Catalog

(I! 19 H!M 1971 Ier Lfı^ta Re'et Poşa'yı \s Turk jaidarmalcrını getırei Gu nıhal . a p j ' j , yavaş y c aş bicımeniyor Yak'aşı,or Gjertesnde 1 bando, «yanık yanıks Izmk Morşını calıyor Insanlar mutluluK şaKlaı s ö / » y c KuccHcrçacai'lcr genv/l Tan 55 yıl öice b L g j i , 19 ek nr, 1922 T u k've Buyuk M llet r'ec'sl'n'n cfevkolades terısı'cısi Istıkıal Sa/aşı kunandci'crından ızn ır rebusu Re'et Pcca Istcnbji u • e Trakyc > 1 . teslm almaJa goe lenafrl m ş Kobataş ıs'<e'9 sme doğru b r ls\n bo*'o ısr.'.odu Müdanya konfeıcnsının açt gı yoldan H aydarpa»c nc Viarı r.otor vs kay V fı eıcr /la I apl Dalja crcn b rîsrce ba 'rak Gcz OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Refet Pasa îsîanburda • s Prof. Dr. Târık Zafer TUNAVA lodı Vahdettln, D vanıh^'oierln'n b <• y ! önce Idama rnanKjm etügı Mudafaaı HukuKCUların tensılcısme yaver rı gondermş kuuiyo r dj Refef Pcşa padışaha deg I ha ıfe e teşekkurie rını vcllacı Is'aıbjı'a adımını atar atmcz Ankara padsolnn ha ı'elik v o n u i j se'amlamıştı Refet Paşa sanvi sol'anatın «ılgasmı> (kaldırılmasını) mu ce'ıyordj l«=ga! kuvvetlerı kumandanı F.ansız mareşa ı F crciet d Esperey (Françe Depere)riın, 23 kac n 1918 gunu, b8yoz atı uzennde IstanbLİ a gı ış ıden dort yıl sonra, n ncl bir fetihti bu KarşıIaTia programı Fatıh camınde tamamlcnccaktı Camnr avlusunda Seruenrnı (Be'edl ye Baskaı) Zı>a Bey. Paşa'ya. Dahılıye Nâzırının ( ç.şle'i Bakarı) soygılorını, tstanbuUulann da selomlarını sundu Paşa bu sefer daha da kesındi Mensup oldügu T B M M Hukumeîı adıno Istanbul'da bır 1 Da ,e Nazın tonımıyordu ve îanımayccakN. B j r u soyifirek «mecburıyetınde» ıdı Istarbul halkını ıse, cmumjun olsa> tek tek kutlamak ısîerdı Fatıh dortuşu sadrâzam da yaverml kutlarra gorevı>le gondermıstı Paşa. ovni bükülmez aa;ranışıyla kars ladı /a^en cArcdolu, bır istanbLİ hukumetı tönımodıgı gıbı Istanbul huküme'fre aıt bır sodra:am da tanımaz » Atıa Tsvfık Paşa'nın hızrretle'indei oturu Paşa, temsıl ettıği hükumetın ''avrağ ı b j oigu^a gos.erıyordj Bagımsızlığın zoferı bu f 1/ e rcszan Irı^tı Bir Sigâra içebilmek Refst Paşa ı a r 4 6 eye yaraştırılm s Neveser («Ye, i Esers cenek) vaourtna çıl<\ Resrrı olan, o'moyan ka>şılayıciıar Onu bsoemek'evtiıler. Çeşıt 1 eg tırr, ozel < e esnaf GerneMenrm temsılcı he/etlel, Vahcett n'Jr, Sadrazan Tevf k Paşa'nın, şehzcae ern yavenerl, cte1 1 gorevlıler kutlama ycnşındavdılar cTbbı,'e»lıler Paşa'yı onuz/cr üstjnde karaya ç kardıiar. Tüm Isîanbul, yedı yüz bfn P'çıi k «cuygulu ve aydın Istanbjl halkı» Fatı 1' ten Kabatas a Kadar uzanan caddeien doldu'mLstu U usal şcrkı'ar her tarcfı s c r / o r d j Dcğ taş, sokakia, duvorcr, danlcr, agoç lar nsan do,ydu Genç, mtıyar heres Pasa' nm elıni, yuzüru. omuzunu opj/orau Ta' fs z bır coşKunİjk lcinde, Paşa, zorla crabasna bi'dırJebloi. SıJtana'iTst'ten gecere* 0 .ayolursaa. bir fıkır kulübu olon «Şark s^chfe n i e ka'aoalıgı zor.o craıa/arak glrobndl Der r, oır nefes Oıdı «Bir slgara içmeye hck fcnendım değıl m ?> ded\ Hükümetin Şskli Reıet Paşa nın as.l anlatmaK latedığ An kara'n.n benımsedıgı hukun et şeklıydı henjz devlet şeklınden soz edemıyordu Daha padısah yer ndeydı Refet Paşa'nın savunduğu ana tez, zamann ceşıtlı gazetelerınden derleneb iır Paşa. Ankara nm anayasal goruşunü dile getirme*' ısterrıştır Paşa ya gore tum hukumet şekı.