Catalog

SAHİFE DÖRT 26 Ocak 1967 CUMHURİYET ; İLHAN UZflK K0MŞU SELÇUK Azerbaycan'da dil meselesi RUSYADAN'GEZİ NOTLARr Sovyet halkLuinm birbirlerini daha çok sevmesi, daha çok ya> kınlaşması için bir ortak dü gerekbdır, o da Rusçadır, dıyor. Bır nokta dıkkatımi çekti Ermenıstanda Ennenioe, Gurcıstanda Gurcü dıli konuşulurken Azerbavcanda ve Kazakıstanda nıçın Rusça hâfam? Bunun bırkaç nedenl olsa gerek Bır kere mılletlenıı, halkların, kendilenne gore nıtelıklerı var Istanbul Rumlan şu kadar yüz yıldır Rumcadan vazgeçmiyorlar Gurculer ise bu konuda çok da ha hassas ımışler Bunun yanısıra Baku da çogun lugun Azerî değıl Rus oluşu onemlı bır sebep Baku. Çarlık devrmden berı bır kozmopoht şehır Ne var kı bu şehır Azerbaycan Cumhurıyetının başkentıdır, ve Azerbaycan dılını kaybetmeye Çarlık Rusyası zamanmda başlamıstır Rusçanın hâkım dıl oluşu yenı bır olay değıl Kazakıstanı nen buyük şaıri Abaf kı yenı Kazak edebıyatının ku rucusu sayılıyor geçen yuzyıld» yaşamış 1904 de dlmuştur Dıyormuş kı Kazaklara Abaı Ilım oğrenmek istivorsan Rusçavı oğren! Çarlık somurgelerınde Rusçayı ögrenmek bızde bır Batı dılını oğrenmek nejse o ıdı 1920 Baku Kongresınde en parlak hatıplerden Pavloviç'ın bır konuşması blze Çarlık somurgelerındekı halkların durumunu anlatabılır Pavlovıç, Şevket Süreyya Aydemır1in «Suyu Arayan Adam» da arüattığına göre şöyle konuşuyor, ve Asya delegelerının çügınca alkışlannı topluyordu: « Şark mıUetlerinin bir kıs mının hattâ meramlarını yazı ile ıfade edecek alfabeleri bıle yofctur Alfabesı olanların da bır kısmında yazı, sncak din kitaplarını dualan yazmak ıçın kullanılır. Şark memleketlerinde universite, kntnphane, trvatro, hattâ gazete yok demektır. Işte bızce miUı mesele herşeyden evvel ulusların, boy lann kendı yazılanvla kendı dıllerıne kavuşmalarıdır O kollar. o boylar ki adlan bile unntulmuş tur Fakat »rtık bunlar keşfedılıp meydana çıkanlacaklardır Kendı şivelerine ,kendi yazılarına sahip olacaklardır. Milli kııltur böyle çi çeklenecektir. Tunguzlar. Burvat lar, Yakutlar, Karakırgızlar, Çu vaşlar, Çeremişler, ivarlar, Ka bardınler, Kalmuklar hülâsa adla n sayılamayacak kadar çok mıl letler kendi oz kultiirlerini bövle teşldl edeceklerdir Işte sonra bun lann ustüne enternasyonal kultur kanat gerecektlr. O enternasyonal kultur ki...» mıştır. Sovyetlerde her boy, her halk, her roıllet kendı dıl ve külturunu lşlemek ıçın serbest bırakılmıştır Ama Sovyet halklarmın kendi aralannda anlaşmak içın ortak bir dill olmıyacak mıdır? Iş t« o dil Rusçadır Her boy kendı kültüründe milli değerlerinı araja Sovj etlerdekı toplum yaşayışına daır unlu mızah dergısı Krokodılde çıkan bazı karıkaturlerı daha once }aj.mlamı§tık Bundan sonra da ornekler vermeve devam edeceğız Bı ulkenın vaşavı$ında ve duşuncesınde