Katalog

6 Bahadır Selim DİLEK Afrika’da Ortadoğu senaryoları C S TRATEJİ partileri kapattı ve anayasayı yürürlükten kaldırdı. Berri, SSCB’den de aldığı destekle ülkede sosyalist bir yapı oluşturma çabalarına girdi. Bu amaçla bankaları ve çeşitli ekonomik kuruluşları kamulaştırdı, Radikal İslamcı anlayışa karşı savaş açtı. Arap harflerini kaldırdı, Latin alfabesinin benimsenmesini sağladı. İktidarının ilk on yılında SSCB’ye yakın duran Berri’nin, 197778 Ogaden Savaşı’nda SSCB’nin Etiyopya’yı desteklemesi üzerine Moskova ile arası açıldı. 1979’da uygulamaya koyduğu anayasada kendine sınırsız yetkiler tanıdı. Bu uygulama muhalif hareketleri beraberinde getirdi. Yönetimin sert tutumu yüzünden ülkeden kaçan yüz binlerce Somalili Etiyopya topraklarına sığındı. Berri’ye muhalefet 1990 yılının sonlarına doğru iyice şiddetlendi. Silahlı gruplar, aralık ayının başlarından itibaren silahlı mücadeleye giriştiler, çatışmalar iki ay kadar devam etti. Sonunda, Berri, Ocak 1991’de Somali’yi terketmek zorunda kaldı. Berri’nin kaçmasından sonra, ülke yönetimi konusunda aralarında anlaşamayan muhalif gruplar birbirleriyle çatışmaya başladı. İç savaş ile birlikte, yaşanan kuraklık, Somali halkı için tam bir trajedi oldu. Yaşamını yitirenlerin sayısı yüz binlere tırmandı. ABD’de de bu noktada dikkatini Somali’ye çevirdi. Gerekçe ise Somali’ye gönderilen yardımın halka ulaştırılamamasıydı. BM Güvenlik Konseyi, 4 Aralık 1992 tarihinde, Somali’ye ABD komutasında bir askeri harekatta bulunulması teklifini onayladı. Böylece "umut operasyonu" adı verilen askeri operasyon başlatıldı. Ancak, bu dönemde, ABD’nin Somali’de bulunma gerekçesinin Somali halkına yardımdan çok, Afrika’nın stratejik açıdan önemli bir bölümünde üs oluşturma çabasından kaynaklandığı gösteren işaretler ortaya çıktı. ABD’nin büyük şirketleri, Somali’nin yer altı zenginliklerini paylaşma çabasına girdi. Petrol ve doğalgaz aramak için düğmeye basıldı. Ancak, ABD’nin planı Somali’de tutmadı. Yerel grupların direnişi sonucu 1993’ün sonlarına doğru geri çekilme işlemi başlatıldı. Ancak, iç savaş, çatışma ve istikrarsızlık 2006 yılının ikinci yarısına kadar taşındı. B ütün dünyanın gözlerini Irak’ta yaşanan kanlı sürece ve ABDİran gerginliğine çevirdiği bir dönemde, Afrika’nın en yoksul ülkelerinden biri olan Somali’den gelen haberler, medyanın gündeminde çok fazla yer bulmadı. Uluslararası haber ajanslarının 5 Haziran tarihli bültenleri, dünya kamuoyuna "Somalili İslamcıların, başkent Mogadişu’nun denetimini ele geçirdiklerini" duyuruyordu. Bu haberlerin uluslararası politikalara yön verenlerin toplantı masalarında değerlendirilmeye başladığı dakikalarda, Müslüman Kardeşler Teşkilatı'nın Somali kolu olan İslami Birlik Başkanı Şeyh Ahmet, Mogadişu'nun kendi kontrolleri altında olduğunu ve çarpışmaların sona erdiğini açıkladı. Mogadişu, haftalar süren çatışmalardan sonra İslamcıların eline geçmişti. 1991 yılından bu yana ülkeyi yöneten ve ABD tarafından desteklenen aşiret liderleri, ülkeyi terk etmeye başlamıştı. Şeyh Ahmet, radyodan yayımlanan konuşmasında, ''Mogadişu'da barış ve istikrarı yeniden tesis etmeyi arzu ediyoruz. Halkın çıkarına olacak şekilde her grup ve şahısla görüşmeye hazırız'' diyerek, diyalog mesajları vermişti. Yeni hedef Somali yüzyıl sonlarından itibaren Somali, Osmanlı Devleti’ne bağlandı. Batının sömürgecilik anlamında Somali'ye ilgisi ise 19. yüzyılın ikinci yarısında başladı. 