Katalog

Megali İdea oğu’da yükselen Ermeni ve Kürt milliyetçiliği ülke bütünlüğünü tehdit ederken, Batı’da da Yunan milliyetçileri tarafından körüklenen Megali İdea (Büyük İdeal) ülküsü İtilaf Devletleri’nin yayılma hedefleri ile paralel bir şekilde gelişiyordu. Megali İdea fikri, tüm Yunan ırkını bir tek sınırda toplama ve Yunanistan’ı meydana getirilecek birleşik, ulusal bir devletin çekirdeği haline getirerek aslında Bizans İmparatorluğu’nu yeniden canlandırma hayaline dayanıyordu. Bu fikri destekleyenlere göre Yunanistan’ın bu emelinin temelinde emperyalizm yoktu; asıl amaç milyonlarca Helenin, çoğunlukta bulundukları bölgelerde boyunduruktan kurtarılmalarını sağlamaktı; İstanbul ve Atina, Helenizmin iki deniz feneriydi ve İstanbul Yunan yönetiminin başkenti olmalıydı. I. Dünya Savaşı sırasında İngiltere Dışişleri Bakanı Sir Edward Grey, Yunanistan’ın İtilaf Devletleri yanında savaşa ka D tılmasını sağlamak amacıyla Anadolu’nun güneybatı bölümünün Yunanistan’a katılması önerisinde bulunmuştu. O sıralarda Yunanistan, siyasi açıdan oldukça hareketli günler yaşıyordu. Köylülerin desteğini alan Kral Konstantin’in karşısında, İtilaf Devletleri’nin yanında savaşa girilmesi gereğine inanan Yunan burjuvazisinin sözcüsü Elefterios Venizelos vardı. Şubat 1915’te yapılan seçimleri Venizelos’un kazanması üzerine, Konstantin eylül ayında bir darbe gerçekleştirdi. Bunun üzerine Venizelos, burjuvazinin güçlü olduğu Selanik’te bir ihtilal örgütü kurarak iktidarı tekrar ele geçirmek için çalışmalara başladı. Alman yanlısı Konstantin, ülkenin İtilaf Devletleri yanında savaşa girmesine karşı koyuyordu. Venizelos’un yardımına koşan İtilaf Devletleri, Konstantin’e karşı düzenlenen ayaklanmayı desteklediler ve kralın tahttan indirilmesini sağladılar. İktidara gelen Venizelos, ülkesinin iç birliğinin dış kaynaklı başarılarla sağlanacağına inanıyordu. Megali İdea, onun bu inancının en önemli unsurlarından biriydi ve Venizelos, İtilaf Devletleri’nin desteğiyle bu ideale ulaşabileceğini düşünüyordu. Dönemin Yunan basını da, Batı Anadolu’dan Karadeniz’e kadar uzanarak Trakya, Anadolu’nun kıyı bölgeleri ve İstanbul’u kapsayacak büyük Yunanistan’ın kurulması hayalinden oldukça etkilenmişti. Gazetelerde Bizans İmparatorluğu’nun yeniden canlandırılacağını vurgulayan makaleler, Megali İdea’yı gündemin başlıca konusu haline getiriyordu. Savaşın sonundaki Mondros Mütarekesi’ni takip eden yıllarda Yunanlılar, Ege adaları ile Batı Anadolu’yu, Doğu Karadeniz kıyılarını, İstanbul’u ve Trakya’yı Yunanistan’a bağlamaya yönelik politikaları için uygun ortamı bulmuş oldular. Venizelos’un 2 Kasım 1918’de İngiltere Başbakanı Lloyd George’a gönderdiği mektupta Küçük Asya’nın aslında Yunan olan batı kısmının Yunanistan’a ilhak edilmesi öneriliyor, bu yolla İtilaf Devletleri’ne Anadolu’daki yayılmaları için uygun bir kapı Paris Barış Konferansı’nda bir toplantı. Sağdan üçüncü kişi Venizelos’tur. 38