Catalog

O N CUMHURİYET 9 OCAK 1979 EKONOMİ.. EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... Füsun ÖZBİLGEN Otor sanoyımı gerçeKıeşt.rrrek ıçın kurulan komu kuruluşu nıtelığındekı Turk Motor Sonayı ve Tıcaret AŞ (TUMOSAN)'ın bu yıl 1,5 •nılyar lıralık yatırım yapacağı ve yıl sonunda traktor motoru uretımıne başlayocağı btldırılmektedır TUMOSAN'ın Konya'da gercekleştırmekte olduğu traktor ve traktor motorlorı proıesının ıkıncı kademeiertnm bu yılın aralık aymda uretıme geçmesı planlanmıştır Nığde Aksaray'da kurulmakto olan kamyon motorları tesıslenmn ıse gelecek yı| ortasında uretıme geçeceğı bıldırılmeKtedır 1979 yılı programını goruşen Yuksek Planloma Kurulu bır sure önce 1979 yılı teşvın toblosunu gorüşurken, ozel sektore bu yıl TUMOSAN'ın yurüttuğu proıetene ılgılı olarok teşvık belgesı verılmemesını kararloştirmıştır. Boyleiıkle ozel sektör TUMOSAN'ın yatırım konularında teşvık edılmeyecek ve molor sanayıı TUMOSAN'ın onculuğunde urettme başlayacaktır. Bu amaçla TUMOSAN'ın yatırım programının hızlandırıldığı ve odeneklerımn artırıldığı bıldırılmektedır. TUMOSAN, Konyo traktor ımalı proıesı Içın islâm Kalkınma Bankası ıle bır k.ralama ve sotın alma anlaşması yopmıştır. Bu anlaşma cercevesınde bankadan 12,1 mılyon dolar tutarında prolenın bırıncı kademesın« ılışkın makıne ve techızat bankadan kıralanacak ve k,ro donemı sonunda malıyet bedelı uzennde TUMOSAN'a devredılecektır. Ayrıca bu proıenın gecen yıl ıçınde hızlandırılmasını engelleyen lısons haklarına ılışkın protokol sorunu da çözumlenmış ve ımzalanarak yururluğe gırmıştır. Fıyat lısansı ıle uretım yapacak olan Konya Traktor ve Traktor Motorlorı Fobrıkoiarı ıçın lısansor fırma ıle anlaştın yapılmış ve 78 bın 750 dolorlık transfer ışlemı tamamlanmıştır Traktor proıelerının kapasıte ve urun bıleşımlenne ıllşkın bır calışmonın da bır müşavirlık fırması tarafından hazırlandığı, bu çalışma gözonunde tutularok proıeierde kopasıte ve urun bıleşımı yonunden gereklı düzeniemelerın yapılocagı bıidırılmektedır M Tümosan'ın yatırım konularında özel sektör teşvik edilmiyecek B Bu yıl sonunda traktor üretimine geçecek olan TUMOSAN'a Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası ile Türk Iş ortak olacak. KAMU KESİMININ ÜRETlMl 1978 YILINDA BÜYÜK ORANDA DÜŞTÜ Kenan MORTAN • Kamu kuruluşu yöneticilerine mali özerklik ve I A M A yılındi cesıtlı p'kenlerden boş'o, y ğ j j «IMF kelepçesİJ /uzunden komu kesımınde cuyuk uretım duşuslen ouşmuştur Bu nedenle, yenı malı yıldc KIT lerı yoneterrlere mal takas hakkı verılmesı ve doha buyuk mall ozerklık lanmması kacmılmaz gorulmektedır. Iş Bankasının Ekonomık bultenıne gore yılın ılk dokuz ayında kamu kesımının urettığı şu mollarda üretım duşuşu gozlenmıştır. «Pamuk iplıgi, PVC, polletilen. korbon