Katalog

tarihinde de gizli bir seçimle, İbrahim Rugova, de facto Cumhurbaşkanı olmuştur. Rugova, pasifist bir çizgide hareket ederek uluslararası destek sağlayıp bağımsız bir Kosova cumhuriyeti kurmayı amaçlamıştır. Bağımsızlık sonrası, Priştine sokakları... C S TRATEJİ 15 değerlendirmek gerekir. Ayrıca ABD; Kosova’yı, bu coğrafyada Rusya’nın etkinliğini kırmanın ve rekabette üstünlüğü sağlamanın bir aracı olarak da kullanmaktadır. Zira bölgede Rusya’nın etkinliğinin artması durumunda ABD’nin bu alanda güç kaybetmesi anlamına gelir ki, bu durum ABD’nin küresel çıkarları ile uyuşmamaktadır. Taraflar arasındaki müzakerelerin sonuca ulaşamaması sonucunda 17 Şubat 2008 tarihinde Kosova’nın tek taraflı bağımsızlık ilanının, Makedonya, BosnaHersek ve Arnavutluk açısından yankılar uyandırması kaçınılmazdır. Eğer Kosova’da kalıcı ve istikrarlı bir çözüm bulunabilirse komşu devletlerde daha güvenli ve istikrarlı bir hal alacaktır. Tersi bir durumda ise, yeni iç çatışmalara ve göç dalgalarına bağlı bir bölgesel istikrarsızlığın yaşanması beklenebilir.(18) Öncelikle bağımsızlık ilanı, BosnaHersek Federasyonu ve Sırbistan Cumhuriyeti’nden oluşan BosnaHersek devleti içerisinde Sırp Cumhuriyeti’nin bu devletten ayrılma isteklerinin alevlenmesine ve yeni çatışmalara neden olabilir. Diğer taraftan Arnavutluğun ilerleyen süreçte Kosova ile birleşme isteğinin canlanması, Makedonya devleti üzerinde de olumsuz yansımalara neden olabilir. Zira Makedonya’nın demografik olarak toplam nüfusunun yüzde 25’i Arnavutlardan oluşmaktadır. Bu durum, Makedonya’da da bir dağılma sürecinin ateşleyicisi olabilir. NATO MÜDAHALESİ 1995 yılı Kosova için bir dönüm noktasıydı. Bosna’daki savaşı sona erdiren Dayton Barış Anlaşması’nın imzalanmasını Rugova, Kosova’nın bağımsızlık statüsünün tanınması için bir fırsat olarak görmüştür. Oysa, Dayton barışında, Kosova ile ilgili hiçbir düzenlemeye yer verilmemiştir. Bunun sonucunda Kosova’da Rugova’ya yöneltilen eleştiriler şiddetlenirken, Sırp güçleriyle silahlı çatışmaya girilmesinin gerektiği yönünde fikirler de ağır basmaya başlamıştır.(12) Sırp güçleriyle Arnavut milliyetçiler (UÇK) arasındaki çatışmaların şiddetlenmesi üzerine Temas Grubu’nun aracılığıyla, Kosovalı Arnavutlar ve Sırp temsilciler Şubat 1999 tarihinde Rambouillet’ta(Fransa) bir araya geldi.(13) Görüşmeler sonunda anlaşma metni, baskılarla Arnavut temsilciler tarafından imzalanmasına karşın Sırplar tarafından reddedildi. Sırpların anlaşmayı reddetme nedenleri; Kosova’nın geleceğinin belirlenmesi için üç yıl sonra bir referandum yapılması, NATO’nun Kosova’ya girmesine izin verilmesi ve Sırbistan içinde NATO’nun serbest hareket etme imkanı ve yargı bağışıklığının olması gibi konulardı.