Katalog

7 MAYIS 2024 SALI 14 Bir dönem dişi sinek bile giremezmiş... Şimdi direksiyon bir kadında Cumhuriyet’in kadın gazetecileri 100 yılın gazete sayfalarında geziniyorum. 30’lu yılların devrimci ruhu kadınlara gazetelerde yol açarken 40’larla başlayan ve neredeyse 30 yılı aşan dönemde kapılar sımsıkı kapanmış. Sonrası zorlu, inişli çıkışlı bir süreç. Cam tavanları kıran cesur kimi isimli, kimi isimsiz öncü kadın gazetecilerin öyküsünü okuyacaksınız burada... iz gazeteciler zamanın tanıklarıyız. kurucularından. Ama ondan önce Zamanın aktarıcısıyız, gözlemcisiyiz. Cumhuriyet gazetesinde bir dönem yazıları BGazeteyi biz hazırlarız, sayfalar yayımlanıyor. Cumhuriyet gazetesinde ilmek ilmek dokunur, her yeni gün yeni yazdığı bir yazı nedeniyle “rejimi tenkit tanıklıklarla... Her akşam eskir gazete, ve sınıflar arasına nifak sokmak” suçuyla bayatlar. Siz onu daha okurken biz yenisinin yargılanıyor. Mektuplar duruyor yazıişleri hazırlığındayızdır. Fırından taze çıkacak masasının üzerinde... Yabancı öykülerin 3 4 olanın... Gazetelerin arşivleri ise toplumun, çevirileri... Altındaki imza: İngilizceden ülkenin hatta dünyanın hafızalarıdır. Bu çeviren Nezahat Eğilmez. Kim acaba? Bilgi 1- İlk Kadın Çalışan: Vasfiye Özkoçak 2- Suad Derviş yüzden önemlidir, hatta çok önemli.. bulamıyorum. 3- İlk Kadın Yazıişleri Müdürü: Füsun Özbilgen Cumhuriyet gazetesinin 100. yılında 1 2 Moda kadın sayfası 4- Sabiha Sertel benden 100 yılda Cumhuriyet’in 1933 yılında kadın sayfaları çıkıyor kadınlarını anlatmam istendi. Ne Kadınların erkekler gibi her işte aleyhinde konuşmaya başlamıştı Ve Berin Nadi... karşıma. Hadiye İclal imzalı. Annelik yaptım? Daldım Cumhuriyet’in çalışabilecekleri belirtiliyordu. Bu bile... Şöyle anlatmış daha sonra 1970’ler kadınların mesleklerinde durumu, sağlık durumu, moda... e-arşivine. 100 yıllık tarih elinizin kapsamda sayfa, dünyadan örnekler anılarında o ilk günleri: Gazetedeki uzmanlaşmayla birlikte adliye, Cumhuriyetin ilanından bir yıl altında. Muhteşem. Tamam da vererek konunun üzerinde ısrarla erkek arkadaşlar önce şaşırdılar. ÖZLEM parlamento gibi erkek egemen sonra kurulan Cumhuriyet gazetesinin kadınlara nasıl ulaşacağım? Basın YÜZAK duruyordu. Kendi aralarında, “Genç bir kızın misyonlarından biri de yeni yönetim alanlarda haber peşinde koşarken tarihinin erkek dünyası içinde 1940’lar... Pembe Konak’ta erkeklerin arasında ne işi var, gitsin anlayışını ve devrimleri geniş kitlelere hem kendi çalıştıkları kurum hem kadınların o görünmez kalın duvarın içinden artık kadın sesleri duyulmuyor. evinde otursun” diye konuşmuşlar. duyurmaktı. Kadının toplum içindeki de haber kaynakları açısından ne şekilde geçebildiklerini nasıl aktaracağım? Kimi, “Nasılsa birkaç gün sonra Cumhuriyet gazetesinin konumu bilerek siyasi gündemin konusu “kadın olmalarından dolayı Zamanı donduramam ama hayal edebilirim. dayanamaz kaçar” kimi, “Koca sayfalarında da yoklar. Ne kadın yapılıyordu. Kadınların başarıları öne güçlükler yaşadıkları ve bunu Zaman tünelinde tarihin derinliklerine doğru bulmaya