Catalog

ÎO Kasım 1963 £UMHTJRİYET 25 inci yıldönümünde hüziinlii düşünceler Son günlerinde Savarona yatında Yazan: Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU Atatürk'ün yirmi beşinci ölüm yıl donümü. Bu, bizi, herşeyden önce, d bir nefis muhasebesine sevketmelidîf; Büyük' Önderin açtığı yolda, şu bir çeyrek asır boyunca, aksamadan, surçmeden O'nun sağlığındaki hamle ile yürüyebilmiş miyiz? Bıraktığı devrim eserlerini, samimi devrimcilere yakışır bir titizlikle korumuş muyuz? öyle sanıyo rum ki, hiçbirimiz kendinde bu so rulara kesin bir cevap vermek gücünü bulamaz. Hele, Atatürk'ün A. tın Çağım yaşamış olanlar bu soru lar karşısında yalnız başlannı önlerine eğip hazin düşüncelere dal»alar gerektir. Itiraf ederim ki, ben de bunlardan biriyim. Yirmi beş yıldan beri. hu anma günleri münasebetiyle ba zı gazete ve dergilerden Atatürk't dair bir yazı yazmam istendiği, ya da o gün için tertip edilen törenlerde konuşmaya davet edildiğim vakit daima tereddütten tereddüde düşmüşümdür. Zira, her defasında o büyük insanın huzuruna bir nevi utançla çıkıyor gibi olmuşumdur. Atatürk'ü yakından tanımıyanlar ve Altın Çağ dediğim inkılâp devrınin destâni havasını teneffüs etmemiş olanlar, hiç şuphesiz, böyle Ata, gazetemizin koracusn Yu»ns bir hİFse kapılmazlar. Zira, o devirle şimdiki devir arasmda bir kı kuşaklara bu aydınlıktan pek hafif yaslama yapamazlar. Her iki devri yansılar verebilmişlerdir. Bunun birbirinden ayıran farkiar nedir? ışığmı da basma kahp bir kaside Yirmi beş yıldan beri Türkiyenin edebiyatı gölgeleyip durmakta ve sosyal ve politik bünyesinde, Ata ayni zamanda Atatürk'ün gerçek türk ilkeleri ve Atatürk'ün dünyaj simasını, Atatürk devrinin gerçek görüşü bakımmdan ne gibi değışj manzarasını soyut tablolardaki yüz meler olmuştur? Bütün bunlar znl ier ve peyizajlar gibi anlaşılmaz cak O'nun çevresindeki aydınhV bir şekle sokmaktadır. içinde açılmış gözlere çarpabilir. Uygarlık ve insanlık yolunun o Ne yazık ki. o çevreden yetişmiş fedakâr kılavuzu. gücünü kudretioh'nlar, kendıierınden sonra gelen ni pazıs:nd?ın değil. kafasmdan a Hususi vRgonun sahanhğında Özalp ile birlikte ile yemekten sonra bir Anadolu Yeni Türk devletinin tarihinde j haritası üzerinde bölgesinin va kl en önemli olaylardan biri, hiç nüfuz sahasımn genişliği hakkınşüphesiz Atatürk'ün 30 Nisan 1919 da konusurken süphe ve tereddüt da 9 uncu Ordu kıtaatı (15 haziSizin gibi tnütemayfı, fenç lerini gizliyememişti. Ziyafetten yolunu .lıyacağını yakın arkadaslarına söy dam. randa bu görevin adı 3 üncü ordu cak, bize kim kurtuluj ve kuvvetli kumtndanlara çok lh dönüşte yemekte beraber bulunaillemişti. müiettişliğine çevrilmiştir). Mü i gösterecekti? şğ rak konuşmaları takip etrniş olan Ben başka çare göremiyornm. tiyacımız olacak, fettişliğine tâyini ve bu sıfatla 19 Mütarekenin imzasından bir gün Demişti. 1919 yılı şubat ayı or Demişti. Ertesi günü sonra, Yıldırım Orduları GrupuHarbiye ve o gün Fevzi Paşanın yerine Ge Mayısta Sarasuna çıkarak rnillt nel Kurmay Başkanhğına tâyin ihtilâlin bayrağını açmış olması nun kumandasını Alman Generali talarında 20 nci Kolordu Kuman Nâzın Müşir Şakir Paşaya SamLiman Paşa'dan devralan Mustafa ıjdanlığı görevine başlamak üzere sundaki olayın tahkiki işine Mus edilen Cevat Paşa (rahmetli Gedır. Bizzat Mustafa Kemal: Kemal. 