Catalog

o teVVda 50 yıilık faşîst reîfmln yıK ITIÖS >la sonuçlanon 25 nısan 1974 devrımım ızleyen sı/osal vs ekonomlk çalkantıların, 1976 yazın da Marlo Soares hukı,metınin işbaşına gelmeslyle djruıacoğı ve ekonomık sorunlara çozum bulunacağı sanılıyordu Ne var kl, aradan blr yıldan fazla bır sure gecmış olmasına rağmen sorunlara cozjm bulunarradığı glbl, tam terslna uUe e>o nomisi busöutun darboğazlara glrmış ve buna bağlı olarak sıyasa! bunalım, re|iml tumuyle tehdit edecek boyutlara uiaşmıştır. Baş'tan Marlo Soores'ln ekonomık bunalımı glde'Tek amacıyla uzun sureden berl d>ş yardım lar almaya ugraştıgını ve ulkesıni Ortak Pazara Oye yapmak ıçın başvurduğunu hatırlotan sıyosal goz emcıler, bu cabalardan da sonuç ahnamadıgnı ve bu nedenle Soares'ın manevra alanmın gıtt kce dara maya başiadığını belirtmektedırler. P «îflas eden bütçe» Surıye başkentl Şam'da yayınlonan tTışrın> gazetesınde yer alan Porteklz'e lllşkin bir Incelevmede belırttldıglne gore, halen içınde bulunulon ekonomık bunalım, ulkeyl ıflâsa suruklemıştır. Portekız butçesınl «ıfiâs eden bütceı olarak nıtelerdjren gozete, Soores hukumetinm karş'laştıgt en onemlı sorunların başında gıtikçe büyüyen dış tlcaret acığı, enflâsyon, hammadde yokluğu ve ko <ınç oranda yükselen ışsızliğin geidiğınl balırtrrıştır. Örneğln Carl Işlemler Deng«slndekl acık Ise 1975 yılında 891 Eskudo Iken 1976 yılında 29 mll yar 369 mılyon Eskudoya çıkmıştır. Son üc yılda yapılan Ihracatın aynı donen de >apılan Itnolatın ancak yüzde 61'ıne ulaştı ğn\ kaydeden gazete, Portekız para birimi olan Eskuao'nun da gıttıkçe değer kaybettığlni Del rtmış ve şoyle demıştır. «Portekız'de gıda maddelerlnln flyatlarmdakl artış Ise korkunç blr hal almıştır. 1975 yılında gıda maddelerınde görülen flyat artışlan yüzde 17 iKen, bu oran 1977 yılında sadece llk beş aym da \uzde 26'ya uiaşmıştır Ekonoml uzmanlon fi,aî artışlarınm hızla yükselmeyo devam ettığını hotırlotarok, artış hızının bu yılın aonuna kadar yuzde 30'a ulaşabileceğinl bellrtmektedırler. Bunun yanı sıra hububat üretımlndekl düsüş d« bü yıl yüzde 40 oranında blr düşüş göstermlst!r> Porlekiz de ekonomik bunalım, Sosyalist Başbakan Soares'i güç durumda bıraktı (JLKEDE EhFLASıuN HIZI BU YİLIN İLK BE5 AYINDA YÜZDE 26'YA ULA5T!. TOPLAM NUFUSUN YUZDE 14'İINU OLUJÎU RAN 504 BİN Kl$! IJSI2. HUBUBAf ÜRETIMI YUZDE 4 0 ORANINDA DÖSER KEN B1RÇ0K FABRIKA, HAMMADDE YOK LUĞU NEDENİYIE KAPAND/. İNGİLTERE MEKTUBU • nglltera'd* son yapılan mllletvskllllğl I ara ve yerel beledlye secimlerınde, Ulusol Cephe Partisl aldıgı oylarla, (Jberallerie blriikte ülkenin ücüncü slyasf partlsl durumuna yukselince, butün dlkkatîer bu partmln üzerine çevrildi Inglllz toplurru içınde son yı'larda gerçekten büyuk blr patlarna yapan bu partinln sosyal bileşlmf, Ideolojlsl, seslendı.'l halk yıgınlarından arzuladığı tepklyl alıp, aîmcdığı sorulorına yanıt bulmaya çalısan