Catalog

CUMHURİYET 3 0 MAYIS 1977 r^" ''' TEOİ Seçim.. Seçim.. Seçim.. Seçim.. Seçim.; Seçlm.. Seçim.. Seçim.. Seçim.. Seçim.. Seçim.. Seçim.. Seçim.. MC dönemi Zonguîdak'ta "kan, barut partizanlık,, olarak anılacak s ^ Kenan MORTAN Proî. MUbeeeel Belik Kıray'ın «Ereğli Ağır Sanayiden önce bir sahil kasabası» adlı çalışm2sı şöyie sonuçlaruyordu: «DemirÇelik fabrikalsrının Ereğli üzerindeki etkilerl onun tamamen Tiirkiye ile bağlanma va bütünleşme şekline tabi olacaktır. Aksi halde. kömür işlermesinLı etkilerinden daha az derine giden değişiklikler getirmesi mümkündür.» Bu çalışma 1964 yılır.da yapılmıştı. Ereğli içm sflylenerıler ise asağı yııkan bütün Zonguldak için geçerliydi. Aradan 13 yıl geçtikten sonra değişen gerçeği bir sendikacı, Maden İşçiien Sendıkası Genel Başkanı Mehmet Tezer şöyle anlatıyordu: «Seçimde sendlka ılarak kimi destekliyecegirnis konusu bizi çokta". aşmıştır. Bu seçimi taban arhk bize bırakmıyor. 30 kişilik yönetim kurulunun 18'1 CHP'li.» Karabük'te kurulu Demir Çelik Fabrikalarında MHP eğilimll Çelikîş Sendikası hâkimdı. Ama nasıl hakimiyet? Genel Eaşkan Şükrü Korkmaz gitmlş, 10 bin üyeli sendikasına rağmen kalkıp Çankırı'da MHP adayı olmuştu. Peki Zonguldak her yar.ıyla onca önemli değtsimleri yaşamasına >arşın bu dunnn niye s o nuflara yansımıyordu? Kozlu'da CHP lokalinde söyleşiyorduk. îşcl îsmail öztürk bir arnsını naklettl. 1969 yılında o zaman Genel Sekreter olan Bülent Ecevit Zonguldak'a gelmişti. Sormuştu kendisi Öztürk'e s o nuçlar ne olur diye? Öztürk şu yanıtı vermişti: «Tabanda ses var. Ama rnjlak asarsak» Bu hcr yerde olduğu gibi Zonguldak'ta da ana sorundu. Bir başka yerde Üzümlü'de yeraltında 300 meîre derinde konuştuğumuz bir işçi şöyle diyordu: «Benim babam CHP cebri Işçiliğini ve cebrl ücretini yaşadı. Bunun etkileri hâlâ sürüp gider. Hatta bazı allelerde CHP'ye oy vermeyeceksiniz jeklir.de and verildiği da>i gorülmüştür.» Kısaca maden işçisinin oy verme eğiliml yarıIşçi olmasından. toprakla bağının sürmesinden kaynaklanmıyordu. Bilinç çofc'.n bu kör ışıgt delip geçmişti. Arna başka soruiiiar vardı: Maden Işçileri Sendi.ası Genel Baskx.ni ile yaptığımız söyleşide kendisi konuyu özyonetim konusuna gatirij'or ve şöyle diyordu: «Bu konuda CHP've katılmıy .iıra. Çünkil o raman toplu sözleşmeylt iste {,lmi?.i alamıyacagız. çünkil bon o zaman hem üretim. hem yör.etimden sorumlu ola^ağım. : ıitıı ' günün şartlar.na gore para alıyorum. Ancak üretici yönetımde olacak dersek şikâyeti kendi kehdimize yapmış oluruz. Nerede yönetirruie olaeağımızı s?ptamak gere!:. Bu havzada 42 bin insan çalışır. O zaman 78 bin işçiyi atmak zorunda^ın, bunu nasıl yapacaksın? Bu