Katalog

22 DENEYİM PAYLAŞIMI Türkiye’nin TOKİ’yi görevlendirerek ağırladığı "1996Kent Zirvesi" kararları hala güncel HABİTATII BİLDİRGESİ’Nİ ANIMSIYOR MUYUZ? Kentleşme ve konut sorunlarında tartışmalı süreçlerden geçen Türkiye’nin küresel gelişmeler karşısındaki ulusal politika arayışları bitmek bilmiyor. Başta TOKİ olmak üzere, ilgili tüm kurumlar, konut sorunu ve planlı kentleşme konusunda yeni modeller üretiyorlar; hükümetler kentsel dönüşümden toplu konut hedeflerine kadar yeni yasaları gündeme getiriyorlar… Öte yandan ülkemiz, bu konudaki en büyük uluslararası tartışma ve değerlendirme buluşmasına ev sahipliği yapmış; BM’nin 20 yılda bir düzenlediği "HABİTATII. Dünya İnsan Yerleşimleri 1. Bizler, 314 Haziran 1996 tarihlerinde Türkiye'de, İstanbul'da toplanan Birleşmiş Milletler İkinci İnsan Yerleşmeleri Konferansı'nda (Habitat II) bir araya gelen devlet ve hükümet başkanları ile ülke delegasyonları, bu vesileyle, herkese uygun barınak sağlama ve insan yerleşmelerini daha güvenlikli, daha sağlıklı, daha yaşanabilir, adaletli, sürdürülebilir ve daha üretken kılma biçimindeki evrensel hedefleri onaylıyoruz. Konferansın başlıca iki teması olan, herkese uygun barınak sağlanması ve kentleşen bir dünyada insan yerleşmelerinin sürdürülebilir gelişmesi üzerindeki tartışmalarımız Birleşmiş Milletler Antlaşması'ndan esinlenmiştir ve yaşadığımız çevreyi iyileştirmeye dönük uluslararası, ulusal ve yerel düzeylerdeki girişimler için mevcut ortaklıkları pekiştirip yenilerini oluşturmaya yönelmiştir. Habitat Gündemi'nde yer alan hedef, ilke ve önerileri yükümleniyor ve uygulanması yönünde karşılıklı destek vermeyi üstleniyoruz. 2. Barınma koşullarında ve insan yerleşmelerinde süregiden kötüleşmeyi bir ivedilik anlayışı içinde ele almış bulunuyoruz. Bunun yanı sıra kentlerin ve kasabaların, ekonomik kalkınmaya ve toplumsal, kültürel, manevi ve bilimsel gelişmeye kaynaklık eden uygarlık merkezleri olduğunu da saptıyoruz. Yerleşmelerimizin sunduğu fırsatlardan yararlanabilmeli ve halklarımızın tümü arasında dayanışmayı güçlendirme yönünde çeşitliliklerini korumalıyız. 3. İnsanlığın tümü için daha fazla özgürlük içinde yaşam standartlarını geliştirme kararlılığımızı teyit ediyoruz. Kanada'da, Vancouver'da toplanan Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşmeleri Konferansı'nın, Uluslararası Evsizlere Barınak Yılı'nın ve Küresel Barınak Stratejisi'nin, insan yerleşmelerinin sorunlarıyla ilgili küresel bilincin yükselmesine katkıları ve herkese uygun barınak sağlayabilmek için harekete geçme yönündeki çağrıları hatırlanmalıdır. Birleşmiş Milletler'in yakın geçmişte düzenlediği dünya konferansları, özellikle de Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı, sürdürülebilir kalkınmanın birbirine bağlı ve birbirini pekiştiren öğeleri olarak ekonomik gelişme, toplumsal gelişme ve çevrenin korunması temelinde barış, adalet ve demokrasi hedeflerine adaletle ulaşılması yönünde kapsamlı bir gündemi önümüze koymuştur. Bu konferansların sonuçlarını Habitat Gümdemi'yle bütünleştirmeye çalışmış bulunuyoruz. 