siyahı, kaproloktom, sulfurık asit, bokır kok. şeker, suni gubre, benzın gazyağı motorin fuel oıl, LPG» Bu uzayıp gıden lıstenın nedenlerını ararm dan once. Para Fonu'na yazılmış 24 nison 1978 tarihll Niyel Mektubundan KİT'lerle ılgıli bolumu aktaralım «Hukümet geleneksel olarak konsolıde butçe mal takas hakkı verilmesi isteniyor. Bu konunun dayanağı 440 sayılı yasada mevcut. f * * w m a Ile desteklemeler yapmaktodır Hukumet, Merkez Bcnkası yolu kullonılmadan planlı kamu sektoru yatırımtarının yurutulmesı ve isletme mosraflonnın daha fazla gelır saglcması icın KIT'lerin sunduğu hızmetlerin fiyat ve ucretlerinin artırılrnasının ıdrakı ıcmdedır Bunun ıçin; Bir yandan KIT'lerin yatırım harcamalorı sınırianırken, diğer yandan Merkez Bankası nın ıc kredı hacmi dondurulmuştur.» SONUÇ NE OLUYOR'. Ikı hafta once TBMM Mılh Sovunma Komısyonu üyelerı Ordunun yatırımcı kuruluşlarını gsımıştır Ambargo sonrası bır |et ucağının 40 bın parcosından 20 bınını uretmeye baslayan Eskışehır Ucak Fabrıkasımn mudurunun en buyuk yakınması peşınsız hammodde alomamaktır Hcnmadde alınmcyınca yurt ıcmde uretılebılecek bu parca, ılk dovız oıanağı belırdığınde ccıl ıhtıyaclar lıstesıne katılarak ıthal edılmektedır. Bır başko goruntu kamu kuruluşlannın faT" rıko sanalannda gozlenen büyuk makina ve mal yığılmalorıdır Nedenını sorarsonız, sıparışı vsren kamu kurcluşunun bedelı odemedığmden malın teslım edılmedığı soylenecektır sıze. KAMYON MOTORLARI TUMOSAN m gercekıeştıreceğı ıkincı onemlı proıe olan kamyon motorları proıesının ıse halka ve ozellıkle yurt dışındakı ışcı.ere açık olması ve ayrı bır anonım şırket tarafındon yurutulmesı kararlaştırılmıştır Bu şırkete Devlet Sonoyı ve Işcı Yatırım Bankası. TUMOSAN ve Turk Iş Konfederosyonu da ortak olacoklordır Şırketm sermayesının saptanabtlmeeı ıcm şımdıye dek yapılan yotınm harcarrıalapmın rayıç bedellere göre yenıden değerlendırılmesı ıcm çalışmolar yapılmaktadır Kamyon motorları proıesı Daımler Benz ve Volvo fırmalarının lısansları ıle yurutulmektedır Bu lısansor fırmalarla ılışkılenn hızlandırılması ıcm Stuttgart'ta bır buro da faalıyete gecırılmıştır Bu proıe ıcm 1978 yılında 13 7 mılyon lırast tısans gıderlerı ıcm ve 29 mılyon lırası ano tesısler ınşoatı olmak uzere d'ger harcamalana bırlıkte 63 mılyon 973 bın lıralık yatırım yopılmıştır. Kamyon motorları proıesınm bırmcı kademesını oluşturan oğır dızel motarları uretımı ıçın Vorvo fırması ıle aynca 2 mılyon 188 bın Isvec kronunu iceren bır safıcı kredısi anlaşması ımzolanmıştıf. " " " TUMOSAN ın motor sanayli ıle ılgıli olorok yüruttuğu dığer proıelerın dS hızlandınldığı, dövme ve dokum proıelerının fızıbılıte etudlerının gecen ay ıcmde tomomlondığı oğrenılmıştır. Aktarma orgonları proıesı ıle Hgılı olarak da bır Batı Alman fırması ıle lısans antoşması