Katalog

14 Cumhuriyet 81. YIL ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR Kafkasya, Filistin, Suriye ve Irak'ta kayıp veren Türk askeri Çanakkale'de etten duvar olur Unutulmayacakdestan D üşman filosu, Türk tabyalarını 6 saat 45 dakika aralıksız top ateşine tutar. Büyük kayıplara uğrayan itilaf donanması, Marmara Denizi'ne giremeyip geri çekilmek zorunda kalır. Çanakkale Boğazı'nın karadan destek görmedikçe geçilemeyeceği anlaşılmıştır. üyük Bntanya ıle Fransa'nın başını çektıkleri înlaf Devletleri'ne karşı, Almam a \ e AvusturyaMacaristan'ın oluşturduğu Ittıfak Devletlen"nın safında. Bulganstan"la (1915) beraber Osmanh De\letı de katılır savaşa (1914). Ne \ar ki bu olaylı olur. Cihan Biriktiriyor asarruf davası bir milli dava oldu. Şimdi en kuvvetli milletler, en çok biriktiren milletlerdir ve en çok biriktıren milletler de gene. en kuvvetli milletlerdir. Kuvvetli olmak istiyorsak birıktirelim; Umumi harbin, ınsanlan hesapsızlığa ve sefalete alıştırdığını söylerler. Doğru değildir. Umumi harpten sonra insanlar, daha tutumlu ve daha hesaplı oldular. ispat edelim: Bırzamanlarortalama bir Amerikah servet sahibi için iyi yaşamak demek, çok para sarf edebilmek demekti. O zamanlar şöyle hikâyeler işitırdik: iki zengin Amerikalı, Paris'te bir otelde kalmışlar. Otelden ayrılırlarken hesaplarını görmüşler. Birinin borcu diğerinden az çıkmış. Fakat borcu az çıkan adam bu vaziyeti kendisi için bır eksiklik saymış ve "Arkadaşımdan daha az para harcamaya tahammül edemem. Borcumu iki kat olarak ödeyeceğim" demiş. Bu hikâye belli bır efsanedir; fakat harpten evvelkı Amerıkalıların para harcamaya karşı olan iptilası esasen herkesçe malumdur. Bu devirde Amerikan banka ve tasarruf kasalannda halkın yaptığı küçük tasarruf miktan ancak; 6.181.000.000 dolardır. Halbuki 1926'da bu miktar; 16.395.000.000 dolar olmuştur. Harpten sonra yalnız ilk mekteplerde yapılan tasarruf propagandası neticesi olarak 19191920 ders yılı zarfında Amerıkalı çocuklann tasarruf sandıklarına yatırdıkları para: 2.800.000 dolan bulmuştur. Şu halde yeni Amenka eski Amerika'ya nazaran daha hesaplı ve tutumludur. Fakat bu hal yalnız Amerika'ya mahsus bir hal degildır. Sovyet Rusya halkının 1923'te tasarruf kasalarına yatırdıklan küçük tasarrufat yekunu 11.500.000 rubie olduğu halde bu miktar 1926'da 115.000.000 rubleye balığ olmuştur. Şu halde Sovyet vatandaşı gittikçe hesaplılaşıyor. Çünkü memleketin menfaatı hesaplı ve tutumlu olmaktadır. Diğer bır yerden misal alalım: Avustralya'da harpten evvel, yani 1913'te tasarruf teşkilatlarına yatırılmış küçük tasarrufat mıktarı; 80.000.000 sterlinden bu miktar 1926'da 194.400.000, yani bizim paramızla 1.950. 000.000 liraya baliğ olmuştur. Halbuki Avustralya'nın nüfusu harpten evvel 4.872.000 ve harpten sonra 6.111. 