(14) Temas Grubu’nun uzlaşmayı sağlayamaması sonucunda çatışmaların yeniden başlaması üzerine 24 Mart 1999 tarihinde NATO müdahalesi başlamıştır. ABD açısından Kosova’nın önemi, buradaki çatışmaların şiddetlenmesi durumunda, şiddetin Kosova sınırlarını aşması ve bölgesel bir istikrarsızlığa neden olmasıydı ve bu durum ABD’nin hayati çıkarlarına bir tehdit olarak algılanmaktaydı. Rusya ise; NATO’nun hava harekatının, Yugoslavya’nın içişlerine müdahale niyetiyle ve Sırbistan’ın iç etnik çatışmasına karışma amacıyla yapıldığını düşünmekteydi. Bununla birlikte Rusya’nın aşırı çıkışlarda bulunamamasında Amerikalıların Ruslar üzerindeki diplomatik baskısının da rolü büyüktü. Uluslararası hukuk açısından çok tartışmalı olan NATO harekatının sona ermesiyle taraflar arasında Askeri–Teknik Antlaşma imzalandı. Antlaşmayla, Kosova için bir BM sivil yönetimi (UNMIK) oluşturulmakta ve antlaşmanın uygulanmasını takip etmek ve Kosova’da yaşanan insani kriz nedeniyle göç etmek zorunda kalanların ya da zorla sürülenlerin tekrar geri dönmelerini temin etmek için uluslararası barış gücü KFOR’un Kosova’ya yerleşmesine olanak sağlanmaktaydı. UNMIK ve KFOR’un uluslararası hukuki zeminini, 1244 sayılı Güvenlik Konseyi kararı sağlamaktaydı. Kosova üzerinden ABD ile Rusya’nın bölgedeki mücadelesi izlenebilir. ABD önderliğindeki Batı, Rusya’nın bölgedeki etkinliğine son verme ısrarını sürdürüyor. Kosova’nın bağımsızlığı ise BosnaHersek, Makedonya ve diğer ülkelerde yeni ayrılıkçı hareketleri gündeme getirebilir. sonra muhalefet Miloseviç’e karşı birleşerek başkanlık seçimleri için tek aday çıkarmış ve Eylül 2000 tarihinde yapılan seçimler sonucunda muhalefetin adayı Kostunica, yeni devlet başkanı olarak seçilmiştir. Böylece Kosova sorununu kullanarak iktidara gelen Miloseviç, NATO’nun müdahalesiyle başlayan süreç sonunda da iktidarını kaybetmiş oldu. Haziran 2004 tarihinde ise, SırbistanKaradağ devlet başkanlığına seçilen Boris Tadiç, Kostunica’ya göre AB’ye üyeliğe ve batıyla iyi ilişkilere sıcak bakmakla birlikte, Şubat 2008 tarihinde devlet başkanlığına yeniden seçilmesi üzerine yaptığı yemin töreninde Sırp Cumhuriyeti’nin toprak bütünlüğü ve egemenliği için elinden geleni yapacağını vurgulamıştır. Kosova’da ise Rugova, Mart 2002 tarihinde Cumhurbaşkanı olmuş ve 21 Ocak 2006 tarihinde ölene kadar bu görevi sürdürmüştür.(15) Rugova’nın yerine Fatmir Sejdiu, Şubat 2006 tarihinde yeni Cumhurbaşkanı olarak Kosova Meclisi tarafından seçilmiştir. 2004 yılının Mart ayında Kosova’da meydana gelen çatışmalar, Kosova’nın gelecekteki statüsünün yeniden tartışılmaya başlanmasını ve tarafları bir araya getiren bir konferansın toplanması kararının verilmesini sağlamıştır.(16) Kosova parlamentosu, bağımsızlıktan başka bir seçenek düşünmediğini ortaya koyarken, Sırp tarafında ise Sırbistan’ın, Makedonya ve Arnavutluk ile var olan sınırlarını değiştirecek herhangi bir sonucun kabul edilmeyeceği vurgulanmıştır.