3 kasımda Adanaya dâvet jUstanbuldan ayrılacak olan Ali tafa Kemal Paşanın tâvin olunma neral Çobanlı) kendisine: Milli Mueadelenin ve dtişmaettiği 7 nci Ordu Kumandan Ve j/Fuat Paşa, Atatürke yaptıgı veda sı emrîni Bir şey mi yapacaksın Kevermişti. O sıralarda m Anavatandan tardedecek ha kili Ali Fuat Pasaya (General Ce piyaretini şöyle anlatır: «Mustafa Genel Kurmay Başkari! Fevzi Pa mal? reketlerin mebdeini bu tâyine bağ söylemişti: »Kemal Paşanın evine son defa şa (rahmetli Mareşal Çakmak) Diye 5ormaş: lıyabilirsinlz. besoy) şunlan tolarak gitmiştim. Aksam yemefi Evet Paşam, bir şey, çok, mü Artık miiletin bundan sonra i ni beraber yivecek, dertleşecektik. Trakyada bulunduğu için kendisiDemiştir. Olayları incelersek bu ne ikinci ba.^kan D'yarbakırlı Kâ him bir şey vapacağım. sözlerin ne kadar yerinde sarfedil kendi haklarını kendisinin arama Beni karşılarken zım Paşa (rahmetü General 1 Cevabını almıştı. Evet çok önem miş olduğunu görürüz. Anadoluda sı ve müdafaa etmesi. bizlerin ise. Rauf Bevi de çağırdım. nanç) vekâlet ediyordu. Bu zat A li bir şey yapacak, dünyanın haymüstevlilere karşı kazanılan za onlara bu yolu göstermemiz ve Demişti. Hüseyin Rauf Beyden tatürk'ü yakından tanıyan, seven ret nazarları arasında azız ve mıiferler, inkılâpların meydana gel bütün ordu İle beraber yardım et tsaklı hiç bir şevimiz yoktu. Bu te ve sayan hamiyetli bir askerdi. barek vatammızı kurtaracaktı. memiz lâzımdır. mesinde en büyük birer âmil olarkadasıOnun himmetiyle ünvan mesele 15 Mayısta timirır Yunanlılar Galip devletlerin devamlı ısrar ifcniz kalbli vatansever muştur. Bunların başında »altanat müessesesinin yıkılraası ve halk !arı üzerine 7 kasım 1918 de Yıl ; Grupu lâğvedil1 hâkimiyetine davanan bir idare dırrm Orduları ! mtş. Mustafa Kemal Paşa Harb'nin kurulması gelmektedir. Birinci Dünya Savaşından mağ ve Nezareti emrine ahnmıştı. HP lüp ve perişan çıkmıştık. Galip buki o ne sıfatla olursa olsur rievletler, merhametsiz davrans Anadoluda kalmak istiyordu. Ka yorlar, 30 ekim 1919 da imzalama rar kendisine tebliğ edildıği gui va mecbur kaldığımız Mondros Orduları dafttalım. Fakat unvamütarekenamesi hükümlerini tat nını muhafaza edelim. Müsaade r bik ederlerken yalnız kendi çıkar din en ufak bir müfreze halind< lannı düşünüyorlardı. Osmanlı tm dahi olsa. bu namla ben onun da paratorluğunu parçalamak için gi hi knmandanhjtı ile iktifa eder riştikleri en haksız teşebbüslerini vatan» hizmet ederim.» cevabı büe saklamak lüzumunu duymu nı vermiş. fakat sözünü dinletcyorlardı. îngiliz Dışişleri Bakanı rnemişti. Lord Curzon: Mustafa Kemal 13 kasım 1918 dr TOrkleri Avrapadan tamamen îstanbula geldi. îtilâf devletlerı atmalı, îstanbul ve Boğazlann I nin savaş gemileri. toplarını şchdaresi de başkalarına verilmelidir. re çevirmiî olduklan halde Mmr Diyordu. Fakat olaylar geliştik da pür azamet yatıyorlardı. Ha çe, Avrupadaki Türk toprakları buki biz. bu donanmayı boSazla*nın alınması ile