gerçek çızgılerın gorunduğu aynalardır, kankaturler Ve karıkaturıstler bır jandan toplum yaşaiışının hıcvını yaparlarken ote yanda toplum karıkaturıstlere tanıdığı ozgurlukle, hoçgoruyle sevımlıleşır. bilır Hattâ aynı mılletten sayılan halkların kendı ozellıklerını ortajd çıkarıp ayn bır kultur ıddıasında bulunmaları daha da makbuldur Çunku mıllı kultur ışlemlermdekı butun bu ayrılışlar bır tumluğe tamamlamaya (Integratıon) vara caktır Bovlece ortak temel sag lamlaşacaktır Bu ulkunün yururluğe konma sında tabıı bazı d(»n?esızlıkler or taja çıkmıştır Ilkel yaşayış duzev ıçınde dıllerı de ılkel kalmış Hazer'de denizden petrol çıkanlıyor Fotoğrafta gorulen yollar deniz ıı<tune dosenmişbr. Bunların toplumlar buTienbıre akademılere, ıı/unluğu 200 kilometre kadar tutuyor. So\yetlerde en iyi petrol nzmınları Azerbtycan'da yetişijor. unıversıtelere kavuşunca ne yapa caklardı' Elbette Puskın'ı, Go nat Nazın Seyıt Muhammetova şmda uzun teknık açıklamalar yabırkaç kolaylık bırden elde edı ROI u Dostove^skı'sı Tolstov'u ıle Hanım, İçtımal Malşet Nazın Nepıvor Tahıroglu. Butün anlattık vor Bır kere ıfade ımkanlan geli celen Rusça ran ağırlığı altında bıbe Hasanova Hanım, Parlâmenlannı da çok basıt ve çok açık şıvor sonra yavılma ve tanınma ••zıieceklerdı to Mesul Kâtıbi Şükürova Haseçiıt anlatmasını büıyor. Gerçek ımkânlan çogalıjor Çaresız bır tarıhı oigu blçımın nım te Sovyetlenn her yanında orDemek kı ıçınde vasadıkları or de ortaya çıkıyor Rusçanın egeVe hanımlann meslek sahibı olta burokratlar dışında yaptıgı tam Azerbaycanhlan ıster ıstemez menlığı malan göstenşte kalmamış, kaışı çok ıyı bılen kışllere rastladık. mıllt dılden öteye ıtmektedır Gerçı Azerbevcan'ın durumunu dın • erkek ılişkıleri meslek dıBaşmuhenaısın verdigı teknık bılBunun ıçındir kı Israfll ıle istealfabelerı olmayan otekl toplumşında da insaaca bır düzeye oturgıleri burada tekrarlamak luzumdjğımız kadar kadeh kaldıralım ve larla kıyaslamak miimkurı değümuş. suz Sovvetlerın petrol sanayıınde bır ağızdan Zıya Paşanın Namık dır pek ıleri olduğu dıtayaca bılmKemal'm beyitlerını okuyahm, va «Kadın çalışüğı zaman kadmlıAzerbavcan'ın esld yazılı aifabeda Oktay Selâmzade ıstediğl ka mektedır. Ne var kı denizın diğını kaybedjyor» dıye bir iddıa si vardı. 1929'da Latın harflerı kabınden petrol çıkarmak Sovyetdar dıl savunması yapsın Azervardır; kadın çalıştığı zaman kabul edılerek bızim gibi bır devrım lere ozgu bir iş değılrruş. Gene baycan dılinın bılım ve kultür dldınlığmı kaybediyor mu bilemem, yapılmıştı bu konuda. Ama on yıl Tahıroglunun soyledığme gore A ınsanlıgını kazanıyor onu büıyolı olarak gelışmesınde yollar kasonra Kınl alfabeslne donülmemenka ve başka ulkeler bu mepalı gıbı goründü bana rum. sınuı gerekçesı pek sağlam değıltodu kullanıyorlarmış. Hazerın