on fiimi yapacak Atillâ İlhan'ın aynı adlı eserinden Televızyona uyguladığı «Para'nın Kirı» TV fllmi olacak. Huseyın Karakaş'm yonet menllğlnl yapacağı fılmin çekı mf temmuzda Istanbul'da başlayacak. Almanya'dan dönen t$ciler kurdukları bir uretim Kooperatifi İle Fabrika yapmak Isterler. Ancok bazı fırmalar bu yapıma karşı çıkarlar. Genc bir gazeteci olayın ardındakilerin peşindedir. Pltmde gazeteci rolünu Karakaş'ın Kurtlar Sofrosında başrol oynatmayı duşündüğu Senem Kayra oynayacak. Yapımcılığını Ibrahım Boşeğmez'in yapacağı fılm beğöniürse ileride dizi o'ocak. BİR KOMİSER GELOİ'NİN CEKİMİ BAŞLIYOR Emln Gerçekler'in cekece0l Bir Komiser Geldi aldı televızyon oyununun cekimı temmuzda başlayacak. Erol Kardesecl. Kenan Işık, Ayşe Ahıskal oyun da başrol oynayacaklar. Açılış ve Program Gun Başlıyor Türküler Geçktl Gönül Telimizl Titretenler 09.40 Atatürk Yolunda 09.55 1010 10.30 11.00 10.30 11.45 12.15 12.45 13.00 13.15 13.30 Türküler Türk Hafif Müzlğl Şarkılar Bilim Kurgu ve Muzik Şarkılar Küçük Konser Açıklamalı Klâsik Turk Muziğı Korosu Türküler Haberler Ceşitli Klâsik Müzik Halk Ozanları Böige Sanatçıları 08.00 08.02 09.00 09.20 'İ 1 = Rl 2 14.00 1450 14.35 15.00 15.20 15.50 16.20 22.35 ŞIPSEVDÎ 22.10 BÎZDEN SÎZE Erşan Başbuğ ile Adem Gurses'ln birlikte hatıriadıkları ve Cemiie Kutgun tarafından sunulacak programo Ersan Erdura, ErdeTi Alkır, Sezen Aksu, AİDay. Sevsal Taner, izzet Altınmeşe kafılıyor'ar. Hafif Müzik Saz Musıkimlz Yurtton Sesler Beş Cizgiden Türkuler Haberler Beraber Şarkılar Ankara Radyosu Coksesli Korosu 20 3C Haftanın Cllkesi 21.00 Müzik Söyleşıleri öğretmenler Odası 21.30 Erkekler Faslı Samı Göğüs'ten 22.00 Beraber ve Solo Şarkılar Türküler Türküler 22.30 Hafif Muzik Dilden Dlle 23.00 Caz Sevenler Içln G Ersel • B. Dikenclk* 23.30 Hoberler Türküler Geçidi 23.35 Saz Eserlerl Arkası Yonn 23.55 Program ve Kapanış 16 40 17.00 17.30 18.00 18.45 19 00 19.45 20.15 23.10 BARETTA fŞeytan» aalı böiümde bir cetenln adamlorı bozı kışılen pora karşıljğındo öldurmektedır. Aralarından biri bu ış ten hoşlanmaz ve hayotîa kalobilmek İçin Baretta'dan yardım ıster. SINEMA Tenişehir 2 Şahlt M. Ar R. Harrison NERGİZ (18 38 83) Kansızlar T. Savalas R. Shavv SİNEMA BAT1 (18 83 23) Capkınlar Krolı J. BirkJn, P. Richort DİLEK (17 16 54) 1 Yadeller F. Tayfur N. Nazır. K. Dere Çankaya CANKAYA (28 07 80) Ucak Korsanlan Sean Connery SİNEMA AKÜN (27 76 56) Tehdit (Lla Menace), (Tves Mantand) KAVAKLIDERE (26 73 79) Erkek Oedlğın Ne Caiar L Buzzanco Ulus NUR (11 58 07) 1 Yosma\ann Belalısı, Lee Van Cleff, 2 Kalaharl Yolculan S Beclr SUS (11 81 14) 1 Ala Geyık C. Arkın M Mutlu, 2 Batan Guneş F. TayfurN Nozır 24.00 HABERLER TV'de yerli yapım: "Şıpsevdi Yerli yapımlara yönelınmediğint, TV'nin zaman zaman Yeşilçam'la Işblrlıği yaparak bu açığını kapatmaya çalıştığı gö rulmekte. Bir sinema yönetmenlnjn, Cllkü Erakalın'ın çektiğl Şıpsevdi de böylesl ortak çalışmalardan. Hüseyin Rahml Gürpınar'ın aynı addakl romanından uyarlanmış. Şıpsevdi'de Huseyln Rahml, XIX. yüzyıldakl Batılılaşma hareketlerlnln yarattığı, toplumuna yobancılaşmış, Botılı oJmaya özendikoe gülünçleşen, öykünmecl, zuppe bir tlpln çev resinde toplumsal yaşamdakl ikiliğı yansıtmayı, alafrangalığı yermeyl omaçlamıstır. Nitekim roman İlk kez bir gazetede Alafranga adıyla tefrika edilmişti. Bu gece iklncl bölümönO Izle yeceğimiz TV uyarlaması kcnusunda bir yargıya varmok ve eleştlrl getirmek İçin henüz erken Ama dizlnin Izlenebilir olduğu da belirtilmeli. Hüseyin Rahmi'nin romanı, gereksiz ayrıntılar. olay dışı açık lamalar ve konuşmalarla uzatıldığı İçin eleştirilmiştl. Geçen haftakl birincl böiümde Olkü Erakalın'ın aynı yanlısı sür dürdüğü söylenemez. Kuşkusuz. TV uyarlama8inın, nlteliğl gereğl ayıklamcryı zorunlu kılması bunu önlüyor, önlemell. Ayrıca Şıpsevdi. Erakalın (Ins masına da uygun duşen bir yapıt Cebed CEBECİ (19 32 08) 1 Cı! gın Hayat J. Levvıs, 2 Kabadayının Intfkamı R. Taylor NAPOLYON'UN ELBE ADASI'NDAKİ ÖYKÜSÜ EKRANDA Bu akşam izleyeceğımiz belgesel temelde, 1812 yılındo Moskova yenılgısınden sonra Elbg Adası'na sürgune gondenlen Napolyon'un tutku ve duygularını dile getiriyor. Ülkenin içınde çıkmazı gören Nopolyon daha sonra Elbe'den aynlarak yönetimı ele geçirmek ister. Cok güç koşullardo tutucu yönetimin kralı 18. Lui'yl devirerek yenınce yenlden ulusal kahraman olur. Ancak Prusya ve ingiliz ordularına karşı VVaterlo'da kesin bir yenilgl olınca 100 gün süren Imparo torluğu sona erer ve bu kez dönüşü olmayan bir adayo sürgüne gönderllir. ÇAĞDAŞ YAYINLARI Dr. İHSAN ÜNLÜER OKU OKU BÜDUR SONUÎ 4 BASISI YAKINDA ÇIKIYOR. EDERİ: 40 LÎRA Isterr.e Adresl: Türkccağı Cad. 3941 Caâoloğlu ISTANBUL İSMET ZEKİ EYÜBOĞLU Insanın Boyutlan Uygarlıkıar yaratan Insanın anıoşıiması, variığını oiuşruran Doyutların bilinmesine bağiıdır. Bu yapıt, bu sorunu cözümiüyof. Ederi: 40 Lira Isteme adresl: Oağo.'i yaymian, Turkocağı cad. 39 • 41 ÇIKTI f