ıeri arasında en i/ısı, «herKesın bıldiğı gıbı», «ayd n bır mutlakı/et (tek k şı hükurnetı)dr Bunu bulcmadığ mızo go'e zamano ve koçullara en üyflunuru seçecegız, Paşa. cumhunyet reıımının şıddetle a!eyhlndedır Çunku. ona gore cumhunyet memleke*ın tbjr)ye"5ir9» zarariıd r tBız dıyor Pasa, cumtunyetı ha\ai etmedık bıle» Ve ekııyor «Zaten meşruu/e'ıe (sultonlıkla) cumhurı/et orasında cc ddı b r fark yoktur» Bınnde, bukumet eaen kışı, o ha<kı bır aıleden alır Öteklndeyse bu aıle yoktur Fakat, ikislnde de sal"ip oıurcn haklar aynıdır Bu rnııletn beia 1 azmış gıbı b r cunıhurreısı secme suıntısını başmıza sarmaya ne gerek vcr?» Refet Pa?a mecl s I jkumetı "eiıT.nden yana ıdı 1921 Teşkıla* E^asıye Kanununji (crayasasın r kurduğu sıs'em, oıca ye'er! •1 Sureklı (mustemırreT) tcplanan vcsama vs y^utme yetkfierını kerdınde top'cyan bır rreoI s yonetırriı memle^ete en yararlı hukuret Ş9<M/dı Buydj mıl'ı hâkımıys* Buydu rr Metrn scitana'ı Ve »amonen ceTo»rctık bır şek !dı Bu mı|le* k taplara scplarcrcf' kend c m toniTO yai cra ' "'d nı ıdare eJscek yetens<te oıdugu"ıu lamtlamış*! Paşa bu fıkırlerlnl her fırsatta ac ^t vo . yaKin tcrın'e orneklend vor Talât Paşa ve arkcda^lar nı (ıttınatcıları) eestrı\o r du Refet Parann so,ıeTek Istedıkierı aiayasal termlerle belırtılmedıgı ıcm karmaşı< eorunu/ordu Sorun. osl nda basıtti Paşa kvvatlsblrllğıne da\anon cmeclis hjkurretıs rejırn nl benımsivordu Sert kjvyetler ayrıl g ra dayanon ebaşKan hukumetı» ıle vumuşa^ kuvvetıer ayrılıg na dayanan «parlamanter hLK Tetıs kabul etmıyorüu Beğenm yordu Fakat, basıt gorunen, sorunun yuzeyds kaimış kısmıydı BLtdağının asıl govdesl göruiıfnuvordu Bır kez Paşa rukumet şe<!ıierı nın uygulanaı^ an top unır ve zamanın koşjlic ına gore dec şecc erını hesaba ka'rfiıyordu Sor r a da, T B M M dekı irsanların tumünun CL i lunyet) rıa/ol b le etmedıklerinl söylemekle çerceklerı yançıtmıyordu ve Ankara'nın a^a/osal arcyı c r ı d le cstırrrıyordu Kaldı kl, sa/unrrava ça ştıgı 1C?1 Teşkılâ'ı Esasıyesı' nı n e^s kıerı bast.0 ancyasat ıs/emler'e tamaii lanıyoaj Pcşa «aevlet şekl nder» sözetmı/ordu, a~< a sa tarat kalkarsa ne olacaktı'' N tekım, dara c/ag n n tozunu s İTieden Neveser'da sszc rd ğı oiay ge cekıeştl Saltanat Va dırıldı 5 <as *ı 1S22 guru Tevfı<< Paşa Eab alı'den uza r aş rken, crkosırda koca bır tcrıh bıraktı Ana bosluk bırckrrdı Refet Paşa karargahı l!e Babıalı'ye yprl<•şere^ aravı doldurdu Bu îcr hTen so"ra, Pcşa rrn Is'anbül'da onemıl br Sc"Lc'rras!ra, basınd'; rosılcnTiiyor Mogadişu Esintileri.. I Tepkile» A!i Oglu Musâ Istanbul'da b'r sigora !ce& fTe* tçi Mudc'aGi Hukukcu'ar kan'ı, çetln, aşJmoz ergeler! aşarak gelmışlerdir. Son atilım 26 ağus*osta başlan stı EmperyaMst haydut'cn terrîz'eme sefe'.'re o gun cıkıidı 28 ağustosta Afyorkcrohısar gerı clınmış duşman cephes! yarılmıştı Mehmetler, mangalar, fırkaiar, ordulcr tı'k hedefier!» Akdenize ko$tular Ta^t 370 kı lomefe. Ve 9 eylü! cumartesl günj. Mjrsel Paşa nın 1 ve 2. suvarı bırilklen aynl zamai da Iznir'e gırd'!e\ Ne var kı, onîor keTe glmedei b'r soot ânce IZTİr'ın Topa'tı seTtınde, Dolap'KL^J mchal eslnde oturan o i a ! tı yaşındakl A'l oglı. Mıısa bir bucuk