1884’te İngiltere Kuzey Somali'yi ele geçirdi. İtalyanlar ise 1887'de Güney Somali’nin bir bölümünü aldı. İngilizlerin işgal ettiği bölge İngiliz Somali’si, İtalyanların işgal ettiği bölge İtalyan Somalisi olarak adlandırıldı. İtalyan Somali’si 26 Haziran 1960’ta, İngiliz Somali’si de bu tarihten beş gün sonra bağımsızlığını ilan etti. Daha sonra iki Somali birleşerek bağımsız Somali Cumhuriyeti’ni kurdular. Kurulan bu cumhuriyetin ilk Cumhurbaşkanlığı’na Aden Abdullah getirildi. 1967'de ise Abdurreşid Ali Şermarke Cumhurbaşkanı oldu. Ancak bu tarihte, iki kutuplu dünyanın Afrika’daki mücadelesi kendisini gösterdi. 21 Nisan 1969 tarihinde ise Sovyetler Birliği’nin desteklediği Tümgeneral Muhammed Siyad Berri askeri bir darbe ile yönetime geldi. Berri, yönetimi ele alır almaz parlamentoyu feshetti, siyasi 1992 yılında ABD’nin müdahale ettiği Somali yeniden karıştı. İslamcı gruplar başkent Mogadişu’yu ele geçirdi. ABD yanlısı yöneticiler görevlerini bıraktı. Afrika’nın yoksul ülkesi Somali’de, Mısır’daki Müslüman Kardeşlerin bu ülkedeki kolu etkin. EL KAİDE VURGUSU Somali’de şeriat yönetimi kurulmasını isteyen gruplar, aşiret liderlerini ABD ile işbirliği yapmakla, aşiret liderleri de İslamcı grupları, "El Kaide’ye destek vermekle" suçluyordu. Bu suçlamalar uluslararası gündemde çok yankı bulmasa da Washington yönetiminin, özellikle El Kaide bağlamında Afganistan ve Irak politikalarının devamı anlamında önümüzdeki sürecin kırılma noktasını oluşturabilecek bir potansiyeli beraberinde getiriyordu. Bu noktada El Kaide’nin altının çiziliyor olması dikkat çekici. El Kaide’nin adının geçtiği her ülkede, ABD’nin ciddi anlamda ekonomik çıkarlarının olduğu göz önüne alınırsa, Somali’de son yaşanan gelişmeler ile "Ortadoğu’nun ardından Afrika mı gündemde? ABD’nin yeni hedefi Somali mi?" soruları kendiliğinden ortaya çıkıveriyor. Ancak, ABD’nin "ilgisini esirgememesi için" tablodaki eksik unsurların tamamlanması, El Kaide’nin yanı sıra enerji ve enerji güvenliği kavramlarının da birlikte anılması gerekiyor. ABD’nin küresel çıkarları, enerji ve enerji yollarını denetim altında tutma politikaları bağlamında Somali’ye ilişkin projeksiyonları değerlendirmeye almadan önce dünyanın bu yoksul ülkesinin yakın tarihine ve bu ülkedeki İslamcı yapılanmaya kısaca bir göz atmakta yarar var. İSLAMCI GELENEK İslamcıların gözaltına aldığı bir Somalili... İSTİKRARSIZLIĞIN ÜLKESİ Somali, uzun süre Habeşistan krallığının yönetiminde kaldı. 14. Somali’de İslam geleneğinin kökleri, Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye göç etmesinden önceye uzanıyor. Mekke’den kaçan Müslümanlar o dönemde Somali’yi yöneten Habeşistan kralı Necaşi'ye sığındı. Somalililer de İslam anlayışıyla, tanışmış oldular. Kısa süre içinde de kabullendiler. Bir yüzyıl içinde bütün Somali halkı İslamı kabul etti. Bugün için ise Somali’deki İslami cemaatler içinde en köklü olanı Mısır kökenli Müslüman Kardeşler Örgütü. Bunun yanı sıra selefi anlayışa sahip Sünnet Cemaati ile Magam İslam da Somali’deki İslamcı örgütüler arasında. Somali'deki İslami