gelmiş, yakında bulur yazarlar ne kadınların toplumdaki çıkarılıyor, toplumun her alanında yer zaman içinde çözdükleri” dönem. geri gitmeyi de... gider” demişler. Uzun yıllar da böyle yerlerine ilişkin aydınlık haberler... almaları için cesaretlendiriliyorlardı. Asiye Uysal, Sennur Sezer, Füsun Kasvet çökmüş. Kadının parlayışı düşünmüşler. Onlar öyle düşünseler Zamanda yolculuk... Türk kadınının siyasal haklarının yoğun Özbilgen... Özbilgen Cumhuriyet’e savaş ile sönüyor. İkinci Dünya de ben işimden evlenmeye hiç vakit şekilde konuşulduğu yıllarda basımına girişini şöyle anlatıyor: 1930’lardayım... Cumhuriyet gazetesinin bulamadım. Yaşamı, gazetecilik Savaşı hızını aldıkça, katılmıyor başlanan Moda Kadın sayfası, 1930-1933 Cumhuriyet’ten 1977 yılında Cağaloğlu’ndaki ilk binası olan Pembe olarak kabul etmiştim. olsa bile ülke de basın dünyası yılları arasında pazar günleri gazetenin Konak’ın merdivenlerinden çıkıyorum. Parlamento muhabirliği teklifi bana Ve geliyoruz 1960’lara... Türk da etkileniyor durumdan. 30’lu beşinci sayfasında yayımlandı. Moda Kadın İstanbul’dan, o dönem genel yayın Suat Derviş’i görüyorum. Daktilosundan basınında 1950’lerden sonra yıllarda 8 olan sayfa sayısı çıkardığı sayfalar elinde yazıişlerine dalıyor sayfası yayımlandığı dört yıl boyunca yönetmeni olan Oktay Kurtböke’den yaşanan iki gelişme, gazetecilik 4’e iniyor. “Evlerdeki unlar Türk kadınına profil kazandırma çabası ile hışımla. Yıl 1934-35. Dünya feministleri ile telefonla gelmişti. Ankara yapan kadınların sayısının bildirilecek”, “Odunsuzluktan dünyadan verdiği moda haberleri ve örnek Temsilcisi Kemal Aydar çağırdı görüşmeler yapmış, yazı dizisini hazırlamış. artmasında etkili oluyor. hamamlar kapanıyor” tarzı Başlık “Siz Türk kadınlarına hayranız”. Batılı kadın profili tanıtımına özen gösterdi. gittim. İlk söylediği “Ben buraya Bunlardan birincisi gazetelerin haberlerle ve tabii savaş gelişmeleri Sayfada; Anne ve Çocuk, Her Genç Kız Asıl adı Saadet Baraner. Sadece gazeteci 17 yıldır dişi sinek bile sokmadım” kitle gazetesi olmaya başlamasıyla ile doluyor sayfalar. Savaş bitiyor, değil, romancı, şair, siyasetçi. 1930’ların Neler Bilmelidir? Avrupa’da Kadın, Moda, sözü oldu. Anlayacağınız dişi sinek meslekte uzmanlaşmanın ortaya 40’lı yıllar sona eriyor. 50’li yıllar Türkiye’sinin öncü, cesur kadınlarından. Ev Modası, Ev İçin Pratik Bilgiler, Muaşeret, olarak girdiğim Cumhuriyet’te çıkması, ikincisi de bu alandaki geçip gidiyor. Bakıyorum zor Toplumsal sorunları tümüyle ele alan ve Güzelleşmenin Sırrı, Ev Kadını, Spor ve yazıişleri müdürü olmayı başardım. gazetecileri yetiştirmek amacıyla çözüm arayan yazılar ortaya koyuyor. Sağlık, Hayatta Büyük Rol Oynayan Kadınlar elde edilen çabuk kaybedilmiş. 