iktifa etmiyorlar, dan sokmamak için ne fedakârh. kollannı Anadoluya da atıyorlar lara katlanmıştık. ne şehitler ver dı. Tarihi şanlar ve şereflerle dolu miştik. Mustafa Kemal'in gözlerm olan asil bir milleti esir etmek, de yaşlar »anelenmiş. yaverine: köle mevkiine düşürmek istiyor Geldikleri gibi giderler. lardı. Babıâli âcizdi. Hiç bir raev Demişti. Bu imkânsır gibi görücudiyet gösteremiyordu. Düşman len iş nasıl basarılacak düşman lanmızın her gün biraz daha artan ihtiraslarına nasıl mâni oluna' harb gemUeri Türk sularmdan nabilecekti? Alkı başında olan her sıl çıkarılacaklardı? kes bunu düşünüyor ve birbirle; Atatürk tstanbula gelir gelmez. Ata yemek sofrflsında rine soruyorlardı: «Bizi kim kurl derhal faaliyete geçti. Bir taraftan eski ve yakm arkadaslariyle te mız bizimle beraberdi. Akşam ye si de kolaylıkla halledildi. tarafından işgal edilmiş olmasl taracak?» Evet bizi kim kurtaramas ediyor. diger taraftan Ahmet meflnden sonra taatlerce konusMustafa Kemal 30 nisan 1919 da Mustafa Kemali bir an önce har« Izzet Paşanın istifası ile 11 kasım Ink. Kemal Paşa eger kendisini 9 uncu Ordu Kıtaatı Müfettişl'ği kete mecbur bırakmıştı. Halbukl 1918 de iktidar mevkiine gelen bir vazifeye dâvet ettircmezse, A ne tâyin olundu. Bır taraftan ka. bazı yakm arkadaşları »öyle bir Tevfik Paşa hükümetinin parlâ nadoluda en itimat ettiği bir kurargâhını teskil ederken, diğer ta. haber getirmişlerdi: Ya tıtanbulmentoda güven oyu ahnasını ön mandanın yanına sidecegini ve ilk raftan da yetkilerini genişletme dan hareketine müsaade edilmiyeliyerek isbaşına daha kuvvetli. işe oradan başlıyacağını söylfiyor ye çalışıyordu. 6 Mayısta Meclisi cek veyahut bindiği vapur Karamillî ülküye daha bağlı ve metin du. Vükelâria tasdik edilen talimat denizde batırıiacaktı. Haber dcj bir kaV.nenin kurulmasına çalışı Paşam, ben ve kolordum em! name ile görevinin yalnız askeri ru olabilirdi. Galip devletlerin îsyordu. Eski Sadrıâzam Ahmet tz rinizdedir. ! olmayıp aynı zamanda mülki ol tanbuldaki fevkalâde komiserleri zet Paşa ile bu hususta konuşmuş Dedim. Mavi çözlerinin nasıl blr >duğu da belirtilmisti. Mıntakası Çar.akkalede büyük bir şÖhret ka ve anlaşmıştı. Bazı milletvekilleri ışıkla parladıjım tarif edemem.j içindeki a=keri kıta ve vilayetter zanmış olan Anafartaların bu unu de kendisine söz vermişlerdi. Gü Yerlnden kalkıp hararetle elimi rien başka birlik ve komşu vilâ V.ılmaz kahramanının tâyinini iyi ven oyu vermemek suretiyle Tev sıkmıstı. yetlere de emir verebilecektı. Mus karşılamamışlardı. Fakat Mustefa fik Pasayı düsüreceklerdi. tafa Kemal memnun ve mesuttu Kemal azimli idi. Kabine azalan Beraber çalışacağız. F»at. Tevfik Pasa, 18 kasımda ParlaRauf Bey ötedenberi tştanbnlda Albay Ismet Beyin Süleytnaniye na veda etmek üzere Babıaliye gel mentoya gelerek beyanramesini slm.ık niyptinde deSildl. Rahri deki evine gitti. Onunla da konuş rli. Nâzırlsr, tzmirin isgali haberi okudu, fakst hiç bir tartışma ol ye Miralayı olduîu için Anadolu tu. ile hasıl olan acıklı durumu mümadan istediği itimat reyini ko da bir vazifeye tâyin! mümkUn o; Ben Anadoluda yerleşfnceye zakere ediyorlardı. Hep.