Catalog

Ekonomi Ekonomi . . . Ekonomi Ekonomi . . * Ekonomi Ekonomi . . „ Ekonorai Ekonomi . . . Ekonomi Ekonomi TÜRKÎYE OECD ÜLKELERÎ ARASINDA FİYAT ARTIŞI YÖNÜNDEN İKİNCİ SIRAYI ALIYOR Mart ayında fiyat artışlarındaki hızlanma, Türkiye'yi birinci sıranın en kuvvetli adayı haline getirdi. Fiyat artışlarındaki hızlanma, ithalât fiyat larındaki düşmeye rağmen meydana geliyor. Uluç GÜRKAN FİTAT HAREKETLERt (Tüzde değışmeler) Endeksler: Toptan eşya fıvatlan Istanbul geçınme .. Ankara geçınme Kaynak: Ticaret Bakanlığı. Mart 1,0 2,5 2,5 Aylık Şubat 0,9 1,6 4,2 Ocak 2,6 0,7 1.1 Avlık donem 17,8 16,9 16,8 OCAK MART AÇIGI GEÇEN YILIN E$ DONEMıNE GORE YUZDE 9 6 ARÎI5 GOSIERıYOR. DIŞ TİCARET (Milyon Dolar) tHRACAT: 1976 1977 Değisme (°o) artış. azabş 40,4 30,5 38,7 37,9 4 26.5 + 26 6 7,9 + 12.B 4 96,0 YILIN ıLK ÇEYREGıHDEKi DIJ TıCARET GEüJMELERı VILLIK PROGRAMDA ONGORULEN HEDEFLFRı AlT UST EDıCı NıTELıME BULUhUYOR. OCAK ... ŞUBAT MART .. TOPLAM OCAK .. ŞUBAT MAET .. TOPLAM ... 302,8 223,8 254,7 781,3 425,4 320,0 502,1 1.247,6 466,3 N 180,2 122,6 155,5 68,3 156,2 98 5 491,9 289,4 ... 538 4 + 113.0 405.3 + 85,3 462,0 40,1 1.405,7 + 158,4 + 447,5 4 CEPHE HÜKÜMETi GEIECEK İKTıDARA KOTL BıR EKONOMıK MıRAS BIRAKIYOR. DIŞ AÇIK 913,8 DIŞ TİCARET HADLERÎ (1968 = 100> 1 hr a c a t Tılar: Fıvat 100 0 100,5 99,2 106,6 116,8 145,3 191,5 192,0 197,8 Mikiar 100,0 101,3 106,7 103,3 123.2 138,3 113,1 104,7 138,8 t th a 1a t Fijat 100,0 101 4 102 5 109,2 112 S 136,b 2264 252,6 242,3 Miktar Dış «caret hadleri 99 1 96,8 97 6 1(13 8 106,4 84.6 76.0 81,6 ürkiye'de fiyat artışlarmın giderek mzland'ğı gozlenmektedır Bu durum, geçınme endekslerıne toptan eşva fıyatlanna gore çok daha açık bır biçımde yansımaktadır. Turkıye'de resmi kuruluslarca tutulan fiyat endekslerının pıyasadakı gerçek fıyatların yerlne, kâğıt uzermdekı resmi fıyatlan yansıtüğı bılinmektedır. Bu arada, geçınme endekslennde son yıllarda orta ve dar gelırlı aüelenn en önemlı harca xna kalerrunı oluşturan kıralar saoıt varsayılmaktadır. Buttın bu eksıklıklenne karşın, fiyat ıstatıstıklen Turkıye'de enflâsyonun uluslararası olçekte ılk sıralarda yer aldiğmı ortaya koymaktadır. T 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 Kaynak ıono <*5,5 98,1 120,5 1371 173,6 176,2 202,0 236,0 ınn.o Devlet îstatıstık EnstıtüsU. • Mart ayında toptan eşya fıyatlan, tabloda da gbstenldığ: gıbı yuzde 1,0 oranında artmıştır. Boylece, son ajlık donemde topt^ı fıyatlardakı artış yüzde 17,8 düzeyıne ulaşmışnr. 1976 yılınm mart ayında ıse, toptan eşya fıyatlarmda son onıkı ayın fiyat artışı yuzde 8,9 oramndaydı. Mart ayında geçınme endeksleri, toptan eşya fiyatlarına gore çok daha hızlı bir biçımde yuzde 2,5luk artışlar kaydetmışlerdır. Mart ayındakı bu hareket sonunda, Istanbul Geçmme Endeksı son onıkı aylık donemde yuzde 16,9luk bır artış hızına ulaşmıştır. Geçen yılın mart ayında ıse bu oran yüzde 15,2 ıdl. Ankara Geçinnıe Endeksl de, yılbaşından raart ayı sonuna kadarkı üç ay ıçınde yuzde 8,0 gıbı çok yuksek bır artış gostermıştir. 