konuda bize taviz değil. somut program gerek. Karumca üzyönetim demekle sadece taviz veriyoruz.» Partilerin, Türkiye"nln !n \n lâboratuvarı olan bu bcilgede yerel çaHşmayı nasıl sürdürdüklerini görmek için partileri dolaşt:k. CHP îl Başkanı eski Easmadenci ve çalışma ataşesi Ahmet Baş yerel hedefleri şöyle O BAJMADENCiLER VE YÜKSEK SEViYELi YÖNETiCiLER DAHA FAZLA PRiM ALMAK iÇiN ÜRETiMi ÖIÇÜLER İZERiNDE ARHIRINCA i5 KAZALARI BİR VAHŞET HALiNi ALMIJÎIR. SAVA5 REZERVİ OLARAK D Ü Ş Ü N L L M Ü Î MOSTRA KÖMÜRlERiN BAZI ELtERE PE5KE5 ÇEKilMESiNE GÖZ YUMULMUJFUR. ANAYA5ANIN «MADENLER DEVLETiNDiR. iLKESiNiN iHLAli BiR YANA, 5 0 KADAR OLDUĞU SANILAN BU OCAKIARDA ÇALIŞTIRtLANLAR DA BiR NEVI VURUCU GÜÇ OIARAK KULLANIUYORDU. BU REZALEFi BEIGEIERİY'LE AÇIKLAY&N YEREL BiR GAZEIE İSE BiR KAC KtZ DiNAMiTlENiYORDU 18 6 1 19 6 8 PAJiril.EB Sen sajısı AP PA R T I L E R Oy oranı T* s a r ı n 5S.4 122.202 31.4 68.126 12.2 26.507 f Sen. sayısı O> oranı ve savısı 52.5 112.42? 23.6 50.555 2.3 4.927 13.4 23.646 4ö 9.73S 3S 7.633 t 1 b tt I (Jj oranı SÜJ1S1 re lajısı 55.7 121.938 31.8 69.695 3 5 ı y • i MV ÜT ormnı te sayuı »ajısı 65.fi 1 S « » <)y or«nı MV vt »ayısı u>*ısı 55.6 122.058 6.9 15.220 30.7 67.420 1 D7 i Oy oranı MV ve sayısı •ayısı 3S.2 97.241 3.3 S469 39.8 101.319 6.0 17.599 1.0 2.433 1.7 4.204 8.2 20.8*9 4 AP 145.975 24.6 54.706 4.0 «935 1.9 6 2 ^ 6 3 • 3 2 1 C G P (GP) CHP DP CHP 4 CKMP (MHP) CGP (ÜP) MP C K M P PTHP) M 8 P (M>P) TBF MP TİP ÎTP BACrMSTZLAR Geçerll oy »e senatör »ayiaı Katıiraa oranı 12.5 27.453 1 1 4.232 2.2 4.858 1.4 3.034 1.8 4.009 1.5 3.329 2.1 4633 1.1 2.420 ~ 1 (BH) ^ M Tt P tTP BAGIMSr/r.AR 21S.847 84.8 9 10 2.584 216.109 84.8 3 213.980 3 74.T 222 567 80.0 ^ Geçrrli «j ve 9 219648 73.43 9 254.738 75 15 milletveldli sayısı Katılma oram 9 • Bölgede iş şrUrenligi sağlanaeaktır. • î? kazaiannıa nedeni partizan uygulami' iardır. K.K.t.'de partiz~n'ığa son vereceğiz. • özyonetim rtlm üretim birimlerinde esa» olacaktır. İşçi üıerım, yonetim ve teknik kadroyu kendisi seçecektir. • Partizanlık yaüanl r hakkmda takibat yapıiacak. luyıma uğrayanlar yer orine iade edilecektir. İş cinayeti haü'J alan 1« kazalan konusunda ne gibi program düşündidüğj ' onusunda il başkanı. «Esas kaza neri^ni partizan yapıdır. Emniyet örgütU bağımsız olmal:dır. lke". üretim tekniğine ancak o zaman değineceğiza diyordu. Yine maden işçisinin ezeli yarası ı!ar ^. p emekliliğinin 25 yıldan 20 yıla indirilmes; konu?unda. ise «Bu konu programnıızda yer almıyor» yanıtını aldık. îş kazalarını kapsamıyaıı ^i nrogramın ne kadar etkili olacagını Evçimler gösterecekti. ..ncak bilincn sey heı maden işçisinin iş