kamuoyunun tek blldiğl, eyıemleriyie Ul'jsal Cephe Partlsınin, İngilîere'de faşlzml dlrıltmeye çalsşmasıydı. Ulusal Cephe Portlslnfn !deo!o|!sl, sosyal bileşlml hususunda ikl ayrı gorüş vardı ortodo. Kısa blr süre önce yayınlanan Martın Vı/alker'ln Ince'emeslnae, Wolker, U C P 'nl oluşturanlann orta sınrftan olduklonnı, çolısan sınrfı temsll eden Işçl blriıkierlne karşıt blr tepkl beslediklerfnl belirtıyor. Partlye üye olmak İçin de Işçl sınıfından deâil orta sınrftan olma koşulunun zorunlu olduğunu yazıyor. Essex Unlversiîesl araştırmacılan Ise UCP' nl klşlsel ozgurluklere karşı olan çalışan sınıf otorıterlığıne sığındığı blr cevs olarak tanımlıyorlar Yabancı duşmanlığı, ırkçı ve otorlter, yeterli eğ'tim görmemlş genç beden Işçtlerınln partiyl oluşturduğunu da bellrtlyorlar. 1974 genel seçlmlerlne katılan slyasl partilerın m'lletvekıli adaylarryla UCP. adaylannın yaş, eğltım, meslek ve Işcl bırlıklerlne uyellk durumları Inceıenecek olursa, adaylar arasındakı ayrılıklar kolay co ortaya çıkar. UCP adayları 40 yaşından aşagı, oldukca genç. Uste'ık Işçi Par tısl, Muhafazakâr ve Korruımst Partl aday larından da genel olarak daha genç. UCP adaylannın yaş ortalaması 30 Işçl ve Muhafakakâr lle Komunlst Partisl aday larının yaş ortalamaları da 40 clvarmda. UCP adaylannın eğıtlm seviyelerl Ise Ko münlstler harlç otekl slyasi partılere oranla düşuk. UCP adaylarından her beş kişiden Iklsl, llk ve ortaokul ögretlminden daha ılerı sevıyedekı okullara gıtmış. U. C P adaylannın sosyo ekonomık durum lannı tam olarak /ansıtan verııer oımamasına rağmen UCP adayların.n yuzds 43'unu, Ingılız'lem deyımı,le, «Beyaz Yakalıs dıye tanımianan rnemur,ar, ust dereceli yonetıçılerın oiusturdugu goze çarpar. Kol Seden ışınc aayalı o'mayan ışlerds calışan UCP aaayiorı, otekı partıierden dsoa çok Usta be"en ıslerınde çalışao odaylar ıse Ko.riLTisîler hc.ıç, oteki sıyası partı adaylarından daha fazıa Tecrubesız el emekçı'sn de yuzda 2 oluarında. UCP adaylarının mes'sk durumiarına ba karak, partmn «orta s,nıî.> temsıl ettıgını, teorubesız el errekçi'.erınn yuzdeslnl de dıkate alırsak pc>twı hata caşağı orta sınıfs dıye de tanımlaycbilırlz Partl, aynen VUeımar Aîmanyasmda, Bırleşık Amerıka'dakı Mc Cartnızm'de ve Fransa'dakl Poujadızm de o dugu gıb! asagı orta sınıfın btr karsıt tepkısının Ingiltere'dekl modell olarak sınıflandırılabıhr Ote yandan usta beden ışçl say.sının oteki partıterden, Komunıstler haric, yuksek oldugu goruijr Uusal Cephe Par tlsı adaylannın yuzde 3 de bırı beden ışçısı, oysa Isçı Partısı adaylormdan sadece 15'de bırı bed<jn IT^ISI IŞÇI Bırlık!er,Vıe olan ilıskılerlnde Ise UCP çalışan kıt!e/ı emekçıyı temsıl eden lere karşı ısteksız garunTiekte 1974 genel seçımlerıne m'lletvekılı adayı carak katılan UCP. uyelerı aras nda yapılan incelemede, adaylardan dortte bırınm ısçl bırllklerıne u\e olaukıarı saptandı Y'ne araşt rma sonuçlarına