1976 >ı!ı ocak mart donemınde Ankara'dakı fiyat artışları ıse yuzde 5,4 duzeyındeydi. 1975 yıiında ise itha'ât fıyatiannda yuzde 4,1 oranında duşme olmuştur. Buna karşın, Turkıye de fıyatlar belırgm bır hızlanma surecıne eırmış ve 1977 yılının ılk üç aylıs donemınde baskısını lyıce arttırmıştır. Türkiye'de fıvat artışîarının dış ekonomı'c ıhşkılerının dortte uç'.ınu kapsayan OECD ulkelerı ortalamasının ıkı kat üzerıne çıkmış olrnaâ», Cephe ıktıdannın yurt ıçınde erflâsyonu odullendıren ekonomi polıtıkasıru açık bır biçımde yansıtmai ÜÇ AYLIK DÖNEMIN D!Ş TİCARET AÇIĞI 913,8 MİLYON DOLARA YÜKSELDİ Füsun ÖZBiLGEN rf A l T f T yılının ılk çeyreğınde dış ticaret açığı 913,8 I M t § mılyon dolara ulaşmıştır Boylelıkle uç aylık dış ticaret açığı bır yıl oncesuun aynı donemıne gore yuzde 96 oranında artış gostermiştır. Uç aylık dış ticaret geLşmelerı, 1977 yılı programuıda ongörulen hedeflerı alt ust edla rutelıkte olarak değerlendınlmektedır. 1977 yılı programında bu yılm inracatının bir yıl onceye gore yuzde 30 oranında artarak 2,5 mıl yar dolar düzeyıne getırılmesı hedeflenmıştır Halbukı, ıhracatm genel olarak yuksek seyrettığı yılm ılk aylarındakı ıhracat bır yıl onceye gore artış değıl genleme gostermektedır. 1977 yılı Ocak Mart donemı ıhracatı bır oncekı yılm aynı donemınden 289 4 mılyon dolar (Yuzde 37,9 oranında) duşuk olarak gerçekleşmıştır. Bu sonuç geçen yılın 3,3 mılyar dolara ulaşan dış tıcaret açığınm bu vıl rekor duzeyde artacağını ortaya koymaktadır Aynca ıkı yıllık Cephe ıktıdannca cephe komutanlannca sık sık tekrarlanan •ıhracat seferberlığı» üanlarının sonucunun da tam bır hezımet olduğu bu sonuçtan anlaşümaktadır. İlk üç ayhk donemde ana ihraç ürünlenmızin ihracatmın yavaşlaması, stoklann azalması ve dış fıyatların yetersızhgıne bağlanmaktadır. Yılm ılk aylarının ıhracatında onemlı bır payı olan tutun ıçın bu yıl vergı ıadesı tanınmasına rağmen tutun ıhracatında da gerıleme ızlenmektedır. Pamuk ıhracatımız da bu yıl va\aş bır seyır gostermektedır. Belli olan ıkı avlık ayrımlara gore tarım ürunlen ıhracatı geçen yıla gore yuzde 52 oranmda azalmıstır. Sanayı bıtkılerı ihracatmda da bu yıl yuzde 70 oranında gerıleme ızlenmektedır. Sanayı mamullerı ıhracatında gıda ıçkı ve çımento gıbi ürunlerde artıs ızlenmekle birlıkte orman urunlerı, madenı eşya \e elektrıklı cıhazlar ıhracatı geçen yıla gore azalmaktadır. îhracattakı genlemeje karşılık ıthalat yılın ılk çeyreğınde bır jıl oncenuı aynı donemıne gore yuz de 12,6 artmıştır. Dovız darboğazı nedeniyle ıthalat transferlerının vapılamamasına rağmen, temel sanayılerın