Katalog

7 MAYIS 2024 SALI 3 2 Eylül 1918’de yayın hayatına başlayan gazete, Milli Mücadele’nin ulusal basındaki sesi oldu Cephe ardında savaşan gazete: Yenigün TOLGA AYDOĞAN yazıişlerine Mazhar Müfit (Kansu) Bey getirilir. Bu ustafa Kemal Paşa, gazete 1922’nin sonuna Mondros Ateşkes kadar Sivas’ta yayın hayatına ‘Anadolu’da MAntlaşması’nın ardından devam edecektir. Heyet-i 13 Kasım 1918’de İstanbul’a Temsiliye 27 Aralık 1919’da gelir. İşgale karşı bir ses olması Ankara’ya ulaşırken Kemal için Fethi (Okyar) Bey’le ortak Paşa bu kez de Hakimiyet-i Yenigün kuruluyor’ Ankara’da Anadolu’da Yenigün olarak Minber gazetesini çıkarır. Milliye adında bir gazetenin Gazetesi’nin hazırlandığı ev. Fakat bu gazete sadece 51 gün çıkmasını ister. 10 Ocak yayımlanabilir. Mustafa Kemal gazetenin başına Nafi (Kansu) Bey 1920’de Büyük Millet unus Nadi Paşa, Sivas Kongresi döneminde geçirilir. Milli Mücadele döneminde Meclisi’nin arkasındaki Vilayet Y(Abalıoğlu) Bey, İrade-i Milliye adıyla da bir Ankara’da çıkarılan bu ilk Matbaası’nda basılan gazete 2 Eylül 1918’de gazete çıkararak alınan kararları gazetenin adı 1934’te “Ulus” olarak Ankara Hükümeti’nin yayın organı İstanbul’da “Yenigün” duyurmak ister. Gazetenin değiştirilecektir. olarak çalışır. Ocak 1921’de de adında bir gazete çıkarır. 13 Kasım Anadolu’da 1918’deki işgalin Yenigün’ün çalışanları. ardından gazete muhalif Oturanların ortasında GAZETE KAYSERI’YE TAŞINIYOR çizgisinden dolayı yazıişleri müdürü Kemal Salih (Sel) Bey Ocak 1919’da üç gün, YUNUS NADI bu süreçte 1918’de görülen Ankara’ya coşkuyla tezahürat yapar. görülmektedir. işe alarak yetiştirdiği Kemal Salih çağırılır. 7 Ekim 1921’de Mustafa Kemal Paşa’nın Şubat 1919’da da 11 (Sel) Bey’i de Ankara’ya çağırarak Kayseri’deki son düşüncelerini aktaran, gün kapatılır. Gazete ardından 17 Mart Ankara’ya ulaştırılma gazetenin başına geçirir. Kemal sayısını yayımlar ve bir basılmadan önce mutlaka bu sürede “Eski Gün” 1920’de kapatılan sorunu ortaya çıkar. Salih Bey’in yönetiminde parçalara kamyonla malzemeler bilgi aldığı ve geceleri de adıyla yayımlanır. Yenigün’de çalışan Anadolu’ya gizlice silah ayrılmış üç tonluk “Augsburg” Ankara’ya taşınır. Bu okumadan yatmadığı 27 Mart 1919’da ise Uzun Fahri, makinist ve cephane sevk eden baskı makinesi kağnılara yüklenir. sürede İstanbul’dan “Anadolu’da Yenigün” Yunus Nadi işgal Halil Bey, başdizgici 19 Ağustos 1921 günü öküzlerin da “Augsburg” baskı Milli Mücadele döneminde Mim Mim Teşkilatı güçleri tarafından çektiği on kağnının oluşturduğu makinesinin son parçası “Mustafa Kemal Paşa’nın Kâmil ve dizgici Ali devreye girer. Makine, tutuklanır. Bekirağa konvoy, Kayseri’ye doğru yola gelir. Gazete 22 Kasım Sesi” olarak anılır. [4] hazırlıklara başlar. dikkat çekmemesi için Bölüğü’nde hapsedilir. Kemal Salih (Sel) Bey çıkar. Ayrıca bu konvoyda Yunus 1921’den itibaren Yunus Nadi’nin insanüstü Babıâli’de Acımusluk parçalara ayrılır. 