Katalog

2 Akademi 31 Mayıs 2017 Çarşamba Zeytin ağacı kalıcılıktır, yerleşikliktir Bülent Şık Bilgeliğin, barışın, ölümsüzlüğün, bolluk ve bereketin simgesidir zeytin ağacı. Çeşitli dinlerde kutsal olarak nitelenen ağaçlardan biridir. Cennette iki ağaç olduğu rivayet edilir: “Gerçek Ağacı” olarak nitelenen incir ve “Hayat Ağacı” olarak nitelenen zeytin. Zeytin gerçekten de bir hayat ağacıdır. Her şeyden önce bir Akdeniz bölgesi ağacı olarak binlerce yıl boyunca Akdeniz’e kıyısı olan her uygarlığa hayat vermiş bir ağaçtır. Tüm dünyadaki 900 milyon zeytin ağacından yüzde 98’i Akdeniz bölgesinde bulunur. Georges Duhamel “Zeytin ağacının vazgeçtiği yerde Akdeniz biter” der. l Zeytinin anavatanı Zeytinin anavatanı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ni de içine alan Yukarı Mezopotamya ve Güney Ön Asya bölgesi, özellikle de Mardin, Hatay, Suriye, Filistin ve Kıbrıs adasını içerisine alan bölge olarak kabul edilmekte. İnsanların dikenli, küçük meyveli yabani zeytin ağacı olan ve ülkemizde “delice” olarak adlandırılan “Olea europa oleaster”i aşılamalar yoluyla “ehlileştirilerek” daha az acı, daha bol ve daha yağlı meyve veren “Olea europa sativa”ya dönüştürmek için yaptıkları ilk çalışmaların milattan 4000 yıl önce başladığı düşünülüyor.1 Türkiye zeytin ağacı varlığı açısında dünyada en önde gelen ülkelerden biri. TÜİK verilerine göre, zeytin ağacı varlığımız 20142015 sezonunda yaklaşık 169 milyon adede yükselmiş görünüyor. l 3573 sayılı yasa İktidar partisi zeytinlik alanların statüsünü düzenleyen ve 1939 yılında çı karılan 3573 sayılı yasada değişiklik yapılmasını sağlamak için uzun zamandır uğraşıyor. Bu yasa enerji ve maden yatırımı projeleri için zeytinlik sahalara ve haliyle o sahalarda oluşmuş doğal hayata ciddi bir koruma sağlıyordu. Ancak şu anda Meclis’te bu korumayı ortadan kaldıracak yeni bir yasa değişikliği önerisi görüşülüyor. Zeytinlik alanlara yasal güvence getiren 3573 sayılı yasada değişiklik yapılması daha önce altı kez gündeme gelmiş ancak değişiklik kamuoyundaki tepkiler sayesinde gerçekleştirilememişti. Şimdi yedinci kez Meclis gündeminde olan yasa değişiklik önerileri kabul edilirse zeytinlik alanlarımızı talan ve yağmadan koruyacak hiçbir yasa kalmayacak. Olağan şartlarda geçmeyecek ya da geçmesi zor olacak yasal düzenlemeler OHAL fırsat bilinerek geçirilmek isteniyor. 7 Mayıs’ta Bilim Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı’nın hazırladığı raporlar temel alınarak ve yatırımların önündeki engelleri kaldırma iddiası ile hükümetin TBMM’ye sunduğu “Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” içinde zeytinlik alanların yasal statüsünü değiştiren çeşitli hükümler barındırıyor. Yine bir torba yasa içine çok hayati önem taşıyan konulardan biri sıkıştırılmış durumda. lYasanın koruması kalkıyor Zeytin ağaçlarının ya da zeytinlikle rin yasal statüsünü düzenleyen ve şu an yürürlükte olan 3573 sayılı yasa, “Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun” adını taşıyor. Çıkarılmak istenen yeni yasa ile 3573 sayılı yasada yer alan zeytin ağaçlarına ve zeytinliklere koruma sağlayan bazı hükümler ortadan kalkacak. Tasarı Meclis’te kabul görür ve yürürlüğe girerse ülkemiz zeytinlik alanları büyük zarar görecek. Zeytinliklerin ölümü anlamına gelecek bu yasa tasarısına mutlaka karşı çıkılmalı. lYeni yasanın yol açacakları Bu yazı yazıldığı sırada Meclis’te gö rüşülmekte olan yasa tasarısı 76 maddeden oluşuyor. Tasarının 2, 3 ve 4. maddelerinde zeytincilikle ilgili düzenlemeler yer alıyor. Bu düzenlemeler ile neler değişecek maddeler halinde ba 1kalım. Şu an yürürlükte olan 3573 numaralı yasanın 