dışa bağımlılığı .nedeniyle ithalât zorunlu olarak buyumektedır Zorunlu ıthalatı karşılayabılmek için kullanılan ve ekonomık çevrelerce «geleceğe ıpotek koymak olarak nıtelenen kre dılı ıthalatta da artış ızlenmektedır. Yılm ılk aylarındaki ıthalatm madde gruplarına gore aynmı ham petrol, demır ve gubre ıthalatına aynlan payın, toplam ıthalatm yanya yakın bır bolumu oluşturduğunu ortava koymaktadır. Bu arada kamu yatınmları ıçın gereklı ıthalatuı onemlı bır bo lumu yapılamamakta ve ıthal transfer taleplerı bekletümektedır. îthalat ve ıhracattaki bu üç aylık gehşmelerın sonucu olarak 1976 vılında uç ayda 466,3 mılyon dolar olan dış ticaret açıgı bu yıl 913,8 mılyon dolara ulaşmıştır. Uç ayda bır mılvar dolara yaklaşan dış ticaret açığı aynı gelışmeyı surdürduğü takdırde 1977 yılı sonunda dış tıcaret açığımız 63 mılyar hraya ulaşacaktır. Bu mıktar dış açık Turkıye'nın 1977 yıh gayrı safı yurt ıçı hasılasının onda bırını aşacak buyükluktedır. Üç aylık dış tıcaret açığı bır onceki yılın ikl mıslme yakın bır artış gosterırken, bu açığı kapatması gereken dığer gelırlerde de umulan sevıyede artış gozlenmemektedır Ocak Mart donemınde ışçı dovızı gelırlerı 215 mılyon dolar olmuştur. Üç aylık ışçı dovızı gırışı uç avlık dış ticaret açığının dortte bırını dahı karşılamaktan uzaktır. Bu durumda dış açığın kapatılabılmesi ıçın 1977 yılında yeruden büyuk oranlı dış borçlanmalara yoneünek ten başka palyatıf olanak bulunamamaktadır. Malıye Bakam'mn son VVashıngton gezısı de hıç olmazsa seçımlere kadar ıthalatm busbütun durma sını onleyecek dış borç arama amacına yonelmıştır. Seçımlere kadar petrol. gubre gıbi temel gereksmımlen karşılayacak ıthalatı oy endışesıyle sürdüren ancak, yatınmlarla ılgılı ve gelecekte pek çok darlığa neden olacak ıthalatı bekleten Cephe yonetunının bu tutumu «benden sonra tufan zıhnıyetı» olarak nıtelenmektedır. Seçımlerden sonra işbaşına gelecek iktidann bu çok ağır ve çozumü radıkal tedbırlere bağlı ko şulları omuzlaması zorunlu gorulmektedır. Genel beklentıleruı doğrultusunda bır CHP ıktıdarı 5 Hazıran'dan sonra yonetımi devraldığı takdırde' bekleyen ıthalat transferleri, ıthalatın ancak üçte bınnı karşılayacak sevıyede bır ıhracat ve ilk ilç ay ıçmde geri ödenmesı gereken 500 mılyon dolar lık DÇM ıle karşı karşıya kalacaktır. îlgüıler Cephe Hukümetinın dış ekonomik fliş kılerde seçun sonrası hukümete bıraktığı bu mırasın yanında ıç ekonomik ılıskılerde de ıkı yıhitf çozumlenmemış, çozumu ertelenmış ya da ozellık le çdzumsuz hale getınlmış sayısız mıras bulunduğunu bıldırmektedırler. Cephe Hukümetinın «ihracat seferberlıği. ılanınm tam bır fıyasko ile sonuçlandığını hatırlatan ekonomik çevreler, ekonomımn 2 vılda getınldıgi bu noktadan sonra tek çozumun cephe ortaklannm <tseçım seferberlığınin» de avnı sonuca uğramasında