kaza'.anndan etkilendiği ^570 vJnda Zongulüak îş Mahkemesinde 20 bini aşkın iş davas. çözüm için bekliyordu. Şu sırada cu say: 8i' bin arası. MC'nm don. mi üç t^nceyle özetltnmek lstenirse, kan. bcrut ^e parJ.:zanlı>.tan ibaret denil»bilir. Başmadenciler ve yükse': seviyeli yöneticiler daha fazia prim almak için iıretimi ölçüler üstünde artırınca iş kazaları bir vahşet halini almıştı. Savaş rezervi olarak ü iınülrr.üş mostra kömürlerin bazı özel eüere peşkeş çekilmesine göz yumulmuştu. Aaayasa'nu\ «madenler devietind:r» ilkesinin ihUü bir yana. 50 kadar oldugu bu ocaklarda çalıştırüanlarda bir nevi vurucu güc olarak kullanıîıyordu. Bütün bu rezaleti belgelsnyle &çıkJaya.ı yerel "JYAN. gazetesi birkaç ":ez dinamitleniyo du. Delege avını kelle hesabıyla yapıyordu AP. Denildigine göre aer j ı u h t a r a J. her delegeye 3 işçi için kontenjan tanuımıştı. Gerekli gereksiz ! 500G'i aşkm işçi alınmıştı r enlere. Ama bütüü hunların ?onrasız oldugtınu ^österiyordu pratik. Eski E.K.İ. Müdürü îzzet Dinçer AP'den senato adayı olmuştu. Kendisi seçileceğinden emindi. Adaj'lık sırasında Dinçer 3. oldu. Üstelik Ereğlı'de adaylar kendisini tartakladı. \W DLTJMANI... MSP bu seçinılerde ağır toplarım Zonguldak'a yollamıştı. Çalı^ma Bakaru Şevket Kazan adayı ıdi. Ancak Kazan baştan tiikenmiş bir barutdu. îşçiler Kazan'ı. «işçi düşmanı» ılân ettüer. Işçilere göre Kıdem Tazminatı Fonu tasansı işveren İçin salt atılmalan kolaylaştıracakrı. Büîün bu sözler Ankara'ya ulaçmca Kazan, devlet ışveren ve işçi bpraberliğirıl simgeleven bir arma altmda altı sayfalık bir broşür bastırmıştı. Şöyle diyordu Kazan: «Görüldüğil gibi Kıdem Tazminatı Fonu tasansı işçimiz aleyhine bir tasarruf değil, işçimiî leh:ne bir tasarruftur. B:z bu tasan ile ülkemizde çalışma hayatına huzur getiriyoruz, çalışma hayatına ahenk getiriyoruz. çalışma hayatına istikrar getirij'oruz, müesseseleri kapanma tehîikesinden lcurtarıyoruz, kapanma halinde işçlmizin kıdem tazminatını alamamak t?hlikesinden işçimiri Vrurtarmış oluyoruz. Herşey 42 milyonun refah ve saadeti için.» Ancak yukarıdaki satırlarla dolu broşür öfkey: perçinlemekfen öte bir iş görmemişti gördüğümüz kariar. Neye güre.ıivordu MSP bu bölgede? îlk riayanağı yönetimi elinde tııttuğu Demlr<;e]ik İşlefmeleri idı. İşçıler MSP'aen ka:t getirmeğe zorlanıyor. dini inançlaı baskı altında tutuluyordıı. Bu desteğin somut yanmı görmek üzere gittiğimiz Karabük'te MSP propagandasının «Hâdisi Şerif'te sanayileşmei) almtılarıyle doldurulmuş kuşe kâğıtlı broşürler oldıı*unu gördi'k. İşyeri sendikası olan Çelikîş'te 13 l:işil:K ./öne'im kurulunda MSP'li üye ise sadece 2 idi. ADI VAR, KENDİ YOK... Znnpuldali'ta seçim soııuçlf.tını işçi sınıfı belirleyecek. 