yiidır, annes!ne diktl'lp sakla dığı Turk bcryrcâırı yangın kulesine cek»! A!l oğlu Musa, bugjn yetmış bır yaşında olmalıaır. Bu eskl dePkaniı, şirrdl nerede coa ba' Tanınmayan Sultan Refet Poşa, bu yoldan vamışti Istar.bu' c Yalnızca bır asker olarak değl! B'r slyaset odarrı olarak da geİTİştl Padlşahl'ğm karşısı na, onu yıkacak bir gücün Ideololik temsllclcl o'orak cıkıyordu Ankara'nın Mustata Kemo! Paşası nı, kab.rta sığmaz atı'gcn Meclfsl'n! 1 3 tanbuüulara anlataccktı l!k cotışma, daha Neveser vapurundc baş Refet Paşa, Yıldız Sarayı Karşısırda, eskl ıpâvıtaht^ırt (başkentın) te egemenlydl Şerefng her tarafta, her gun toplantılar, gosterıler, şenf k'er vcpiiyordj Zıyafetler '.en'ı/o'du her gun CKulları, Daruıe/tomian, ceşıtlı dernekls'l z ,aret odıycrdu Refet PaşaVı zuaret edenıe rin haddı hesabı yoktu B J toplantılarm turrLnde, S'nırsız b.r serbes* ıkle söylevler verı/or sorLları cevapııyordu Gazetelsr ona sutunlar dclusu yer ayınyoriadı Ateşll derreçle'i ilk sayfaları kap'ıyo d j H'or gun saatlerce konuşu\ordu Haftas'na kalmadan sesı kısılmıştı Geldığının erte=ı gunü, ogle namazînı Ayaso^a da kıldı Seksenlık bır ıhtıyor O nu a iın dan ootu Ağlaştılar Paşa nanazdan sonro bır hutbede bulundu «Arkadaşlar, ınsarlar c plak olarak yer/uzune ge! r ve b r arşınlık bır kef e n ^ mezara g der ve berabenrde yalnızca yaptık arını goturur Bu rrabette nasıl yanyana bır ısek, aramızda ^ızmetkâr ve paşa fa'kı yoktur... Şu anda hepnız musavıylz (eşltlz) » Bir Arşın Kefen ettı Paşarn deneclerı kadar da/rcntşları ve e,|pn en de goze batıycdu Konustukca, SDru'aro lıe^sf ciu\or cevcpan ve yorumiarıyla, acrncziara gırıyordu Esıtlıkcı sozıennı te^ meclıslı bır re|im nc Klaırasıno ekleyen yabancı gazetecıler rnerkeze'me çektıkt~~ı telg'at ada Fa^a n n gıcsrek Ankara'n n ^Scv^etc^^ık ve komun'Z'nse Kaçtir iarını beı rti'orlardı Bu t^r eleşiınle'i cevcp'amo kampcn' csıra Reret Pata ı zun /o" 'T> arla xat. dı Htce/n Can t Bey bagna'<ale ef ayırdı Ankcra da, kjrısrnak geregnı d^ydu Asıl djel'o Refet Paşa M e Meşrutıyetn ı Tlu munaiefpt 'ıdensrınden Baro Başkanı Lutfı Fıkri Bey arasında CiKtı Ankara Lutfı F • rı 8e/e şıddetıl revaplar vermek gereğını auydJ Refe» Paşa n n \snne Dr Adnan Bey atannı T B M M nde Paşa hak^ında bır soru öner t,cai verıldı Ve 25 arai'rc 1£22 g j i ü Refet Paşa ozel br t cnle kararganmı toplayp Trak>aya hare ı<et ettı nsanoğlu gân gacttkce yaman'aş.yo kab ra s çcnıyor, yerinde duramıyor Dnya yanş a'on.na dondL Oiu lu ya da clumsuz kulvarlarda, refcor urtune rckor kır;,' yor. U!aşım ve Uetlşlm yoğun'ost! Yar.'uzunun nareshds b'şsy oısa, dokkcs.rda odarr za yansyor Gunun , rrr dcrt saatlnl soiuk soluga gevrıyorus Beş gurden osri Rc^a <oıın da koçtnlcn Lufthansa ucağınday.z Korsan.ar ve yo;cu'aria b nikte yaşad^k Ama bu Is de bl:tf Daha doğrusu pek ustaca bir eyismîe bitlri'dı Retlsör fılmln scnunu pek heyecarh birîmde duzer'errslşti Mogadişu'cîa bulunan uccğo Aimon komandoîo'ı gozupek blr saldırıya gectiler ikîsl Almon'dı korsanıar.n, Ikısl F t'stin !1. Doraü de oiduru'du Yo'cuiar kurtu'au Erksk i'odın ya<:'ı, genc, coluk, çocuk 85 k'si aile!erîy,e h'n kîe ba^rcm edlyorfar. Yainız onlar mı bayrom cd yor'? Dunyonsrı t"*r yerinde ss"inç var, ve yerinde blr sevln; "ar H'çbsr