000 kişiden ibaretti. Nüfus başına bizım paramızla 325 lira biriktirilmış demektir. Hülasa: Cihan biriktiriyor. Cihan gittikçe daha tutumlu ve daha hesaplı oluyor. Harpten sonra milletlerin hesaplarını şaşırdıklan ve kendilenni akıntıya kaptırdıkları hıkâyeleri doğru degildır. Bılakıs; harpten evvel bir şahsi ve ailevi emnıyet meselesi olan tasarruf davası, harpten sonra bir milli kudret ve hayatiyet meselesi oldu. T ürk askeri, teknik açıdan üstun düşman biriiklerine karşı vatanı k^iramanca savunur. B kesi şudur: Savaşın kesin sonucunun alınacağı Avrupa cephelerinde Almanya'nın yiikünü azaltmak! Nevarki.OsmanlıDevleti"run Almanya'nınyanındaBirinci Dünya Savaşı'na katılması İtilaf Dev letleri'ni zor durumda bırakmıştır: Boğazlar kapanmış, Çarlık donanması Karadeniz'de sıkışıp kalmıştır. onun Akdeniz'e çıkışı sağlanmalıdır. Aynca, Rusya'da olaylar rejimi sıkıştırıp durmaktadır. İngılizlerin isteğıyle Boğazlar'ı \e Istanbul'u ele geçirerek Osmanh Devleti'nın açtığı ötekı cepheleri tas\ iye ermek v e Rusya'yla doğrudan bağlantı kurarak ona yardımda bulunmak amacıyla yeni bir cephe açmak fikri üzennde durulur. Çanakkale Boğaz'ı seçilir ve harekete geçilır. İtilaf Devletlen saldında. Türkler savunmadadır. T BAHANE CEREKMEKTEDIR Osmanh Devleti, 2 Ağustos'ta Almanya ile gizli bir bağlaşıklık antlaşması imzalar ve aynı gün Türkiye'nın tarafsızhğıru ılan ederken seferberliğinı de açıklar. Bellı ki bır bahane gerekmektedir Ingıliz donanmasının önünden kaçan Goeben ıle Breslau adlı savaş gemileri Çanakkale 'den geçerek Marmara'ya girince, Osmanh Dev leti'nin savaşa girmesıyle sonuçlanacak bir sıyasal bunalım patlak venr. Babıâli'nin bu gemılen satın aldığını açıklayarak Yavuz ve Midillı adlanyla Türk donanmasına katması, ttilaf Devletleri'nce tepkiyle karşılanır. tngiltere, \ ine de tarafsız kalması koşuluy la Osmanh Dev leti'nin bütünlük ve bağımsızlığının korunacağı. kapıtülasyonlann kaldınlacağı ve parasal yardımda bulunulacağı konusunda güvence venrse de Osmanh hükümetı bu önerileri gerı çe\irır. Gü\ enmedığmden mı böyle yapar. yoksa savaş içın kesin bır karan mı v ardır'.' Ölaylann akışı gösteriyor kı, cephesını seçmıştır Nitekim, Osmanh Denız Kuvvetleri Komutanhğı'nagetınlen Amıral Souchon. Başkomutan Yekılı Emer Paşa'dan aldığı yazılı bır ızne dayanarak Yavuz ve Mıdılli ile bırlikte Osmanh donanmasını Karadeniz'eçıkarır(23 Ekım); vekımi Rusgemılennı batırarak Odesa. Sıvastopol, Nov ÇANAKKALE CEÇJLMEZ! Işte "Çanakkale Savaşlan" deyınce, Birinci Dünya Savaşı'nda Çanakkale Boğazı'nı ele geçirmeye ve Istanbul'u ışgal etmeye yönelik IngilizFransız ortak harekâtına karşı, Osmanh Devleti'nin yürüttüğü savunma savaşlan anlaşıhr. Çarpışmalar da 1915 Şubatı ile 1916 Ocak tarihleri arasındadır. itilaf Devletleri önce denizden saldınrlar. Çoğrafya yapısı ve konumu bakımından savunmaya elverişli olan Boğaz Türklerce mayınlanmıştır ve müstahkem mevkilerin komutası da Miralay Cevat Bey'e (Çobanlı) verilmiştir. IngilizFransız fılosu, yoğun bir top atışıyla saldınyı başlatır. 