«i meyus layca aldı. kadar sen de bana yardıra edecek ve mükedderdi. Paşanın etnfınj lamardı Mustafa Kemal dinleyicilere ay Yarından tezi yok Istida İle mü sin ve is haşladığı vakit yanıma alarak sordular: nlan locaların birinden bu garip racaat edip tekafltlüğünü istlve geleceksin, dedi. Ne yapmatıyız? Sonra, Bekir Ağa Bölüğünde • Evet, ne yapacaklardıî manzarayı hayretle «eyretmij. ve cekti. Bundan sonra da ya MnsAtatürk teessür içinde Beşiktssta Akaret tafa Kemal Paşa ile beraber ve mevkuf bulunan yakın arkadaş cevap verdi: lerdeki evine '/ıtajürk Şislideki yahut Snflan Wf mfiddet sonra 1* iarrmlan AiffeTM Beyi rîyaret et CelSdet sösterinlıi kira evine 21 aralık 1918 de taşın tanbuldan ivnlacaktâ. Hareket ti. Fethi Bey, rahmetli üstadımiz' Onların gösteremedigi celâdeti Imıştır.) dönmüstü. Eskiden tanidı tarihleri hâdnelerin inkişafını Yunus Nadi Beye aynı g\>n şu| Mustafa Kemal ve arkadaşları gös Sı Hükümdarın Seryâveri Naci mtlteakip aralarında kararlastırı müjdeyi verdi: terecekti. Beye (rahmetli General Eldeniz) lacaktı.» Paşa, yarın hareket ediyor, 18 Mayısta cuma şelâmlıfiından başvurarak Sultan Altıncı MehFilhakika Rauf Bey, Atatürk Sarasuna çıkacak. bnradan Samsu sonra huzuru jahaneye kabul emetten bir mülâkat iste'li. ten on bes yirmi gün sonra, tstan n» gitmek için koskoca üç gün lâ dildi. Sultan Vahidettin Boğaza | 22 kasım 1918 cuma eünü huzu buldan ayrılarak kendisine mülâ zım. Bir kere bu üç günü selâmet hâkim olan düşman donanmasm» 1 ru şahaneye çıktı. Padişah. Canak ki olmak üzere Anadoluya gecmış le atlattık mı, üst tarafı bütün bü j işaret ederek: j kalenin bu ünlü ve kahraman ge tir. tün selâmet olaeaktır. O kararını Ben artık memleketi ve tnil! neralini tanıyordu. Veliaht iken 4 Mart 1919 da Tevfik Paşa ka vermistir. Bir kere Samsuna ayak | letl nasıl knrtarmak lizrm ırrldiŞİ jberaberce Almanya «eyahati yap binesi istifa etmiş. yerine Damat attıktan sonra bu islerin kâffesini i ni tMavvnrda tereddttde dfiçar oImışlardı. (15 aralık 1917 4 ocak Ferit Paşa Sadrıâzam olmuştu. dfizeltmeyince bnraya jelmem dii lnyorom. 1918). Bu mülâkatta aralarında Yeni hükümette Dahiliye Nazırlı yor ve Işleri dflzelteceğinden kati: Demişti. Tereddiye uframış bir şöyle bir muhavere geçti: Eına Mehmet Ali Bey getirilmiş surette emindir. Diişiin ki, icabın hanedanm mümessili elbette mil Ordunun kamandan ve zabit ti. 10 martta, tttihatçılar. başta da rütbe ve memnriyetlerini üze leti kurtaramazdı. O şadece tahtıki sadrıâzamlardan Sait Halim rinden atarak teşkil edeceji railli nın ve hanedanının derdine düş» lerl eminim ki senl cok severlfr. Bana teminat verir misln ki, on Paşa olmak üzere tevkif edilmiş ihtilâl ordnlarının başına jeçme müştü. Millet kendi kendini kurlardan bana bir fenalık fflmiyf lerdi. Bunların arasında Atatürk' yi bile şimdiden derpiş etmiştir. taracaktı. Fakat ona bir baş lâzım ün yakın arkadaşlarından Ali Fet j Nadi Bey der ki: cektir. dı. Bu baş Mustafa Kemal olaeak Ordn tarafından aleybinize hi Bey de vardı. Hepsi birden Be' «Akşamın son aydınlıklan için tı. 15 Mayısta Istanbuldan ayrılan kir Ağa bölüğünde hapsedilmişler j de