Katalog

İzmir İktisat Kongresi Yeni Türkiye’nin önemli etkinliklerinden biri, bağımsızlığı korunan bir ekonomik yapının dayanaklarının ve ilkelerinin belirlenmesi amacıyla 17 Şubat4 Mart 1923 tarihleri arasında İzmir’de eski Banka Han binasında toplanan İzmir İktisat Kongresi’ydi. Kongrede ele alınacak sorunlardan bazıları Kongre Heyeti tarafından Türkiye’de kredi meselesi, istihsalin tanzimi, gümrük meselesi, vergiler, vesaiti nakliye başlıkları altında ayrıntılı bir rapor şeklinde yayınlanmıştı. Çiftçi, tüccar, sanayi ve işçilerden seçilen 1135 üyenin kendine özgü sorun ve taleplerinin ortak bir plat 17 Şubat 1923 formda gündeme gelmesinin sağlandığı kongrede, bu grupların hazırladığı iktisadi esaslar tartışıldı ve kabul edildi. İzmir İktisat Kongresi ile ilgili tebliğler “İktisat Esaslarımız” adlı bir kitapçık şeklinde yayımlandı. Kongrede alınan kararlardan biri, hammaddesi yurtiçinde yetişen veya yetiştirilebilen sanayi dallarının kurulmasıydı. Diğer kararlar arasında el işçiliğinden ve küçük imalattan süratle fabrikaya veya büyük işletmeye geçilmesi; devletin yavaş yavaş iktisadi görüşleri de olan bir organ haline gelmesi ve özel sektörler tarafından kurulamayan teşebbüslerin devletçe ele alınması; özel teşebbüslere kredi sağlayacak bir devlet bankası kurulması; dış rekabete dayanabilmek için sanayinin toplu ve bütün olarak kurulması; yabancıların kurdukları tekellerden kaçınılması; sanayinin teşviki ve milli bankaların kurulmasının sağlanması; demiryollarının inşaat programına bağlanması; iş erbabına “amele” değil, “işçi” denmesi ve sendika hakkı tanınması yer alıyordu. İstanbul’un Kurtuluşu 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’nı gerekçe göstererek 13 Kasım 1918’de donanmalarını Haydarpaşa önlerine demirleyen İtilaf Devletleri, bu fiili işgali, 16 Mart 1920’de resmi bir işgale dönüştürmüşlerdi. Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasının ardından Refet (Bele) Paşa komutasındaki bir Türk birliği İstanbul’a girmiş, fakat İstanbul resmi işgalden tam olarak kurtulamamıştı. Batı Anadolu 18 Eylül 1923’te düşmandan tamamen temizlenmiş, 11 Ekim 1923 günü imzalanan Mudanya Ateşkes Antlaşması’yla birlikte İstanbul, Boğazlar Bölgesi ve Doğu Trakya’daki Türk egemenliği güvence altına alınmıştı. Lozan görüşmelerinde gündeme gelen barış şartlarının kabul edilmesi üzerine 24 Temmuz 1923 günü imzalanan Lozan Barış Antlaşması, işgal kuvvetlerine, İstanbul’u boşaltmaları için altı hafta süre tanıyordu. İtilaf Devletleri güçlerinin, 4 Ekim 1923’te düzenlenen bir törenle şehri terk etmelerinin ardından 6 Ekim günü Şükrü 382 Naili Paşa komutasındaki Türk ordusu İstanbul’un Anadolu yakasına gelerek burada coşkulu bir şekilde karşılandı. 6 Ekim 1923 günü, İtilaf Devletleri’nin 1918 yılın 6 Ekim 1923 dan itibaren konuşlandıkları İstanbul’daki varlıklarının son bulduğu ve İstanbul halkının silahların gölgesinden tümüyle kurtulduğu gün olarak tarihe geçti.