Katalog

Ortadoğu denklemine yeni bilinmeyen eklendi… C S TRATEJİ 15 Gözler İsrail seçimlerinde Filistin seçimleri, korkulan ve istenmeyen gerçeği ortaya çıkardı. El Fetih’in yenilgisi, Hamas’ın kazanmasıyla ortaya çıkan yeni durumun İsrail’de yapılacak seçimlerle anlam kazanması bekleniyor: Ya daha çok şiddet ya da diyalog… ma" stratejisi ile Hamas üzerinden seçim propagandaları yapılmaya başlandı bile. ABD henüz kesin bir tavır ortaya koymadı. Ancak, ABD’nin Hamas politikasının İsrail’in politikasından daha ılıman olacağı düşünülüyor. ABD’nin, zaten ölü doğmuş, işlevsiz bir barış projesi olan Yol Haritası’nda ise Hamas’ı nereye ve nasıl yerleştireceği de büyük merak konusu. istikrarlı bir grafik çizen, mülteci kamplarına yaptığı insani yardımlarla, açtığı aşevleri ve hastanelerle, işsizlikle boğuşan Filistinli gençlere istihdam alanları açması ile Filistin halkının gönlünü her yönden fetheden Hamas, Filistin’e çoktan hükümdar oldu bile. Ancak asıl önemli süreç bundan sonra başlıyor. Resmin tamamını görebilmek için seçilen 11 milletvekili İsrail hapishanelerinde olan Hamas’ın silah bırakıp bırakmayacağı, yani geçmişini bir kenara bırakıp daha yumuşak bir çizgiye gelip gelemeyeceği sorularının cevap bulması gerekiyor. Resmi tamamlayacak bir diğer motif de İsrail seçimlerinin sonuçları olacak. Hamas’ın aynı sert çizgide kalması ve İsrail’de Netenyahu liderliğindeki Likud’un; hele ki, birçoğu marjinal olan diğer sağ partilerle Likud’un oluşturacağı sağ bloğun iktidara gelmesi, Ortadoğu’da yeni bir şiddet kasırgası esmesi anlamına geliyor. İhtimaller, denklemler dahilinde sonsuza ıraksayacak biçimde arttırılabilir. Her yeni denklem, her yeni ihtimal Ortadoğu’ya çöken sisi biraz daha ağırlaştıracak, görüş mesafesini düşürecektir. Sislerin dağılması ise, çok uzun zaman alacak gibi görünüyor. Eşkıya dünyaya hükümdar olur mu bilinmez ama Hamas’ın Ortadoğu’da birçok ezberi bozduğu ve bozacağı kesin. ÇELİŞKİLER COĞRAFYASI Filistin’de Hamas’ın yöntemlerinden biri. H. Miray VURMAY TUSAM Ortadoğu Araştırmaları Masası [email protected] S onu gelmeyen denklemlerle örülü Ortadoğu matrisine içinden çıkılması oldukça güç bir denklem daha eklendi. Yıllardır, adı bile, İsrail başta olmak üzere dünyayı irkiltmeye yeten Hamas, Filistin’de "krallık tacını" giydi. Bu sonuç beklenmiyordu belki ama bilinçaltlarında bu korku, bu ihtimal hep vardı. Zira 2005 yılında yapılan yerel seçimler, Hamas’ın ayak seslerini tüm dünyaya bir yıl öncesinden duyurmuştu. İKİNCİ ‘HİZBULLAH’ VAKASI Hamas’ın seçim zaferi ile dünya ikinci bir Hizbullah vakası ile karşı karşıya. Terörist örgütler listesinde her zaman üst sıralarda yer almış olan Hizbullah’ın, Lübnan’da Şiileri temsil eden siyasi bir partiye dönüşmesi hatta son seçimlerde kabineye girmesi ABD ve İsrail’i son derece rahatsız etmişti. ABD’nin baskı ve telkinleri de Hizbullah’ın siyasallaşmasını önleyemedi. Bugün Filistin’de yaşananlar ve yaşanacaklar da şekil olarak aynı süreci işaret ediyor. Tabiî ki Filistin’in ve Hamas’ın içinde bulunduğu konjonktür Lübnan’dan ve Hizbullah’tan farklı ancak, Hamas’ın da karşılaşması muhtemel en önemli baskı unsuru silahsızlanma olacak. Daha önce Lübnan’da Hizbullah tecrübesini yaşayan İsrail’den bakıldığında ise, durum biraz daha farklı. Hamas’ın önlenemez yükselişini büyük bir tedirginlikle izleyen İsrail, her geçen gün biraz daha derinleşen siyasi kaos içerisindeyken ve daha da önemlisi seçim yarışı kızışırken "Hamas"ı kimlerin, nasıl "değerlendireceği" merak ediliyor. Örneğin Hamas’ın Likud ve diğer sağ partiler tarafından seçim malzemesi olarak kullanılması oldukça yüksek bir olasılık. Hatta İsrail’de Hizbullah’a atıf yapılarak kuvvetlendirilen "korkut E Ortadoğu’nun siyasal haritasına baktığımızda, ülkelerin birçoğunun ya monarşiyle, ya cumhuriyet kınına gizlenmiş diktatörlük kılıçlarıyla (bakınız Suriye Arap Cumhuriyeti, İran İslam Cumhuriyeti) yönetildiğini görüyoruz. Başka bir deyişle Ortadoğu’da