50 bin maden işçisi, 5000 Ereğli işçisi, 17 bin Karabük işçisi her .er. nerdeyse Zong'jldak' ta tüm oylara yakın bir s?yıyı oluşturuyor. Kanımızca Türkiye'de Vı denli biliurla^mış seçmen başka bir :1de yoktur. Böyle bir ilde bir sag parti halkın karsısma nasıl bir pngramla çıkıyor. hangi konuları işliyordu: CHP İl Eaşkan.. «AP'nin so.T.ı«."jr.u EKİ içindeki çalışmalan belirleyecektir» diyordu. Bu anlamlı bir sözdü. Bîz AP ör<rütünü ararken bunun anîamın'. daha lyi kavradık. AP diye bir örgüt yokfu. îl Başkan; Ankarn'da çalışıyordu. İkincı Başkan aday oimak üzere görevinden ıstila et mişti. Adayiann tilmti Ankara'da temaslar yapmaktaydı. Bu ncdeııle bir adayla görüsme olanagı bulamadık ilk gün. Onun yerine ikinci sırada aday olan Avukat Köksal Toptan'ın AP'li eşi Avukat Saime Toptan ile görüştük. Çalışma dünyasını iîgilendiren sorunlarda %eri bir program izledik'.eri kanısmda değildi kend:si. İ.ş cînayer;o:!i;Ln önlenmesi için iikel üretim tekniğinde nasıl ' i r deği^im düşündükleri konusunda AP'li bayanm söyledikleri şuydu: «Sorun liret'rn dcfiJ. TUrkiye'nin o'anaklarıd:r. Ulkemizin olanakları neye elveriyorsa onu gerçekîeşr:rebilır;z '.ncak.» İktisat kitaplarında bu, «Makine tasarruf edici emek kullanıcı teknikler» olarak an!at:!ıyordu. Emek, kısaca can. makinaya göre daha ;:cuzdu çünkü. AP'li bayanın söylemek istediğ: ds juyd.. herhalde. AP aday listesini igirn, adaylar oluşturmustu. Eski Zor.guldak müftüsü liste ikir.cisiydi. Lis'e bası eski Zonguldak Emmyc Müdürüydü. Kısara kent. dışı devşirrr.e bir ]i.~teydi AP lisfesi ve orîada hiç bir faalivet görülmüyordu. Ama yapıyı iyi bilenler. «Sız b" duruma b kr am. 1973 yılında AP seçimlere bir ay caU işçilere bize oy rermizseniz sizi süreriz .eklına* propaganda j'aptı» dıyoriardı. ÎORUNIAR, SOfiUNLAR... Karadeniz'in bu küçücük <centi Ereğîı'nin Kestar.ec; köyünden Uzun Meh.uet ı 1830 yılında kömürü bıılmasın•'..• bu yana çok değişmışti. Kaba bir hesaplamaya göre Millî Gelirin yüzde 2U'sini Zonguldak bö'gpsı oluçturuyor Demir ürettminın yarısı, saç üretüninin r^ı. n tamamı, kömürün dörrıe üçü bu ilcir • retiliyordu. Bünin bunlara karşılık Zonguldak'ın İstanbul ile baflantısı ancak sekiz saatte sağlanıyordu. Madencilik kesimimie is kazaları tek keh'rneyle korkunçtu. Her vıl 50100 a^smda ölüm vardı ocaklarda. Her gün i;. kazalarından 23 kişi ağır yaralanıp hastaneye yatıyordu. 