ımzalanmıştır Fırmo anlaşma gereğınce bugunlerde proıeyı TUMOSAN'ın onayına sunocaktır TUMOSAN, 1979 yılındo 5 onemli proıe yürütmektedır Bu proıeler. traktor ımalı proıesı, traktor motorları proıesı. kamyon motorları pro|esı, hofıf dızel motorları proıesı ve oktarma organları proıesı olarak adiandırılmaktadır. Bu proleler ıçın 1978 yılında toplam 235 mılyon 343 bın lıralık yatırım yapılmış.tır 1979 yılındo ıse bu proıeler ıcm yapılacak yatırım mıktarı 1,5 mılyar lıra olarak saptonmıştır 1979 yılındo TUMOSAN proıelerı ıcm yapılacak 1.5 mılyar lıralık yatırımm 1 mılyor 51 mılyon lıralık bolümu ıc koynoklardan sağlanacak, 448 mılyon lıralık bölumu ıse dış kredılerden karıılanacaktır 1979 yılı yatırım programında TUMOSAN ıcm konulan odeneğın 490 mılyon hrolık bolumu traktor ımo'ı proıesı ıcm ayrılmıştır Traktor motorlan proıesı ıcm 353 mılyon lıra, kamyon motorları proıesi ıcm ıse 343 mılyon lıra oyrılmıştır. TUMOSAN 1979 yılında *iafıf dızel motorları ıcın 98 mılyon lıralık. aktarmo organları proıesı ıcm ıse 176 mılyon lıralık yatırım yapacoktır TUMOSAN'ın traktor motoru ve kamyon motoru uretımının başlamosı ı!e devletın motor sanayıindekı etkenlığmın artacağı ve otomotıv sanoyilnl giderek denetımıne alab leceğı belırtılmektedır. eryuzunde buyuk tekellerin, uluslararası ?lrketlerin, kendine «Buyuk» dıyen devletlerin. gizli haber alma orgutlerinin calışmalannı yoğunlaştırdıkları. akla gelebılecek her turlu kirlı işierı orgutledıkleri alanların başındo sgnırız petrol gelır. En akla hayale gelmeyen romonlar, yıne en akla gelmeyen hukumet darbelerı hep petrol'den gecer Petrol şeyhlerının binbır gece mosaltorındakı aşkları batı basını gunlerce uğraştırır. Aynı batının &dev!et adomları» o şeyhlerın ulkelerındeki duzenın sureklillğinı saglamak iein kendilerine bağlı basın olçusunde uğraşır dururlar. İş sarpasardı mı, kestırmeden cozumu bulurlar: Y Hukumet darbeleri. Dunyada en kırli işlerin, en carpıcı oloylorın petrol alanında orgutlenmesinin altında bilınen blr gercek yatar Dunyadakl toplam ener|ı geregının yuzde 60'ını aşan bolumu petrolle karşılanmaktadır Dev sanayiler, buyuk tekeller varlıklarını petrole bağlomıstordır Kıt bir kaynağın payloşımındaki kavga bu nedenle son derece açıktır Işin Turkiye'ye ozgü yanının belki darbeler lerine zam calışmaları ilgıli bokonlıklorda hızlanmıştır Turkıye'de petrol denilınce nedense akla hep ya «Zarrn ya da ıDışalımı gelmektedir Iş te, konunun ulkemız açısındon carpık yani bu noktadc dugumlenmektedir Kamu kuruluşlannın hesaplarını ıncelemekte olan Meclısiekl karnıo komısyonunun petrolle ılgıli kuruluşlcrın hesap larının tartısılması sırasında ortaya cıkan ya oo koçırılan gerçekler işın carpıcı yanlarını daha da yoğunlaştırmoktadır Petrol denilince, sureklı olorok dış tıcaret