4. İnsan yerleşmelerinde yaşam kalitesini yükseltebilmek için, çoğu durumda, özellikle de gelişmekte olan ülkelerde bunalım boyutlarına erişmiş bulunan şartlardaki kötüleşmeyle mücadele etmeliyiz. O amaçla, kapsamlı bir biçimde ele almamız gereken hususlardan bazıları, özellikle sınaileşmiş ülkelerdeki sürdürülemez tüketim ve üretim örüntüleri, yapı ve dağılım bakımından meydana gelenler de dahil sürdürülemez nüfus değişiklikleri, öncelikle de nüfusun aşırı yoğunlaşması eğilimi, evsizlik, artan yoksulluk, işsizlik, toplumsal dışlanma, ailede istikrarsızlık, kaynak yetersizliği, temel altyapı ve hizmetlerin noksanlığı, yetersiz planlama, güvenlik ve şiddet sorunu, çevrenin bozulması ve afet tehdidindeki artıştır. 5. İnsan yerleşmelerinin aşması gereken sorunlar küresel nitelik taşımakla birlikte, tek tek ülke ve bölgeler özgül çözümler gerektiren özgül sorunlarla da karşı karşıyadır. Bütün dünyada, özellikle de şartların fazlasıyla endişe verici olduğu gelişmekte olan ülkeler ile ekonomileri geçiş sürecinde bulunan ülkelerde kentlerde, kasabalarda ve köylerde yaşam koşullarının iyileştirilmesine dönük çabalarımızı ve işbirliğimizi yoğunlaştırmak gerektiğini görüyoruz. Bu bağlamda, dünya ekonomisinin küreselleşmesinin kalkınma sürecinin önüne hem fırsatlar hem de sorunlar, riskler ve belirsizlikler çı Konferansı"nı 1996 yılında İstanbul’da başarılı bir organizasyonla ağırlamıştı. Yaklaşık 10 gün kesintisiz süren oturumlardaki çok sayıda bildiri ve tartışmalarda ortaya çıkan sonuç ve görüşlerin, 19962016 dönemine ışık tutacak şekilde "HabitatII. İstanbul Bildirgesi" şeklinde yayımlanması ise tüm insanlıkla birlikte ülkemizin de önüne evrensel ilkelere sahip bir yol haritası koymuştu. Cumhuniyet, işte bu tarihsel değer kazanan bildirgeyi, ev sahipliğimizin sorumluluğunu yeniden anımsatarak, konut ve kent kamuoyunun bir kez daha dikkatlerine sunuyor: de almamız gerektiğini biliyoruz. Öte yandan, özellikle yeterli miktarlarda içilebilir su temini ve etkili bir atık yönetimi yoluyla sağlıklı yaşama ortamlarının gelişmesine de katkıda bulunacağız. 11. Tarihsel, kültürel, mimari, doğal, dinsel ve manevi değer taşıyan binaların, anıtların, açık alanların, kırsal ortamların ve yerleşme örüntülerinin korunmasını, eski özelliklerinin kazandırılmasını ve bakımını destekleyeceğiz. 12. Yüklenimlerimizin gerçekleştirilmesinde en demokratik ve etkili yaklaşım olarak yapabilir kılma stratejisi ile ortaklık ve katılım ilkelerini benimsiyoruz. Habitat Gündemi'nin uygulanmasında en yakın ve temel ortaklarımızın yerel yönetimler olduğunu bilerek, her ülkenin kendi hukuk çerçevesi içinde, demokratik yerel yönetimler aracılığıyla ademimerkezileşmeyi geliştirmeli ve ülkelerin koşullarına uygun biçimde yerel yönetimlerin mali ve kurusal yeterliliklerini artırmak için çalışmalı, öte yandan her kademedeki yönetimin kilit gereklilikleri olan saydamlık, hesap verme ve halkın gereksinimlerine duyarlılık özelliklerini yerel yönetimler için de sağlamalıyız. Ayrıca parlamenterlerle, özel sektörle, sendikalarla, hükümetler