500 kişinin yattığı SSK Hastanesinde hastalann yüzde 70'i madenlerde yaralanan işrilerden geliyordu. Bir seçimi bir diğer seçim izüyor ama i? kazalan konusunda hiç bir gelişim görülmüyordu. Aksine arada geçen zaman içinde bir kilo kömür her geçen gün daha fazla kan ile çıkıyodr 506 sayıh SSK Yasasının 60. maddesi işçilerin emekliliğini düzen'.er. Bu madde de işçinin emeklilik İçin ya 25 yıl çalışnıasını ya da 5000 iş günü çal:?masını öngörür. Ancak Zonguldak'taki maden işçisi için bu gerçeVe ?yecek bir hayaldir. Çünkü grup ışçiliğinde işçi bir ay yer altında çalışır, bir ay da köyiine gider. Çalıştığı ay için prim yatar. Yani fiilen işçi için yılda altı ay prim yav maktadır. Oysa ınadenin ağır çalışma koşulları bir maden işçisinir. çalışar?k emekli olmasını olanaksız hal getirmiştir. Ama hiç bir partide bu durumu d«6i?tirecek bir :ımıWsma görülmemektedir. îşçîlik dışmda bu ilde ^n yüksek istihdam, ormanda görülmekteydi. Bir küfe odundan ötürü hapislere düşenler çoktur. Bu konuda bir tek CHP programmda. «üretilen odun üretenîn ol»cak» ilkesi getirilmişti. Ancak bunun pratikte na6i 1 gerçekleştirileceği belirginleşmemişti. SENDJKAUR... Zonguldak'ta Türkiye Birlik Parfisi re Türkiye tşçi Partisi dışında tüm parüier seçime gireceklerini açıklamışlardı. Ancak DP ve CGP artık yoktu. MHP emekçiler içinde dikiç tutrurama mıştı. Ama burada işçi sınrfınm bunca yüksek bir oranda bulunması yenl bir g^lcU, sendikalan ortaya çıkarmıştı. Ereğli'de kurulu Maden îş DİSK'in açıklamaıma koşut olarak CHP'yi ı estekiyordu. Sendika Genel Başkanı Mehmet Tezer önce bağımsız olarak adaylıgını koyacağjrn açıkîamasına karşm sorjra işçilerin baskısı üzerine CHP'yi desteklediğini açıklamıştı. CHP yerel yöneticileri bu organİBe Cücün desteğini bekledlklerinl söylemekten kaçınmryorlardı. B^ona ka.şılık AP yöneticileri, «organize kuruluşlann etkili olamadıklan 1975 yılında yapılan secimle ortaya cıkntuştır» diyorlardı. MSP Merkez îlçe Başkanı Mehmet Yiğit ise «Sendikalar oy sağlayamaz. Onlar ancak maddî yonden faydalı oiuyor» ^.erii. Ancak sendikalann rıpjtilerie olan Ilişkileri degişken bir ilişki idi. Nitekim Maden îş Genel Başkanı Mehmct rpzer. <tÖ ce parîi cursîalsrı degışmelidir. Partiier arasında bü\iik bir fark yoktur. Karumca rr.ücadel<> EKÎ yftnetiminde oianlar ile karş: koyanlar arasmdadır» derken yakm g*lecekie venı iliçkilerin yeni durunılann belıreceğuıi mi ima ediyordu0. SONUÇIAR... 1973 yılmda katıh.»a oranı yüzde 73 idi. AP 97 rjin, CHP 101 bin, vISP 21 bin. DP 17 bin. CGP 8 b:n ve MHP 3500 oy almıştı. Bir milletvekili için yapılan 1975 seçıml'rinde katılma oranı büyük bir gerilerae göstermişf.. Yüzde 54 olan katılma oranında AP 138 bin CHr l r 5 bin. MSP 6 bin oy almıştı. Ancak şimdi katılrr.a oranının daha da yükselmesı beklenmekte. Ha:.ta Alnanys'da çalışanlann seçim sonuglan konusunda yolladıkları mektuplarla