gore, UCP uyelerınden uçte bırının geçm şfe, ya aa haien çalıstıkları ıs yenerınde kendılenne aıt bır Işçi Bırlıgını kurmaya çaiıştiKİarı, hatta işcl blrlıklerı temsıloısı olarak gorev aldıkları ortaya çıktı U C P'nın cklas'k» sosyal tabakaları çözumleneoek olursa ornegın, ortalama ölçuler içınde bır rrulıetvekılı adayının kl ister «beyaz yakaıı» olsun, ıster blr emekçi, 30 yaşlannda, orta egıt.m auzeyın den geçmıs, kışısel ozgurluklere karşı, hıç bır Işçi Bırngıre uye olmayan faşizmi desteklemesı olagan sayılmalı Ayrıca Ingıltere'nın içınde bulundugu ekono rrtk ve sıyasi durumu, «orta sınıf tepkl» modelıni kuvvetle benımsemeye de uygun. Ote yandan, U C P'dekı beden işçıSerlnln durumu da yukardakı GCiklarr.aya butunuyle uymamakta Beıki ıktısatçılar diK katlerin! Latın Amsrıka ya oevcerek orada enflasyonla nasıl mucadele edıldıgme ılıs kın Ipucları toplar, sı/asal bılımcıler ke sosyologlar da Arıantın Perorlzm'ınden bir şeyle ogren'rler Peronızm'de gorulduğu gıbi, yabancı duşmanlıgıyla yogrulmuş bır ulusçuluk top.umculuklo kaynaşmış bır sosyo ekonomık durum, Ingilız Ulusal Cephe Partısınde belırgın blr şeKilde gorulnekte «Ingıltere Ingılızlerındır» sloganları ar kasına sıgıncn fasızmın karsısına dıkılen llerlci guçler, Ing Itere nın VVeımar Almanyası olmadıgını savunmakta g.ç!uk cekmlyorlar, anoak yabancı kokenll etnık grup lorm Brıtanya Adolorındon kovulmosmı saglamak amacıyla duzenledıklerl gösterllerde kaba guçe basvurmoyı bir geienek haline getırmis UCP 'nin Ingıltere de glderek guçlendlğı de bır gerçek. Başbakan Marlo Soares Cnundekl zaman azalryor • BA5BAKAN SOARES'IN .MANEVRA ALA NININ» GIDEREK DARALDIGINI VE TEP klLERIN HIZLA YOGUNLAŞTİĞINI İFADE EDEN SIYASAl GOZLEMC'LER, PORTEKİZ DE YAKINDA ONEMll OLAYLARIN PATUK VEREBILECEG1NI BELJİÎTIYORUUL Nüfusun yüzde 14'ü işsiz Soares hukümetlnln karşı karşrya buiunduğu ve ojgune kadar çozmeyl başaramadığı önemll eorunlcrından bırl de Işslzllk sorunudur. Bugun PorteKiz'de ışsız sayısı 504 bine uiaşmıştır. Bu rakan ıse ülkenın toplam nüfusunun yüzde 14'Jdur Işsız kalanlardan 126 blnıni Angola. Mozam bık gıbl eskı somürgenlerin bağımsızlıklarına kavuşrr.alartnâan sonra bu ulkeleri terketmek va Portekız e gelrrek zorunda kalanlar oluşturmak tadır 90 bını ıse, ordudan terhis edılen eski subcy ve askerleraır Bunların yanısıra blrçok fabrıkanın da hommadde yokluğu ve benzer neden ler yuzünden kapanması sonucu Işlerinl yitıren ÇOK sayıda ışsız vardır. Öte yandan fabrıkaların kapanması üUede üret'mın hızla djşmeslne yolaçmakta. buna bağlı olarok da, zaten duşük olart ıhracat gıttikce daha da azalmaktadır hükumet Ise, üretıml yenlden eskı duzayıne çıkarmak için gereklı hammadae ıthalıne, doviz sıkıntısı nedeniyle gıdememektedlr Bıllndıgı gıbl hammedde yonunden yok sul sayılan Portekız, eskıden Afrlka'dakl sömurgelennaen bu ıhtıyacmı karşılamaktaydı. Somurge 'erın