Catalog

ÎİYET 27 Araiık 197S m aradeniz Havası (ENDi KENDI5İN1 AIAYA ALABHECEK ttDAR OLGUNLÂ5MI5 BiR MiZAH ANLAYIŞI KARADENiZ HAYASININ BAJLICA ÖZELLıĞiDiR. KARADENİZ TÜRKOlERiNOE ENKKATi ÇEKEN BiR BAJKA ÖZELLiK DAHA VAR: KARAMSARUĞA DUJMEZ KARADENİZ TÜRKOLERi. YOKSULLÜĞUH VEftOtĞ! K KARAMSARUK DEĞiL HÜKTEDfR KARADENIZDE INSANLARA. OAYIARA GCRÇEK0ST0C0 AÇ1DAN BAKIJ KARADENİZ HA> VASM1N BiR BAJKA ÖZEUJÖL Zeyyat SELÎMOĞLU ö h D oauu Salih Dayı. köy camlsinin & c yakımnrtadır. Sedirli kilçük oda doluıtinde bUyükler için kahvehane, küçukde okıüdur aaatinde Kbydaslar bır arau$ler, Salih Dayı'mn çevTesine çokmüs:alaşrna, takılmalar, deyip gülmeler haınlp gider. Bütün köy burada bfr dıl zülür, bir röı olur bakınır. Sallh Dayı skitmlştir şu sedırin üstünde, iyice koKemençcsi hep yanında ve onunla yıllanmıştır. L dıle getirmell ozanı? Salih Dayı kel almah, bir vurup bir sdylemelı, geceyi îli Salih Dayı kocadın . Yıllardır çocuolmuyor . Çocuk edemiyorsun . Bu ne Dayı' Yashsı ve gencivle takılırlar Daalih Dayı ne var kl, ozandır, olgunlaşlileşmiş adamdır, pek kusmaz Ama keöyle mi'> O sinirli kemençe. hani yaşcla olsa, o kupkuru, yag turrnamış. o çeatılgan kemençe, birdenbire fırlajaraX üzennden, Salih Davı'niTi ellerinin araiyor. Ve alıyor Sallh Dayı o asaman, baevresıne ne dlyor: i' d»vl. tarlans niçln bitmevi dane? »tte bltmeı dane, e»ki yajtmarlar hane*» h Dayı, çocugu olmaması nedenini 15te cendl dışmda bir doğa olavı olarak ele rla dane yağnıur» UçlUsüyle simgeler. 1a öncesl de var. Salih Dayı tek bir ka•tinememış. birınei evlılifi Uzenne •ımam ile ikinci bir evlilik daha yapmıştır. Ne evin dirlîgi düzeni de vofcolup jritmıs îki adm gpfmTnezler, Tanrının günü da'a^r ler Vefalı dost gene kemençesi ozana, i elinm arasına yerleşır, lçini doktürtür I' davl, evlendun, nr ettun oblrlnJÎ ller lki domuz. »eviler blrblrini » le diyor Karadentz havası! Ozanın, kenısini alava alabilecek kadar olgunlaşmış ah anlavışı, Karadeniz Havası'nın bashlığıdır Karadeniz tUrkülerinde. dıkkati ıır baska ozellık daha var: Karamsarlıga Karadeniz türküstı' ıı Karadeniz " kendıne özgü bir yemem Muhlama .. Mısırunu tereyagı • peynir, n, envınce tel tel uzavan bir pevnıri) avada kanştınlarak kotanlıvor. Çok ekdıren bu muhlsma çok da tok tutar bu Ama her raman bulabilmek kolay mı' uk bıle dıle gehrken, nukteden nasıl mıvor kir muhlama edetam. a deltk. ya| da yok<> 'da aiır basan. voksulluğun verdijl kaık defci], gene nliktedır. İkinci düzenın lelık, yağ da yok» dıverefc yokluğu vurrna karşm. birincl dıze bizl olumsuzluuklememistir; denilebihr ki, gerçekustumiMth anlayısiın vurgulamıstır. İnsanla.!ara, eşyaya bu gerçeküstücü açıdan baıradeniz HaraM'nın bir baska öıellifti! Iıze baska tılrlü dile getirilse, karamsarıl ağır basacak: «Bir muhlama edemem plık, ynft ria yok!» 