Katalog

Şam’a destek verdiğini unutmamak lazım. İkinci neden ise Şam’ın Filistin davasını savunması. Hamas’ın iktidar olmasının Beşar Esad yönetimine prestij sağladığı muhakkak. Bu başarı Şam’ın elinde İsrail’e karşı kullanabileceği bir kozdur. Şam’daki diyalog toplantısının bir benzeri de Filistin’de olacak. Hamas’ın iktidardaki ilk adımları neler olabilir? Hamas reel politika yapıyor. Çok esnek, pragmatik, fırsatçı, hatta Makyavelist bir örgüt. Şimdiye kadar reddettiği çatı örgüt olan FKÖ’ye üye oluyor. FKÖ anayasasının, İsrail devletinin varlığını kabul ettiği göz önüne alınırsa, Hamas FKÖ üyesi sıfatıyla, dolaylı yoldan İsrail’in varlığını kabul ediyor ve onunla temas kuruyor. Hamas, kendi özel tüzüğünde ise İsrail karşıtlığını koruyor. Ve daha uzun süre, İsrail’den yeterli ödünü koparana kadar bu tavrını değiştirmeyecek. Aksi halde, Hamas içinde kargaşa ve bölünme olur. Hamas’ın FKÖ’ye üye olması ve hükümete gelmesi nedeniyle Hamas yöneticileri, kendilerine sıradan bir İslamcı örgüt olarak değil, seçimle gelen, meşru hükümet olarak bakılmasını istiyorlar. Muhatap olarak görülmeyi bekliyorlar. Hamas’ın dezavantajları neler? Hamas’ın yönetme deneyimi yok. Bu nedenle El Fetih döneminde bakanlık yapan, dürüst kadrolara kendi kabinesinde yer verecek. Geniş yetkilerle göreve başlayacak başbakanın da yine El Fetih kökenli olacağı belirtiliyor. Hamas’ın yönetime Marksistlerden ve bağımsızlardan da önemli isimleri katacağı, ulusal bütünlük mesajı vermeye çalışacağı ifade ediliyor. Hamas böylece, acemilik dönemini, onların katkılarıyla aşmaya çalışacak. Bir yandan da en büyük rakibi olan El Fetih’i kuşatıp, altını oyarken, bir yandan da İsrail’e karşı ulusal cephe kuruyor. Önümüzdeki seçimlerde de mutlak olarak iktidarı hedefleyecek. Hamas’ın teknokrat hükümeti kurması, ulusalcı ve bütünlükçü vurgular yapması çok akıllı adımlar. FKÖ’nün yurt dışı temsilciliklerindeki diplomatların yerine Hamasçılar atanıyor. İsrail’in reddettiği Hamas liderleri de kısa süre sonra Gazze’ye dönecekler. Hamas’ın başarısı, Filistin’deki iç siyasi yapıyı işlevsiz kılar mı? Hayır böyle bir olasılık yok. Ülkedeki devlet yönetim mekanizması çok bozuk ve yozlaşmış durumda. Bundan daha kötüsü olamaz. Hatta Hamas diyalog yoluyla bu yapıyı daha işler bir hale getirebilir. Üstelik şeriatçılığı dayatmayacağı için bu politikası kabul de görebilir. Açıktan dayatmalarda bulunmaz. Mesela türbanı dayatmaz, sadece teşvik eder. Hamas, ekonomi, eğitim ve içişlerine özel önem veriyor. Politikasının meyvelerini toplama konusunda da çok aceleci değil. Filistin toplumunda çok sayıda Hristiyan, laik, milliyetçi, solcu, Marksist, liberal var. İlk elde bunları ürkütmek istemez. Aksine onları da kapsayan bir sinerji yaratmaya çabalar. İsrail ile yapılan görüşmeler başarısızlığa uğrarsa, rejime ilişkin adımlar atabilir. İşte o zaman Filistin’de İslamcılaik çatışması çıkabilir. Ama bu olasılık, İsrail’in politikalarına ve bu ülkeyle yapılacak görüşmelerin sonuçlarına bağlı. Hamas’ın diplomatik açılımları C S TRATEJİ 13 Filistin’de kısa dönemde bazı