dalgaları UstUnde petdır Çünkü bugun Sovyet CumhuArtiom Neft kuyularım gezerrol ureten kadınlar, kendine gürıyetlerl arasında Lflttn hartlerınl ken teknık ışlerde kadınlann çavenlerl olan, yarına kaygısız bakullanan BaJtık memleketleri var Ne var kı külturel bakımdan lıştığını gorduk. Sovyetlerın her kan, erkeğe sığıntı ve muhtaç oldır epev tartışılacak bır durumda yanında, (Su Müsluroan Azerbayraıyan soydan kadınlardı. Sozun kısası ben Azerbavcanlılaolan Azerbaycan'ın ıktısadl ba candan Sunnl Müslüman Kazan Rus dılıne ve Islâv alfabesıne tşletmeyi gezdöcten sonra sad» kımdan pek parlak bır duzeyde kıstana kadar) kadın toplum hafazla egüırrüı buldum doşeli bir odaya geçtlk bulunduğu ortadadır. yatına katılmıştır. En agır işlerEh, boyle bır durumda tlımler Baku bır petrol kentı Daha den en ınce ışlere, en alt kademeA R I N Akademısınde ya da Ünıversıtede şehrın dısında petrol kuyuları sı lerden en ust kademelere kadar bır tez hazırlayan, veja bu eser zı karşıhyor Küometrelerce gıdlher kesımde çalışıyor kadın. AParti üyesi meydana geturen Azeri büım adayorsunuz bıtmıyor kuyular. zerbaycanda Başvekü Muavınl T» kontrol altındadır. nu kendı dılınuı sınırlarını ruçin Ah Tahlrof anlatırken bır yanhıre Hanım, Âll Mektepler Nanzorlamaya çalışsın' Rusça yazarak dan da gezıjoruz Kuyularuı barı Zuleyha Hanım, İçtımal Temi Enternasyonal kültör? Bır Rus bilginl olan Pavloviç'In sozlerinin burasında Şevket SU reyya « Merzn biraz karışıktı .» di yor Tabil mevzu 1920 yılındakı ve ylrmi yaşlarındakl Şevket Süreyya"ya gore kanşıktı Şımdılerde karışık bir iş kalma Ne yaptın sen kocacığım, ned«a bv kadar çok sey aldın? Haamt! Satıcılan lurk yılda bir oylesin* nazik gordtun ki, hiç birini ktramadnn. (Krokodıl'den) Petrol MODESTY BLAISE fna nonuı Diçi Bond Acıiı^ croeram Turkuler K c ı d ı (1) Konusma Turkuler Becıdı <i\ Kos e haberler Sabah melodılfri Hab«rler v e hava d u n ı m u Kuçük ılanlar Stud\o G den v« Istınbulda buifun Hafıf muzık Muzlkh o^unlard«^ Gıtar soiolan Gunümuz S o r u n l a n m ı ı Inci Cavırhdan sarkıUr Fıansadan >ankılar Ferıha Tuncehden sarkıiir Muzık demetı Pratık bıleıler Serat) Mutludan »»rkıUr Arkası *\arın Kısa haber'er Sabah Konsen Operet melodilerl Kucufc ilânlar Saz eserlerı M Yıldırınıdan sarkılar S Gultekmden türku'er Haberler R C dc bu«un SUıdAO G den Reklam Droeramları Ksoanıs BULMACA 123456789 YUKARIDAN AŞAGlYA: tspanya vapısı ipekli kumaşın 1 çme koy'» m&1 «Akılsız tutkun» anlamına I 2 3 4 5 6 7 8 9 nasına ıki sözlü ikı soz. 2 Bır emır, bliyük dağ kovugu. 