'ı gdrmeslikten gellrselc, hamsi. blr Me[ vurur denizden kıvıva. Doğu Karadeniz' •aneı melegidlr. Karava ruran hamsi, beraberinde getirir, yokluju «lıp götüıradenirii halk 07anı. hamMri ttörmezlikemeıdı elbette. Karajriln dosrıma bir rr>âmedpn olur muydu'' Ahr eline bfr slın •esıni re bakalım ne der, Mesıh hamsıye, le nasıl konuşur: jm.«o kurban coxaxe, nıdıır denlıe. tarlar çekliirri, ıırler uxtunn7e. ırlar «ılre Mçm», :erler slıi dou. mi; para knvari, Edernk tozU tedl. Uyuznu bulmak derdlyla osan, flk fld dlaedekl sflacUklerl bir hayli defiîtirmlç. Anlamı su: Hamsl, göaüne kurban olayun.. evimiz denlı Uzerindedir... «çeklller>de, gece behkta yakllan ısıkiar atüarmnda. Kemençe eşliglr.de »öylenen bu tUrkti, bütün hamsilerl ayaja diklp borona durdutmaz da ne ©der? •BABA BALJK> AgiKdan agıza dolaçan Kandenlı tıkralsnnda, o kendine özgtl mizah anlayışı sık nk gösterlr kendinl: Baba İle oğlu, küçük takalanyle balıga çıkıyorlar. Namaz vaktl gellp dayamr. Baba, oğlunu takanm başma gözcü dlker, kendlsl takanm kıç tarafından namaaa durur. Takanm M llerisinde balık surüsünü gflren küçük Karadenizll, kendinl rutamayıp, heyecanla bagırarak haberi verir: «Baba balık, baba balık > KUçügün boşuna. heyecanlandıgından kuakulanan baba, boşu boşuna namazı da bozmak istemeı. Kulaklanna götürmü? oldugu ellerini hiç lndirmeksızln, namazdaki istifinı hlç bozmaksızın, yavaşça, kendınden de gızleyerek seslenir ba? taraftaki oğluna: «Irl midir bozayım naman, irt midır bozayım namazı. » ÖLÜ EVİNDE Geçmiş frünlerimle llRili bir anı rar belleglmde Bir ölü eviydı. ölünün kan« olan ka dın, aglıyor, yakınıyor. eşınin, kendısini yalnız koyup gıttıgini sayıp doküvordu durmadan. Yaş lı kadını avutmaya gelenler arasmda ya?lı bir Karadenızli kadın rardı Yaşlı, ama dımdık; gozleri. mavl gözlerı parlaklıgını hıç yitirmemış 1 bır kadın ölunun sahıbl kadın ağlamayı uza tınca, berıkl ondan yana dönmüs. belki katı VP aeımasız, ama çok saglam b^r mantıfı vansıtsn bır sözle avutmak istemışti oHinün sahibi kadınr «Sen der^ın senmkı olraesın. 0 der onunkl dimesin, peki kım ölecek?» Anadolu Sanatı tftirfc aanatı konusunda yapılan araştırmalar later içte, lster dış ta olsun, dln açısından alınıyor ele, Anadolu dışma kayıhyor boyuna. Anadolu'da yeşeren bütün yaratma urünleri, dojjduklan top rağın degıl de. eeçırdıklen uv garlık donemlerının adları ile amlıvor. Yakm çaülarda, Anadolu sanatı. daha çok Roma. Yunan, Bizans. Selçuk, Osmanlı gıbl ayn adlar altında deSerlendlrillp yorumlanıyor, ya da Hıri»tlyan öncesi (Yunan Roma). Hıristiyan dönemi, îs!4m döneml dlye adlandınlıyor. Daha önceM dönemlere de Hitit öncesi, Hitlt, Llkya. Prifrva. ürartu. Hurri. Pers, Hellenizm adlan venllvor. avn ayn blrer sanat ortamı olarak nltelenlvor. Ovsa bunlar Anadolu sanatı denen bütunun dejHslk asamalan, avn avn dönemlendir gerçekte Bu bolünme Anadolu sanatını da, Anadolunun tarih bütünlUftüntl de ortadan