gelırımizle ya da dışsatımımız la petrole odedığimız paroyı karsıla*tırmak odet olmuştur Oysa, konu ıste bu karşılcstırmo yoluyla saptırılmakladır İşın «Turkıve'dekı uretım» yonune kımse pek bakmak ıstememektedır KIT Karma Komisyonıındakı gorusmeler sırc da, Turkiye'deki petrol uretımını arttırmakla sorumlu Turkıye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) hesopları ıncelenirken kıyamet kopmuştur Kamuoyuna ancak bır bolumu yansıyan bu önemli tortışmalardo pek cok gercegi bulmak olasıdır Porlamenterler TPAO yı «C'ftiıkı olmak la suclomıslor ve bu suclama tutanaklara geçmiştir. Gerçekten, TPAO'nun yıllardır Suregelen miştlr 1978 yılında Ise bu oron yuzde 36 ya duşmuştur Aynı TPAO 1965 yılında toplam petrol talebinın yuzde 33'unu kar$<larken, bu oran son uc yılda yuzde 19 dolayına duşmuş ve orada kalmıştır Gerek TurkıyedeM uretımın kolan bolumu, gerckse diğer tuketımıi karsılartmasmda gorevi yapan yabancı şırketler olmck'ociır TPAO'nun yabancı şirketlerle ılışkisı de oldukca ligınçtir Onbeş yıldır hâlâ yerinde sayan petrol uretimının dağıtım amocıyla bır holumu Petrol Ofıs'e verılirken. bır bölumu de yabancı sirketlere verılmektedir Aynı TPAO yabancı şirketlerin colıştırdıkları ATAŞ Rafinerismın kamulaç>tırılması amocıyla aynı yabancı şirketlerle aynı masaya oturmaktadır Bır yandan kendı urettıgı petrolu yabancı petrol şırketlerıne verirken, diger yandan da onların ıslettigı rafınRnyı kamulcştırma islemlerını yuklenmış bulunmaktadır. Meclısteki KİT Karma Komisyonunda «TPAO nun neden ycbancı ştrkettere urun verdığı» sorulunca, gunumuzun Genel Muduru ıstlfınl bozmoian Bu bır sıyası tercıhtır» diyebilmekte, arkasından ATAS lcin yabancı şirketlerle kamulaştırma konusunda masaya oturmaktadır Ne var ki, petrol firetemeyen TPAO guzel Gorulduğü gıbi, IMF nın tek tasası, bellı rakamsal tavanlar koymak ve uretımı o boyutlara ındırmektır. Oysa bunun Turkıye nın uretim deigesınde yarattığı buyuk calkontılor IMF'y hıc mı hıc ılgılendırmemekredır Özel sektorun uretim rakamlarıno bakıldığındo onemli mailaroo bu kesımm en azmdan gecmiş yılını koruduğu görulmektedır Çünku. ozel sektoru yıI ıcmde bır yandan ıhrac ettı§ı mal ıcın yuzde 25 oronında ıthal hakkı, ote yondan mal mukabılı ıthalat vb gıbı yollar yaratılmıştır. Ancak bu kesımm etkılı SOZIJSU Koc grubunun yonetıcısı Rahmı Koc bıie «Yeni yıldon otesini goremediklerlni» soylemıştır Ancak Turkiye'de ur9tımın belkemığı kartfu kesımı cozumsuz ortada durmoktadır Ancok c°zumsuz gorünum durum ıcınde bı'e bır cozum yarotmaktadır Çunku cozumsuzluk IMF recetesıni'i uygulanmasmdan cok IMF recetesıne karsı Turkiye nin recete cıkormayısından doğmaktodır Nasıl kı Turkıye nın /enı taze borc para bulamayış nedenı sıyası olmaktan cok, aoğru durust b'r borc odeme planı haz'rlonmamasından