SLCU bulunmıyan Insaniarn kurtuiuşu adına bır se^nc Hava korsanlcn amac'cr'ncı (j.c^amacı'a', L^n "n =avaştıkları davoya zarar verdfler, dsfter bo/lece kcpartdı. Geriye kalan nadir'. Gazete'erda serjuenin hanîa a'i yay>n aidı U usfararası havayc! arının bro$urı,nu ızi ıy or gib./z r'a.orta Romo Larnaka Bahreyn Dubaı ''ogadru Tun dunya He blrükte Türk'ye da tsln lcmdeydi A'mcn ışversnl unîü Scnieysr Yeşlkö/ü bos o kano bı'o\an ve «îindl Soğx,a!c!ar'da bulunan ıkı Fıiıst i ' Va'hGnda oturan Papa Poui cenapian. Boder M^'rhof cetesl Fıîıstın 1 Haobaş . AET'nin dokuz dsvlet ve ba'.'^c ar Frans z Sosfa'lst Partlsi üderi Mıttarand A rron Soc/a. sı Partisi üderıne telgraf cs^erek dedl kl « Alman demok'osıs'nın su zor gun'er nde dcyanışma Iglnd» oldi.gunu.zu bellrtıiız » Papa S. Paul. < Uçoktckl yolcuSarı bırokır> d;yorQ > korscn'ara «benl rehin olarak alın.» Bu karmaşık tablo r.e anlam tcşır? Ve A'man lerorCLİerine ne dersiriz'' Yeryüzunun sn z^ngi ı L keıer nden blrl Almanya'dır Bu toplumda copcu'uk yapon Msmet, Munlh sokaklannı supurdugu zcman Turklyp dek! rıebııstan daha yüksek oyiık aljyor Bov'e blr ultede krrson q<n, cetecıügın, terorun an'amı n e 7 Kap.lalızm n coro^jndokl t'keierde b'le sosyal duzen zangırdıyor v e nden yuraundan edilmlş Flüstlnllyle refaha boğulmus Alman ın ortaklaşa eyieme geçmesl fnsan'ığı dusundurse gerektir Mayorka'dar) Roma'ya, Bonn dan Moçadışu ya dek uzanan korsani'k seruvenlnde oiayo en çok şaşan kuşkusuz Somall oîmuştur. Blldlğlnlz glbi Sorolı'de savaş var Blr Somall'fl Icln korsanlık ne derr»9k terör ne d c n s k ' Özgurluk v« bağımsıziık savaşımında boyle kavramlara y«r yok... Şükrü Nailî Pasa Ufukiarm Ötesi Aradnn bır vıl gecmıştı B r 6 e<im 1923 g ^ i j defne dciıcrıyla /e ba/rak orla sJSıenm s P^ndık vapurundan Turk Ordusunup tems oısı olaral' ŞKru Naı'ı Paşa Sırkecı iske.e'•ıne a^ay bas* Lo^an kcnfercnsının açtığı voldan O da sevıncıen ağlayon onbınlerce istanbLİIunın arasından gecen otoiıobılınae, cvarta holkı selamlıyordu Paşa izlenımlerıni soran gazetecı ere mılletten gordjğu ıcten gösren er karşısında COK duygulandıg nı soyluyorcu ve bu,ı.'< bır alcakgonjl lukle sozlerıni tar~aml yordu «Bız bu derece şeefl. bır karşıicrraya ia\ık olacak kadir hlzmet edemedlğlm zı zanredıvoruz » Istanbul da ariık tek vabancı asker kalman ştı ve Refet Pasa n n haval bıle edılmedığınl bo 'e ugi cLmhurı/et on yedl gun sonra ılân eaıiıyordu Devıet adaTilıgı, ufuKların ardını keşfedebiime sanatıdır • Yine kıydılar Sait Faik'e! OKTAY AKBAL Evet Hayır TARTIŞMA YAPICI TUTUM Currhurlyet Gazetesınln 24 eylul 1977 tarıhll sa/ısında Erdal Denız ımzasıyla bır \azı ya/ınlondı «Bır dergl üstüne tart şma> başlıklı yazıyı Ilgi/le okudum duşündüm. Önce şunu soy'eyeyim devrırrcı bır arkadaşımızm boylecı hoşgorulu, boylesi nesne!, onyargısız bir yaklaşımia, islâmcı oldugunu bıldıglmır bfr dergı/e bakabılmesl, tüm devrımcıler adına gonendincl olsa gerek lîer cılıkle kesfnl kle bagclasrnavan bir bağnazlık lcine duşülduğünü, bırtakım toplumcu bıldığımlz yazariarın, eteştlrı adına yaptıklan karacalmalarda izledık Insanların kırılması nerdeyse olanaksız, soyut zırh lara burünmüş olmalan, bu ccğın ıvedl savaşım Isteyen Ea/rılığı olarak duruyor aydınIarımi2in onünde Insanlar