Katalog

Araz ASLANLI TUSAM Kafkasya Araştırmaları Masası U T zun zamandır sadece aralarında yaşanan gerginlikler ile gündeme gelen RusyaGürcistan ikilisi açısından büyük önem taşıyan PutinSaakaşvili görüşmesi, 13 Haziran 2006 tarihinde gerçekleştirildi. Daha önce Moskova saati ile 20.00’da gerçekleştirileceği açıklanan görüşme, Rusya Devlet Başkanı Putin’in yoğun programı nedeniyle 23.00’de başladı. Yaklaşık iki saat süren görüşmenin çok sert geçtiği ifade ediliyor. Görüşme kararı, 3 Haziran 2006’da Gürcü tarafının isteğiyle iki devlet başkanı arasında gerçekleştirilen telefon görüşmesinde alınmıştı. Putin ile Saakaşvili’nin daha önce üç kere görüştüğünü de anımsatmakta yarar var. İlki Şubat 2004’te Gürcistan Devlet Başkanı Saakaşvili’nin Moskova'ya gerçekleştirdiği resmi ziyaret çerçevesinde, ikincisi Haziran 2004’de Moskova’da, üçüncüsü ise 25 Ağustos 2005’te Kazan’da BDT Devlet Başkanları Zirvesi’nde gerçekleştirilmiş olan görüşmeler, genelde hafızalarda gergin görüntülerle kalmıştı. potansiyel bulunduğunu ve Rusya’nın Gürcistan’daki ayrılıkçı bölgelere yönelik politikalarının Gürcistan tarafından karşılıksız bırakılmayacağının sinyallerini verdi. Bilindiği üzere, Çeçenistan sorununun tırmanışta olduğu dönemde Rusya, sürekli Gürcistan’ı Çeçen savaşçılara destek vermekle suçluyordu. Basın toplantısında Gürcistan’ın NATO üyeliği ve Batı ile ilişkileri konusuna değinilmese de, görüşmede bu konu üzerinde de ciddi biçimde durulduğu tahmin ediliyor. Zira Rusya, Gürcistan yönetiminin "aşırı ABD yanlısı politikalarından" duyduğu rahatsızlığı her vesileyle dile getiriyor. C S TRATEJİ 15 Putin ile Saakaşvili’nin görüşmesi çözüm umudu sağlamadı Son dönemde ilişkilerin gerginleşmesinde en önemli noktalardan olan Rus piyasasının Gürcü şaraplarına ve ünlü Gürcü maden suyuna kapatılması konusu EMEL SORUNLAR görüşüldü, fakat taraflar 13 Haziran 2006’da SanktPetersburg’da görüşlerini değiştirmedi. Putin, gerçekleştirilen görüşmede, RusyaGürcistan "Gürcistan’ın sahte içki üretimini ilişkilerinin temel sorun alanları üzerinde duruldu. Son engellemesi ve Rus piyasasına dönemde bazı yeni konuların da eklenmesiyle birlikte sahte içki sokmaması bu temel sorun alanları şöyle sıralanabilir: gerektiğini", Saakaşvili ise, 1. Gürcistan’daki ayrılıkçı bölgelere ilişkin sorunlar; "Rusya’nın Gürcü şarabına ve 2. Gürcistan’ın Batı ile ilişkileri ve NATO üyeliği maden suyuna olan ihtiyacını" konusu; vurguladı. Hatırlanacağı üzere, Rusya, Gürcistan 3. Rusya piyasasında Gürcü mallarına çıkarılan kaynaklı içkilerde yüzde 60 oranına varan sahte ürün sorunlar; bulunduğunu açıklayarak, bu ürünlerin Rusya 4. Enerji sorunları; piyasasına girişini engellemiş, Gürcü yetkililer buna 5. Rusya’daki Gürcistan vatandaşı ‘suçlular’. çok sert tepki göstermişlerdi. Görüşmelerde, Gürcistan Rusya’dan, sınırları Putin, Gürcistan’ın gelişmesinde Rusya’nın rolünün içindeki ayrılıkçılara desteğini kesmesini istedi. unutulmaması gerektiğini, Gürcü ekonomisinin ayakta Rusya’nın, Gürcistan’ın bu konudaki taleplerine sıcak durması açısından Rusya’dan bu ülkeye akan paranın yaklaşmadığı görüşme sonrasındaki basın toplantısında önemine vurgu yaptı. Enerji sorunlarına ilişkin ayrıntılı yapılan açıklamalara yansıdı. Rusya, bu tür bölgelerde açıklama yapılmasa da, Putin, Rus RAO EES şirketinin halkların isteklerinin önemli olduğunu savunuyor. Gürcistan’ın Putin, yüzde 30’nun Çeçenistan’ı Putin Saakaşvili görüşmesinden... enerji örnek dağıtımını, göstererek, sağlam bir "Çeçenistan’daki şekilde süreç, Çeçen yaptığını iddia halkının etti. referandum Gürcistan’ın yoluyla yeni hakkında Anayasa kabul arama emri ederek, Rusya çıkararak içerisinde kırmızı kalmasıyla bültenle sonuçlandı. aradığı Diğer bu tür Acaristan’ın bölgelerde de eski lideri halkın kendi Abaşidze’nin kaderini iadesi konusu belirleme üzerine Putin, hakkına saygı "Onun