gerginlikler, çatışmalar olabilir. Kadimaİşçi Partisi koalisyonu kurulursa, Oslo süreci daha güçlü sürebilir. Likud iktidara gelirse, çatışma devam eder. Hamas dış ilişkilerini Mahmud Abbas, Mısır ve Ürdün üzerinden kuracak. nasıl olacak? Uluslararası ilişkileri üç kol üzerinden kuracaklar. Birincisi Mahmud Abbas, yani Filistin yönetimi üzerinden. İkincisi Mısır üzerinden. Hem İslam dünyası, hem Arap alemi, hem de Batı ile diyalog konusunda Mısır onlara yol gösterecek. Üçüncüsü ise Ürdün üzerinden. AB’nin temas için Filistin’e üç kişilik bir heyet gönderdiği de biliniyor. Lübnan Hizbullahı kaynaklarına göre de ABD ile Hamas arasındaki görüşme zemini Katar’da hazırlanıyor. İsrail’deki seçimlerin sürece etkisi ne yönde olur? Filistin’de kısa dönemde bazı gerginlikler, çatışmalar, boykotlar, hatta kan dökmeye yönelik kimi eylemler olabilir. Eğer Şaron’un partisi ile Peretz’in İşçi Partisi koalisyon kurarlarsa, Filistin ile uzun dönemde temasa geçip, Oslo sürecine kaldığı yerden ve daha üst düzeyde devam edebilirler. Yok eğer Likud iktidara gelirse çatışma devam eder. Ortadoğu’daki olası sıcak gelişmelerin Filistin’e etkisini değerlendirir misiniz? Lübnan, Irak, İran ve Suriye’de daha olumsuz gelişmeler olursa, Filistin de bunlardan kaçınılmaz olarak etkilenir. Hamas, eğer Şam’ın izlediği hattan çıkarsa, Suriye ile Hamas’ın ilişkileri de bozulabilir. Hamas’ın öteden beri, İran, Suriye ve Lübnan’da rejimleri devirmeyi amaçlayan yabancı, dış müdahalelere karşı olduğu biliniyor. Hamas’ın dünyadaki İsrail ve ABD hedeflerine hiç saldırmadığı da bir gerçek. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da Türkiye’nin arabulucu olabileceği yönünde açıklama yapmıştı. Bunun geçerliliği olur mu? Başbakan Erdoğan, bir Suudi gazetesine verdiği demeçte, Mısır ve Ürdün gibi tavır almıştı. Hamas’ı hemen reddetmemek, İsrail’in diyalog ortamına açık olması yönünde Türkiye’den mesajlar gittiği biliniyor. Dışişleri Bakanı Abdullah Gül de Filistin’e gitti. Orada Türkiye için sanayi altyapısı yatırımları açısından Hamas yandaşlarının zemin var. Hükümetin arabuluculuk seçim kutlaması. girişimleri ise iyi niyet gösterisi ve parti tabanına verilen mesajların ötesine geçmiyor. Türkiye’nin arabuluculuğu ABD, AB, İsrail ve Filistin icazetiyle geçerli olur. Aksi halde olanaksızdır. Arabuluculuk rolüne soyunan devletin dışişlerinin yeterli bütçeye, nitelik ve nicelik açısından çok iyi bir kadroya sahip olması da gerekir. Bunların hiçbirisi ne yazık ki bizde istenilen düzeyde değil. Bu iş için gereken parasal kaynak hiç yok. Türkiye bu işe ancak dışarıdan yardım alarak girebilir. Türkiye’nin şimdiye kadar Irak, İran, Suriye ve İslam Konferansı Örgütü’ne ilişkin olarak yaptığı arabuluculuk girişimleri hiç de tarafsız girişimler değildi. Hepsi ABD adına, vekaleten yapılan nasihatlerden ibarettiler. Bu da, ciddi ve tarafsız arabulucu olma iddialarına gölge düşürüyor. Eğer İsrailFilistin görüşmeleri bir iki yıl sonunda başarıya ulaşırsa, Kudüs’ün özel statüsüne ilişkin konferansın İstanbul’da olması tasarlanıyor. Fotoğraf: Vedat Arık