1980’ler... Pembe Konak artık gazetecilik okullarının açılmaya Yaptığı haberler nedeniyle başının sık sık vb. başlıklarda halk sağlığı, spor, Batı kültürü, Kadınlar unutulmuş, tabii kadın ıssız. Gazete 1974 yılından beri başlaması. Zeynep Oral, 1960’lı derde girdiğini söyleyebiliriz. moda ve görgü kuralları hakkında çeşitli gazeteciler de. Çalkantılı yıllar, hemen arkasındaki üç katlı binada. yıllar için, “Gazetecilik yapmak, Sağdaki odaya kafamı uzatıyorum. bilgilere yer verildi. Moda Kadın sayfası, ekonomik darboğazlar... Belli ki Kadın sayısı az da olsa artıyor. bir gazetede çalışmak isteyen Sabiha Zekeriya (Sabiha Sertel). “Siz de bu kadın-erkek eşitliğinden hareketle kadının devrimler unutuldukça, kadınlar da Bunda 1980’li yıllarda kadın kadınlara ilk önerilen, onlardan fikirde misiniz?” başlıklı köşesini yazıyor. çalışma hayatına girmesi konusuna dikkat unutuluyor. haklarının gelişiminin etkisinin de ilk beklenen yerleşmiş kadın Türkiye’nin ilk kadın gazetecilerinden. çekiyor ve kadının öncelikle çalışma hayatına payı var: Işıl Özgentürk röportajları İlk kadın çalışan imgelerine uygun olarak sosyete, Eşi Zekeriya Sertel ile Tan gazetesinin dahil olması gerektiğini vurguluyordu. ile dikkat çekiyor. Tüketici hakları Ama tabii istisnalar da var. moda, dekorasyon, ev, mutfak, konusundaki yazıları ile tüketici Yine Pembe Konak’tayız. Vasfiye çocuk konularıyla ilgili haberlerdi” hareketini başlatan Meral Tamer. Özkoçak... İstanbul Üniversitesi yorumunda bulunmuştu. Öyleydi. Kurucumuz Yunus Nadi’nin torunu Gazetecilik Enstitüsü’nün ilk Pembe Konak’ın penceresinden Emine Uşaklıgil önce Dış Haberler mezunlarından biriydi. 1952 Necla Seyhun’u görüyorum. 1960 Servisi’nde çalışıyor. Ardından yılında enstitüyü birincilikle yılından 1970’ların başına kadar bir süre idare amiri olarak görev çalışıyor Cumhuriyet’te. Kendi bitirdi. Özkoçak ile aynı dönemde yapıyor. çizimlerini de eklediği yazılarıyla mezun olan diğer iki kadın öğrenci, Ve tabii Cumhuriyet gazetesinin Türkiye’de moda kavramına yön gazetecilik mesleğini icra etmedi. eski imtiyaz sahibi, Nadir Nadi’nin veren isimlerden oluyor. İstisnalar Özkoçak’ın anlatımına göre biri eşi, Cumhuriyet’in kurumsal olarak avukat oldu, diğeri memleketine da vardı tabii. Şükran Soner... yaşaması ve bağımsızlığını koruması Biricik Şükran ablamız. 1966’da döndü. Özkoçak ise gazetecilik için Cumhuriyet Vakfı’nın temellerini Cumhuriyet gazetesinde haberci eğitimi alan ilk kadın olarak atan tam bir Cumhuriyet kadını Berin olarak çalışmaya başladı. İşçi Cumhuriyet’te işe başladı. 8 yıl Nadi. Nadir Nadi’nin ölümünden hakları, üniversiteler, eğitim ve muhtelif sahalarda muhabirlik sonra Cumhuriyet gazetesinin sağlık alanlarında uzmanlaştı. yaptı ve istihbarat şefliğine kadar yaşaması için bütün fedakârlığı Uzun dönemli işçi ve eğitim yükseldi. 29 yaşında gazeteciliğe gösterdi. Bütün mal varlığını sayfaları hazırladı. Muhabirlikten başlayan Vasfiye Özkoçak’ı da Cumhuriyet Vakfı’na bağışladı. yazarlığa vakıf yönetimine Bugün Cumhuriyet’in gurur Cumhuriyet gazetesinin ilk ve tek kadın çalışanı olarak zorlu kadar yükseldi. Şükran ablamız duyduğumuz arşivinin temellerini bir süreç bekliyordu. Sonradan Cumhuriyet’in uzun soluklu atan kütüphanecilik eğitimi almış edindiği bilgiye göre, o işe maraton koşucusudur. Hâlâ her Meral Alakuş’u unutmayalım. İlk girdiğinde erkek meslektaşları