adı her ne olursa olsun cumhuriyet, krallık, emirlik hiç fark etmez, uygulamada demokrasinin esamesi okunmuyor. Yapılan seçimler ise, yine sözde olmaktan ileri gidemeyen traji komik komedyalara benziyor. Tek kişilik sahne şovlarını andıran manzaralar ve alınan yüzde 99.99’luk oylar kara birer mizah örneği olarak belleklere yerleşiyor. Seçimlerde yapılan usulsüzlükler, yok olan ya da yoktan var edilen seçim sandıkları da cabası. Filistin’de yapılan seçimler bu noktada oldukça ilginç bir resim çizdi. Her şeyden önce Filistin tam anlamı ile bir devlet statüsüne sahip değil. Sınırları ve belirlenmiş bir başkenti yok. Aynı şekilde kurumları, bürokrasisi, meclisi gayri resmi Hamas, 1987 yılında Müslüman Kar deşler (İhvani Müslüdeğil belki ama yine de bir yönüyle soyut kalıyor. En min) Örgütü’nün Filistin kolu olarak Gazze Şeridi ve Batı Şeönemlisi insanlar yıllardır bir savaşın içinde, terörle, ria bölgelerinde Şeyh Ahmet Yasin önderliğinde kuruldu. Fikanla, silahlarla bir anlamda orman kanunları ile yalistin Davası’nın İslami kanadı olar ak da nitelendirilen Haşıyorlar. Ama Filistin seçimleri, sonucuyla olduğu mas, "Hareketu’l Mukavemet’il İsla miy etti’l Filistiniyye" yani kadar demokrasiye yakınlığı ile de tüm dünyayı şaşFilistin İslami Direniş Hareketi’nin kısa ltılm ış şeklidir. Resmi kına çevirdi. Küçük pürüzler dışında, tüm gözlemciolarak kuruluşu I. İntifada kabul edil en Ham as’ın oluşumu ler, seçimlerin adil, düzenli ve şeffaf olduğu konuaslında çok daha eskilere dayanıyor. Örg ütün fikri temelleri, sunda hemfikirdi. Bu görüntü dünyaya bir kez daha resmi olarak kurulup, fiili eylemlere başlamasından çok önOrtadoğu’nun çelişkiler coğrafyası olduğunu gösce 1967 Arapİsrail Savaşı’nda alın an ağır yenilgiye kadar uzanıyor. Hamas, İsrail’e karşı Bağ terdi. ımsız Filistin mücadelesi vermesinin yanı sıra Filistin Davası’ nın miğferi konumunda olan FKÖ (Filistin Kurtuluş Örgütü)’ye ŞKIYA HÜKÜMDAR OLACAK MI? karşı aldığı muhalif tavırla çizgisini belirledi. Göreli olarak Filistin halkı, Hamas’ı seçerek yorulduğunu ve "laik" bir çizgide olan Yaser Arafat liderliğindeki FKÖ’ye karş artık taze bir kan, değişim, dönüşüm kısacası reın "cihad" stratejisini temel alan Hamas, FKÖ’nün "Bağımsız Filis form istediğini gösterdi. Filistin, Hamas diyerek, tin Devleti" sloganına "İslam devleti" sıfatını da ekle yerek nihai hedefini ortabir yandan da El Fetih’i cezalandırdı. Duruma El ya koydu. Müslüman Kardeşler Örg ütü’nün Filistin kolu olaFetih cephesinden bakarsak, El Fetih’in kendi sorak, örgütün yurt dışı bağlantılarını ve dolayısıyla finans ağınunu elleriyle hazırladığı açıkça görülebiliyor. Yılnı kullanarak Filistin halkı arasında giderek sağlam ve geniş lardır Filistin’i yöneten El Fetih’in cephede ya da bir tabana yayıldı. Hamas, özellikle I. İntifada döneminde masada Filistin Davası’nı bir adım bile ileri götühalkı örgütleyen ve yönlendiren baş lıca gruplardan biri oldu. rememiş olması; üst kadronun açlık ve sefalet ile Hamas, 1987’de başlayan ve Filistin Davası’nın simgesi hamücadele eden Filistin halkının gözleri önünde line gelen I. İntifada ile adını duyurdu . Kısa sürede Filistin milyonlarca dolarlık yardımları zimmetlerine geDavası’nın en güçlü aktörlerinden biri haline gelen Hamas, çirmeleri, El Fetih’in sonunu hazırladı. Filistin 1993 yılına kadar süren I. İntifada süre since etki alanını halkı, son dönemlerinde efsanevi liderleri Aragenişleterek Ortadoğu’nun da en etkin bölgesel aktörlerinfat’ın bile dokunulmazlığını, eleştirilmezliğini den biri haline geldi. 2000 yılında Şaro n’un Mescidi Aksa’ya yürüyüş provokasyonu ile başlaya kaldırmış ve yukarıda sayılan nedenlerden dolayı n II. İntifada ise, Hamas için adeta bir dönüm noktası oldu Arafat’ı ve El Fetih’i eleştirmeye, suçlamaya baş. II. İntifada ile birlikte Hamas, Filistin mücadelesi içerisin lamıştı. Sonuç olarak El Fetih’ten daha kararlı ve de birçok yönden güç kazandı. H A M A S ’ I N TA R İ H İ