olduğunu belırtmektedirler. tlısık*£ki tabloda 3 ayhk dış tıcaret gelişmeîen geçen yıl ıle karşılastırmalı olarak gorulmektedır, tadır. OECD ULKELERİ ARASINDA YERiMiZ Türkıye, kısa adı OECD olan Ekonomık Işbırhğı ve Kalkınma Teşkılâtı üyesı 24 ulke arasında Iıyat artışlannm hızlandığı bır ülke olarau dıkkat çekmektedır. OECD ülkelenndekl fiyat hareketlerıne ılışkin eldekı en son verıler şubat ayını kapsamaktadır. Bu son venlere göre Turkıye yuzde 1,6'lık fiyat artışıyla, en yüksek oranlı enflâsyonla karşı karşıya ulkeler sıralamasmda ikıncı durumda bulunmaktadrr. Turkiye ocak ayında ıse yuzde 0,7'lik fij'at artışıyla bu sıralamada dokuzuncu ıdı. Türkıye, OECD'ye fiyat harefcetlerıyle llgül olarak Istanbul Geçınme Endeksı'ndekı hareketı bıldırmektedır. Boylece, Istanbul Geçınme Endeksı' nın mart ayında yuzde 2,5 gıbi oncekı aylara gore çok daha hızlı bır yukselme gostermesı, Turkıye'jı bırıncı sıra ıçın en kuvveüi aday haline getırmış ünva ekonomisıne bakış denildiğinde, kapıtalıst \e sosvahst yapıları birlıkte ele almak gerek. Ancak, ekonomilerin sağlıklı ışledığl. en azından bnnalımiara düşmediçı sosyalist ekonomilerde. planlama yontemlerinin yurutulduğu bu ülkelerde bır dengeden söz etmek abartnıa olmayaeaktır. Onlann sağlıklı isleyisleri. Uçimcu Dunya\a onerdikleri yapılar, Batının en amansız hucumlarını ustune çekedursan. onlar kapitalist dunjanın one sürduğıı savian tek tek çurutmeyi denemektedirlcr. Kapitalist dunyanın ekonomik çokuntusü beraberinde getirdigi hüfcümet bunalımlanvU sos>alist bloka sanki yardırn etmcktedır D nnı hir hastahktan kurtarma\a yöneltmis durumdadır. 1973'de başlavan kapiUlıst ekonomilerin bunalımında petrol tijatları neden olarak gosterılmekteidi Artık, bu egilımden ^azReçme belirtileri porulmektedir. Batılı iktısatçılar enflasron demekte, dış ticaret açığı demekte. işsizlik demekte \e artık bunları «petrol dısı» etkenlerle bağlamaktadırlar. Buııalım etkenlerini cözümlemek için de veni kuramlar çelistirmekte yeni para % dıs ticae ret kııramlanna bel haelamıs gorunmektedirler \> var kı, dilleri hir türlü vaşsadıkları bıınalımı «kapitalizmin donemsel hıınalımı» olarak nitelemeje varmamaktadır. Hangi nedenle tır. Turkıye ve OECD ülkelenndekl fiyat gehşmelerının bırarada degerlendırılmesı, bır başka ılgınç noktayı daha açığa çıkartmaktadır. Türkıje'de fıyat artışları aydan aya sureklılık gosteren bır artış eğılımı ıçındeyken, ötekı butun OECD ulkelsrınde enflâsyonla mücadelede başarı sağlandığı ve fiyat artış hızlannin gerıledığı ızlenmektedır. îHFLASYONUN KAYNAGI Türkiye'de fiyat istatisüklerinın önemli eksikliklerme rağmen ve dünya fıyatlannın gerıleme eğılımı ıçınde bulunmasına karşın, gun geçtıkçe şıddetlenen bır enflâsyonun varlıgını ortaya koyması anlamlı olmaktadır. Gerek Cepiıe ıktıdarının banknot matbaalarınm