kaldınvor. Avnıpslı ara>;tınnlann etklsl altmda kalan kiml Türk avdmlan da TUrk sanatının kökeninl Anado'.u dısında, özellikle Asva'd* srnor Anadolu'vi! bütUn geçmısi lle tarih bUHlnHlSU 11e b«nimsemek, anlamak lstemlyor. Tsrriet Zekl EYÜBOĞLU Sanat Urünüyle toprak arasuv da özlü, köklü bir baglanü vardır. Avrupa sanatında yer alan bütün tektanncı din konulan, dın varlıklan da DoSu kaynaklıdır. Buna. Yunan Roma • Fenıke yolu ile Batıva glren çoktanncı din kavramlannı da katabiliriz, onlar da Doğu UrUnüdür Bunlar, Yahudı dlnlnln de, Hınstiyan dının.r de Doftu kaynaklı oluşundandır blr bakıtna. Bu din kavramlan çagımızın Barı dillerlne yabancıdır. însamn tasarlama. düs k'irTp^ KÜcü ne denli genlş olursa olsun, doga lle, yetlsriSi çevrede kendisine verilenle sınırlıdır Bunu Anadolu sanatının eplisimmde Rorülen etkenlerin bütün VT11 sanat UrUnlerlnde kendini ehsterme"!İPden anl'voruz açıkca Anadolu'da ÎÖ 7non vıl'"rna varan yerleşmelerin oldngu Catal hrivük. Hacılar kaziiannda cikan buluntulardan anla>;ılıvor O'. <=i Yunanistan'dpn Aria'arHan ^ V > zün kısası Batıdan Anadol'! '=ı İ5 ç verlp^melp'. sans VPTÎP'I kurmalpr î ö. V1IT ^v d^dır Bu 1 Catdan once Anadn " bns ıe:'! de^ildi, bir sanatı, bir uygarhğı vardı. AVRUPA AYDINI AvnıpR avdira bu gerçegi mek. anlamak lstpmivor. Anndolu tarihine din ecısmdan. kendi lnançlanmn voftunlastıfı dönemden bakıvor. somut oJmaktan kaçınıvor bovuna. Anadolu'vu Hırlstlvan Batının Hırisüvan dininden Snceki blr usantısı savıvor, «Hıri«tiyan» kavramı dısında blr Anadolu eerceSI tanımıvor Bu e«rü»U kimi TUrk düsünürieri. bilırlnleri de benlmsivor Boylece Anadolu «Hırlstivanlık oncesi», «HırlsHvanlık sonrası» gibi vapmacık kesltlere avnlıvor. ölçü olarak «Hırlstlvan» kavramı alınıvor. Avrupa'mn Anadolu'va. bövle bakısı Hırlstlvan olusundandır. Avrupa Hmsrıvan olmasa bakıs açısından ba$ka bir nitellk tasıvaraSını anlamak içtn bllgin olmak gerekmez artık. Gflçler gonucu, haşka torri ?larda yerleşen. insan toplulııklannın kendi sanat Urfln'enni. ;all nat anlavı«lannı. eelen' :İP"ni birlikte Botürdüklpri dognıdıır. Bir insar toplulugımtı ona k'=tllk kazandıran. varlıklardan «nvma olanagı voktvır. ^^^?k e«rpn tooluluk, pitHİH verde. kpn^i "'V rüslerlni vansıtrrmvan d?ha listün nitellkte başka «nnat 11nınlerivle karsılaşır, nnlpn va'a^an sanat eelenefini berim^orsp o torjl'jluftun eıttıfi vprde vnratt'»! bütün sanat ürünîprl verlojflen topragın yarlıklan <?avrlır. B'i nedenle, Anadolu'da vanılan blr tapmak. lrlHHhnnp. hsmam krtnrü. kemer suvolu kervan«arav lle p^dp§edeki Mltün vsoıiir, dü$lınce olarak Anadoln'nun dı«;ında eelicpn bir ııvenr''ktan »tkilenln ortava konsa bile. pens Anadolulu sayılır. 