bağımsızlıklarına kovuşmalarından sonra ise hamrraddenın dış ülkelerden Ithal edılmesı zorunlu olmuştur. İngiltere'de 3. büyük parti durumuna gelen Ulusal Cephe Partısi faşizmi diriltmeğe calısmakla suçlanıyor Portekız'de hayat pahafılığını protesto fçln yapılan gosterllerden bıri.. Mehmet TETMUK" Dünyada her on kişiden biri açlıktan ölüyor unyada her yıl ölen 46 milyon Insandan 5 mll yonunun açlıktan olduğu açıklandı L'Express cergısınde yeralan bır yazıyo gore Bırleşmış Mılietler tarafından az gsllşmış olarak nıtelenen ülkelerde yaşayan 2 mılyar 900 mılyon ınsanla gelışmış ülkelerde yaşayan 1 mılyon 200 mılyon insanın olum oranları arasındakı farklılık ortadan kaldırılabıldığı takdırde, her yıl 10 mılyon insanın hayatı kurtorıiabllecektlr Ancak uzmanlar aclığm cok nadiren blr ölum nedenı olduğunu, lyı beslenmemenin hastalıklara karşı dırencı zayıflatması sonucu Insanların öldük lerinl acıklamıştır. Bazı uzmanlar Ise, yeryüzunde belıren açlık tohlıkesını hava kırlenmesı nedeniyle meydana gelen ıklım değışıklıklerıne bağlamaktadır. Bu var sayıma gore, canlıların nefes almaları ve yangın lar sonucu atmosfere karbon gazlarınm yayılması ve nebatlarla yosunların bu karbon gazlarını emmesi ıle meydana gelen denge bozulmuş bulunmaktadır. Bınlerce yıldan berı suregelen bu denge son yırml yı/dan bsri bozulmuştur Atmosferdekı karbon gazları her yıl % 0 23 oranında artmaktadır Ekoloııstlere gore karbon gazlarınm bu hızla artmasının ınsanlar ıcın şımdılık zehırleyici bır etkı yapmamasına karşılık, atmosferln bıleşlml değışmekte ve doiayısıyla da ıklımleri olumsuz yonden etkılemektedır. Sanayı artıkları ve asitlerın ıkllm üzermde oiumsuz roller oynadığı • sanılmaktadır. Siyasal bunalım Başbakan Soares'ln dış kredı almok İçin har cadığı çabaların ve ülkesınl Ortak Pazara uye \apmaK ıcın g rıştıgl başvurunun olumlu blr sonuç vermemesı, ekonomik bunalıma bağlı olarak ulkede siyasal bunalımın da büyümesine yolac< mıştır. Siyasal gozlemcıler, bu gırışımlerden olum lü Dİr sonuc alamayan Soares'in şlmdl manevra alanmın daraldığını ve ülkenin siyasal bir çıkmazın içıne gırmek tehlıkesıyle karşı karştya geldığl nl belırtmektedırler. Nıteklm Dışışlerı Bakanı Jose Madeıros Ferreıra'nın 11 eklmde Istıfa etmesl, Cumhurbaşkanı General Antonlo Ramalho Eanes'>n «ekonomık bunalıma çözüm bulunamadığı tak dırde ordunun desteğıyle yetkllerlni kullanacağı» blçlmindekl tehdıtleri de, bu siyasal çıkmazın birer bellrtisl olarak değerlendirilmektedır Kimi siyasal gozlemcıler, Portekız'de önümuz dekl günlerde onemli gelişmelerln, hatta Soares hukümetı ıle bırlıkta demokrotlk re|ımm ge.eceğını de tehlıkeye duşurebılecek blrtakım olayların pat lak verebııeceğınl bellrtirken, kımı gozlemcıler de AET üyesi ülkelerin «Istenmeyen gelışmelene meydan vermemek Icın Soares hükumetınln yardımına koşacoklannı one sürmektedırler (Dış Haberler Servlsl) D nı yaşatabılmektedır