Bekir Ağa Bölüfü matemî bir Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919 paharekete ait bir malumatı mabsndi. snnuz mu var. efendimiz? manzara almıştı. Belki bn bütfin zartesi günü Samsuna çıktı. Millt Mustafa Kemal. Istanbulda da vatanın manzarası idi. Simdi onnn ihtilâlin bayrağını eline aldı. BüPadişah. gözlerini kapamış, müs pet veya menfi bir cevap verme ha fazla kalmanın kendisi için de içinde Mnstafa Kemal Paşa çok tün husumet dünyasına karsı haymiş ve aynı suali tekrarlamıştı. tehlikeli olabileceijini düşünmüş ziyadar bir yıldız gibi parlıyor kırdı: tü. Nisan ayı başlannda hastalan ve yükseliyordnj» Bunun üzerine Atatürk: Tdrk milleti t l n e ı ve BhniHazırlıklarını tamamlıyamıyan yecektir. Vakıa ben tstanbula eeleli mıştı. Merkezi Erzurumda bulu! bir kaç «Bn oldu. Buradaki ahvali nan 15 inci Kolordu Kumandanlı Atatürk, iki üç gün daha tstanBu haykırışta, ayağa kalkan bü* Nadi ve hemşi resi Makbule Atadan ile birlikte Yalovada ' ) ' r i yakından bilmiyorum. Fakat ordu ğı görevine gitmek üzere olan Kâ bulda kalmaya mecbur oldu. Bu 3'ük bir milletin mukadderah var zım Karabekir Paşa. 12 nisan 1919 arada Bahriye Nazırı Avni Paşa dı. Millet yedisinden yetmişine ka ! rflesâ ve zabitanının Mtı şahaneistirahat ânında da veda ziyaretine geldiŞi zamarı. 9 uncu Ordu Kıtaatı Müfettişi ile dar seferber oldu. Mustafa Kelan o ülkü savaşçısı ve o mazlum decek müesseseler kurmayı ıhmal niıle karşı karşıva bolnnması için uzun ur.un konusmuşlardı. Atakarargâhını Samsuna götürecek o malin etrafında birleşti. Semaya milletlerin kurtarıcışı Atatürk, bu etmemiş ve bu görevlerin en büyük blr sebep olabileceğini »annetmi türk kendisine: lan Bandırma vapurunu temin et doğru çekilmiş olan bayrak, Anakısrmnı kendi partisine vermişti vomm. onnn icin temin ederim ki yüzden, kimimize zorlu bir «muti. dolunun dofuşunda ve batısmda, harip», kimimize yakıp yıkıcı bir Lâkin, ne çare ki, bütün Kemalist hir bir fenalıfa intizar bnyurma lyileşir iyileşmez, sizlere mflSultan Vahidettin. Mustafa Ke kuzeyinde ve güneyinde ilerledi. lâki olacağım. ihtilâlci, kimimize de işin en acık devrimlerin şerefini taşıyan bu par yınıı. göstermekle Vatan kurtuldu. Şanlı adı daim» Demişti. Bir an, evvel tstanbul malin tâyinine rıza lı tarafı! dünyayı titreten bir ti o devrin ilkelerini halkın ruhu | Cevabını vermişti. Vahidettinin beraber, kendisinden hâlâ şüphe yaşıyacak olan Atatürk. sonra mu dan ayrılmak istiyordu. na ve şuuruna sindirebiîecek bir son sözü: «fütuhatçı» gibi görünmeye başla fikir cephesi kuramamış ve profes j Yalnız bugfinden bahsetmiyo Bir gün Istanbuldaki işgal kuv leniyordu.. Aynı şüphe Sadrıâzam zaffer sancakların gölgesinde, Tür mıştır. yonel politikacılarla bürokrat /.ih ntm, bnpönden ve yarından. vetleri kumandanlığı. şadaret ma Damat Ferit Paşada da vardı. 