Katalog

9 AĞUSTOS 2008 CUMARTESİ 3 Los Angeles’ta obeziteyle savaş “Obezite, vücutta fazla miktarda yağ birikmesi sonucu ortaya çıkan ve mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalık” şeklinde tanımlanıyor. Basit olaraksa “besinlerle alınan enerji miktarının, metabolizma ve fizik aktivite ile tüketilen enerji miktarını aştığı durumda” ortaya çıkıyor. Karmaşık GAMZE genetik ve davranışsal sebepleri olan hastalığın yağ yüksek fast food besinlerle beslenenlerde daha sık ERBİL oranı görüldüğü ise genel kabul görmüş bir doğru. Bu tip besinleri gerek ucuz olduğu için gerekse hızlı tüketildiği için yiyenler ise, daha çok yoksul insanlar. Geçen hafta ABD’de Los Angeles yetkilileri kentin obezite oranı yüksek bir bölgesinde fast food restoranı açılmasını yasaklayan bir kararı kabul ettiler. Güney Los Angeles’ta ağırlıklı olarak Hispanik ve Afrika kökenli Amerikalıların yaşadığı 500 bin kişilik bölge için alınan bu kararın fastfood restoranlarına yönelik olarak sağlık gerekçesiyle gündeme getirilen ilk kısıtlama olduğu belirtiliyor. Kaliforniya yasalarına göre fast food restoran, sınırlı menüsü olan, yiyecekleri hızlıca hazırlayıp sunan, masası bulunmayan ve paket servis yapan yerler olarak tanımlanıyor. Bölgede bulunan restoranların yaklaşık yüzde 45’inin fast food restoranı olduğu kaydediliyor. Hippocrates’ın yazılarında obez kişiler arasındaki ani ölümlerin, zayıflara oranla daha fazla olduğu saptamalarına rastlanıyor. Günümüz kapitalizminin tüketim ve davranış kalıplarının oluşumu öncesinde, şişmanlık bir zenginlik ve sosyal statü kaynağı olarak görülüyordu. 1900’lerin başlarında şişmanlık algısında değişim oldu. Kadınların vücudunu sergileyen giysiler tasarlayan Fransız tasarımcı Paul Poiret, şişman bedenlerin gözden düşmesinde etkili oldu. Aynı tarihlerde obezite vakalarında da artış yaşanmaya başladı. 1940’ların sonlarına doğru Metropolitan Life Insurance, farklı boylar için ideal kiloları gösteren bir grafik yayımladı ve şişmanlığın yaşla ilgisi bulunmadığı ortaya kondu. Kardiyovasküler hastalıkların şişmanlıkla ilişkisi açıklandı. 50’lerin başında ABD yönetimi ve tıp dünyası obeziteye karşı kampanya başlattı. Bu dönemden sonra çeşitli diyet ve egzersiz programları ortaya çıkmaya başladı. 1960’ların sonlarında “Aerobics” kavramı Amerikan sözlüklerine geçti. KAMYON ÇARPSIN DANA İYİ! Bundan sonra, diyet kitaplarının best seller oldu. 1968’de Erwin Stillman ve Samm Sinclair Baker imzalı “Doktorun Hızlı Kilo Verme Rejimi” best seller oldu. 1972’deyse Robert C.Atkins’in “Dr.Atkins’in Diyet Devrimi” kitabı... 1992’de yenilenmiş versiyonu çıkan kitap 18 milyon sattı. Son baskısı, 25 dile çevrildi. 1979’da ise Dr. Herman Tarnower ve Samm Sinclair Baker’ın yazdığı “Scarsdale Rejimi” isimli kitap best seller oldu. 1983’te pop şarkıcısı Karen Carpent 32 yaşında anoreksiya nevrozdan ölünce Amerikalılar bir kez daha beslenme düzenleri üzerine yoğunlaştı. 1994’te ise Esquire dergisinin 1825 yaşları arasındaki 1000 kadın arasında yaptırdığı araştırmada, kadınların yüzde 54’ünün şişman olmaktansa kamyonun altında kalmayı tercih ettiği ortaya çıktı. 