arası dunya görüşlerl arası lletışıml, Erdal Denız'ın sözünü et fğı c'etışınn»! olanaksız kılan zırhlann kırılması gerek önce Bu yapılmadan, hlçbir yere varılamaz Türkiye'de Ekinsizlık bilinçslzliâ!, buna bagiı oiarak kışilık yoksunluğunu doğuruvor Odak klşllıkler, daha kotusj sloganlar cev resınde suruler oluşturu'u\or sjreklı Istenılen de surunun büyumesı coğalması Kışilık yoksuniuğu ınsanlar O'ası dostlukların oljşumunu tia olanak dışında bırakıyor Bağ ıları arasında dostluk olmayan bir goruş b r dunya gö'üşj, bu bağ tlar'a nerede ds3m varabı11'' Turk yaztırları, Turk a/dınlan bunj hesaplanalı, cozLmlsme yoluna gırmeı dırier Şu da var bir ulkede. ayn djnya göruşü sahıbl de olsalar, yazarlar arasında dıyalog yoksa, kurulamıyorsa. Izle/ıcıleri arasında boyle bir diyaloğ oiması dCşunulebılır mı, Istenebilır mi boylesı? Yaşadıkları toplumun sözculerl durumunda olan yazarlar birbırlyle dlyalog kurmodıkca, bırbırlni eleştlrmedıkce, onerdıkleri toplum duzenlerl de karşı karşıya gelmeyecek demektır Oysa görüşler, karşı görüşlerle hesaplaşa hesaplaşa amacına doğru yürüyebılir, başat duruma gelebılır. Sağlıklı bir yüruy j ş Icln gerekll a an b j kanımca Yapıcı yonde eleştırışımın, llgılenışımın. iletşlmın geregmı vurgulayan bu yoida ca**a harcayan yazık k' Nurl Pakdll den başko pek cıkrradı Erdal Denız «Eaebıyat» dergısın'n an bır Turkceyle yavm İGndığından sözettıkten sonra fAma benc», Edebıyat'ın en onemlı ycnı solt lcerığldir» dı>or Bo»İ8ce vc^ar gjnjrruz Turk yazının'n onemll bir eksıkıiğlnl de sap*amış oluyor. Bugune değın bızde, çıkan bir derglnln dlli oisun, biclml olsun bol bol tartışıldı, ovüldü, eleştlrildl de. lcerığine onyargılarla yaktaşıldı, nasnellikten uzak duygusal eleştırller yönel tıldl Ya da, görmezl kten gellndl lcerık önemll olan (lcer'k) gözden kacınlırken, asıl önem blc'me verlldl, eleştıriler bicım üstönde yoğunloştırıldı Bıclmın lcenğı sunnaaa zonınlu bir yol oldufiu unutuimamalı. Erdal Denlz, tEdeblyat» yararlarının, savlarıyla, önerılerlyle, ulke gerceklerl üstüne yoğunlaştırdıkları saptayımlarıyla, sosyallst oimadıkları halde sos>alıst cızgının en llerı ucunda durabıldıklerınl soylüyor Edeblyat ın sosyalızm le uzaktan yakından bir ılışklsı bulunmadığı kuşku götürmez Ne kı, Erdal Deniz in bu savları da, üstünde durulduğunda bır takım sorulor cağrıştırıyor Boyle bir dergi yanında, toplumumuzu gözönünde bulundurarak, sosyallzm'l nasıl konumlayacağız'' Ya da, tersınden glderek. sosyalist goruş adına yapılan edımler yanında, ışcıden. emekten yana bır toplum duzenl öneren, faşlst goruntülere ödün verme yen bir derglyl nereye koyacaflız? Ostünde düşünmek gerek. Erdal Denız, salt hoşgörülü, nesnel tutumundan ötürü kutlanmağa değer Bu tutumu, tleriye dönük, yapıcı bir adım sayıyorum Turk yazınına katkısı olan tüm yurtseverlerln, Edebıyat'ın nesnel, gercekçl, yapıcı tavrına ulaşmaları, blrbırimıze dokunmamızı olanaksızlaştıran tüm zırhlann kınlması dileğlm. Huseyln DAĞLI ERZURUM Scn beş gün Içlnde soluk so.'uğa Izledığ'mlz korsanlık •eruvenlnd» Alman güvenlik kuvvetlerınln baskını cok şasırtıcı oldu. Nasıl bir Istlr bu'' 86 yolcunun kılına dokunmadan hava korsanları nasıl yok edıidl? Rehln yolcu'ann hayatı nasıl kurtarıidı? Bonn n<vesl? Mogadişu neresı? Almanya'dan