14 kiyeyi muasır medeniyet seviyesi Oysa, Atatürk, yaman bir muha niyetli idarecilerinin elinde yegâ; Olmuştu. Bu suretle Padişah. kamına bir rapor vermişti. Sam Mayıs çarsamba günü akşam ye ne çıkaracak inkılâplarını yaptnaripti ama, harbi hiç sevmezdi. Oy ne amacı, yegâne endişesi iktidara ilerisi icin böyle bir ihtimali va sun ve havalisinde Isayişin bozul dâvet ettiği müfettis Pasa va başladı. sa, Atatürk, büyük bir devrimciydi geçmekten veya iktidarda kalmak rit gördüğünü ağzından kaçırmış duğunu. Türklerin Rum köylerine ama, devrimlerinin hiçbirini ihtilâl tan ıbaret oportünist bir siyasî tetecavüz ettiklerini. eğer bu tecatı. metodlanyla yapmamıştı; bu mis şekkül halini almıştır. Ama, bu te j vüzler derhal durdurulmazsa, ken yonunu daima Türkiye Büyük Mil şekkülün ön plândaki adamlarına { Mustafa Kemal, Meclis müzake dilerinin duruma müdahale ederelerinden ve bu mülâkattan sonlet Meclisinin çıkardığı kanunlara göre, bugün , durum hiç de böyle ceklerini şiddetli bir lisanla bildidayanarak başarmıştı. Hele, «fütu değildir. Atatürk ilkeleri O'nun dev ra artık Padişah ve onun işbirliği hatçı» hiç değıldi. O, bir Millî Mü rideki hızıyla yürürlüktedir. O za ettiği kimselere aüvenmenin doŞ riyorlardı. Rapora koskoca bir de cadeleci, yani «fütuhat» a karşı koy mandan bu yana devrimlerimızde ru olmıyacağını anlamıştı. Faali dosya eklenmişti. Damat Ferit Pa muş bir îstiklâl Savaşçısı idi. Çok herhangi bir zedelenme, herhangi yetlerini başka yola tevcih etti. îa te'.âşa düşmüş. Dahiliye Nazısormuştu. Şişlide rını çağırarak fikrini defa, kendisini Fâtih Mehmet'le ya bir gerileme olmamış, hattâ Ata Güvendiği arkadaşlariyle Mehmet Ali Bey, olay yerine geda Yavuz Selim'le kıyaslamağa kal türk yolunda daha ileriye doğru a* ki yeni evinde toplantılar yavu> du. Bunlann arasında eski Bahri niş yetkili muktedir bir zat gönkişanları öfkeyle susturduğunu göı dımlar atılmıştır! derilmesinin pek münasip olacağ' müşümdür ve bunu gördüğüm içinImdi, Atatürkçülüğe. yukarıda ye Nazın Hüseyin Rauf (Rauf Or dir ki, son yıllarda Istanbul'un fet bahsi geçen «basmakalıp kaside e bay). Ali Fuat Paşa (General Ce nı söylemijti. Dunımun îstanbulhi törenlerinde söylenen nutuklar debiyatı» ndan daha zararlısı ben besoy). Albay Ismet (tsmet înönü) dan halli bir havli müşküldii. Meselâ kimi tavsiye ediyorda veya bu münasebetle yazılan ya ce bir ucuz ve ısmarlama iyimser Cevat Paşa (rahmetli General Ço zıiarda İkinci Mehmet'le Atatürk' liğı ıfade eden bu çeşit iddialardır. banhV Kâzım Karabekir Pasa. A' snnuz? ün yanyana anılışlarını ve hangi Zira. bununla O'nun izinde yürü li Fethi (rahmetli Okyari da var Sualine de: «inin daha büyük olduğu bahsinde mek azmindekı Türk gençliği alda dı Hatırıma Mugtafa Kemal Pa•jiçülüşleri karşısında irkildiğimi tılmış ve yanlış yollara sevk edılDamat Ferit Paşanın liderliğin şs geliyor. hissederim ve : «Nasıl oluyor da, miş oluyor. Memleket içinde taraf deki Hürriyet ve ttilSf Fırkası Cevabını vermişti. Damat Ferit derim, bu nutukları söyleyenler, taraf genisleyen gericilik akımlan günden güne faaliyet ve nüfuzunu Paşa bvı adı duyunca biraz durals Atatürk'ün devrim ilkeleriyle arttırmaya ve bütün memleket i mıştı. Mehmet Ali Bey, sözlerine bu yazıları yazanlar, başardıkları nı tarihi aksiyonlar ve bu aksiyonla bağdaşabilir olaylar gibi göster çinde teşkilâtlanmaya çalışıyordu devam ederek mülkiye âmirleri rın ifade ettiği mâna bakımmdan. !mek hatasına düşülüyor