3 Kışın açık bıraküır tbU|D|:|C|ft|e|i;|Kl bır emır 8 sa bına ısınmaz, göze batmıyacak •oıııic Orta d e r e c e d s • an mıktarda 4 Bazılarırun kaynaH B hararete getitıp içtıkleri bir madde (karma ren, nota. 9 soz) 5 Kuvvetli ışık ve panltı, Dürtüstürüp » • , y hare«şahsen ve\a otedenberi» karşılığı ten, aynı ketı durmadan bır soz 6 Hıç de yakmda detekrarlama hagıl çamaşırcılara verılebılınecek sınır bır emır. 7 «Hındıstan veya nonkü balmacaua lındekı halJcdllHK tekU hastalığl. 3İMaihWorra TUTUSMUVO**. e u ^ <EB6T • COK MU, Iİ2LV4 OLMU& «4ED*t^ TUTUŞMUVOB (18 20 (18 40 09 00 09 in 0<) 10 09 45 1(1 0(1 10 İS 10 25 10 40 11 08 11 r>5 11 50 12 10 12 15 12 30 1215 13 00 n 21 13 30 14 00 T1FFANY JONES S5 M 55 10 15 2(1 I" 25 l"50 19 00 19 4(1 19 45 20 00 2015 20 SS 21 00 22 00 22 43 22 ' 5 23 01 24 00 15 16 16 17 17 Acılıs Dioeram haberler Eeıt m rad\osu matematık t Cocuk bahcesı COCUK Ansiklocedııi Sorun cevao veelim Kısa haberler Karrra fasıl toduluiu Keklam orojframları Haberler ve hava durumu Kucuk ilanlar Radvo hafif muzık orkeatrası Gnumunin melodılerı I'tanbulun sesı 24 saatm o!a\iarı K ilânlar Radvo tlvatro«u Reklim Drovramları Kucuk ılanlar Haberler ve hava durumu Caı severlerle basbasa KsDanıs SOLD*\ SAĞA1 Jeane Mansfıeld ile fîlım çevnreceğı soylentısı dolaşan fıhm öttorümılz (adı ve soyadı). 2 Bır harfm okunuşu, «duşünür ve tereddüt eder gıbı bır tavnr ta kın'» anlamma bır emır 3 Siyah renkte gorulme halı 4 Bu dunvada herkesın kendine gore erışme%e kalkıştığı, tersı çabuk kopurup agzına gelenı savuran kışıdır 5 Amenka kıtasındakı bir Ulkenın başkentı, buyuk ışler gorenlerın kazandıkları 6 «Ba lık tutma orgusunu seren ve do seyen» mânasma ıkı soz 7 «Uzun omurlu olr» karşılığı bir dıleğın, dortte ıkısı, kokulu bir ot 8 Secıje ve karakter (veni terım), sonradan ılâve edılmıç parça, bır malın satış değerının ya rısı 9 Herhangı bır konuda kesın başarma>a ulasarak • • 1+ 7|/ 3 •h •\±Bt • 11 \T Tj3 •\T • ~\ T 7] / \T 1 / ±1• x İ2 1J X rjT| X HT DÜNKC BULMACANIN HALJJDÎLMÎŞ SFK1.1 NAS1L HAI,LEDİLECEK? Takandaki rakanüı bulmacada " • dece 6 tane anahtu (ipoco) ve f Une tonuç vardu B09 olao 12 karenıo ıçine 1 deo 9 a kadat ayitun bıret rmkam koyarak ?e toplaına. çarpma. çıkartzna, bölHM tjaretlenn» dikkat der«fc toldao (ağa ve ynkarıdan Btaeıya bolmacada (österfien tooaçlan balnnuı. BLTBZ vakbniıi alıı ama, boj vaktınld h«jç» gr nij olnrsoouı. • • = 21 flŞK ve OLÜM 45 vas Babası çabucak «Yo, \o» dedı «Benım demek ıstedığım, babası sanıvor kı janı, şev babası sanmıvor kı » dıve kekeledı, en sonunda, saskm şa^kın, sozunun arka'inı getırdı «Benım demek î'stedığım, o volculuğun oğlanı vorduğunu unutuvor, anhvor musun0» Sonra daha çabuk çabuk konustu «Işte, bunu konuşmak ıstıyordum ben senlen » «Onun yavuklusu oluşumu mu' Nasıl v aparım, o jara ızınlen' Nasıl vaparım'» «Yo vo, yavuklusu olma, ıstemıvor«an Onun yavuklusu olduğunu falan duşunmıveceğız artık. Yalnız, ıyıleşmceve kadar gıt gor onu, anladın mı • «Ama baba, yapamam! Yapamam'» 7 «Nıve, Sıs » 1 «^h, o yuzu Dayanamıvorum artık » Kızın vuzu geçmış acımn anısıjla, allak bullak olmuştu «Anlamıyor musun yapamam'' Elımden gelse yapardım » «Ahsırsm Sonra, bence ıvı bır hekım onun vuzunu yaioajıp gızler Ar*ık hekımlerın elınden her sey gelıvor. A, S11, şımdı ona hekımden dah» çok vadımı dokunacak bın v arsa o da sensm » Cecıly basını vatağm avak ucundakı demsrı uzerıne kavu<=mus duran kollanr.a doğru eğdı, baoası da kolunu onun ıncecık, sınırlı govdesıne kovarak yanında durdu «Bu kadannı da vapamaz mısın, S15* Aradabır uğravıp goreceksın onu» 1 Kız «Yapamam » dıve ınledı «Yapamam'» «Pekı ovlevse, bence o Far' deren çocuğu da goremezsın artık » Kız basını çabucak k?ldırdı, govdesı babasının kolu altında gergınlestı 7 «Kım dıvor goremem dıje » Babası mmu<afc sesle, kesın bır tavırla «Ben dıvorum, Sıs» dedı Kızın gozlerı ofkeden morlastı nerdeyse kapkara oldu «Buna engel olamazsın. Bılıvorsun kı olaBabasının kolunt doğru devrılerek ondan kurtulmava çalıstı Adam onu tuttu Kız hasım \ana doğru savurarak kurtulmak ıçın çabalandı. B Saundres, obur ehvle kızın n çenesının altından tutarak durgun bır tavnla: «Bana bak» dedı 1 Kız oralı olmadı. Baba ;! elınde onun «ücacık soluğunu duyuyordu ama kızın vuzunu dondurmek ıçın zorladı Kızın gozlerı ona ateş saçar gıbı baktı «Yavuklusu olduğjn bır adamı hem de hasta bır adamı arada «ırada gonneve gıtmez»en Allah belâmı versın ben de seni baskasınlan or'da bur'da gezdınrseTi • Kızın çene«ınde adamm narmaklarının kırmırı kıraızı izı belırmıştı Kızın gozlerı de va Willinm FAULKNER ce««n Vahdet 6ULTEKIN yavas gozyaşı doldu. «Canımı acıtıyorsun» deo^ Adam avcunda onun yuınuşacık, belli belıriiı çenesmi, kolunda da uflesen gıdecek govdesinı duyunca bırdenbıre içmde bır pışmanlık uyandı Kızını sarıldığı gıbi kaldırdı, gittı gene bır koltuğa oturdu, onu da kucağına oturttu. «Hadı, hadı bakajım » dıye fısıldadı, kızının yuzunu omzuna doğru tutaraktan: «Bu ışde bu kadar sert davranmak ıstemezdım » Cecıly, kendmi bırakmış, babasına yaslanmış ağlıvordu. Aradakı boslukları damda, ağaçlann japraklan arasmda fısıldasan yağmur dolduruyordu. Damlayan »açaklan, olukların sevınçlı seslerım, odadakı ufak bır fıldışı saatı işıttıklerı uzun bır aradan sonra, kız kımıldadı, yuzunu gene onun eeketınt tutaraktan, babasının boynuna •arıldı. B. Saunders kızını boynundan operek «Bır daha, bunu hıç konuşmayacağız» dedı. Cecıly babasına sıkı sıkı sanldı; sonra, kueagından aşağı doğru kayarak, gıtti suslenme matasımn onunde durdu, yuzune pudra surdu Babası kalktı, avnada kızınm bulanık yuzünU ellerının ustalıklı sınırlı ellerını gordu Kapıyı açarken gene «Bır daha bunu hıç konuşmavacağız» dedı. Arkastndan kapıyı kaparken, turuncu kazak kızın entansının ağırbaşlı hayalın aîtında boğuk bır ışıltı