durmaksızın çalıştırıımasına dayalı para kredı pohtikası, gerekje sun'i olarak yukseltıl:n kâr marjları, Türkiye'de yaşayan enflâsyonun temel nedenı olmaktadır. Türkiye'de enflâsyonun ithalata bağlı olarak genış olçude dışandan korüklendığı yaygın bıçırr. de savunulmaktadır. Ancak, üişikte venlen ıhracat ve ithalât fıyatlan ıle dış ticaret hadlerme ılışkin verıler aksı bır durumu fcanıtlamaktadır. Turkı ye'de ithalât fıyatiannda 1974 yılına gehnceye de gın kayda değer bır artış olmamıştır. 1974 yılında ıse, ham petrol Dyatlanndaki artışla bırllkte ıthalât fıyatlarmda yuzde 65,7 oranında bır yukselme meydana gelmıştır. Boylece 1974 yılı fiyat artışlan ıçın yurt dışından ıthal edilme savı geçerlılık kazanmıştır. îthalât fıyatlarındaki artış 1975 yılında yuzde 11,6 düzeyıne gorıîemıştir. Cephe ıktjdannın özellıkle toptan eşya fıyatlarını 1975 yılında belırlı ölçüler ıç.nde tutabılmesı bu gelışmenın sonucu olmuştur. Gerçekten, kapitalist dunıaya bakıldığında, ilginç bağlantılar, ilginç oluşumlar, Uginç bcnzerlikler çıkmaktadır ortaja. Batı tam bir ekoaomik bunalım ıçindedir. Bab ulkeleri huloimet bunalımlanvla uğraşmalctadır aynı zamanda. tşsizlik, odemeler dengesindeki açıkljr \e enflâs>on kapitalist dunjavı en baş ta ilgilendiren sorunlara dönüşmüstur son dort yüdır. Ekonomik sorunları hükumet sorunlan ızlemiştir, izlemektedir. «Demokratik seçim»ler hukumet bunalımlarına çare getirememektedır. Tersine, siyasal çözum çozümsüzlüğıi voğunlastırmaktadır. Asiında, bu genel olguları somuta indireemekte varar vardır. Orneğin Almanya'da, ki su anda Avnıpa'nin en guçlu ekoııomisidir. giderek azalan bir fTÜçlüliiktür bu, Sosyal Demokratlarla Hur Demokratlar koalisyon kurmu?lardır. Inglltere'de Işçi Partisı azınlık hükıimcti Inırmuştnr. Gerektiğinde Liberal Partınin desteğini aramakta, bu destek için ödün \erraektedir. îtalya'da Hıristlvan Demokratlar iktidardadır. Komiinistlerin desteğini aramaktadıc onlar. Fransa'da hükümet bunahmlan birbirini izlemekte, koalisvonlarla vonetilme durumunda kalmaktadır Fransız halkı. Belçika'da seçimler koalisvon hükümetlerine çozüm getirmemekte, azınlık ya da >eni koalisyonlar üzerinde durulmaktadır. Kuzey ülkeleri yine ya koalisyonlar ya da azınlık faükümetlerivle yonetilmektedlr. Kapitalizmin \ardığı bnçünkü asamada «azınlık» hükumetleri o olmazsa «koalis\on» hükumetleri sanki genel bir kurala donüşmüştıir. Vanlan çözümsüz çözümJerle ülkelere >eni dengeler aranmakta, elde edilen dençe surdürülmeye çalışılmaktadır. özetlenen sivasal olgıınun belli bir yonde felişmcsi. ikincı ilçınç noktavı. ikinci gozlemi getirmektedir değerlendirmelere Yapılan her yeni secim «SoUu iktidara daha bir yakınlaştırmaktadır. îste, Italva. tşte, Fransa. Ekonomilerin hunalıma düsrüçu. bıınalımlann joçun olduğu ülkelerde «Sol»un iktidar