kaynaklandığı gıbı Tu'kıye üretım oloyında kendı reC9tesını hazırlarken bazen yılda bır mılyar TL 'ye varan uretımı 14 bın TL aylık maaş ıle gercekleştıren uretim sorumlularıno daha fazla ozerklik tanınmaiıdır. Bu ^zerklığın yasal doyeno^ı vordır 440 90yılı KİT Yasasmın 16 maddesı «yapılmomaiarı halinde teşekkullerin verimll olarak calışmasını aksatıcı ıdome ve yenileme yatırımları icin» 5 mılyar lıraya kadar kuilanım hakkı vermektedır Bu maddeye dayonarak kamu kuruluşlarını yönetjm bırım başlarına kamu kuruluşlannın kendı aro'arında 5 mılyon lıraya kadar mol takas venlmeiıdır. Yanı bır kamu mokına fabrıkos1. mokıno sıparışı aldığı kamu cımento 'abnkasındon. pora yenne, esoser, kullondığı cmentoyu alabılmelı. odeme boylece de mumkün olmalıdır Bu suret'e kamunun mol satısındon nısondan bu yana uyguladışı peşinat sistemine esneklik getırı'mıs olocaktır Ayrıca. komu kuruluşlannın pıyasayo sıparış verme marparı artırılmolı, keza pıycsodan ış kabu! etme olanağı genışletıimelıdır Butun bunların denetlennnesı ıse ko'aydır KlT'lerın başı yıl sonunda TBMM'de Denızcılık Bonkosı Genel Muduru Nezıh Neyzi gıbı yakınma değıl. Sumerbank eskı Genel Muduru Oztın Akguc'un dedığ' ııbı hesap vermelıdır. Amo karru kesırnının uretım dengesı gibı ekonomık hayatın tum sorunlarıno karşı, cozum uluslararası orgttlerın gelıştırdığı «oyuncak bebek, gomlek, comlek sanayii» önerısıne kızmak değıl. kendı recetesını Turkıye ıcmde aramak ve geiıştırmekten gecmektedır YORUM I ' ı ** I Petrolde eğik düzlem Yalçın DOĞANle llgili bolumu yoktur. Çunkü, Turkıye bir petrol ulkesl değıldır Ancak, darbe haric, petrolde uluslorarosı duzeyde surmekte olan her turlu «Foalıyettent Turkiye'de «Nasıbınıı almıştır v« de olmaktodır Gercekte petrol sorunu Turkiye'de gundemden hemen hıc inmemiştır. Bunun temeilnde de, dunyada oldugu gıbi ulkemizde de enerji tuketiminin yarısının petrolle korşılonması olgusu yatar Yabancı petrol şırketlerinin Turkiye'de cirit otmaları yatar. Ulusal petrol kuruluslarından klmilerinın vurdumduymazlığı yatar. Dovız darboğazının dorugunu yaşayan Turkiye'de ikı yıl boyunca basında hemen Ikiuc gunde bir «petrol darlığn haberleri yer almıştır Kış koşullannın yaşandığı donemlerde ıse, petrol jrunleri sıkıntısı konuya ayrı bır onem kazandırınaktadır. Buniarın ustune OPEC zammı ve bu zommın Turkiye'ye yansıması konuyu iyıden iyiye olevlendırmls gorunmektedir. Bir yıl boyunca petrole yuzde 15 zam yapılacağını acıklayon OPEC kararından Turklye kacmılmaz olarak etkılenecektir. Bundan dolayı da, petrole ve uruncalışmalarına bakıldığmda, bu kurulusa anılan adı yokıştıranlara hak vermemek elde değil. Once, Genel Mudurun ayiıgı sorulunca, Genel Mudur soylemek ıstememıştir. Bizım elde ettiğimız bilgiltre gore, TPAO Genel Muduru bugun net 60 bin