1 Fotograf: Ilhaa ARDA Ö Özgürlük Şairi: Eluard DEVRiMCi BiR DiZE l$ÇiSi lçlnd« bulundujumuı 1975 yılının •nlık ayt, Pıul Eluard'ın sekstnincl doğum yıldonumü. Burv dan tam seksen yıl onc« 14 araiık 1895te Sainl O«nıs'de dojmuj bu ünhı Fransız ?airi. Ev«t, yatataydı teksen yafinda nlacaktı şlmdl. Oysa elll y«dl yaşında, 1*52'de CharentsnlePonfda öliiyer. Yanl tam yirmi üt yıl once. lyl bir kuyumcuydu y a ' n ı t n . Bıında, bahatının küçuk bir burjırva işadamı olusu ned«nlyle ilk aenç lijini maddi kaygılardsn uzak geçlrmesimn etkisi buyuktur mullaka. Keyfini hlçblr şey kaçırmıyordu hemen, hemcn. Genç yasında yakalandığı ağır haıtalık, askerdeyken clğerlerlnln rahatıızlığından cür u j t çıkması... 1918 yılında Breton, Aragon ve PI Kenan ERCAN Ylrml üç yıl, Insan yafaınında ftntmll bir raman parçası. Şöylc, boyle ceyrek asır. Ama bu vir» içersinde acaba Eluard unututmu*, mudur? ŞJİriiden neler yitmlş, kuüandığı hangi sözcükler rjunıimuze kadar gelemtmislerdir? Vcya ya^anılan hayata terı duşen goruşlerl, Işledlğl kenular var mtdır? Işte size bu toruları yanıllayacak «Ispanya' da» adlı şilrinden dizeler: «Kan renfn bir s5ıç »arsa lspan>a'da / Hürriyet aSacıdır / Su^mavan hır ajız var'îa Upan\a'da / Hürrıvetı h a j k r ' r / Bır bardak saf şarap %ar<«ı tspanva'da ' Mılletin olmalıHır > (Çev.: Orhan Veli). Gorülııyor ki, Eluard günumuzde de coskuyla okunabllen, dcvrtmcl bz«lliklerl slirinden yanjıtabllen, güçlü d i « iıçlliglni yitırmemiş, özgurlukçu bir ozan. Biçim yönünd«n, >ozcük uslasıdır da diyebiliriz Eluard İçin. Özelliklc, 1939 yıllarma değln yazdığı «llrltrde Içtrikten <;»k bıçime onem vcrmiştir. Sözcüklerle, bir oyuncakla oynar qibl oynamıstır. Sözcükler onun İçin blrar süftleme yapı taslarıydı sanlıT. Onların, bütfinOylt d O ı f yayı yansıttığına, Insanları dile gctirdiglnc lnantyordu. Şiıri var eden bir olgu olarak gordyordu «nları. ' Eluard İkinci Dünya Savaşında halkına güç veren dayanaklardan biri olmuştu cabia'yla lanifmaıryla kendinl lOrreallst akımın ortasında buldu. Bu arada, «zberlercesıno okudugu Apolllnalrc'nin d« şiirirt* etkiti buyuklür. Hatta İlk yayınladığı ıGorav va Kaygıı adlı fllr kltabında bu «tkil«nme, öykunmeye kadar vardırır kendlnl. N« kl, 19W'larda Eluard'ın sllrlnde büyuk bir v* dtvınım görvyorut. İkinci Dunya Savajı v* Alman Işgall «ıraımda elur bu defli'lm. Artık Frantıı dlrenl» tava^ının içinde, guç noklalarından birlndedlr. Halkı İçin dlreni şlirlerl yazar. Yurekll, yalın ve coşkuludur. Hatta bu «.lirlerin coğu FranJrl teplumunca türküle«tirillr, yıllarca slllnmez belleklerden. Tam anlamıyla halkıyla bütünle^tlğlnl soyleyebiliriz bu dönemda Eluard'ın. Bu arada, Aragon'la blrlikt* glzll komOnlıt partlslne girtr. l»panya Iç sava>ı sırasında da cumhuriyetçilerla yanyanadır. Özgiirlı/k hıtkusu yakıp tutufturmaktadır benllğlnl: «Okul dertenme / Sırama ağaçlara / Kumlar karlar üstüne / Yazanm adını / ... / U>annıış pabkaya / Serilip pıden yola / Hınca hinç mpydanlara / Yazanm arîını / .. /Bır tek sÖ7un şevkıvle / Donuyorum ha\ata / Semn