seçeneğine ulaşması artık yadırçanmamaktadır. Anılan siyasal geUşmeler Batı iktisatçüa YORUM için hıikumetler butçe jolujla kanrı harcamalarını kısmışlaıdır. Ozel kesıının her turlu baskısına rağmen, hukumetler kendı doğalanna, Kendi varoluş mantıklarına karşı bır tutuma gırnüşler, kamu ekononusinı etldn kılmak yonünde kararlar almava başlamışlardır. A\rupanin >enı «hasta adamı» Ingiltere'den sonra. gunümuzun en sruçlu ekonomisi olarak bilinen Batı Alman\a'da kamunun etkinlığı artmaktadır. (Foreign Affairs, Troubled World Cconorm. Januarv 1"77) «Sos\al ç.ılkantılar dan kıırtulmak için ozel kesime raçmen. de\let geür daçılımını duzeltmeK girişimınde bulunmaktadır.» (a.gy.). Yirmıncı yüzyılın son çeyreğınde kapitalist dumadakı bu olgular kendi baslarına bırer rastlantı oUmazlar. Ve de rastlantı olarak değerlendirilemezler. Aynı guçlukler Amerıka ıcın desişik yönden geçerlidır. \merıkan kökenli çok uluslu şirketler ya da Amerikan şirketleri artık Amerika dışında yatırım yapmaSrtan çekinır olmuşlardır. Bunun nedeni önce, bu firmalann gıttiklerl ülkelerde umduklarını bulamamaktan geçmekte, sonra da dış ulkelere yapılan yatırımlann Amerika içınde «yatınm açığına» yol açtıklan gerçeğinde yatmaktadıt. Siyasal dengesızlık ve ekonomik dengesizlik kapitalist dunyaya egemen koşullardır gunumuzde. Llkeler kendi içlerinde dengesızlikten dolayı oluşturmaya çabaladıklan «ekonomik \e sıyasal birlıkleri» de unutur olmuşlardır. Çok iigınçtır, para bırliği ve siyasal birlik olarak başlatılan \e daha buyük umutlan kapsayan Avrupa Ekonomik Toplnluğunda yeni eğilimler belirmıştir. tlkeler kendı sorunlannı bırbirinden farklı ve otekinden daha önemli olarak ele almakta, farklılık uluslararası politikaya yansımaktadır. «AET kurıılduğundan bu \ana ilk kez mılliyetçilik tehdidi altına girmekte.» (a.g y.). ortak ekonomi politıkalar uvgulamak yıne ilk kez ertelenmektedır. Her türlü «birlik ve beraberlik» göruntüsu altında, ekonomik sorunlann (arklı değerlendirilişi. gıderek siyasal birliklen de sarsmaktadır. ALmarna ve tsvıçre'ye göre enflasyon, ttalya ve Fransa'ya göre ödemeler dengesi, Daııimarka'ya göre sanavileşme önemli sorıın olmakta, larklı göruş acıları kapitalızmi uluslararası sorunlarda çucsuzlestirmektir. Parçalanmadan doean güçsuzluktur bu. Parçalanma NATO'ya değin uzanmakta, Batılı kaynaklar «NATO'nun kurulduğundan berı en güç yılı» olarak 1977'yi gostermektedirler. Sorunları değsik açıdan değerlendirmek. çözümler \e cözüm onerileri arasında da farklılık varatmakta. ekonomik sorun tam bir siyasal açmaza donuşmektedir. uluslararası si^asal açmaza Bu acmaz icinde «Sol» selısmekte, \apı lan her seçim «Sol»u daha güçlü kalmaktadır. Ekonomiler.. Hükümetler., Bunahmlar.. Yalçın DOĞAN açıklanırsa açıklansm, gorunen olgolar artık kapitalizmin hastalıklarıru