Katalog

18 Betül MACİT TUSAM Bilim ve Teknoloji Masası üba’daki Guantanamo Amerikan Üssü, terör zanlılarına uygulanan işkencelerle uzun süre gündemde kalmıştı. Hâlbuki buradaki hapishane aynı zamanda bir nevi deney üssü olarak da kullanılıyor. Guantanamo’dan gelen rapor bilgileri ABD Savunma Bakanlığı bünyesinde geliştirilen veri madenciliği projesine akıyor ve ilişki analizleri yapılıyor. Suçlu olmadığı tahmin edilen / bilinen mahkumlara ait sorgu raporları sisteme masum bireyin davranış biçimi ile ilgili bilgi sağlıyor. Böylece sistem masum davranış biçimine dair öznitelikleri tanıyor ve bunun dışında uç noktaları araştıracak şekilde gelişiyor. İşkence üssündeki zavallı insanlar ileri teknolojili savunma projelerinin nesnesi olarak kullanıyorlar. Bilişim teknolojisinin insan hayatında hızlı bir dönüşüm sağladığı tartışılmaz bir gerçek. Bilişim teknolojisindeki ilerleme veri toplama, veri yönetimi ve veri analizi süreçlerini de geliştirdi. Artık veri tabanlarında depolanmış milyarlarca veri bulunuyor ve bu veriler karar alma süreçlerinin girdisi haline dönüştürülüyor. Edinilen verilerle sahip olunan bilgi arasındaki açığı kapatmak üzere geliştirilen yöntem ve teknikler, veri tabanlarında bilgi keşfi sürecinin konusunu oluşturuyor. Bu sürecin bir adımı olan veri madenciliği de, bir insanın veri yığınları içinde tek başına bulamayacağı ilişkileri, örüntüleri yani olay dizilerini ve anomalileri keşfetmesini sağlayan önemli bir tekniktir. Ulusal güvenlik sorgulamaları tarz değiştiriyor… C S TRATEJİ veri madenciliği çalışmalarında kullanılıyor. Özel sektörde yapılan çalışmalar tekniğin güçlü bir keşif, analiz ve tahmin aracı olduğunu doğruladı. Ulusal güvenlik alanında kullanımı ise bilgiye hâkim olmak isteyen istihbarat birimleri için de gelecek vadeden bir teknik olmasına neden oldu. K Yeni moda ‘veri madenciliği’ ULUSAL GÜVENLİKTE VERİ MADENCİLİĞİ VERİ MADENCİLİĞİ Veri madenciliği, verideki gizli örüntüleri, fark edilmesi güç ilişkileri açığa çıkaran ve ileriye dönük tahmin yapılmasını sağlayan kurallar üreten veri tabanı teknolojisi ve tekniklerinin uygulaması olarak tanımlanır. Veri madenciliği tekniği, pazarlama, bankacılık, mühendislik, telekomünikasyon, endüstri, borsa alanlarında kullanılmaktadır. Örneğin, müşteri ilişkileri yönetiminde, kredi kartı dolandırıcılıklarının tespitinde, üretim süreçlerinin optimizasyonunda, hatların yoğunluk tahmininde, kalite kontrol analizlerinde, hisse senedi fiyat tahmininde bu teknikten faydalanılıyor. En basitinden ABD’de bir marketler zincirinin verileri üzerinden yapılan Veri madenciliği, verideki gizli örüntüleri, fark edilmesi güç ilişkileri açığa çıkaran ve ileriye dönük tahmin yapılmasını sağlayan kurallar üreten veri tabanı teknolojisi ve tekniklerinin uygulaması olarak tanımlanıyor. Veri madenciliği tekniği, pazarlama, bankacılık, mühendislik, telekomünikasyon, endüstri, borsa alanlarında kullanılıyor. çalışmada "Perşembe günleri bebek bezi alanların mutlaka bira da aldığı" keşfedilerek tüketicinin kendisinin bile farkında olmadığı tercihine göre ürünler yeniden raflanabiliyor. Bugün hayatımızın adeta doğal parçası haline gelen dijital ayrıntılar zengin veri yığınları oluşturmakta ve hepimizi ele vermektedir. Bankalar, kredi kartı kullanıcıları, brokırlar, havayolları, araba kiralama şirketleri, hastaneler, sigorta şirketleri, internet servis sağlayıcıları, emlakçılar, telefon