(17) Bu süreçte, BM Kosova özel temsilcisi Martti Ahtisaari, Kosova’ya uluslararası gözetim altında bağımsızlık verilmesini öngören raporunu 26 Ocak 2007 tarihinde BM’ye sunmuş ve ABD’nin desteğine karşın Rusya, Nisan 2007 tarihinde yapılan Güvenlik Konseyi toplantısında bu teklifi reddetmiştir. Rusya, özelikle Kosova’nın bağımsızlık kararı sonrasında Arnavutların açtığı bu kapıdan, yakın çevresinde bulunan coğrafyalarında geçmesinden çekinmektedir. ABD açısından ise Kosova’nın stratejik önemi şu şekilde değerlendirilebilir; öncelikle ABD, Kosova’nın güneyinde yer alan ve Güneydoğu Avrupa’nın en büyük askeri üssü olan Bondsteel’de 5000 Amerikan askeri konuşlandırmaktadır. Bu askeri varlığı, Ortadoğu bölgesinden kaynaklanan sorunlarla ve Hazar enerji kaynaklarının, Güneydoğu Avrupa koridoru üzerinden batıya ulaştırılmasında arz güvenliğinin istikrar altına alınmasıyla birlikte BAĞIMSIZLIĞIN BÖLGEYE ETKİSİ Sonuçta 1999 yılı sonuna kadar tahminen 100.000 kadar Sırp Kosova’yı terk etmiştir. Müdahaleden Dipnotlar 1Emir Türkoğlu, Kosova Arnavutları’nın Milliyetçiliği, Balkan Diplomasisi, (Edit.)Ömer Lütem ve Birgül Demirtaş Çoşkun, Balkan Diplomasisi, Ankara, ASAM Yayınları, 2001, s. 105. 2Doğan Tılıç, Milliyetçiliğin Pençesindeki Kartal Kosova, Ankara, Ümit Yayıncılık, 1999, s. 7273 ve 89;Hugh Poulton, Balkanlar Çatışan Azınlıklar, Çatışan Devletler,(Çev.)Yavuz Alagon, İstanbul, Sarmal Yayınevi, 1993, s.71. 3Noel Malcolm, Kosova Balkanları Anlamak İçin,(Çev.)Özden Arıkan, İstanbul, Sabah Yayınları, 1998, s. 2829. 4Ibid., s. 27. 5İlhan Uzgel, "Kosova Sorunu", (Edit.)Baskın Oran, Türk Dış Politikası, , C. 2, 6. B., Ankara, İletişim, 2003, s. 509. 6Türkoğlu, a.g.e., s. 109111. 7İlhan Uzgel, "Sosyalizmden Ulusçuluğa: Yugoslavya’da Ulusçuluğun Yeniden Canlanması", AÜ SBF Dergisi, C. 47, Sayı 12, 1992, s.224. 8Malcolm, a.g.e., s. 383, 386387; Tılıç, a.g.e., s. 5657. 9Uzgel (2003), Kosova Sorunu, s. 509; İrfan Kaya Ülger, Yugoslavya Neden Parçalandı ?, Ankara, Seçkin Yayınevi, 2003, s. 72; Tılıç, a.g.e., s. 84. 10Uzgel (1992), a.g.m., s. 230. 11Malcolm, a.g.e., s. 403. 12Türkoğlu, a.g.e., s. 118; Misha Glenny, Balkanlar 18041999, İstanbul, Sabah Yayınları, 1999, s. 519. 13Anthony Weymouth ve Stanley Henig, The Kosovo Crisis, London, Pearson Education, 2001, s. 87. 14R. J. Crampton, Balkans Since The Second World War, London, Pearson Education Ltd., 2002, s. 273. 15http://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=3148. (24.04.2006) 16Kai Eide, "Kosova: Geleceğe Uzanan Yol", NATO Dergisi, Kış 2004; Kosovo Facts and Figures, NATO Fact Sheets, (7 Aralık 2005). 17Mirzet Mujezinovic, Balkan Raporu, http://www.turkishweekly.net/turkce/yazarlar.php?type=12&id =79. (24.04.2006) 18Carl Bildt, "Ayrılma ve Bütünleşme Arasında, Balkanlar’da Tarihi Değişim", NATO Dergisi, Kış 2004.