gizlemeye yetmemektedır. En guçlu silah «kalkınma hızı» ve «tuketim ekonomisı»nde belirli bir noktaya gelinmiştır. Batı ulkelerinın tiimü, daha buyiık guçlnkleri onlemek için kalkınma hızlarını düşürmek yolunu seçmlslerdır günbmüzde. Kapitalizmin erdemlennden «türlü türlu tıiketimin» de sonuna gebnmıstır. Son otuz Mİdan beri ilk kez 1977'de, bunalımın başladığı 1973 dahil, tüketim ekonomisi yeni urunler. bir malin yeni turlerinden üretmez olmaja başlamıştır. Fiyat artışlannı önlemek IÇ VE DIŞ PARA GEREKSİNİMİ konomımn ıç ve dış gereksınımının ılen bojiıtlara vardığı ve Merkez Bankası'nın bankacılık olanaklarının aşırı biçımde zorlandığı gozlenmektedır. Zorlamanın seçımlere kadar surduruleceğmde kuşku bulunmamaktadır. Ancak, AP'lı Malıye Bakanlığı bu zorlamajı yeni ıç ve dış kredı olanaklarının jaratıldığı yolunda bır propagandayla desteklemek ıhtıyacı içınde gorunmektedır Malıye Bakanı Yılmaz Ergenekon'un geçtığımız hafta sonunda Uluslararası Para Fonu toplantısma katılmak uzere Bırleşık Amerıka'ya gıdışinden hemen once, ıç pıyasadakı nakıt sıkıntısının gıdenlmesı konusunda bır toplantı japılmıştır. Toplanüya, Merkez Bankası yonetiCüerı ıle otekı bankaların genel mudurlerı de katılmıştır. Duşunulen çozum, Malıye Bakanı'nın kredılerın genışletılmesı \olundakı ısteğmde somutlaşmıştır. Iç pıyasada nakıt sıkuıtısınm artmasmda en önemli ekcn Malıye Bakanlığı'nm harcamalarını kısması o'ınaktadır. 1976 yüı Büfçesı'nın son haftalardakı odenek dışı harcamalar nedeniyle çok buvuk dçıl'!ar vermesı, bunun sonucunda henuz baslanamamıs olması, Malıye Bakanlıgı'nı 1977 Bütçesı harcamalannda kısıntı yapmaya zorlamak tadır Kısıntınır, verai ayına ve ekonomıde stokçuluk gınşımlerının yoğunlaştığı bır doneme rast laması, nakıt gereksınımını ılerı boiutlara \ardırmıştır ?.ja"=alan rahatlatmak amacıyla geçtıgımız hafta ıçınde Merkez Bankast kaynağmdan Devlet Yatırım Bankası'na 5 mılyar lıra dolavmda tah\nl uzpnnden a\ans kullanımı yaptınlmıştu. İç pıyasanın nakıt gereksınımı vanında, Türki ye dış ekonomik ılışkılerıru surdürebılmek için büvuk tutarda dovıze ihtiyaç duvmaktadır. 1977 yılı ınracındakı gerıleme ve löıalattakı genışleme eonunda Ocak Mart donemı dş ucaret açığı 1 İLERİ BOYUTLARA VARDI MERKEZ BANKASI'NIN HAFTAÜK DURUMU (MilYOM Tl REZERVLER MİIYON DOLAR) Hesap kalemlen: A K Tt F : Altm ve donz rrevcudu 7.; Kamu kesımı kredılerı Ozel k°sım Kredılerı T a n m kesımı kredıleri Dığer aktıfler (DÇM k a r ş ) ... T 0 p 1a m P ASt F : Emısyon hacml 7 ... nr Dovız borçları . . . Markez Bankası mevduatı . ... Mevduat munzam karş. Dıger pasıfler (DÇM karş.) ... Brfit rezervler Net rezervler Bekleyen transferler 56 201 3 0fi6 8.779 3f! 15S 101.137 516,2 3.H803 818,8 1,5 7,0 3,6 0,1 1,1 2,9 0,1 9,4 40 933 T937 •)1 0 3 7 E mılyar dolara yaklaşmıştır. Açık, rezervler