ıcın rioümuşum / Senı haykırmava / H ü r m e t » (Hürriyet «Jirinden). O denlf kuvvetlidir kl bu tutku Eluard'da, javastan tenra da slyasl ve toplumsa! konuları islemeyl surdurür. Halkı İçin, halkının özledlğt özgürluk, İçin yazmaktadır. Artık etklsl gibi biçlm va klşlse'lik eyununa kaptırmaz sanatını. Şiirlnde Insan, dlg>r butün nesnelerl ıllip süpurmustur. Umutsuzluğa karsı l»e, ajkı sürer öne sık, sık: <KIde silâh k a l m mıs neylersin / Nevlervın karanhk da bastırmış / Sevicmezsin de neylersın. > Çağrmızın bu iinlıi toplumcu ve Szgürlükçü oıanını, dunya halkları bugün de aynı coskuyla okumakta. Çiıniuj 0, silrin, yasamın lclnd«n cıktığına ve Insanları birlejtlrmc uğruna »avaştıjma inanı ASIL KAYNAK Anadolu'da vapılrrus blr hamam, bır tiyatro da adı eeçen sanat gelişiml, blçımlenmedekl esmlenme. etkllenme nedenıvle Yunan. Roma'va baglanabilir de onlanndır denempz. Resim sanatı ilkln îtalva'da do6du (CaSdaş resim), buna bakarak bütün ressamlann vapıtlannı ttalvan savan vok. Avrupa uluslannm bütunU Huistiyandır. bileilerl kendi inanç ortamlarmda bövle bır genellemeve gıtmezler de Anadolu sözkonusu olunca. ÎÖ. donemlerde bulduklan ne varsa Yunan'a, Latin'e. t.S çaglardan kalan varatmalan da Hırlstlvan tonluluftuna baSlarlar Bir fresk, bir kabartma. bir heykel. bir hamam kalıntısı. tivarro vılnntısı. kemer çöküntUsü Anadolu dısında blr ulusun savılır. tnançlar kurumlann blçimıni. bölümlerini deglstlrlr de onlan vapanlan. usta. lsçl olma bakimmdan. deflstirme*. Anadolu'da bulunan bir hamam kalıntısı biçlm bakımından Roma kavnaklıdu'. dofrru. Ancak bu hamamı vapan. kullanan bUtün tnsanlar. )sci>r Romah olmasaiar gerek. Romahlar gelmeden önc« Anadolu'da hamam, kemer yok'u denecpk o da dogru Ancak esınlerme kavna61. ona dayanan hütun sanat Urunlprınin varatıldiklan tnnra' 6m dısında sayılm3=;ır]i gerfktırmez Aradolu'dan Batr,^. Hırv tıvan inancı rtmeden o^rp ıllc kihseler Asyada Anadolu'da vapılmadan önce Avnıpa'da kılise. Hırıstıvan irar"ı vovtu Kılısp va pımı Batıva Dofııdan cpcti Runa karşıhk Avrupa kılısp'en baska uluslann sanatındaniır Asva. Anadolu kavnaklıdır dpnmlvor Anadolu'da va^avan büHtn Hırıstivanlar, Muslümanlar bu topraklsra dısardan ba^ka UIkelerden gelmp'iiler. Bır dln onu benimseven bU^ilk insan topluluklannm baska vprlere erçcmelerivle vavılmaz înanç va'ılmv lan bunu eprektirmT. Hıristiyanlığm Havanlpr aracılıftı ile vavılısı bunun en sck kamtıdır. NB Petrustan önrp ttalya'va elden Hırisrivan toolııltı&u vardı, ne Hırisrivanlardan finre Avrupa'va eöçen savn«;ız kliıse varjma ustalan. Eflâtnn'vın «ıdp» nnlavısı Bntl dfKtlnrpsinP Ahnaiı «Akademia» «*rpr.cılerirün göçlerl sonucu girmedl. Bedri Reis'i Anarken • Prof. Turan GÜNEŞ HEY GıDi REiS HEY... BiZ YOLUMUZA DEVAM EDiYORUZ. AMA SENıN CIVIL CIVIU IJIK I5IK HAYAT YOLUN NE KADAR KISA İM15... BiZ TUIUM PEYNiRıNiN TADINI DA KiLıMDEKi