12 zırhhdan oluşan filo. iki kez. 19 ve 25 Şubat günlen bü\iık hasara yol açan bir saldınnın arkasından karaya askerde çıkararak yakıp y ıkmay ı sürdürdükten sonra, askerlenni gemilerine geri çekerler. rossiyk ve Teodosya limanlannı topa rutar (2 Kasım). Öyle olunca, Rusya. Osmanh Devleti'ne sa\aş ilan eder. Ertesi gün, İngıliz donanması da Çanakkale Boğazı'nı topa tutar \e itilaf Devletleri. Osmanh Dev letı'ne sa\ aş açarlar (5 Kasım). Çok geçmeden sultan da, tüm dünya Müslümanlannın halifesi olarak cıhat ilan eder (14 Kasım). Özetle, Türkiye savaşın ortasındadır. Avrupa cephelerinde Almanya'nın yiikünü hafifletmek için, Türkler arka arkaya cep heler kuracaklardır: Kafkasya'da, Filistin'de. Suriye'de, Irak"ta.. Hepsinde ağırkayıplann venldiğı, Sankamış savaşı gibı felaketlerin yaşandığı. ama bu arada işitilmemış öz\en örneklerinin. büyük savunma destanlannın yazıldığı sa\aşlarolur; onlann içinde. asıl unutulmayan destan ıse Çanakkale'de yazılandır KARA HAREKÂTI Düşman filosu. 506 topla 150 topun savunduğu Türk tabyalannı 6 saat 45 dakika aralıksız top ateşine tutar. Buyük kayıplara uğrayan ttilaf donanması. bu durum karşısında Marmara Denizi'ne giremeyip gen çekilmek zorunda kahr. Çanakkale Boğazı'nın karadan destek görmedikçe geçilemeyeceği anlaşılmıştır; ona gırişilir. Devamı 15. Sayfada• ALMANYANIN YÜKÜ Türk ve Alman kurmaylannın ortaklaşa hazırladıklan harekât planının temel il TURMOB Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odalar Birliği Muhasebe, denetim ve mali raporlama uygulamalarında; uluslararası muhasebe, denetim ve finansal raporlama standartlarını yakalama ve kayıt dışı ekonomiyle mücadele gayreti içinde var gücüyle çalışan meslek camiamız, Cumhuriyetimizin 81. yıknda; ebildirge ve ebeyannamelerle, enflasyon düzeltmesi ve yeni Türk Lirası uygulamalarıyla; Türkiye'nin çağdaş, şeffaf ve demokratik yapılanmasına öncülük etmeye devam etmektedir. Mesleki sorumluluk ve bilinç içinde tek gayrederi, Türkiye Cumhuriyeti'ni daha ileriye taşımak olan meslek mensuplarımızın ve vergilerini eksiksiz ödeyerek vatandaşlık görevlerinin en yücesini yerine getiren tüm değerli mükelleflerimizin CUMHURÎYET BAYRAMLARINI EN İÇTEN DÎLEKLERİMÎZLE KUTLARIZ... LAIK, CAĞDAS. DEMOKRATİK CUMHURİYETİ KORUMAK; GÖREVİMİZDİR; ONURUMUZDUR. VEFA BORCUMUZDUR. \ TÜRMOB Yönetim Kumlu Adına Genel Başkan MehmetTIMUR CUMHURİYET BAYRA KUTLU OLSUN. Ateş UNALERZEN Bakrköy Belediye Basls Memleketimize gelince; bizim küçük tasarrufat yekun lan mız da, bütün diğer iktisadi ışlerimiz gibi cihan ıstatistik neşriyatına aksetmiyor. Fakat bu yekunlar elde mevcut perakende malumata nazaran bizi cihan muvacehesine çıkaramayacak kadar azdır. EmniyetSandığıile diğer bankalarımızdaki küçük tevdiat yekunu ancak 13.000. 000 lira etrafındadır. Yani nüfus başına tasarruf edilmiş yalnız bir liramız var. Halbuki, yalnız kötü gramofon plaklarıyla ecnebi içkilerinevelüksmensucat emtiasına verdiğimiz paraları tasarruf etsek bu yekunu bir sene içinde hatırı sayılırbirdereceyeçıkarabıliriz. Vatandaş biriktir. Çünkü bınktirmekzarureti vardır. (Cumhuriyet 12 Aralık 1930)