1994’te Rockefeller Üniversitesi, HoffmanLaRoche ve Amgen’nden bir grup araştırmacı gündemi belirleyen bir adım attı: İştah ve metabolizmayı düzenleyen bir gen bulmuş ve bunu klonlamışlardı. Aynı yıl Amerikan Plastik ve Estetik Cerrahları Derneği, 51 bin 72 liposuction operasyonu gerçekleştirildiğini duyurdu. 1996’da ilk Beden Kitle İndeksi (Body Mass Index – BMI) yayımlandı. Bu istatistiki hesaplama ve indeks, bir insanın obez olup olmadığını saptamaya yarıyordu. 2004 tarihli “Super Size Me” adlı filmle de konuya ilişkin bir deneyin belgeseli çekilmiş oldu. Martin Spurlock’un yönettiği filmde fast food restoranların obezitedeki rolü üzerinde duruluyordu. Hayatının 30 gününü yalnızca McDonald’s tüketerek ve hiç egzersiz yapmadan geçiren Spurlock, projenin başlangıcında zayıf ve sağlıklı bir insanken, sonunda aşırı kilolu ve bir dizi hastalığa sahip bir insan olarak kayıt altına alınıyordu. Bunu başka belgeseller izledi, ancak eleştirilerin hedefindeki McDonald’s menülerinde yalnızca küçük değişimler oldu. ESKİ MISIRDAN BERİ HASTALIK Kararın belediye meclisinde 120 gibi bir oy oranıyla kabul edildiği kaydediliyor. Belediye meclisi üyesi Jan Perry, bu adımın halkın bir zaferi olduğunu söyledi ve “fast food ile beslenmenin, uzun vadede toplumsal maliyetinin yüksekliğinden” bahsetti. ABD’de genellikle mali kaynakları sınırlı, siyah ve gelir düzeyi düşük nüfusun yaşadığı bölgelerde daha düşük fiyata en fazla kalori tüketiminin arttığı, yüksek gelirli beyazların yaşadığı bölgelerde ise, süper marketler ve manavların daha fazla bulunduğu belirtiliyor. Örneğin New Orleans’ta çoğunlukla siyahların yaşadığı yaklaşık 2 kilometre karelik bir alanda 2,4 fast food restoranı, buna karşılık aynı alanda 1,5 restoran bulunduğu saptanıyor. Bugün Amerikalıların üçte biri obezite sorunu yaşıyor, bu rakam otuz yıl öncesinin iki katı ve Hastalık Kontrolü ve Engellenmesi Merkezi’ne göre obezite artık bir salgın hastalık olarak tanımlanıyor. Çocuklarla ilgili istatistikler de hiç içaçıcı değil: Çocuk ve ergenlerin yüzde 15’i aşırı kilolu bu da 1980’dekinin neredeyse 3 katı. Aşırı kilo sorunu, her yıl 400 bin ölümün yaşanmasına ve kalp hastalıkları, ikinci tip diyabet ve kolon, göğüs ve rahim kanserleri riskinin artışına neden oluyor. Eski Mısırlıların obeziteyi bir hastalık olarak kabul ettikleri biliniyor. Yine antik Çin’de obezitenin bilindiği ve oluşturduğu tehlikelerin de farkında olunduğu anlaşılıyor. Azteklerin obeziteyi doğaüstü gördükleri ve tanrıların bir hastalığı olarak kabul ettikleri söyleniyor. Tıbbın babası Bugün Amerikalıların üçte biri obezite sorunu yaşıyor. Eskiden “zenginler” çok yiyebildiğinden onlara ait bir nitelik olarak geçen şişmanlık, bugün artık çoğunlukla yoksulların başına dert olan bir illet olarak biliniyor. ABD’de filmlere ve çeşitli araştırmalara konu olan obezite, son olarak Los Angeles’ın bir bölgesinde fast food restoran açılmasının yasaklanmasına gerekçe oldu. C MY B C MY B