dışı örgütlerle ve diğer sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliğimizi, her birinin özerkliğine gereken saygıyı göstererek geliştireceğiz. Aynı zamanda kadınların rolünü artıracak, özel sektörün toplum ve çevre karşısında sorumlu yatırımlarda bulunmasını özendireceğiz. Yerel uygulamalar, Gündem 21, Habitat Gündemi ya da başka eşdeğer programlar temelinde yerel programlar aracılığıyla yönlendirilip harekete geçirilmeli, ayrıca ulusal politikalar, hedefler, öncelikler ve programlar saklı kalmak koşuluyla, Dünya Kentler ve Yerel Yönetimler Meclisi'nin İstanbul'da başlattığı dünya ölçeğinde eşgüdüm deneyiminden de yararlanılmalıdır. Yapabilir kılma stratejisi, hükümetlerin, koşullar elverdiğinde ayrıcalıksız ve korunmasız grupların üyeleri için özel önlemler uygulamalarını da öngörür. 13. Habitat Gündemi'nin uygulanabilmesi için yeterli fon gerekeceğinden, ulusal ve uluslararası düzeylerde mali kaynakları harekete geçirmeli, bütün menşelerden çoktaraflı, ikili, kamusal, özel yeni ve ek kaynaklar elde etmeliyiz. Bu bağlamda, kapasite yükseltimini kolaylaştırmalı, uygun teknoloji ve knowhow aktarımını desteklemeliyiz. Ayrıca, yakın geçmişteki Birleşmiş Milletler konferanslarının yüklenimlerini, özellikle Gündem 21'in finansman ve teknoloji transferiyle ilgili yükümlülüklerini bir kez daha yineleriz. 14. Habitat Gündemi'nin uygulanması, Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşmeleri (Habitat) Merkezi'nin rolünü ve işlevlerini güçlendirmeyi, bunu yaparken de Merkez'in iyi tanımlanmış ve derinlemesine geliştirilmiş hedefler ve stratejik konular üzerinde yoğunlaşması gerekliliğini dikkate almayı gerektirecektir. O doğrultuda, Habitat Gündemi'nin ve onun Eylem Planı'nın başarıyla uygulanmasına destek güvencesi veriyoruz. Habitat Gündemi'nin uygulanmasına ilişkin olarak, bu Konferans için hazırlanmış bulunan bölgesel ve ulusal eylem planlarının sağladığı katkıları bütünüyle takdir ediyoruz. 15. İstanbul'da toplanan bu Konferans, yeni bir işbirliği çağını, bir dayanışma kültürü çağını belirlemektedir. XXI. yüzyıla yaklaşırken, sürdürülebilir insan yerleşmeleriyle ilgili olumlu bir ufuk, ortak geleceğimiz için bir umut duygusu ve gerçekten değerli ve büyüleyici bir davada, herkesin güvenli bir evde, onurlu, sağlıklı, güvenli, mutlu ve umut dolu saygın bir yaşam sürebileceği bir dünyayı birlikte kurma davasında birleşme çağrısını ortaya koyuyoruz. İstanbul 14 Haziran 1996 kardığını, ve kalkınma finansmanı, dış borçlar, uluslararası ticaret ve teknoloji transferi konularında olumlu adımlar atılmasının Habitat Gündemi'nin hedeflerine ulaşılmasını başka hususlarla birlikte kolaylaştıracağını dikkate alıyoruz. Kentlerimiz, insanların onurlu, sağlıklı, güvenlikli, mutlu ve umut dolu bir yaşam sürebilecekleri yerler olmalıdır. 6. Kentsel ve kırsal gelişme arasında karşılıklı bağımlılık vardır. Kentsel habitatı geliştirmenin yanı sıra, kırsal alanlara da o alanları daha çekici kılacak yeterli altyapıyı, kamu hizmetlerini ve istihdam olanaklarını ulaştırmaya çalışmalı, entegre bir yerleşmeler ağı geliştirmeli ve kırdan kente göçü en aza indirmeliyiz. Orta boy ve küçük kentler özel bir ilgi gerektirmektedir. 