blnlerce kllometreilk bır uzok yerde Alman güvenlik kuvvetlerl bu Işı bunca ustaiıkla nasıl becerdıler? Şaşryor Insoti. . Blz olsak ne yapardık? diye dusunuyor. Blz olsak, sanınm ucağın cevreslni kuvvetlerimizla sorar, tanklar, bazukalar ve toplarla veryansın eder korsanlarla yolculan toptan oteki dunyaya havale ettlkten sonra zafer marşları söylerdlk Vaktıyie öyle yapmadık mı? Kfzıldeıe'de ingıiizierl rehln tutan Mchlr ve arkadaslanna uzaktan yağdırdık ateşl yerle blr ettı* tumunu . Mahir lie arkadaşlannın nasıl olsa hesabı soruimaz Inglllz gâvuru da Turkiye'ye geiip blzlmkilenn ellne dusmeseydl, deylp çıktık Işln lç;nden . £ nsan olmey» de korkuyort öldun mu unutulup gldlyorI sun çoflunlukla. Ama unutulmasan da yozlaştırılıyorsun, gerçektakl klçlllglne oykırı bir blçlme sokuluyorsun Bu sozum, yazarlar Için yainız .. Bir bestecinin yapıtı hep aynı biçlmde çalınrr, olsa olsa yorum ayrımları vordır o çalanla bu çatan arasında... Ama bir romancı, bir oykücü, ordında bıraktıgı yapıtlarının fılmcılerın, tıyatrocuların ellnde ne gibl değfşlkllkler flaçlreceglni nasıl tanınmaz bir hal alacagmı bılemez, Salt Falk de bllemezdl, TV a« gecen okşam 'Mahalle Kahvesi' adlı bir öyküsünden yapılmış bır fllm seyrettık, Bır hanımın yonsticliığınde cevrjlmlş. Uzun mu uzvn, t>tr turlu b'tmez bır Mm! Neler yok neier? 'Kadefler 'Cenabı Haklar, caml'ler, Dlyanat lylerl Başkanları, esrarkeşler, ırz duşmanı akrabalar fotoroman cevlricıleri, duşmuş kodınlar, cinayetler, karaborsacı çocıiKİar] Herşey var! Ama bir şey yok: Salt Falk'ln öyküsu .. Saıt Falk'ten en kucuk Iz yok 'Mahall* Kahvesi', Sait Falk'ln 1950'de yayınlanan kltobının İlk oyküsudur. Altı «ayfalık, kısa, ama ozlu, ar.lam lı bir oyku. Öykuyü anlatan kı?l Salt Faik'e benzeyen bırıdir. Bir kış gunu kentln az blllnen yorelerlnde dolaşmaya çıkar. Sapa bir yerdekl bu mahalle kahveslne girer. Kar yağmıştır, bahçenln üitünde Iki uç kuru yaprak sallanan osması karla dolmuştur. Seklz klşl var yoktur kahvede. Bır dellkanlı geceyarısına doğru gelir, ama kımse onunla konuşmaz. Bir seeslzllk uzayıp glder. Mahallede bır adam olumle pençeleşmektedlr. Bu, genç adamın babasıdır. Delıkanlı eve gıtmek Ister ama kahvecl 'eve gltme (eyzenın oğlu gebertır senl' der. Deiıkanlı çıkar glder. Kızkardeşınl kotu yola düşurduğü Içln mahalleli nefret etmektedır o delikanlıdan. 'Plsman da olsa affedılemez' der yaşlılar. Pekl kız ne olmuştur? Yazar buru sorar, ama sormasıyle birlık te pışman oiur. Ylne hsrkes susar. yanıt vermezler. Kahveden cıkarken yazar, «Kızın ne oldugunu oğrendlm, ama onun kahvecfnln kotu hayattan çeklp aldtğını mı anladım nedlr?» der kendl kendlne... Guzel, anlamlı, özlu bir öyküdbr 'Mahaile Kahvesi'... TV'deki fılmle hıc bır iigisl yoktur Sait Foik'ln yapıtının Bambaşka, üstellk de her bakımdan kötu bir fllm seyrettık ekranlarda. Uydurma, yapay, tatsız, (<utsal sozcukierle gereksız yere suslü, ne demek, ne anlatmak lstedigi anîaşıinrayan bir uydurma oykul Buna benzer pek çok yerlı fıim seyrettik daha once. Kotü yola doşmüş öbla, mahalıenin elınde can veren yoksul baba, Eerserl olmuş oelıkanlı vb. Bilmeyenier Salt Faik'in boyle kotu, onlamsız, yerlı fılm senaryolarına pek benzer b'r öykü yazdıgını sanır, şaşarlar. Oysa alıp okumak gerek 