liranın ustunde aylık almaktodır Uluslararası bir kural vardır: «Petrol kesımınde ucretler yuksek olur» denilmektedir Doğru, cok guc kosullarda calışan isciler en yuksek ucreti almaya hak kazanırlar; mudurler, de ama, eğer petrol ure tiiiyorsa Turkiye'de petrol uretımınden sorumlu kamu kuruluşu TPAO'dur. Petrol İşleri Genel Mudurluğunun 1979 malı yılı butcesi icîn Meclislere sunduğu rapora dayanarak sağlanan bllgilere gore, petrolde yerlı uretim yurekler acısıdır 1965 yılında yılda 700 bin ton petrol ureten TPAO 1970 yılında blr mılyon ton, 1976 yılında 1 mılyon 30 bin ton, 1977'de bir milyon 70 bin ton uretmiştir 1978 uretim tahmıni yine bir mılyon ton dolayındadır. BaşJca bir deyimle, TPAO 1965 yılından bu yana petrol uretlminde yerinde saymaktadır 1965 yılında Turkiye'de uretilen petrolun yuzde 45'i TPAO tarafından gercekleştlrilguzel cTıcaret> uretınektedır TPAO'da eskiden calışanlar Karma Komisyon tutanaklarına gore TPAO'dan bayiükler almaktadır ve bir eskı Genel Mudur aldığı bayılıkten yılda yaklaşık 6 mılyon lira kâr edebilmektedır. Eskiden calışanlar bayıl'k olmazsa, petrol arama ve diğer calışmalarında kullanılmak uzere, ceşitlı makina ve arac satan dukkanlar acmakta, bunları TPAO'ya satabılmektedirler. TPAO'da calışanlar ıse, «Tıcaretı» bir başka yoldan yurutmektedırler. TPAO İCİnde kurulan bir <Vakıf> hem petrol pazar lamakta, hem dayanıklı tuketim malları satmakta, bunlardan elde edilen kâr da TPAO icindo paylaşılmaktadır ve tum bu gerçekler komisyon tutanaklarına gecmiş bulunmaktadır. Petroi denildiğinde cDovız» diye boğıran yelkililer, biraz da (Uretım> diye bağırsalar da, a»saklıkları duzeltme yoluna gıtseler, sanırız daha <Hayırlı> bır iş yopmış olurlar. Ama, bunun icin once yabancı petrol şirketlerine ulusal üretımden pay vermek yerine, ulusal bir yasa oıkarmak ve «TPAO cıftlğmı» yenıden duzenlemek gerekir. Ulusal petrol polıtlkosı ancak boyle oluşabilir. HANGİ ALANLARDA ÜRETİM AZALMASI VAR? Dusüş Oronı 1978/77 {ılk dokuz av) 12.5 9.3 P Iplıği PVC 7.4 Polıetılen 22.4 KartCT sıyahı 25,5 > Kaprolaktam 19,6 Sulfurık asıt 4.5 Bakır (biıster) 13 5 Kok 61 Seke' 18,6 Sunı gubre 6,8 Petrol urünlerl 81 Motom 18 0 Koynak Iş Bankası Ekonomik Bultenı, 1978/5 Kâğıt Yabancı sermayeye yeni olanaklar sağlanıyor Uluç GÜRKAN örkıvsye voboncı sermaye gırışlerını arttırmaya yonelık bır colışma surdurulmektedır 19/9 yılı programındo verılen bılgıye göre Yabancı Sermave Kanunu'nun uygulanmasmda başvuruıcrın kolayloştırılabılmesı ıcm yı ın ı!k yarısı ıcınde «Yoboncı sermaye kod»u cıkartılacakt)r. «Kod» calışnolarındo oncelıkle tunzm ve ıhracata vönelık alanlarda yuzde 100 yabancı sermaye katılımıno olanak verilmesi ongorulmektedır. Turızm sektorunde buyuk olceklı yatırımlor ıle makma ımalât madsnı eşyo, elektromekoniK ve