şirketleri, yayıncılar, kütüphaneler, işverenler, eğitim kurumları gibi farklı kaynaklar tarafından sağlanan her türlü kişisel veri, Guantanamo üssü, üst düzey güvenlik altında tutuluyor Saldırı ardından savunmaya geçmek yerine saldırıyı önlemek giderek önem kazanıyor. Devlet kurumlarında siber güvenliği de içine alan ulusal güvenlik alanında veri toplama faaliyetini genişletme ve bu veriler üzerinden güçlü analizler yapma girişimi başladı. Belirtilmesi gerekir ki veri madenciliği bir veri toplama tekniği değil mevcut verilerin etkin kullanımıdır. Toplanmış verilerin analizi ve bu analizden sonuçlar çıkarabilme tekniğidir. Ulusal güvenlik alanında kara para aklama faaliyetlerinin ve uyuşturucu trafiğinin takip edilmesi, suçlularla ilgili örüntülerin belirlenmesi, terörist faaliyetlerin tespiti, sağlık sigortası sahtekârlıklarının tespiti, uçak kazalarında hataların belirlenmesi ve önlemlerin alınması konularında veri madenciliği tekniğinden faydalanılmaktadır. Araştırmacı Joyce Knowlton, 2001 yılında, uyuşturucu kaçakçılığı örgütü üyesi mahkumları tespit etmek için veri madenciliği tekniğini kullanmıştı. Knowlton, yapılan telefon görüşmelerine ait kayıtları yazılıma yükleyerek incelemelerine başlamış ve mahkumlar ile henüz şartlı tahliye edilen bir mahkum arasındaki konuşma örüntülerini belirlemişti. Telefon görüşmesi verilerini mahkumların banka hesapları ile örtüştürerek ortaya çıkan örüntülere göre belirli mahkumların konuşmalarını dinlemeye başladı. Bu sayede telefon görüşmelerinde geçen şifreli mesajları tespit etti ve uyuşturucunun ağaç kütükleri içinde hapishaneye sokulduğu açığa çıktı. Terörle mücadele alanında kullanılan veri madenciliği yazılımları, örüntü temelli sorgular yürütür. Bu şekilde suça ve teröre ilişkin hareket tarzının simülasyonunu yapan modeller geliştirilir ve veritabanlarında benzer örüntüler araştırılır. Örüntü temelli sorgular, ABD Hazine Bakanlığı’nda kullanılan bir uygulama üzerinden açıklanabilir. Bakanlıkta kara para aklama vakalarını tespit etmek için kullanılan örüntü temelli sorguda finansal veri tabanları incelenir ve daha önce meydana gelen kara para aklama vakalarına ait örüntüler tanımlanır. Kara para aklama eyleminde, önce mevcut bir şirketin sahte görüntüsü altında finans sistemine küçük artışlarla büyük miktarlarda para soktuğu, daha sonra bu paranın pahalı ürünlerin ithalinde kullanıldığı ve böylece paranın ülke sınırları dışına çıktığı tespit edilmiştir. Eylemin parçaları tek başına şüphe uyandırmaz ama örüntünün tamamı vakayı yansıtır. İncelemenin devamında çeşitli veri tabanlarında bu örüntüler araştırılır. VE TERÖRLE MÜCADELE Örüntü temelli veri analizinin uzun vadede terörle mücadele konusunda kullanım potansiyeli vardır. Örüntü temelli sorgularla amaçlanan terörist faaliyetlerde yer almamış ama eylem hazırlığında olan teröristleri önceden tespit etmektir. Bunun başarıyla gerçekleşebilmesi için terörist eylemleri tahmin edebilecek işe yarar örüntüler belirlenmelidir. Ayrıca veri içindeki masum eylemlerden gelen örüntü sinyallerinin nasıl ayırt edileceği tanımlanmalıdır. ABD’de yaşanan 11 Eylül olayı veri madenciliği tekniğinin bu kapsamdaki uygulamalarını gündeme taşıdı. Terörist eylemleri tespit etmek için modern yazılımlar geliştirme fikri üzerinde bu tarihten sonra yoğun çalışmalar başladı. Bugün gelinen noktada veri madenciliği uygulamalarının başarısı tartışmalı olduğu gibi geliştirilen yazılımların yetenekleri ve ne ölçüde