'Mahalle Kahvesi' kitabını, bu kuçuk oykunun tadını duymak gerek... Solt Faik'in bir arkadaşı, Darussafaka Derneğl tarafından her yıl dağıtıfan Saft Faik Armoğanı seçicller kurulunun sürekll bir uyesl olarak, Turktye Yazariar Sendrxası yonetlcllerlne SBSlenıyorum: Yazorlan ölumlerlnden sonra da korumak gerektyor. Ortalık bu denli başı boştur. Her Isteyen, alacak buyuk bfr «azarın yapıtını fılm yapacak oyun yapacak, bozarak, degiştlrerek, yozlaştırarak, tanınmaz bir bıçıme sokacak'... Boyle bsr şeye kimsenin hakkı olmamalı. Yazarlarımızın çoluk çocukları, yakınlan, çoğunlukla o yazarın mlrasının yainız maddl yonlsrlyle ilgihdır. Yalnızca onun anısını, yapıtını somurmeye kalkanlar çoktur iclerinde. Oysa bir büyük yazann gerçek mlroscısı holktır, toplumdur, özellikle o ulkenln «deblyatı, edeblyatçılarıdır, Sait Faik'in nedlr basına gelsn? Önce 'Korkunç Bfr Tren' adlı cevirislnl onun yazdıgı bır oyku diye kamuoyuna sundular. cKumpanyaıyı da butun güzelllklerinden s/yırarak sırodan bir TV fllmı yaptılar. Bu kez, hep9inden beter, öykü II» llglslz bir garip Yeşilçam filmi haline getırdlier o guzel 'Mahalle Kahvesi' oykusunu. . Turklye Yazarlar Sendlkası yolnız yaşayan yazarlarımızın temsliclsl değildır. Ölmuş, aramızdan oyrılmış, ama yapıtı olumsuz bir yaşama kavuşmuş buyuk yazarlarımızın, Sabahattın Ali'lerin, Sait Folk'ierin, Orhan Kemal lenn. Orhan Veli'lerin, Cahlt Sıtkı'ların da temsllcısıdır. Edeblyat beğenlsl olmayan, bliglsiz, yetenekslz klşllerln ellnde buyuk yazarlarımızın yapıtları plç edllmemelldlr Bu herşey den once o yazarın onısına, ayrıca da yasayan tum yazorlara karsı saygısızlıktır. TÜM ODTÜ'LÜ ÖCRENCİLERE ÇACRI KONU: ODTÜ'nün blran önce eğitlme acılabılmesl lcln öğrenci temsilclllğlnın yaptığı calışmalar ve çozun onerllen. GON: 21 ekim 1977 cuma, saat 10 00 YER Makina MOhendisleFİ Odosı Selânik cad. 76 ANKARA ODTÛ öğr Tem. (Cumhurlyet. 9926) Istanbul, Kartal Lisesi Müdürlüğünden 1 Kortal LJsesl b'nasmın penc«ra doğrama Işî 2490 8ayı!ı kanun hukümiüâüne göre kapaiı zarf usulu ıle eksıltmeye konmuştur. 2 Işln keşlf bedell 240 000 00 llrcdır. 3 Ekslltme Istanbul 2. Okullar Saymanlı§ı Ihaıa Kcmlsyonunda 1 ko3!m 1977 saiı gunü saat 11 Cuae yapılaı caktır. 4 Eksiitmeya glrebilmek fcin tstekl'lerln: A) (10250) llralık geclcl temlnatlarıni, B) 977 yılına alt Ticaret Odası belgeslnl. C) Müracaat di'ekcesıyle birlikto verilecek fEVsiltme şartnameslndeki bilfnebilen ve luzuma gore nazırionmıs olan) techlzat beyannameslyle ekslltmeye cıkarılmts olan tş tutorının yarısı kadar blr işın kabulünü yaptırmış olduğuno dolr blJîrme belgeslnl teklif ncktuDlarıylo birllkte zarfa koymaiarı lâi'mdır. 5 Isteklller teklif mektupîarryla 1 kasım 1977 per> şembe gönü saat lOOO'o kadar makbuz karşıiığında Ihale Kom'syonu Başkanlığına vereceklerdir. 