kımyc sektorlerı butunuyle yabancı sermayeye ocı ccoktır Eldekı verılere gore, kasım 1978 sonu itıba rıvle Turkıye de 6224 saylı yabancı sermayeyı teşvık yasası cercevesınde faahyette bulunon fırma sayısı 98'dır Izne bağlanan 2 8 mılyar lıralık yabancı serrıaye He toplam 7 mıiyar lıralık bır sermoye denetlenebılmekted.r Sermave toplamlorına gore yapılan hesapla malar, yabancı sermayenm Turkıve genelınde 14 gıbı ımal edılebılecek bır pavla yetındığı ızlenı mını vermektedır Gercekte ıse vabancı sermaye toplomlarına bağlı bu gorunurru asan bır etkınlığe sahıptır Tıcaret Bakanlığı tarafından yayınlanan son bulgularo gore yahancı sermayelı fırmclar 197fc yılında ımalat sanayılnde 27 mır>ar 963.7 mıi yon lıralık satış hosılatı gercekleçlırmışlerdır Anılan yıldo. 10 ve daha cok kışı caiıştıron ozel ımalot sonoyıı fırma'ar nın satışlorı 174 mılyar Î 627,3 mılyon lıra olmuştur Buna gore, yabancı sermaye toplam satışlarınm yuzde 16'sını yapmaktadır Bu oranm 1968 yılında yuzde 7.6 olduğu dıkkate aiındığında yobancı sermayenm etkınlıgının gelışımı ortayo cıkacaktır Satışların yonı sırc sanayıde yaratılan yenı değerı belırle/en katma değerde de. yabancı sermayelı fırmaların 11 mılyar 30.8 mılyon lıra ıle yüzde 17'lık bır payo ulastık'arı gozienmektedır Görulüyor kı. yabancı sermayelı fırmalar Turkiye'de az yatırımlı buyuk ışlenn ustesınden gelmektedırler B J aroda teknık bılgı hommadde. yedek parca. makina ve otekı donanımm sağlanması yabancı tekellerin elıne gecmektedır Öte /andan coğu kez yuzde yuz yerlı sermayelı cok sayıda kuruluş <ja yabancı sermaye egemenlığın de bulunmaktadır Yabancı tekellerin markalan. patentlen ve teknık ışbırlığı ıle calışılmaktadır. Turkıye 'de yabancı sermayelı fırmalar, esas olarok ımalat sanaynne yatırım yapmaktadırlar Bu arada ozeHıkle otomotıv, elektrıklı makınalar ve elektronık. kımya ve lâstık uretımı yeğlenmektedır Bu dort sektorun toplam yabancı sermaye içınde pavı da 633 u bulmaktadır Bu sektorlere ılıskın ektekı tablodc verılen ayrıntılı bılgılenn ıncelenrr.esı, yabancı sermayenm yoğunla^masının boyutlarmı ortayo Roymaktodır. Satışlardakı ve katma değerdekı yaboncı sermaye payı yuzde 50'yı asmoktadır Bır başka on.atımla, bu sektorierde Turkıye pıyasası yabancı sermoye egemenlıgındedır Yabancı sermcye Turkiye'de ayrıca oncelıkle yurt ıcı pazora yonelmış bulunmaktadır. Yabancı sermayelı fırmalorın satış gelırlerı ıcınde dış sotımdan sağlanan gelırlerın payı yalnızca yüzde 2,7 dolayındadır 176 yılında 742 1 mılyon lıra karşıhğında dış satım gercekleştırmıs olan yoboncı sermayelı fırmalorın toplam dış satımlara olan katkıları ıse yuzde 2'ye guclukle ulaşmaktadır. Yabancı sermayelı fırmaların kullandıkları toplam hammadde ve aramalann yuzde 44'u dısarıdan satın alınmaktadır. Bu aroda, yuzde 