7. Sürdürülebilir kalkınmaya önem vermememizin temelinde insan yattığına göre, Habitat Gündemi'ni uygulama çalışmalarımız da insanı temel almalıdır. Kadınların, çocukların ve gençliğin güvenlikli, sağlıklı ve tehlikesiz yaşam koşullarına özellikle gereksinme duyduklarını açıklıkla görüyoruz. Yoksulluğun ve ayrımcılığın kökünü kazıma, bütün insan haklarını ve herkes için temel özgürlükleri geliştirme ve koruma, eğitim, beslenme, ömür boyu sağlık hizmetleri ve özellikle de herkes için yeterli barınak gibi temel gereksinimleri sağlama yolundaki çabalarımızı yoğunlaştıracağız. O amaçla, insan yerleşmelerindeki yaşam koşullarını yerel gereksinim ve koşullara uygun yöntemlerle geliştirmeyi yükümleniyor ve herkes için daha iyi yaşam koşullarının yaratılmasını sağlayabilmek için, küresel, ekonomik, toplumsal ve çevre konularındaki yönelimleri dikkate alma gerekliliğini de belirliyoruz. Ayrıca siyasal, ekonomik ve toplumsal yaşama bütün kadın ve erkeklerin eksiksiz ve eşit, gençlerin de etkin katılımını sağlayacağız. Engelliler için eksiksiz erişim olanaklarının sağlanmasını, barınma ve insan yerleşmelerinin sürdürülebilir gelişmesi konulu politika, program ve projelerde cinsiyet eşitliğinin gerçekleştirilmesini gözeteceğiz. Bu yükümlülükleri, özellikle mutlak yoksulluk içinde yaşayan bir milyarı aşkın insanı ve Habitat Gündemi'nde tanımlanan korunmasız ve ayrıcalıksız grupları dikkate alarak üstleniyoruz. 8. Uluslararası belgelerde öngörüldüğü biçimiyle yeterli konut hakkını eksiksiz ve gitgide artan biçimde gerçekleştirme yükümlülüğümüzü teyit ediyoruz. O doğrultuda, kullanım hakkında yasal güvenceyi, ayrımcılıktan korunmayı, herkes ve bütün aileler için bedeli karşılanabilir uygun konutlara erişim eşitliğini sağlayabilmek amacıyla bütün kademelerde toplumlarımızın ve özel ve hükümetler dışı partnerlerin aktif katılımını elde etmeye çalışacağız. 9. Piyasaların etkin biçimde ve topluma ve çevreye karşı sorumlu bir tarzda işlemesini sağlamak, arsa ve kredi erişimini artırmak ve konut piyasalarına girme olanağı bulunmayanlara yardımcı olmak suretiyle, bedeli karşılanabilir konut arzını genişletmeye çalışacağız. 10. Küresel çevrenin korunabilmesi ve insan yerleşmelerindeki yaşam kalitesinin yükseltilebilmesi için, sürdürülebilir üretim, tüketim, ulaşım ve imar örüntülerini, kirliliğin önlenmesini, ekosistemlerin taşıma kapasitesine saygıyı ve gelecek kuşakların imkânlarının korunmasını yükümlülük kabul ediyoruz. Bu bağlamda, yerkürenin ekosisteminin sağlığını ve bütünlüğünü koruma, sakınma ve yeniden kazanma yolunda küresel bir ortaklık anlayışsı içinde işbirliği yapacağız. Çevrenin küresel ölçekte bozulmasına katkıda bulunan değişik unsurları dikkate alarak, ülkelerin ortak ama farklılaşmış sorumlulukları olduğu ilkesini teyit ediyoruz. Ayrıca bu önlemleri, ülkelerin olanakları oranında geniş ölçüde uygulanması gereken ihtiyat ilkesi yaklaşımıyla tutarlılık için