Böylece sonkl az ge işmlş Öl kelerde doğurganlık canı IKI kat artmış gıbi gozukmektedır Oysa ceşı'lı aıle t'plerı arosjnda tom b r eşıtlık olmadıgı ıcın top um bu olguyu tam olarak hıssedememektedır Batılı ülkelerde doğon her fozla çocuk dunyanın fcaşka bır yoresınde ya şayan uc kışının dcma az beslenerek olmeslne yol açmcktadır Bu nedenle dogumun kontrol edllmesl gereğı uzerınde curuıTia,a başlanmıştır 30 yıldan berı doğum'arın azaltılması ıcın calışmalar yapılmaktadır Ford ve Rockefeller gıbi vakıflar gebelığı onlemek ıç n caba gostermış ve doğum kontrol hapları ıle dıger onlemler bulunmuştur, ancak az gelışmış ulkelerde nufusun hızla artma sı önlenememıştır Bjnunla beraber Hong Kong, Formoza ve Sıngapur gıol ukelerde pldnlı doğum kontrolu donemıne gecnmeden oace dahl başarılı sonuc ar alınnıştır Bu ulleledekl aılelerln cocuk sayısı 2 ya da 3 u gecrnemektedır. Eu arada gelışmış ulkelerdekı ınsanların Ise, fızyoloıık ıhtıyaclonnın otesınde. sağîıklarına zarorlı o'ocok duzeyde fazla besm aldıkiarı da saptanmıştır. Daha uzun yaşamak için Ikıncl Dunyo Sa\aşı ınsanların gereğınden fazla besın almaması halınde dcha uzun yaşayacakların>n rneydana cıkmasına da yaramıştır. Oysa 30 yıldan berı tuketım ozellıkle hayvan proteınlerı alcnındo olmok jzere artmıştır. Insanlar sosyal dı,zeylerı arttıkça daha fazla bes n tü ketır durLma gelmıstır Gelışmış ulkelerdekı ınsan lar fazla bes'enerek bıle bıle kendılerını erken olJme gotururken. aynı zamanda yoksul u kelerdeki olüm oranının yukselmes ne de vol acmaktadır. Orneğın balık unu sova g bı ucuz proteınler yok1 su ulkeleroekı ınsanları dovurabılecekken, bu glbı yıyecekler hayvanlara fazıadan verılmektedır. Zengın ulkelerdekı hayvanlar, yoksul ulkelerdekı ınsanlardon cok daha ıyı beslenmsktedtr (Dış Haberler Servısi) AMERiKAN PETROL ŞiRKETLERi, BAŞKAN CARTER'IN ENERJi PROGRAMINA KARŞI KAMPANYA AÇTI VVASHINGTON (ANKA) Blrfeştk Amerlka Başkanı Garter ın yaptıgı bır basın toplantısında enenı şırketlennı «Tarıhın en Duyuk yoısuzluğunj yonetmeye çalışniGkla» sjçlaması ve bu şırketlerin Amerıkan naikını soymuya calışan ve aşırı kar sagaına/ı amaç edınen şırketler o'duğunj soylemesı uzenne, petro) şırketlen BaşKan'o karşı olduK.ça sert tepkıierde bulunmuşlaraır. ABD n n başta gelen petroı şırketlermden Texaco, Sun O I, Mobıl gıbl şırketlenn yonetıcılerı, Carterrı yasa tasansını cKötut buldukiarını soyleyereK tasarının yanısıro bır takım sıkıntıları da getırecegını beürtmışler ve konulması duşunulen vergılerı reddetmışlerdır Mobıl şırketının yonetıcısı, sanayı karlarının aşırı olmodıgını, 1973 yılı ıle 1976 yılı arasında. ABD'nin en büvuk 30 şırket'nın karlarının sadece yüzde 2 dolaı yında bır artış gosterdığını, buna karşılık, aynı sure Içlnde sermaye harcamalarının yuzde 85 oronınaa arttıgını one surmuşlerdir. Kongre de ıse tepKiler gıttikce yumuşamoKtadır. Senato Malıye Komısyonu