etkiii olacaklannı bekiemek bile oiası. CHP ön seçimlere iki listcyle girmiş ve muhalefe: ekıbi seçimleri bjyük ölçüde yitirmi^ti. Evet eski Zonguldak vergi rekortmenlerinin Hstede yer alması ılgınçti ama muhalefet kanadı da yerel program konusunda somut bir $ey getirmemişti. Geçen seçimlerde «onuç 441 olmuştu. B'J seçlm ne olur? Tabana eğil^.k çogu k<z dild'. bir benzetiş sözü,ydü. Zongulc'ak ;cın ise bu bir gerçek. . K V) metre yerin altmda üzerirje eğilinen her insan CHP için 5. adayın seçilmesinı saglajacalc. Ama ondan nnemlısi Zonguldak 60 vilayetten insanın ça^iftıp bir yer. Kısaca Türkiye'nin 'aboratuar ken ti burası. Sor.uçlar bu bakımdan Türkiye'nin içinde yaşadığı koşulların bir yansıması olacak. Iç batı Karadeniz Çankırı KastamonuZonguldak illeri toplu değerlendirme încelenen bölgenin fld 111 Ae Karadenlz'* tayı veren illerdir. Bir 11in merkezl d« (Zonguldak) kıyıya yerleşmi? bir kenttir. Ancak sosyoekonomik canlılıkta denizin damg&sı, Doğu Karadeniz şeridiyle karşılastınlamayacak kadar haııftir. Dolayısıyla Kıyıya komşuluğu olmayan Çankın'nın da katümasıyla üç lilık bir bölge olusmaktadır. Bölgenin batısmda Zonguldak Karabük Ereğli üçgenl TUrkiye'nin madencilik ve «ğır sanayii üreümi bakımından önemli bir kesimidir. Buna karşılık Kastamonu ve Çankırı llkel tanm bölgeleridir. Bu illerde de yerel kömür yataklar n mevcuttur. Ama madencilik bir ekonomik yarlık kaynağı olamarmştır. Geleneksel eğır sanayi ve maden »nglnHklarlne rağmen Zonguldak dahil, bölgenin bütün ülerl ve (özellikle Kastamonu) kırsal alt yapı yönünden büyük ihmal edilmişlik gösterirler. DPT endekslerine göre Zonguldak 3. derecede gelişmiş iller arasmda yer almaktadır. Ama bunu Cumhuriyet döneminin devletçilik nimetlerini fazlasıyla toplamış olan Zonguldak ve Karabük kentlerinin gelişmişligine borçludur. Zor geçit verir arızalı dağ ların öa enşellenmesıyle ilin karayolu şebekesi aslında Türkiye standardınm yoğunlukça ve kalıtece altındadır. Çantan ve Kastamonu ise Ankara merkezine bu kadar yakın ama psikolojik olarak bu kadar uzak, kendi kaderire terkedilmiş illeri göıiintüsür.dedir. İstiklâl savaşında Anadolu'ya giden yurtseverlerin geçiş yollanndan biri olan Kastamonu dan Ankara'ya o tarihlerde nasıl zorluklarla ulaşılıyor idiyse, günümüz koşuüanna göre de Kastamonu Ankara ulaşımı benzer düzeyde zor bir iştir. (Çankm ve Kastamonu 6. dereoa gelişmişlik sırasında olup Türkiye cnalamasınm epeyce altında bulunmaktadır ) Sosyo ekonomik gelişmişlikle nüfus harekethlıği içiçelik gösterrnektedir. Cankırılıyı ve Kastamonuluyu iline bağlayan bir ekonomik canlılık yoktur. Ayrıca bu canlılıgı, yakın geiecekte yaratabileceği