Katalog

8 Ebru H. ŞENGÜL TUSAM Araştırmacı [email protected] Rusya, GUAM’a karşı Latin Amerika’yı destekliyor… C S TRATEJİ üzerine değildi. Chavez’in Rusya gezisi enerji anlaşmaları çerçevesinde de büyük önem taşıyordu. Chavez Volgagrad’da Lukoil Başkanı Vahit Alekberov’la da görüştü. Chavez Rusya’nın doğalgaz devi Gazprom ve petrol devi Lukoil’in Venezuela’da keşif araştırmalarına başlayacağını açıkladı. Lukoil ve bir Belarus şirketi Venezuela’nın iki noktasında petrol çıkarmak için anlaşma yaptı. Bu iki noktadan biri Orinocco Nehri kıyısı olacak. Venezuela’nın doğalgaz kaynakları İran ve Rusya için de büyük bir önem arz ediyor. Rusya dünyada en büyük gaz rezervine sahip ülke ve Rusya’yı İran takip ediyor. Venezuela da yılda 28.7 milyar metreküp doğalgaz üretiyor ve Venezuela’nın ispatlanmış doğalgaz rezervi 4.32 trilyon metre küpü buluyor. Güney ve Orta Amerika ülkelerinin ispatlanmış toplam doğalgaz rezervlerinin 6.88 trilyon metre küp olması ve en büyük payın Venezuela’da bulunması Rusya’nın dikkatini çekiyor. Putin, doğalgaz üreten bir ülke olarak Venezuela’dan gelecek yıl OPEC benzeri bir yapı oluşturulması beklenilen Doğal Gaz İhraç Eden Ülkeler Forumu’nda kendisini desteklemesini istedi. Chavez de Rusya’dan Latin Amerika kıtasının güneyine uzanacak doğalgaz boru hattı projesi için destek istedi. 23 milyar dolara mal olması beklenen 8000 kilometrelik bu boru hattı Venezuela’dan başlayarak Arjantin, Brezilya, Uruguay, Paraguay ve Bolivya’dan geçecek. Putin, Rus şirketlerinin Venezuela’ya muhtemel yatırımlarının yüzlerce milyon dolar hatta birkaç milyar doları bulabileceği yönünde bir açıklama yaptı. Yapılacak yatırımların Rus Devleti’nin desteğiyle olacağını da belirtti. Chavez Moskova’da Simon Bolivar Kültür Merkezi’nin açılışına da katıldı. Sömürge karşıtı hareketin ve bağımsızlığın simgesi olan Simon Bolivar adına yapılan Bolivar Kültür Merkezi’nin Rusya’da açılması büyük önem taşıyor. Nitekim Putin, bu merkezin Rus halkının Latin Amerika kültürü ve onun tarihiyle tanışmasını sağlayacak olmasına vurgu yaparak iki ülkenin ilişkilerinin gelişmesinden duyduğu mutluluğu dile getirdi. Putin’in iyi niyet gösterisine cevaben Chavez’in Putin’e "Teşekkürler devlet başkanı. Teşekkürler kardeşim. Teşekkürler davetin için" diyerek seslenmesi büyük yankı uyandırdı. Chavez’in Putin’e "sen" ve "kardeşim" diyerek hitap etmesi ikili ilişkilerin boyutunu gözler önüne serdi. Ayrıca Chavez’in Moskova’da Lenin’in devrimci ideallerine ve antiemperyalizm konusundaki fikirlerine geri dönülmesi yönünde yaptığı çağrı da "kraldan çok kralcı" deyimini V enezuela lideri Hugo Chavez, 26 Haziran ile 3 Temmuz tarihleri arasında Rusya, Belarus ve İran’ı kapsayan uzun bir ‘dostluk ziyareti’ gerçekleştirdi. Aynı tarihlerde 2829 Haziran’daki Güney Amerika Ortak Pazarı’nın (Mercosur) devlet başkanları zirvesinde, Chavez’in kurucu üyesi olduğu, IMF’ye alternatif olacağı düşünülen Güney Bankası (Banko Del Sur) projesi tanıtılacaktı. Ancak Chavez bu zirveye katılmak yerine ikili ilişkilerine çok önem verdiği Rusya, Belarus ve İran’ı ziyaret etmeyi tercih etti. Tek kutuplu dünya sistemine