1921’in 11 Ekim 1919’da Nadi’nin eşi ve çocuklarıyla yeniden Ankara’da gayretiyle ve kısıtlı Sokak’ta (bugün yazında bu parçalar serbest kaldıktan Saruhan [Manisa] Milletvekili çıkarılır. Yunus Nadi, Sakarya imkânlarla çıkardığı gazete Cemal Nadir Sk.) farklı günlerde işgal Süreyya (Yiğit) Bey’in eşi de vardır. zaferinin ardından kaleme aldığı Türk basın tarihinde önemli bir sonra yine Yenigün’ü bulunan matbaadaki güçlerine belli etmeden Konvoy 10 gün sonra Kayseri’ye yazısının sonunda “Yunanistan yer tutar. Nadi, 7 Mayıs 1924’te çıkarmaya devam dizgi makinesi ve İnebolu’ya giden ulaşır. Kemal Salih Bey hemen yıkılacaktır” cümlesini kurar. Cumhuriyet gazetesini kurar ve eder. 16 Mart 1920’de kalıplar parçalara ilk sayıyı hazırlar. Anadolu’da Bunun zor olduğunu düşünenler Anadolu’da Yenigün gazetesinin vapurlara yüklenir. Belli İstanbul ikinci kez ayrılır. Geceleri gizlice Yenigün, Kayseri Vilayet Nadi’ye inanmaz. Türk ordusu adı “Cumhuriyet” olarak günlerde İnebolu’dan ve resmi olarak işgal İnebolu’ya giden Matbaası’nda basılır ve 1 Eylül 9 Eylül 1922’de İzmir’e girince değiştirilir. “Gözüm Sakarya’da Ankara’ya kağnılarla edilir. İşgal güçleri 17 vapurlara yüklenir. 1921’de yayımlanır. gazetenin hazırlandığı Karaoğlan kulağım İnebolu’da” diyen getirilir. Karaoğlan’daki Mart’ta Yunus Nadi’nin Sakarya Savaşı’nın Caddesi’ndeki ahşap evin önünde başkomutanın elinde ise o yıllarda İnebolu’ya ulaşan ahşap evde birleştirilir. matbaasına baskın kazanılmasıyla Yunan ordusu toplanan Ankaralılar, “Nadi Hâkimiyet-i Milliye ve Anadolu’da makineler kağnılara Makinenin çalışabilmesi yapar. Fakat Yunus püskürtülür. Gazete, güvenli Bey! Yunanistan yıkıldı” diye Yenigün bulunur. yüklenir. Günler süren için tek bir parça kalır Nadi, inatla gazeteyi yolculuk sonunda ve yine bir sorun çıkar. çıkarmaya çalışır. Ankara’ya ulaştırılır. 1921’de Temmuz 11 Nisan 1920’de Yunus Nadi ekibiyle, Kütahya- Eskişehir Meclis-i Mebusan’ın Karaoğlan Çarşısı Muharebesi’nde Türk kapatılmasıyla içinde, eski ahşap bir matbaaya son defa evin üst katına kilit vurulur. Yunus bu parçaları Nadi, Nisan 1920’de taşır ve monte Ankara’ya geçer ve eder. [1] Milli Mustafa Kemal Paşa’ya Mücadele “Paşam Yenigün’ü döneminde Ankara’da neşretmek gerek İnebolu kararındayım” der. gerekse Mustafa Kemal Ankara’da memnuniyet duysa bulunan Enver da imkânların kısıtlı Behnan Şapolyo olduğunu söyler. Yunus da “Ankara’da Nadi, Hakimiyet-i Karaoğlan Milliye’nin bin bir Çarşısı’nda, güçlükle basıldığı hapishaneye Vilayet Matbaası’nı bitişik