6 Yeterltk belgesl alınması Icm ve rnjracaat tarlhl 2fl/x/1977 gunü rresal saatl scnuno kadcrdır. Telgrafla muracaatlar ve postada gecikmeler kcbul edılmez Keyfryet llân olunuf ^tot: Bu llân 1000 000 liradan cşagı işler icin (Kopalı zarf kabul «jilmez). (Basın 26433/3916) Yerel Seçimler Yaklaşırken 1977 yılı yerel seclnlerinln vopılaca3ı güne az bir sürs koldı Bu yılkl secimlere bokışımız bir başka oltnalı. Bir yanda tum calışan yığınlann, emekçilerln kafalartna ınen ünlü BALYOZU bJ kez bir başka görünümle Indırdıler ZAMLAR D ğer vanda her mahallede m lycnerler yaratanların kalın tı arı ş md! her sokakta trilyonerier yaratma yarışında. B r torafta Hıroşlma'dan beter ÜMRANİYELER dul kalan ana ar, boc lar, yetım bebeler. D ger tarafta Ortaköy sırtlannda, Kalender"de, Bebek'te kentımız n en güzel yerierinde YeMeCe ce türetilen tırılyonerler. Berıde yoklar ülkeslnde uzoyıp g'den kuyruklarda cile dolduran haîkımız, yaşamının en guzel cağında koparılan kc.n ciceklerı, gerıde gözü yaşlı ana lar babalar, kardeşler O'ede carşaf carşaf reslmlerae haUımıza Ipek gıbl vumuşak davrandıklarmı sergıllyenler, televızyonaa cakiarla, ceklerle gorevıni yaptıkiamı sananlar Gece kurtlaşan u'umalan 1 e kan peşinde koşan gürdüz banş so/levler) lc'fde insanlıktan ko'des'ıkten dem vuron tekelcı sermcyerin mılliyetcl bekcılerı... B!r yanda 31 mayıstan beri şanlı dırenışını sürdüren g'evdekl meta! ışcı'e'i. köyünden kente goce zolanan, tarlasınaa ürettığının karşılığını alamayan, tefecıler ı toprak cgclarının zürrüne karşı orgütlenen demokratık yoldan savaş veren koylü er. Dığer yanda gjzeldk \arışmalarında, balolarda, kermes•erde defılelerde, mllyonluk arabalarda boy gâstereri e6mCnıyü yasaıiaştıran so/lular Gunauz gun ıijigınaa gece fs nerlerle temel atan, yoksul hal kımm oturduğu Doğu'yu daha da yoksulfaştıran yırmıbır ağır sanayi fabrikasınt bır ıide kağıt üzerlnde kuran, yüzb n tank tan, ucoktan dem vuran toplantılannı fuks ışığında ycpan bez'rganlar.,. Dün djndür mantığt ,le altını çizln deyıp ustunu cizdırenier günümüzü b'rakıp Iklb'n yıindan bahssden honnjn'?me karsıyız derken komü nlstlerden ardığı elektrfkle evlnl oydınfatan, kıra yardımı, as gari gecım indırımi, onlem paketlerı diye halkımızla alay eden buyüklenmız Dığer yonda ak oylarımızla 214 e ulaştırdığımız. umudumuzu umutsuzluğa dönüşturenler . Sayın Ecevıt I yanıltan MC cüerle rıucadeleyı, yığınların sorunlcrını bırakıp partl lcl ikt dar peşinde koşan, Işcl sınıfının dar gelırlılerin yoğun o djğu beldemlzın dürüst, ce ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• mokrat Beledıye Başkanını yoruldu dıyerek Ye^Me^Ce cller dan daha cok yeren klşüertn bol olduğu ülkemlz™ GALERI DENİZ TEL: 37 16 44 E( dizgisînden anfayan, bu konudatecrübesi olan yardımcr mürettıp aranmaktadır. îstekîilerin, mesai saatleri içinde 'CENAJANS, Osmanlı Sok. (Kazancı Yokuşu), No: 17, Taksım" adre«;ıne müracaatlan rica olunur. (Cumhurlyet 9923) Işte bu karmaşık yapı Içlnde yerel secimlere gıdtyoruz Tüm cunlara karşın ezılen, hor gorülen haîkımız, aydınlarımız, demokrotla' ılerıcı er, yurtseverler har sey halkmnızın mutluluğu ıcm ılkesınden horeketle kurum'aşan faşlzme emperyahzme ve onun yer/1 îşbırliKc lerıne karşı omuz omuza ChP'de bırleşerek yaklaşan ye re1 sscımlorde ak oylarımi7İa gerekd desi hep birlikte verelırru Hilmi DEVELİ Yuk Makina Muh. ISTANBUL I 1367 model OPEL REKORT Dort kapı cok tennız 1964 Fort Taunus 1976 Renault Steyşın 1974 Murat 1973 Murat 1967 Kapaiı kasa VVolksvvagsn 1972 Enter kamyoneı 1957 Pleymuth 1974 Renault TS 1962 Opel S'eyşfn Her türlü alım satırn Işlerl l c h hlzTetınizdo. ! »•••••< •••••• ' • » • • • •• •»» • » » » • •• • • • » • »»• ••• (Cumhjrlyet 9921;