umudu da yoktur. Bu ufuk kapanıklığı ıç göçe götürür. Sonuç: Kastamonu nüfusu azalan iki ilimizden biridir. (Diğeri Bilecik) Çankırı'da da nülus çok yavaş artar. Zonguldalî daha hareketlî olmakıa bırlikte yine de Türkiye ortalaması altında bir nülus artışı gösterir. <OD2.18) Zonguldak'ta kent nüfusu artışı da Türklye ortalamasının altındadır. İhmal edilmiş kırsal yöreye karşılık gelişmiş kent merkezinin büyük çekiciiığinin olması beklenebüird:. Ama Zonguldak maden emekçisinin «işçi köyiü» karışımı bir yapısı vardır. Kente göçetmeden köylülüSu siirdüriirker, ocakta çalışabılmektedir. Benzer olaya Ereğli'de rastlarar. Dola İ975 Toplom Nüfu»u~f I 532 000 SOSYOPOLITIK 0UVARLİLİK Madtn »a ojif lonoyl nçılıjlBln ırıprotıcı kotullon . D'nıcl tutuculuk vt buno kor*ı tlt lıpkıltr Kırjo alt yoptm< v« Cfl" l "r ı, Kostomon j'ds «kononiik canhiığın y• i•<«• f Ü ^ I îoplgm loğın ktndi oroiındo ei a ı»»tn|ı v» CHPnın aylonn'n Tarkıyı o' lolamonndakt er*ıt ııirotındtn duiuk d« elıe a ı t n o n KASTAMONU 151 CHP %ZI 4 (2) AP % 3 9 O ( S ) *"*> CGP % 139 ( I) 197377 G«I>«TI«II / ı V CHP Conkın'da tifnıllcı (ikardbi'ır Zor fcıriıkti Znio'i'^ok'la mıU«t<ıkill «ayılını (9) CHP % J 9 8 ( 4 ) AP % 3 8 2 ( 4 ) MSP % 8 2 ( 1 ) r A. cHpy ^ 1 '/CANKlR^**. ^ 197377 Gthtmttl CH»y AP / MSP\ (3) / CHP •» 14 5 / AP % 3 8 7 (2) 0P Vo i7 2 |O 197377 G " BAT! İC KARADENİZ POLITİK DEĞISIKLIKLER Zonguldok, Kostanomu, Conkırı ) yısıyla Aradolu taşrasmda devlet lşletmesi nimetini ilk gören, yabancı uzman kolonisinin etkisini ük tadan, ilk bakımlı devlet memuru lojmsnlarının inşa edildiği ve devlet eliyle ılk memıır burjuvazisinin yaratıldığı düzen li, bakımlı bir kent oluşuna rağmen, Zonguldak yavaş büylimektedir. Zonguldak. Ereğli, Karabük'teki işçinin köjiü kökeni ile bafını organık olarak sürdürmenin yanısıra ağırlıklı bir niteliği daha var dır. Gerek kömür madeninde. gerekse Demir Çelik tesislerinde ilk resmi sürekli devlet iş çiliği bu bölgede dogmuş".ır. Baaadan oğuU. devrolacak biçimde süreklilik kazar.an ve işgüvencesi ve ücretler yönünden sağlam sta rüys bağianmış olan bu işçilik. bir ölçüde me murlaşnr.ştır. Ama gerçak memurun ya ü; teknik uzman kültür ve duyarlılığına da vara mfmıştır. Sonuç olarak bu jöreler Türkiye' deki genel uyanışm ve İstanbul, Adana Gaziantep'te görülen emekçi bilinçlenmesinln ei ki aianı dışında kalmıştır. Küçük burjuva tutuculuğu ve ürkekligi içindeki apolitik dav rrnışıu örneklerini vermektedir. OY DALGâLANMA MEKANİZMALARI da AP sürekli bir büyük g"Uce sahip olamamıştı. Çünkü bu kentt« 1950'lerde MP ve CMP, 1960'larda YTP gibi diğer sag oluşumlar kendini göstermişti. Çankırı, komşusu bu iki büyük iiden daha çok Zongtı'.