karşı bir politika izleyen Venezuela Başkanı Chavez, Rusya ve İran’la kurduğu ilişkilerle ve yaptığı anlaşmalarla dünyada çok kutuplu sistemi oluşturma stratejisini benimsiyor. Chavez bu ülkelerle kurulacak işbirliğiyle emperyalizmin yenilgiye uğratılabileceğini düşünüyor. Bu siyasetini de özellikle yaptığı enerji anlaşmalarıyla sağlamlaştırmaya çalışıyor. Chavez’in hedefi çok kutuplu dünya Latin Amerika’da ABD karşıtlığı ile özdeşleşen Venezuela lideri Chavez, bu tutumunu yalnızca kendi bölgesinde değil, dünyanın diğer bölgelerinde de gösteriyor. Chavez, Rusya, Belarus ve İran ziyaretlerinde bu tutumunun güçlü işaretlerini verdi. ABD’nin tepkisini çekiyor; hatta bu silahların bir kısmının Kolombiya’daki "gerilla savaşçılarına" aktarılacağı iddialarına maruz kalıyor. Fakat Chavez net bir şekilde silah alımlarının saldırı için değil savunma amaçlı olduğunu söyleyerek alınan denizaltıların veya SU–30 savaş uçaklarının ABD donanmasını ve hava sahasını ele geçirmeye yetemeyeceğini belirtiyor. Oluşturulan askeri gücün Venezuela’nın petrol kaynaklarının ‘davetsiz misafirler’ tarafından verilmesi muhtemel zarardan korunması için olduğunu sözlerine eklerken gözdağı vermekten de çekinmiyor ve Washington’un Venezuela’ya karşı güç kullanmasını aklından bile geçirmemesini söylüyor. Hatta Chavez’in ABD’nin olası işgaline karşı yaptığı gerilla savaşı çağrısı da basında yer aldı. Chavez’in Moskova ziyareti sadece silah alımı KARAKASMOSKOVA HATTI Venezuela liderinin Rusya’ya bir yıl içinde yaptığı ikinci ziyaret olması ve ayrıca bu ziyaretin Putin’in Amerika ziyareti öncesine rastlaması da dikkat çekiciydi. Chavez’in gezisi Rusya’nın Latin Amerika’daki antiAmerikan bloğunu desteklemesiyle doğrudan ilişkili. Eski Sovyet coğrafyasında GUAM gibi Batı’nın desteklediği örgütlere karşılık olarak Latin Amerika’daki antiAmerikan bloğun güçlenmesi için Rusya’nın verdiği destek ChavezPutin görüşmesine önem katıyor. Bir başka deyişle Batı, Avrasya’da kendi kanadını güçlendirmeye çalışırken Latin Amerika’da zaten var olan Amerikan karşıtı cepheye Rusya destek veriyor. GUAM’ın Bakü’deki zirvesinin ardından Chavez’in Moskova’ya gelerek Putin ile görüşmesi bloklar arası çekişmenin sürdüğünü de gösteriyor. Chavez 2006 yılında da Rusya’ya bir ziyaret yapmıştı. Bu ziyarette savunma teknolojileri kapsamında Rusya ile 3 milyar doların üstünde bir anlaşma yapılmıştı. Bu 3 milyar doların 1,5 milyar doları 30 tane SU–30 savaş uçağını, 250 milyon doları MI35 helikopterlerini, 200 milyon doları Rus lisansıyla üretim yapacak kalaşnikof fabrikasını, 200 milyon doları AMUR sınıfı denizaltı ve çeşitli gemileri, 1 milyar doları da TOPM1 ZENIT tipi uçak savarı içeriyordu. Chavez, bu seneki ziyaretinin ağırlığını silah alımının oluşturmayacağını söylediyse de 9 adet dizel elektrik motorlu denizaltı alımı yaptı. Bu denizaltıların 5 tanesi 636 AMUR, 4 tanesi de 677 AMUR tipiydi. Chavez’in bu denizaltıların alınması ile ilgili ortaya çıkan soru işaretlerini sadece "ülkesinin yarım milyon kilometre kare karasularının olması" ile bağlantılı cevaplaması ilginçti. Chavez silah alımı konusunda Chavez ile Putin