NAKIŞIN GÜZELLiGiNi DE SENiN YOLUNDA ÖCRENMıSTiK... «$U HAUMiZE BAK'. ADAM BAJBAKAN YARDIMCISI OLMUJ, MAHMUT MAKAL'IN KiTABI OLMASA TÜRK KÖYÖNÖ BıLMEYECEK.» ÇELiŞKi Batı tnsanı. lste burada, çelişkiye düser, bu sorunlann karsılıgını bulamaz, lslne geldlgi eibi verir yarnyı. Anadolu sanat Urünlerinln dogusunda, biçimlenişınde, bütün uygarlık yaratan ülkelerde oldu(5u ırlbl. baslıca etken lnançtır. Bunu gunUmUze kalan sanat ürünlerlnin birtakım eskl lnançlan da vansıtmalanndan anlıvoruz «Yazılıkava»da bulunan Hitlt tannlan. krallarla tannlar arasındaki Iliskllerl eösterme bakımından da, sanatın hangl etkenler altında RelistiSlni anlatma bakımından da ilelnçtlr. Anadolu'da konu<stılan dillerln coklufu. uysarlık Urünlerinln olusumundaki etkenlerin deÇisikliH sanatta da birtakım asamalann dojtmafonı saglamıstır. Anadolu sanab. kendi bUrUnlüSO içinde. birtakım dftnemlere aynlablllr. Bu dönemler onun pecirdlŞl tarlh keslmlerl, İnanç ortamlan s o nucudur. Bu degışmeler. b.ıskalasmalar Anadolu sanstmın dısa baglpnmasını Anadohı sanatının bfilümlpre avnKrak baska uluslann adı 11e anılmasinı eerpkli kılmiz Anadolu'da bulunan bütün sanat ürünler! valnıı «Anadolu Sanatm adı altında açıklanabllir Anadolu 'da vapıîan «SelStin camılerDirH"»!! k'mlnin mıman Ermenl (Serkls Efendl elbi). kimlnin Rıımdur. Hırlstlvan olan blr Empn! miTnann vaDtı&ı cami îslâm. kllise ise Hırlstivan sanatından savılıvor. Bu mlmarlan.n yalnız rsml ^^aprıklan söylenemes besbelli. Bir ressamın. bir hevkelcinin İ W avn konuyu işleven vanıtlan Avrupa' da. ayn uluslann sayılmıvor Sfia (jelisi Picasso'nun vamtlann'n yansı îspanva. vansi Fransız sanatmdandır denmlvor • lenım 5üreglmde iece yanlan •ılgınlıklarla bulutlar «JoUnıt lır t«lâ5 olur acüar tagıra bağıra susanm luvar dağlannın eleklerlndi Jenls lolgeler ısılınm dallann» sonsua yorurüann Curulu bir dllzendir m u s )ört ayagının U»tünd« iutiın dırenmelerden uzakta 'ır agaç mı lır at mı ko$ar ^kl koltuklann yamaçlartnd» .'e zaman afanr ;ün .'erde harcanıraa tükenlr 3u aptal jirtımın ortasında bir tnçak 5apı paslı >ls îır bıçak Jolanır g«vdemde en deH tetekler 3ir kez daha ölür bkbam lacı Sevyitin ojlu Dehkanlı babam D uzun avşar kiHminin Ostünd* 3ir dal gibi açılır gözlerl 5oluk [)«r 'Oğlum btraz dahs soluk» Bıraz daha Daha Daha Bılıyorum Ölüine bakmak Kendine bakrnalrtır ulınds Uzatınm cigerlral BütUn ramanlara Hacı Sevvit'in oftlu Sevnt Sadt bab«ma Bır da] eınl açık Usluos rtüşünmek belki de Klmbıhr Guneş'e giden en kısa roldur Desen: Bedri Eahml ETÜBOĞLU Bu satırlan yazan, Reis'ln ne resral Uzerlne, ne de şıiri Uzerlne komısacak adam degil. Eyüboglu'nun resmlne aade Insan olarak bajcü, şurini de amatbr olarak okudu. Bu satırlann yazan Eyüboğlu lle «dostluk» Uzerlne çalı Şımdi de dostlarm «HIIKITII dile getirmeye çalışıyorum. BANA KIZH1ŞTI EyUboflu lle dostlugumuı onun bana