duymak gerekir" dedi. Buna itiraz eden Saakaşvili ise, Moskova’ya gelmesine izin vermemizi siz istediniz, ayrılıkçı bölgelerdeki bölücü yönetimlerin çalışmalarına şimdi geri verin diyorsunuz" şeklinde açıklama yaparak karşı konması gerektiğini savundu. Aslında, Putin’in tepki gösterdi. anlattıkları, Çeçenistan sorununa ilişkin sürecin "kötü ve yanlış" özeti olmakla beraber, Saakaşvili’yi halkın ORUN ÇOK, ÇÖZÜM YOK görüşüne saygı duymayan, demokratik olmayan bir görüntü içerisine sokmayı da amaçlıyor. Görüşme sonrası yapılan açıklamalarda en dikkat Gürcü lider, Rusya ile normal ilişkilerden yana çeken durum, iki devlet başkanın da, "Rusya ile olduklarını, fakat kimseye verecekleri tek karış Gürcistan arasındaki ilişkilerin mevcut durumunun toprakları olmadığını vurguladı. Sakaşvili’ye göre, normal olmadığını kabul ettiklerini" vurgulamaları, ama Gürcistan küçük bir ülke ve onu fazla rahatsız buna rağmen, sorunların çözümü açısından olumlu etmemekte yarar var. Saakaşvili, basın toplantısında, tavırlar ortaya koymak için özel çaba göstermemeleri "Rusya ile özellikle ayrılıkçı bölgelere ilişkin sorunlar oldu. Yine de sorunların tırmandığı bir dönemde, iki konusunda ortak çalışmamız gerekmektedir" diyerek devlet başkanının görüşme yapmasının, diğer Rusya’nın içerisinde bu tür sorunlar için ciddi yetkililerin görüşmeler aracılığıyla sorunları çözmeleri RusGürcü gerginliği tırmanıyor için temel teşkil etmesi bekleniyor. Yani, ilişkilerdeki gerginliklerin doruk noktasında olduğu dönemlerde yapılan üst düzey görüşmeler, kısa vadede gerginliğin belirli ölçüde azalmasına neden olmak suretiyle, "köprülerin tamamen atılmasını" önleyebilir. Fakat iki ülkenin öncelikleri dikkate alındığında ikili ilişkilerde yakın vadede yumuşama yaşansa bile, bu yumuşamanın kalıcı olma ihtimali düşüktür. Bunca beklentiye rağmen sorunların hiçbirisini çözme konusunda ortak noktada buluşulamaması dikkat çekiyor. Her iki liderin de, tüm sorunlar için çözüm yolu bulunduğunu, fakat çözüm için öncelikle istek gerektiğini vurgulamasına rağmen, ciddi adımların atılmaması, "hiç kimse çözüm istemiyor mu" sorusunu da akıllara getirmiyor değil. Batı’dan yana tavır alan Gürcistan, Rusya ile derin sorunlar yaşamaya başladı. Moskova, her geçen gün Tiflis’e karşı yeni bir kart açıyor. Liderlerin görüşmelerinden ise hiçbir sonuç çıkmıyor. ÇÖZÜM BEKLENTİSİ Bu arada İsveç merkezli bir araştırma merkezi olan SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute) tarafından hazırlanmış olan 2006 yılı güvenlik raporunda Gürcistan’ın son bir yılda askeri harcamalarını 2.5 kat artırdığının ilan edilmesi, ayrılıkçı bölge liderlerinin yanı sıra Rusya’nın de tepkisine neden oldu. Konuya ilişkin açıklama yapan Rusya Savunma Bakanı Sergey İvanov, Gürcistan’ın son yıllarda askeri harcamalarını artırmasından ve özellikle son iki yılda Doğu Avrupa ülkelerinden çok miktarda silah almasından duydukları rahatsızlığı dile getirdi. İvanov, Gürcistan’ın bu silahlanmayı Abhazya ve Güney Osetya’ya karşı güç kullanma amacıyla yapmış olabileceğini, fakat askeri yöntemlerle sorunları çözme girişiminin ciddi insan kayıplarına neden olacağını ve Gürcistan için olumlu sonuçlar doğurmayacağını vurguladı. Açıklamanın, PutinSaakaşvili görüşmesinin gerçekleştirileceği gün yapılması, tarafların niyetleri açısından önemli bir gösterge olarak nitelendirilmeli. İki devlet yetkilileri arasında yapılan görüşmeler orta vadede dahi ciddi sonuçlar doğurmaktan uzak. Çünkü RusyaGürcistan ilişkilerindeki gerginliğin nedenleri konjonktürel ya da dönemsel değil, daha çok yapısaldır. Bu, hem ülkelerin stratejik çıkarlarının çatışmasından, hem de kamuoylarının bir birine karşı olan tutumlarının olumlu olmamasından kaynaklanıyor. Bu nedenle de sorunların aşılması ciddi çaba ve uzun zaman gerektiriyor. Şu anki çabaların ise daha çok ters yönde olduğu görülüyor. S