9. maddesinde dekar başına 10’dan az ve 15’ten fazla ağaç olmayan yerlerdeki delice zeytinleri aşılayarak ıslah edeceklere destek verileceği belirtiliyordu. Yani sayısı 10 ile 15 arasında bulunan zeytinliklerde aşılama yolu ile zeytin üretimi yapmak isteyen köylüye aşılama çalışmaları yapacaksa devlet belli bir destek sağlıyordu. Burada kritik olan şu: Zeytinliklerde dekar başına genellikle 1012 ağaç olur. Bir dekara 15’ten fazla ağaç sığdırmak zordur. Ege’de, Akdeniz’de az sayıda zeytin ağacı içeren zeytinliklerde yaşı yüzlerce hatta binlerce olan zeytin ağaçlarına rastlamak çok mümkündür. Getirilmek istenen torba yasada ise dekar başına en az 15 ağaç bulunmayan yerler zeytinlik olarak kabul edilmiyor. Dolayısıyla küçük çitfçilere zeytin üzerinden verilecek devlet desteği kalkacak. Küçük çiftçi ya da aile çiftçiliği dünyanın her yerinde gıda güvencesinin temelini oluşturur. Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde zeytinlik alanlar çok. Bu bölgelerdeki zeytinlik alanlar küçük çiftçilerin elinde. Yasa çıkarsa zeytinlik alanları ve doğal çevreyi korumak olanaksız hale gelecek. Ancak bu maddede yapılmak istenen değişikliği tasarının 4. maddesinde yer alan bir hüküm ile birlikte değerlendirmek gerekiyor. Yürürlükteki yasada “İzinsiz zeytin ağacı kesenlere üç ay hapis cezası” öngörülüyordu. >> ?KİMDİR Bülent Şık, 22 Kasım 2016 tarihli 676 sayılı KHK ile ihraç edildi. Gıda mühendisi. Çevre dostu analiz yöntemleri geliştirilmesi üzerine doktora yaptı. Akdeniz Üniversitesi'nde Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü'nde öğretim üyesiydi. 20092016 tarihleri arasında faaliyete geçmesini sağladığı Akdeniz Üniversitesi bünyesindeki Gıda Güvenliği ve Tarımsal Araştırmalar Merkezi’nde çalıştı. Gıdalarda ve sularda pestisitler, antibiyotikler, ağır metaller, PAH gibi toksik kimyasal maddelerin kalıntılarının belirlenmesi üzerine çalışmalar yaptı. 20122016 yılları arasında Sağlık Bakanlığı tarafından koordine edilen Antalya bölgesi, Ergene Havzası ve Kocaeli ili Dilovası bölgesindeki sularda ve o bölgelerde yetiştirilen gıda ürünlerinde kanserojen etkili kimyasal maddelerin varlığının belirlenmesine yönelik araştırma projelerinde yürütücü ve araştırmacı olarak görev aldı; o bölgelerin pestisit, ağır metaller, poliaromatik hidrokarbonlar gibi bazı kanserojen kimyasallar açısından kirlilik haritasının çıkarılması işine katkıda bulundu. Sağlık Bakanlığı, büyük ölçekli bu halk sağlığı çalışmasından elde edilen sonuçları açıklamamıştır. Akademi 31 Mayıs 2017 Çarşamba SAYI: 14 Tek sayfa için boşluklu 6 bin, çift sayfa için boşluklu 12 bin karakterlik yazılarınız için adresimiz: akademi@cumhuriyet.com.tr İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu l Yayın Yönetmeni: Özgür Gökmen l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Abbas Yalçın l Görsel Yönetmen: Hakan Akarsu l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişliİstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam ve Pazarlama Danışmanı: Ayşe Cemal l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: (0212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. Danışma kurulu l Ali Tayfun Atay, Antropoloji ve Sosyoloji l Ayşe Erzan, Fizik l Beliz Güçbilmez, Tiyatro l Gençay Gürsoy, Sağlık Bilimleri l İbrahim Ö. Kaboğlu, Hukuk l İlhan Uzgel, Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika l Korkut Boratav, İktisat l Necmiye Alpay, Dilbilim l Nilgün Toker Kılınç, Felsefe l Özdemir Aktan, Sağlık Bilimleri l Reşit Canbeyli, Psikoloji l Sefa Feza Arslan, Matematik l Uygur Kocabaşoğlu, Tarih ve İletişim l Zeliha Etöz, Sosyoloji ve Siyasal Antropoloji