olmuştu. Karısınm odasımn önunden geçerken, kadın ona seslendı «Cecaly'yl nıve »zarhyordun, Roberf» dıye sordu. Robert Saundres onu duymamazlıktan gelerek, gumgum ba«araktan, merdıvenden aşağı mdı, bıraz sonra kadın onun sundurmamn ılerı^ınden Tobe've kufrettığıni duvdu. Bn. Saunders kızınm odasına gırdı, onu çabuk çabuk gıyınırken buldu. Guneş bırdenbıre v ağmuru varıp çıktı, vıkanmıs lekesız havayı delen uzun uzun gün ışığı kargıları suları damlajan ağaclann ara^ına kıvılcımlar saçtı. «Nereve gıdıvorsun, Cecıly'» Kız, çorsplarını avaklanna geçirip dizlennde pek ustaca, pek beceriklilikle bükerken «Donald'ı gormeve» dedi. Januarius Jones. ıslak otlarm arasında ağır ağır vuruyerek, evi dolanıp mutfak penceresmden ıçensıni gozetlerkcn. Emmy'nln sırtıru govdesınde testere pıbl pdıp gelen kıvrak bu kol gordu Basamaklardan yukan usulca çıktı, ıçen girdı. Emmy'nın bıraktığı ütunün Ozerinden dıkilen gozierınde kışilıkten uzak dövuşken bır bakıs vardı Jones'm san gozleri, hiç utanıp sıkılmadan, onu, utu tahtâsmı, başkaca bombo? mutfağı pervasızca tardı. « E, Kulkedısı'. Kız toguk Boğuk. «Emmy benım adım» dedı (Uevamı var) IST^VBUL 1L BADYOSC Acllıj ve program Sınn ıcm Kuçuk konser I\ı akssmlar Senfonlk mu7>k Ce=ıtlı melodiler Ak=am konsen Genclerle beraber Klasık Batı muzıaı dinle\ıcı ıstenlerı C Ean melodılerl Gece konseri Caz rnudü Muzikaller Melodı dtzısi Hafıf muzık Prorram ve kaDaniı NKARA 06 25 07 00 07 05 07 30 07 45 ns 00 08 05 08 10 ı 8 40 118 45 0 Q (10 09 2ıı Acılıs. Drocram Kove haberler Ovun havaları «arkılar Haborler ve hava durjmu Sabah muzıjı Ankarada bucun Kucuk ılanlar Her telden Kucuk ilinlar Zı\a Taskentten sarkılar Gunurauz Sorunlarımız Sabah konsen Kı*a haberler ve K ilânlar Arkası \ann E°ıtını rad\o^ı Melodıden melodi\e Cocuk bahcesi Oaeralardan secmcler Oele muzjeı K ı b u s saat Kucuk ilânlar Kenıal Oncan ve Semahat Ozdensesten sarkılar Haberler R G bu«ün Plaklar arasmda Reklam Droeramları Cocuk bahcesi Kııtlu P*vaslıdan « r k ı l a r Buaun ıcın sectıklerımlz Kısa haberler ve K ıl&nlar Ecıtım radvosu Ne\ ın Akoldan riirkıiler Hafıf muzık \edat Gurselden »arkllar Bır bando calıvor Kısa haberler ve K ilânlar Iı ce sazdan seeâh faslı Dın ve ahlak sohbeti Sa7 eserlerı Reklam Droeramları Haberler ve hava dunımu KJC ık ilânlar M Gecevatmazdan turkuler th kudan once G ıler Gokselden sarkılar Sı ahlı Kuvvetler «aatı Latın dunvasından mıızllç 24 «aatın olavları K ilanlar Turk mjzıeı ozel oroeramı T B M M saatı CeMt'ı muzık Haberler v e hara durumu G«c« konıeri G«ct varııına doiru LOKMAN M&C<MlN r ~~ KAVAK. FAVO4U 1100 l"1 °fl 1" 10 14 0(1 14 15 14 35 14 5o lî (1 ı 15 55 16 Kı 16 20 16 40 1B55 17 00 17 30 17 40 17 50 19 0' 19 4(1 19 45 20 00 20 05 2025 20 4 ı 21 00 21 0a •" P5 22 25 2 ' 45 21 nfl 21 49