kızması, bu kızgıchkla bir de siir döktürmesl lle başlar. Paris'te ögrenciyim, aakallı blr Ögrenci. Ne Eyüboğlu'^ıu ben tanınm, ne de o beni. Blr akşam nlce TUrk ögTend kusaklannm gelip geçtifti SUrpijHn Lokantasında Adnan öztrakla yemek yiyonım. YandaM masada Erenle Bedri, galiba bir de Arlf Kaptan oturuvorlar. O gtinlerde TUrkiye'de en çok tartışüan konu da Mahmut Makal'ın «Blzim Köy»U. Zavallı Makal'ın baçına gelen kBİmamıçtı. Aydınlar da tabii kitaba hayran. Bu arada o «amanö Başbakan Yardımcnsı da Makal'a arka çıktı, «Ben TUrk KöyünU Makal"ın kltabından öğrendlm» deyiverdl. BALKAN ÜLKELERi Bugfln Balkan Ulkelerlnde Osmanlı dönemınden kalma tslâm yapıtlan vardır. Bunlar o topraklarda yasayan Hıristiyan topluluklann varatmalan arasmda yer almıvor Bunun nedeni avndır. Balkanlardaki îslSm vapıtlannın yaratıcılan Osmanlılann oralara baskı lle eBctUrdUftll Anadolu îslâm tonluluklandır. On lar o Ulkelere göcmen olarak eltmls. oralann insanlan lle kansıp kaynasmamıs Anadolu'da oldu6u Ribi. Müslüman Anadolu pöomeni, Hıristivan Balkan lnsanmdan bovuna avn kalmıs. kendlni yabancı savmıstir Bu durum yakın yıHarda Balkan Ulkelerinden Anadolu'va yflzblnleree Müslümanın gBçUsünden bellidir. Anadolu lnsanı çaglar bovunca dln. İnanç deSl$MrdiSl <cln eski vapı eelenefîlni blr vana atarak •yeni benimsediÇl lnanç dogrultusunda kurumlar yaratm» volunu seçmlstlr. Anadolu sanatı. kendi içlrıda, blr bütündür. Onun Yunan. Roma, Biyans. Selctık. tslam TUrle gibt adlan tasıyan kesimlpre a v nlması, «?U ile llsiii de»ildir bu vüzden, sıS bir avnmdır. gerçek» dı$ıdır. Anadolu'da. Anadolulu olmavan, bir ürfln, blr yaratma voktur. Tutuklanmış bir kitap Cevdet Kudret, yurdumuzd» edeblyat tarl hl araştınnalannuı en usta ve en çaOışkan elemanlanndan birldlr. Edebiyat tarıhı incelemelerl, metin jrayımlan ulusal kitaplığımızın yüzaftartıcı ürünlerini meydana getinr. Kültür tarihlmlzln en llglnç verlmlerınden biri olan «Karagöz» meOnleri, Cevdet Kudret'ln sabırll çalışmasıyla eksiksiz bir bütün olarak okurlara sunulmujtu (1958 1970). Cevdet Kudret'ın Karagftıie llgiU yapıtı, «Ortaoyunu» üzerine bir çalışmayla tamatnlanacaktı. Araşürmacının bu komryla llgill Uk kitabı 1973te çıktı. Yapıtta Ortaoyunu konusunda genlş bir inceleme ve 9 oyun metnl yer alıyordu. Bu kitap TUrk DU Kurumu'nun 1974 Bılim ödülUYıü haklı olarak kaıandı. Çalı«fljıayı tamamlaracak 16 oyunun titlzlikle hazırlanmış ve açıklanmıj metnl, elde edilen yenl bllfiler, notlar ve bir önsözle blrlikte «KlUtür Yayınlan» arasmda çıkmak Uzere KiUtür Bakanlığına venlmışti. Kitap basıldı. Ne var kl 11 temmuz 1975 »rihli •• KUltür Müstesan Prof. Emin Bilgiç ımzalı blr yaa 11e söz konusu kıtabın satışının lkind blr emre degin durdurulması, Milli Egitlm Bakanhgı yayınevlenne bildirildl. Üstehk 7 aydır, İkinci emlr verilmedl Bu haksız tutuklama. tMılletimızın ve mılll kul