erıtılerek ve yoğun biçımde kısa vadeh borç kullanılarak kapatılmıştır. Buna rağmen, Mart ajmda ıthalatı kiaitıamak zorunda kalınmışnr Malıye Bakanı Yılmaz Ergenekon Uluslararası Para Fonu toplantısına yenı kurulacak bır fondan acılen yararlanabılmek duşuncesıyle gıtmıştır. Uluslararası olçekte hızlı bır gelışme gosteren borçlanma olgusu ticaret bankacılığınm boyutlarıru aşmıştır. Para Fonu duruma mudaiıale gereğım duymaktadır. Mudahalenm çerçevesı, ozellıkle borçların süresınde gen odenebılmesıyle ılgıL bulunmaktadır. Bırleşık Amenka'nın ve petrol ıhraç eden Arao Ülkelerırun katkısıjla 15 20 mılyar dolarlık yenı bır fon olusturulmasına çalısılmaktadır Bu fondan en buyuk pajı, Fransa, Ingıltere ve Italya gıbı sanayıleşmlş Batılı ulkeler ıle Brezılya, Arjantın, Ganey Kore ve Ispanya gıbı Batının gozdesı azgelışmış ulkeler alacaklardır. Turkıye'y^. ıse 250 300 milyon dolarlık oır olanak ıle, Uluslararası Para Fonu'nun ünlü nıstıkrar» onlemlerıne ılışkin nasıhat kalmaktadır. Dış ekonomik ılışkıleri çerçevesmde son iki yılda buyuk bır çıkmaza ıtılmış olan Turk eKonomısı, her türlu kısa vadelı borçlanma yollarını alabıldığıne kullanmıştır Bu kısa vadelı borçlann jaz aylanndan başlavarak ekonomi uzerme butun yukuyle çokmesı kaçmılmazdır Bu noktada, Ulusİararası Para Fonu'nun, Turk ekonomısmde onemlı etkılerı olacak buyuk operasyonları kapsayan ıstıkrar onlemlerını almadan yenı dış kredı olamkiarma kavuşmak haval olacaktır 5 hazıran seçimlerinden once Ise boylesıne operasj'onlara 1gırışilmeyeceğı açıktır. Yakın gelecek için kesm '« belli olan, Türkıve'nın Eylul ayma değın kısa ı rç lara duydugu Ihtıyaçtır. Onceld lıaftava (%) fark Bır vü oncesi 16 41976 19 7 7 En yüksek En düşük 11583 87 474 15 693 21924 70 675 207.339 0,6 2,5 15 10 8 2,3 0,4 13S63 46 324 5 642 14 282 47 066 126.976 17654 87 474 16 610 24 5S0 70 675 Ü7.J39 11583 70 968 13 320 21550 64.849 190.343 Yurt dışından gelen işçi dövizleri mart ayında 70,6 milyon dolar ANKARA (A.NKA) Yurt dışında çaîışan lşçıler tarafından yurda gonderılen dovız tutannın mart 1977 ıtıbanyle 70,6 mılyon dolar olduğu belırtümıştır. Boylece, vılm ılk uç ayı içmde ışçi dovızı gırışlen toplamı 2215,4 mılyon dolara ulaşmıştır. îşçi dovızlennın mart avmdakı gırişi 1976 yılının eş ayına gore 12 1 mıryon dolar daha fazla olmuştur. îşçı dovızı gırışı 1975 vılı mart ayına gore de 1,5 mılyon dolar riaha fazla olurken 1974 yılma gore yüzde 18,0 mılyon dolar genlemistir. Yurt dışından gonrterılen ışçi dovizlerınln yılın ilk Uç ayı toplamı dıkkate alındığında 1977 yılında uiaşılan 215 4 mılyon dolarlık tutarın, bır Oncekı yılın eş donemıne gore 28.7 mılyon dolar arttığı izlenmıstır. : 6Î2 45 427 832/! 1.İÖ.0 155,7 57 081 3 066 10 393 31174 101 137 9~73 3.017,8 903,8 50 917 1 15H 7 405 35 521 93.134 516.2 3 680,3 690,9