büyükçe inceler. Burada ahşap bir evin antika sayılabilecek, bir odasında neredeyse 100 yaşında Anadolu’da 7 Mayıs 1934, Pazartesi. olan 1827 model 29 Haziran 1921’de basılabilen Anadolu’da Yenigün’ün Yenigün Gazetesi’nde Mehmet Emin “Marinoni” marka matbaası Cumhuriyet gazetesinin (Yurdakul) ve Samih Rifat Bey’in cephe baskı makinesinin kurulmuş oldu” izlenimlerine yer verilir. kullanıldığını görür. diye anlatır. [2] 10. yıl dönümü. Matbaa müdürü Nahit ordusu yenilince Yunan Bey, makinist İhsan Baskı makinesi birlikleri Haymana’ya ve Dizgici Hakkı Baba, bulmaya çalışıyor kadar ilerler. Ankara Hâkimiyet-i Milliye ile Yunus Nadi’nin Baş sayfada iyisiyle kötüsüyle haberler, yorumlar. hızla boşaltılır. Meclis’in Yenigün’ü aynı anda ekibiyle birlikte Kayseri’de çalışabilmesi basmanın imkânsız Bilgilendiren, umutlandıran, sorgulayan. hazırladığı Anadolu’da için hazırlıklar yapılır. olduğunu anlatır. Yenigün 10 Ağustos Sürmanşetteyse küçük bir ilan: Mustafa Kemal Paşa, iki 1920’de Ankara’da çıkar. Ankara’ya baskı gazeteden Hâkimiyet-i Yaklaşık iki ay boyunca Osmanlı’da kurulup genç Türkiye’nin malzemesi Milliye’nin Ankara’da sorunsuz basılır. Fakat simge markalarından biri olmuş kalmasını, Yenigün’ün getiriyor Vilayet Matbaası’ndaki ise Kayseri’ye Yunus Nadi, Kurukahveci Mehmet Efendi… yaşlı “Marinoni” baskı taşınmasını ister. İstanbul’da Yenigün’ü makinesi sonunda On yılın, kırk yılın hatırı derken, Bu kararın ardından çıkardığı dönemde bozulur. Tamir asırlık olmuş bu kıymetli dostluk. makinist Halit Bey hızla idare müdürü olarak edilse de randımanlı dizgi makinesini söker, çalışan Uzun Fahri’ye çalışmamaktadır. başdizgici Kâmil Bey Çok yaşa Cumhuriyet, gizlice bir mektup Yunus Nadi, ve dizgici Mehmet Ali, ulaştırır. Mektubunda İstanbul’daki dostlarına hep birlikte nice yaşlara, nice yüzyıllara! Fehmi ve Osmanzade “Ankara’ya gideceğiz! haber salar. Çabaları Hamdi (Aksoy) beyler Giderken herkes birkaç sonunda sonuç verir kasa hurufatı (harf ve “Augsburg” marka harf kasalarını paketler. kalıbı) da götürecek!” bir baskı makinesini Yenigün Ankara’dan der. Bu talimatın temin eder. Bu kez de ayrılmaktadır. Üniversitesi SBF Dergisi [4] CANPOLAT, Mukaddes, KAYNAK: Cilt 36, Sayı 1, 2015. [İlk Millî Mücadele Yıllarında [1] COŞAR, Ömer Sami, yayımlandığı sayı, Yıl 1981 Anadolu’da Yeni Gün Milli Mücadele Basını, Cilt: 36 Sayı: 1.] Gazetesinde Cumhuriyet, Gazeteciler Cemiyeti [3] BANOĞLU, Niyazi Cihan İnkılabı ve Millî Yayınları, 1964. Ahmet (Haz.), Türk Komünizm Meseleleri, [2] KOCABAŞOĞLU, Basınında Mustafa Kemal Üsküdar Üniversitesi Uygur. “Milli Mücadelenin Atatürk, Gazeteciler Sosyal Bilimler Dergisi, Sözcülerinden: Anadolu’da Cemiyeti, 1981. Sayı 11, 2020. Yenigün”. Ankara