Katalog

4 PROF. KAYIHAN PALA, SALGINLARA ILIŞKIN BILGI VERDI Yanlış bilgi öldürür PROF. DR. KAYIHAN PALA * Bilinen ölüme en fazla yol açan virüs salgını yaklaşık 100 yıl önce ortaya çı kan İspanyol gribi salgınıdır. Bu salgında 50 milyona yakın insanın hayatını kaybetmiş ola bileceğine ilişkin tahminler ya pılmaktadır. Prof. Pala: Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yetkililerinin “Yalnızca bir hastalık salgı nıyla savaşmıyo ruz, aynı zaman da bir aşırı (yüzey sel/yanlış) bilgilen dirme salgını ile de mücadele ediyoruz” lerin enfeksiyon hastalıkları arasındaki açıklaması 21. yüzyıl salgın önemini artırdı. larına yeni bir boyut eklen Virüslerin tarihte bütün dünyayı etki diğini göstermesi bakımın sine alan salgınlar yaptığı bilinmektedir. dan önem taşımaktadır. Bilinen ölüme en fazla yol açan virüs sal 1960’ların başında ilk kez gını yaklaşık yüz yıl önce ortaya çıkan insanda gösterilmiş olması İspanyol gribi salgınıdır. Bu salgında 50 na karşın, 2002’de şid milyona yakın insanın hayatını kaybet detli akut solunum miş olabileceğine ilişkin tahminler sendromu has yapılmaktadır. Koronavirüsler il talığının (Seve ki 2002’de olmak üzere bugü re Acute Respi ne kadar üç kez (SARS, MERS ratory Syndro ve COVID19) salgına yol aç me, SARS) or mıştır. taya çıkmasına COVID19 salgınının başlan kadar (altta yatan gıcından bugüne kadar yapı başka hastalıkları Prof. Kayıhan Pala lan araştırmalar (kesin olmamak olanlar hariç) korona la birlikte) hastalığa yol açan virüsün virüslerin insanların ölümü (SARSCoV2) vahşi yaşamdan kaynak ne neden olduğu düşünülmü landığını göstermektedir. Yaşlılar ve kro yordu. SARS ile birlikte ilk kez karşılaşı nik hastalığı olan erişkinler (kalp hastalı lan ölümler, ardından 2012’deki Ortado ğı, akciğer hastalıkları ve şeker hastalığı) ğu Solunum Sendromu (Middle East Res risk grubunu oluşturmaktadır. piratory Syndrome, MERS) ve 2019’da Hastaneye başvuran olguların yaklaşık başlayıp halen sürmekte olan salgına yol yüzde 80’inde hastalık hafif ve orta de açan yeni koronavirüs hastalığı (Corona recede bulgularla, yüzde 15’inde şiddet virus Disease, COVID19) koronavirüs li bulgularla, yüzde 5’inde ise kritik dere cede ciddi bulgularla seyretmektedir. Şu ana kadar tıbbi tedaviye katılan hastalar arasında olgu ölüm oranı yaklaşık yüzde 2’dir, ancak hastalanan herkesin hastaneye başvurmamış olabileceğinden gerçek oranı tahmin etmek kolay değildir. COVID19 ile ilgili henüz birçok konu belirsizliğini korumaktadır. YANLIŞ BİLGİ PANİK NEDENİ COVID19 enfeksiyonu toplumun yeterince bilgilendirilememesi ve kimi zaman yanlış bilgilendirilmesi yüzünden küresel ölçekte bir paniğe yol açmıştır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yetkililerinin “Yalnızca bir hastalık salgınıyla savaşmıyoruz, aynı zamanda bir aşırı (yüzeysel/yanlış) bilgilendirme salgını ile de mücadele ediyoruz” açıklaması 21. yüzyıl salgınlarına yeni bir boyut eklendiğini göstermesi bakımından önem taşımaktadır. Günümüzde yanlış bilgilerin (hatta komplo teorilerinin) geleneksel medya ve sosyal medya aracılığıyla toplumun geniş kesimlerine ulaştırılabilmesinin kolaylığı, halk sağlığı açısından yeni ve önemli bir tehdit olarak karşımızda durmaktadır. Bu belirsizlik döneminde en çok gereksinim duyulan güvenilir bilgilerin, şeffaf olarak tanımlanmış olguların, müdahale edilmemiş iletişim olanaklarının ve çıkar çatışmasından uzak hakemli bilimsel dergilerde yayımlanmış araştırmaların güvenilir kurumlar aracılığıyla hızla yayılmasıdır. Doğrulanmış bilgi, panik hastalığına karşı bilinen en etkili önleme yöntemidir. * Bursa Uludağ Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi BİLGİ NOTLARI N95 MASKE ÖZEL KOŞULLARDA KULLANILMALI n Maske ne zaman kullanılmalı? 4 Sağlıklı kişilerin maske kullanmasına gerek yoktur. 4 Herhangi bir viral solunum yolu enfeksiyonu geçirmekte olan kişinin öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağzını tek kullanımlık kağıt mendil ile örtmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içini kullanması gereklidir. Hasta kişilerin mümkünse kalabalık yerlere girmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa tıbbi maske kullanması önerilmektedir. Maske çıkarıldığında hemen çöpe atılmalı ve eller yıkanmalı veya antiseptikle temizlenmelidir. 4 Hasta olmayan kişilerin maske kullanmasına normalde gerek yoktur. Sadece yeni koronavirüs hastalığını geçirenlerle temas edenlerin (sağlık çalışanları, hasta ile aynı evde yaşayanlar) maske takması gerekmektedir. Bu durumlarda kullanılacak maskelerin cerrahi/basit/tıbbi maske olması yeterlidir. 4 N95 veya FFP2 türü maskeler sağlık çalışanları tarafından sadece özel koşullarda (hastanın solunum cihazına bağlanması gerektiğinde..vb) kullanılmalıdır. HASTA BAKIMINDA ELDİVEN n Eldiven giymeli mi? 4 Hayır. Eldiven, sadece sağlık çalışanları tarafından hastanın bakımı ve muayenesi sırasında kullanılır. Sağlık çalışanları dışındaki kişiler eldiven kullanmamalıdır. Bunun en önemli nedeni, eldivenlerin uygun şekilde kullanılmadığı durumda hastalığın daha çok yayılmasına neden olmasıdır. 4 Eldivenlerin uygun kullanımı, sağlık çalışanlarına verilen eğitimlerle sağlanmaktadır. Sağlık çalışanları dışındaki kişilerin eldiven kullanması uygun değildir. 4 Eller, hastalığın bulaşmasında çok önemlidir ve bulaşı azaltmanın yolu ellerin su ve sabun ile yıkanmasıdır. Sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği veya kolonya kullanılmalıdır. PANİĞE GEREK YOK!