onun gün gelir yazar, programlar yapar. kadın düzeltmen Mahmure İleri’yi de. Kadınlarla rengârenk 1990’LAR... Artık dışarıya kadın sesleri Sevim Ertemur Haber Merkezi’nde, kadın dönemi alıp başını gidiyor kahkahaları taşıyor. Siyah beyaz İpek Yezdani İstihbarat’ta, Handan ama o dönem sadece iki servis şefi, Cumhuriyet gazetesinin rengârenk Şenköken Kültür sayfalarını yönetiyor. Kültür’ün başında Handan Şenköken, kadın emekçileri artık her alanda. Benim de Cumhuriyet ile yolumun Ekonomi’nin başında ben Özlem Cesur, asi, meydan okuyan. Dış kesiştiği yıl 1994. Yüzak, Dış Haberler’in başında Özgür Haberler, Ekonomi, İstihbarat, Yazı Mine Esen, İrem Sağlamer, Özgür Ulusoy. İşleri, Kültür. İpek Çalışlar ve Berat Ulusoy, Aze Marşan ile Dış Haberler’in Cumhuriyet bir okul gerçekten. Günçıkan, Aynur Çolak Pazar ekini efsanevi şefi Ergun abi ile birlikte Herkesin bir şekilde yolu düşüyor. çıkarıyorlar. Hatice Tuncer Düzeltme çalışıyoruz. Miyase İlknur, Figen Cumhuriyet’in hafızası ise arşivi. ile başlamış Cumhuriyet’e, İstihbarat, Atalay haber Merkezi’nde. Leyla Geçtiğimiz pazar arşive iniyorum 35 Foto Muhabirliği. Tavşanoğlu röportajları yapıyor. yıldır arşivde çalışan Gülsev Toksöz Deniz Teztel 12 Eylül ve adliye İktisat profesörü Türkel Minibaş köşe ile çalışıyoruz eski günleri yad ederek. olaylarının yaman muhabiri, yazmaya başlıyor. Cumhuriyet’te Bayrağı Edibe Buğra’dan devraldı. Son kale Cumhuriyet’in asil ve cesur bekçileri 2000’LERDEN bugüne... Çoğaldık, Meriç Velidedeoğlu, Ayşegül geçtik bugüne geldik. Cumhuriyet eksildik, çoğaldık... Olcay Yüksel... Uzun yıllar emek verenleri gazetesinin kadınlar açısından Büyüktaş, Ayça Bilgin, Münevver yazmaya çalıştım. Mutlaka inişli çıkışlı tarihini aktarmaya Oskay, Nazan Tacer, Elif Tokbay, atladıklarım olmuştur. Aola...ff çalıştım. 100. yılında en büyük Serpil Gündüz, Nurgün Erdinç, Teraziye vurursak bugünün gururlarımızdan biri de bir dönem Özlem Güvemli, Sibel Bahçetepe, Cumhuriyet’inde kadın ağırlığı “Dişi sinek bile giremez” denen Zuhal Aytolun, Türey Köse, hayli fazla. Üstelik yönetim Cumhuriyet’in direksiyonunda Reyhan Oksay, Tüles Hasdemir, kademelerinde, köşe yazarı olarak, içimizden birinin bir kadının Ayşe Yıldırım, Ayşe Sayın, Emine röportajlar yaparak... Şükran Soner, oturuyor oluşu: Mine Esen. Kaplan, Eren Aysan, Mine Söğüt... Zeynep Oral, Nilgün Cerrahoğlu, Biz yaş alıyoruz ama gazete Düzeltme servisinden Rüya Mine Kırıkkanat, Miyase İlknur, gençleşiyor. Gencecik başarılı Özkalkan, Gül Yılmaz, Mine Şirin... Işıl Özgentürk, Zülâl Kalkandelen, kadın gazeteciler yetişiyor. Ne Uzun yıllar emek verip ayrılanlar... Evin İlyasoğlu, Jale Özgentürk, mutlu. Biliyoruz ki Cumhuriyet Kadın çizerlerimiz, Piyale Madra, Figen Atalay, Sevgi Özel, Şehriban gazetesi bir kale. Bu ülkenin, Nuray Çiftçi... Sayfaları yapan Kıraç, Gamze Akdemir, İlkay laikliğin, demokrasinin arkadaşlarımız... Köşe yazarları Kılınç, İklim Öngel, Bahar Kurşun, savunucusu bir kale. Ve bizler o olarak Ayşe Emel Mesçi, İnci Aral, Betül Berişe... Zaman tünelinden kalenin bekçileriyiz.