56'lık bır paya sohıp gorunen yerlı gırdılerın de en az varı oronında dış alıma dayalı olduğu bılınmektedır. Yabancı sermoyelı fırmaların 7 mılyon 815,1 mılyon lıra tutarındakı doğrudan dış alımları topam dış alımlorının yuzde 10'unu oluşturmaktadır. Bu oran sermayenm hammadde gereksınımı cercevesınde hesaplandığında yuzde 37'ye cıkmaktadır. Dış alımlar ıle dış satımlar arasında 7 mılyar lıroyı aşkın bır acığo neden olan yaboncı sermayelı fırmolar, Turkıye'nın dövız gıderlerını başka yollardon da arttırmaktadırlar 1976 yılında yabancı sermayelı fırmalar, 203,1 mılyon lıralık kâr, 79,5 mılyon lıralık teknık yardım ve 8 4 mılyon lıralık yabancı personel ucreti transfen yapmışlardır. Bu transferler dış satım gelırlerının yansına yakın toolumunu yutması yanında sermaye katkılarınm da ıkı katını bulmoktadır. Butun olumsuzluklarına karşın, yabancı sermoye cok soyıda ozendıncı onlemden yararlandı rılmaktadır. 1976 yılında 204,5 mılyon lıralık nakdı. 271,8 mılyon lırolık da aynı dış kredı kullanan yabancı sermayelı fırmalara 5 mılyar 749 8 mılyon lırolık ıc kredı acılmıştır, Bu arada, 50 7 mılyon lıra tutonndo dış satış kredısi verılmıştır. Dış sotım yukumluiuğu karşısında 3,2 mılyon lıra yatırım kotası cercevesınde de 961 mılyon lıralık dovız tahsısı alan yaboncı sermayelı fırmaiar, 1 mılvar 737 9 mılyon lıralık gumruk bağışıklığından yararianmısiardır Bu arada, 118 3mıl yon lıralık vergı ladesı de vobancı sermayelı fırmaların olmuştur. YABANC1 SERMAYE ETKİNLİĞİ SATIŞ HASILATI KATMA DEĞER (Milyon TL) 11030.8 64 646,1 870,0 1395,1 2 695 4 8 400 1 1773 2 5 291,0 2 319,5 4 164,8 FİYAT KONÎROL KOMİTESİ, BUCA'DAKİ OTOBÜS VE SU ZAMLARINA KARŞI ÇIKTI İZMİR, (Cumhurıyet Ege Burosu) Başkonlığını Devlet Bakanı Faruk Sukan'ın yaptığı Fıyat Kontrol Komıtesı nın AP'I' Buca Beledıye Başkanı Işılay Saygın'ın Beledıye Meclısınden cıkarttığı taşıma ve su ucret'erıne yenı zomlar yapılmasına karsı cıktığı acıklanmıştır Yetkılıler, Kotııtenın «ozellikle ulaşım konusunda yeni tarıfe duzenlemelerine karşıyız» goruşunu benımsedığını belırtmışlerdır Bu arada konuyla ılgıli olarak göruşlerıni acıklayan Beledıye Başkanı Işılay Saygın, par^sal bunalımlar ıcmde bulunduklarını one surmuş ve «Yerel yonetimımiz yolcuları uc liraya taşırken, bunların maliyetleri dort lırayı aşmaktod.r Bu koşullar altında sureklı bır bicımde zarara uğruyoruz. Fiyat Kontrol Komıtesınin tum bu gerceklerl gozonune almosı kacmılmaz duruma gelmıştir» demıştır. İMALÂT SANAYİI • Yabancı sermaye • Ozel kesım LASTIK SANAYİI • Yabanc sermoye0 • Ozel kesım TAŞIT ARAÇLARI • Yobancı sermaye • Ozel kesm KİMYA SANAYİİ 9 Yaboncı sermaye • Ozel kesıiT 27 963,7 174,627,3 2 399.7 3 947,1 8 643 8 18 384 3 3 863 6 13 944 5 ELEKTRIKLİ MAKINALAR • Yabancı sermaye 5 017.6 • Ozel kes'm 9 484 1