öak'a benziyen bir sosyopolitik tavır içinde gözükmüştür. . 1973'e vanşta. Kastamonu geleneksel çok sağ partili statüsünü devam etrirmiştir. Baş partı APden başka. CGP, DP, MHP, MSP çeşitli hissedilir oy oranlarına varmışlar, ama bunîardan sadece CHP temsilci çıkarabilmiştir. CHP ise kendi oy ortalamasının yine çok elunöa kalmıştır. Çankırı CHP'nin temsılcı çıkaramfidığ: ender illercîen biri olmuş ve DP oyîannm bölücü etkısine karşın AP uzak mesafeyle birinci parti durumunu konımuştur. Zonguldak'ı hem 1973 genel seçim sonuçlan, hem de 1975 ara seçim sonuçlarmı hatıriayarak ineelemekte yarar vardır. 1973'cie CHP 1969a r oranla dikkate değer ılerleme gös termişti. ( b30.7'den 39.8'e yükselerek) Ama bu ılerlemede işçi yogunluğunun bulunduğu yörelerin katkısı olmanııştır. Zonguldak ve Karabük'te yaygm bir kanıya göre «Mühendis ve teknik uznıanlar CHP'ye, ışçıler AP'ye oy vermişlerdır.» Buna karşiık devlet işletnıeieriyle ılgisi olmayan klasik kırsal yörçlerde vc k r ı kasabr.iarıyla Zonguldak k.°n": ıv;«rkezındeki orîa burjura mahalieleriı^ds CHP iier l»S0']er boyımca bu ürkeklik Zonguldak' ın egemen niteliği olmuştu. İl DP'ye Türkı>'3 orıalamasmın üzerinde oy oranlanyla de? tsk cîmuştu. 19öl'den başlayarak büt'ün 19K0 lar boyunca da AP'ye. M:st:k. aiır toziu bir uykuda cievır.en Kasfamonu da ise ne DP, rjo leme kaydetmişti. îlde MSP ve DP mevcut olduğundan AP içinden kemirilerek rayıflayıp ikinci parti durumuna düşmüş, buna karşılik, MSP bir temsilci çıkarabilmişti. 1975'deki ara seçimde DP'rjn AP ile mutlak bütünieçmesi görülmüş ve dolayısıyla AP yenicen ilk parti pozisyonuna ulaşmıştı. Buna karşılık CHP'nin ilerlemesinin Türkiye'deki ortalama gelişmeden daha yavaş oiduğu gorülmüştür. Yine işçi AP'ye, mühendis CHP ye vermişti. li>77'ye CHP'nin 1975'deki durağanlığl kırarak caha radikal bir gelişme göstererek vardığ: anlaşılmaktadır. Ama DP tamamen göçmüş MSP de bir ölçüde zayıflarmş olduğundan çekişme iki parti çekişmesir.e dönmüştür. Rakibinden bir fazla oy alan 9 temsilcilikten 5 ini a'jcaktır. Diğer partiye 4 yer kalacaktır. Kılıcına bir denge söz konusudur. CHP'li seçmenln bu durumun da bilincine varmış olaca£t. CHP Genel Başkanmın aday oldugu bu ilds ıbreyi kendi tarafına çevirmek üzere tam bir gayret içinde bulunacağı beklenmektedır. çankın ve Kastamonu'da son dört yılda büyük mesafe almıstır. CHP Çankın'da bu kez bir m!lletve!:;ll'ein: eldo etnıesı riojal bir sonuç olacaktır. Kastamonu'nun nüfusuyla birlikte çıkardığı milletvekiii sayısı da aza'.dıfından <6'dan 5'c) CHP temsilci sayısım belki arttıramayacak ama AP'yi çok yakından zorlayabilecektir.