türümUzLn gelışme ve vükseliş ıstlkâmetlenni gosterecek çeçıtü yayın ve faalivetlerde bulunmak. amscTvle vola cikan Ceche tktidan Ktiltür Bakarlıfı'nın kültür anlavısının (!) açirbır işareti olraaltta, baJtaüm na «•twyp» dejtn UNUTM ONLARI Kars bakır Ve demiıin »»fcömürOnve »tejln içinden Blr gün çıkacaktır Erimesi geç olan, yanması alev aler olan Agzmı klm bağlayacak ey r&r Sesini yantaya ayarla kl bilmesln cml»rn» GogU yakanlar Senln rengine bürünsün gelstn Kaşıkla ve çapayla ey sürgün Nann bzarmıjhgı üztimUn ssranmşlıgı tzmlr'e doğru gördtljun O omça, o denize akan ırmak tçinde bunca kOkü saklayan Bir avuç topraktır, onu al yanm» Ince lnce yağan Bir yagmurdur, onu al yanına G«ç çatlak. kırac örtüsü sararmıs tarlalardan Soluk soluga, aç Bitkin. yorgun, bunca sıkıntıyla didtnen Unutma onlan ey unutkan Bağhysa da vTreıian kpndilerine AZeiN MUHAUf Ben de o eamanlar Mlkümetln. kendlme gftre, azgın blr muhallflytm. Adnan öztrak'a, «Şu halimize bak! Adam Başbakan Yardımcısı olmuş, Mahmut Makal'tn kitabı olmasa TUrk Köyünü bllmeyecek. N# var Makal'ın Idtabında bılinmeyecak> demlşim. Rels ise Makal'ın &şt£ı; lafımın sonunu duymuş, «anmıs kl, Makal1: kuçümsUyorum. E, ne düşünür: Pariste sakallı bir serseri öğrencl babasmın parasını yiyor. îşt« «Aferin oglum Ahmet, bu yolda devam et> siirl de bunun «onucudur. Sonradan Reisle ahbap olduk, dost olduk. Bir gün: «Yahu, Reis ben sana blr zamaıJ'T çok kızdım, sllr vazdım, yanılmışım» dedl, c"ıudu. Bol bol eUldüvdük. KUYUMCULAR AFERİN OĞLUM AHriET îyi kl yazmıj. ijlmdi gece gündü* »esl kıılaklanmda: Aferin oglum Ahmet, bu yolda devam etl Hey gidl Rei3 hey! Blı dedlgln glbi yolumuza devam edlyoruz. Ama senln cıvıl cml, ışık ışık hayat yolun n» <ie kısa lmis. Biz tulum peynlrlnln tadını da. kilimdeki nakısın güzclUğlnl de, o senln volurda ögrenmlştik oiraz dal Hilmi Yavuz Bir simyaeı desek; ekslk, kısa En gUzu4 Kellm Kuyumcusu kl bir nehrln surettnl dağıtarak bugulu Ve ruhsat alıp büytlk nsta NSzım'dan Blr taıhlp glbl oyarak Bedreddin'l yeniden yureklenmlze Ve rnnl pınl blr gaddare efbi evleme dökerek yaşamayı Blrdcn 1denlz düser diyecekken bunea cüruf üzre ^ereks * * i feylesofu sürer geMrir >ip .ulan. alıntılar, dr im lcalırtılanyla lnaanla sulanırken bu demlr. çeHlt ormanı O sl nic» elmaslar yontmu? hüzünden O hüzün kl blze tek bagışlanan bu yagmada O hüzün kl geçlrip lmblklerinden onca çlleyl Bir sebil lcılmak gerekme» mlydlblz ey! Damıtılan direnci O hüzün K hem felseie. hem Perhad. l HER JE* CÜRİR Mtl! Bir şilrİT'dı» sfi^le söylersln: Her şe» çflrftyor hu dünya^» eam» IrBrdeftrn Hstırfla Mlı O •ıtraUr rel d«m?den geür. tt demeder nueTİer Ftır topo rlhl acı'dıkla.ı oıur bnmıı. Çürür mU dersm o natıralarT Seru se enler çurütmesin senripn kalanian spnın lçtn degll, Kendimi? lçln' Onlaı çururse Diz de çuıüır'Uâ l Nevzat ÜSTÜN Ali PÜSFÜL .ÜOĞLU Yılmaz GRUDA