Başkanı Senator Russel Long enerıı teklıflerinln değışeceğınl umduğunu ve Başkanın. Meclısln daha kolay kabul edebıieceğı tasarıları savunmasını bekledığıni açıklomıştir. Yasaya karşı cıkanlar Ise Carter'a hücümla« nra devam etmektedırler Bazı Senatörler. Baskonın Meclısteki petrol ve 972 şlrketlerlnin taraftarlarının gucunu ve etkllerinl abarttığını soylerken, Senatör Boker, b<r şlrket temsilcısl (Llbiyıst) ııe hic karşıiasjmad ğını belirtmlştlr Ancak Senotör Boker In bu acıklamosı dinleyenier tarafından hoyretle karşılanmıştır, Savaştan sonra / Ikincl Dünya Savaşı'ndan sonra dünya nüfueu buyuk ölçude artmıştır. Ulaşım araçlarının gelışmesı ıle ınsanları bırbırinden ayıran mesafeler kısalrnıştır. Bu nedenle artık gelışmış ülkelerde yaşayan'ar da yeryuzündekl aç ınsanların içınde bulundugu sefıl durumu daha yakından bılmektedlr. Yapılan sayımlarla dünya nüfusu saptanmıştır. Öte yandan, yeryuzunde uretılen tahıl ve beı sının mıkton da bılınmektedir. Yeryüzunde üretilen besinın dunya nufusuna yetmedığı Ise resmi ıstatıstıklerle saptanmıştır. Bununla beraber nüfus patlaması denen olavı telâfi etmek icın tahıl üretıminln artması yolu seçilmemış ve savaştan sonra gelışmış ülkeler on cehğı sanoyıleşmeye vermış ve bırbırlerıyle yarışa gırişmıştır. Oysa Ingıltere'nın 18 ncl yuzyıldakl zengınlıği tarımda yaptığı devrıme. Almanya'nın 1880 1913 yılları arasındakı gelışmesi de tarımda elde ettığı fazlayo dayanmaktadır. Ikinci Dunya Savaşı'ndan sonra ulusıararası örgutler de aynı yanılgıya düşmuş ve sanayı yatırımlarını teşvık etmıştır Yapılan hatalar Ise 1965 yılındakı besın krızınde meydana çıkmıştır. t AKDENiZ'iN > KiRLENMESiYLE îLGiLi TOPLANTI VENEDİK'TE BAŞLADI VENEDIK Akcenızın kırlenmeaını orlemeyı amaçlayan oır aniaşrnanın metnını nazırlarnaK uzere duzenıenen toplantı 12 Akdenız ulkesmın katılmasiyla, pa^artesı gjnu büşiamıştır ve beş gun sureceKtır Top!antı,o kotılan de egeler Akdenızın kıyıaan kırlenmes nı onlerrek oın olınmabı yereKiı onlemlerı ortayo koyan cltı sayıalık bır oııerı rretın uzerınde tart şnaya Daşıamışlardır Konteronso. Arnavu, uk aışmda, Akdenız'de kıyısı bulunan tum ul<<eler caqnlmı^tır Ancak ç&şıtlı neaenlerle Mısır, Lıova Sunyo ve Turkıye'nın katıiamayacagın ıı zanriöoıldıgı Fas ın ıse Kon'eransa bır gon gec gelecegı bıiclırılmı^tır Ote kı Akdenız ulkelerı, Konterap&ın ocılışında hazır bulunmuşlardır Hazırlanan metın onerısınln hem uzrnanlarca. hem de fıukuk odamiarınca mceienecegı bıldırılmıştır Metnın kaDul edı ebiımesı ıcın lum uikeların metnı, oybırlıgı ıle oijylamalan gerekmeKtedır. (a a) Batı'da ve Üçüncii Dünya'da Az gelışmış ulkelerae öncelerl blr ev kadını ortalama olarak beş cocuk sahıbı olmakta ve bun lardan sadece ıkl tanesını yaşatabılmekteydı. Bugun. ıse ölum oranının duşurulmesi sonucu oynı ukelerde kadınlar ortalama olarak altı çocuk yap makta ve bunlardan dordünü hatta daha fazlasn