ve bu ha Bu fırkanın faal uzuvlarından bi nin duruma hâkım olamıyacakln aralarında hiçbir benzerlik olmıyan ı tanm sorumluluğu millî bir «ve ri de Mehmet Ali Beydi. Mehmet rını. fakat tnülki ve askeri idarr bu iki büyük şahsiyeti ayni değer j bal» halinde hepimizin boynuna Ali Beyin kızı Ali Fuat Paşanın İer birieştirilerek başına hükürr.eterazisinin kefalerine koyabiliyor j dolamyor. aŞabeyisi ile evlenmiş olması her te taraftar, itimada şayan genc lar?» Bundan yirmibeş yıl önce, Ataiki aileyi birbirine yaklaştırmış ve eneriik bir kumandan getiriüı türk'ü kaybettiğimiz günün erteleCebesoy se, âsayişin düzelebileceğini vf Lâkin, bunlara şaşmamalıdır. Ata rinde yazdığım ve o zamanki şart ve bundan faydalanar. türk'ün ölümünden sonra alıp yü lar içinde yayımlanması imkânını Kuzguncukta tertip ettiği bir yeartık tngilizlerin de şikâyete hak rüyen ve milli kıymet hükümleri ancak sekiz sene sonra butabildi mekte Mustafa Kemal Paşayı ken lan kalmıyacağını münasip şekil mizi altüst eden bir edebiyatın ki. ğim bir kitabm sonuna doğru, disiyle tanıştırmıştı. Bu tanışma de izah etmişti. İki gün sonra bana, biraz önce basmakalıp kasi «... bu ölüm» demiştim, «hepimizin nın ileride önemii bir rolü ve Mehmet Ali Bey, Damat Ferit Pa şa ile, Mustafa Keraal ve eski Gf <ie edebiyatı demiştim yarattığı canevinde birdenbire duran bir sü favdası olacaktı. hava içinde Millî Mücadele ve Cum ratin sadmesi gibi hissedildi. îçin Mustafa Kemal. Sultan Vahidet nel Kurmay Başkanı Cevat Paşay huriyet devrimizle OsmanU tmpa de bulunduğumuz gemi bir kaya tin'in milletten önce tahtını ve Serkl Doryan'da öğle yeroeğme dp ratorlugunun değerlerini birbirine ya mı çarpmıştı? Bu. cümlemizin hanedanını düşündüğünü saraha vet etmişti. Atatürk durumu çok Sadrıâzamır karıştırmak, şu anda bile, nice ay hayatına malolacak bir katastrofl ten anlamıştı. Istanbulda yaptığ güzel idare etmiş, dmlarımız için sakınılması güç bir rmydı?». Fakat. bu cümlelerin he1 temaslarda Türk milletinin musuallerine on ı şüphelendirmi> e için cek ve bilâkis itimat telkin ede keyfiyet halini almış ve bu suretle men arkasından şu sözleri ilâve et kadderatına el koyabümek Atatürk'ün milli değerlerimiz hak miştim : «Hayır; Atatürk, mezarın Anadoluda ordunun başında bu cek cevaplar vermişti. Öncedpı • kındaki anlayışı gibi Türk tarihinı ria rahat uyu! Bu âni duruş yeni lunmak lâzım geldiSine daha kuv duruma âgâh olan Cevat Faşa ! • bir hıza hazırlanmak içindi.» Sörüşü de zedelenip gitmiştir. vetle kanaat getirmişti. Kendisine Mehmet Ali Bey de kendisini d c takdirde teklemişierdi. Damat Ferit Pa;a Iste, bir çeyrek asırdan beridir bir vazife verilmediği Gerçi, Atatürk, kendi ideolojisınin buna benzer birtakım zedelen ki, biz hâlâ o «yeni hızı». daha doğ Anadoluda bulunan en itimat et Mustafa Kemalin elini hararetif melere uğrayacağını bilmişçesine rusu eski hızın jemleşırjesuu bek tiği bir kumandanın yanına gide sıkmış: Blr sevabatind* UtanbukUn ayıılırİMD vapurun güvertesinde ve ilk defa oradan işe başl Tanıştığımıza memnan olı onu koruyacak, onu mıllete mal e lemeiteyiz. nadoluya geçerk Yazan: Feridun Faztl Tülbentçi ers