Katalog

Cumhuri/et Çarlık rejimi, kendiliğinden bir hareketin darbeleri altında birkaç günde çöker gider 8İYIL 13 Rusya'da devrim ırıncı Dunya Savaşı'nın belkı en onemlı sonucu. Rusya'da sosyalıst devrim oldu. çunku, "Reformdan beri en büyiık çapta bir tarihsel ola>" nıtelığındekı badevnm. 1914"un eşığınde az çok gerçekleşmış olan dunyanın bırhğını bozdu Avrupa'nın bellı başlı guçlenyle Bırleşık Dev letİer'ın. otede, Asya'da Japonya'nın y onetımınde hemen hemen butun ulkeler, şoyle ya da boyle aynı ıktısadî ve sosyal sıstemın ıçme gırmışlerdı, hepsı de aynı ulkulen. aynı duşunce bıçımlennı, aynı teknığı kabul edıvorlardı Oysa 1917"deanıbırkopuşolur Otanhten başlayarak, hberal ve kapıtalıst dunyanın karşısında, baştan aşağıya y enı bir orgutlenış yukselmeye başlar, soz konusu orgutlenışm temel ılkelen kokten farklıdır ve kendı kurallanna gore e\nlecektır Bir ılkel koylu ekonomısınden yola çıkan Bolşevık Rus> a. başta gelen bir sanayısel ve askeri guce donuşecektır Buyuk Ingılız duşunuru Harold Laski, daha da genış boyutlarda bakar olanbıtene ve der kı "tktisadî ve sivasal liberalizm kapitalist ülkelerde gerilerken diınyanın 1/6'sında butunuyle kavbolur; sos>alist deMİm, Batı uvgariığının sos>al ilkelerinın değişıminde Uk aşamadır." Neydı anlamı bu sozlenn? B S EVİ SARAN YANCIN Çarlık rejımı, kendiliğinden bir hareketin darbelen altında birkaç gunde çoker gıder Söz konusu hareketın hazırlanışında. devnmcıler. başlarda sınırlı bir rol oynamışlardır sadece DevTimın ılk onderlennın kurmay ı ıstedıklerı anayasalı monarşı, bir hberal ve burjuv a cumhuny ete bırakmak zorunda kahryennı. arkasından, birkaç ay sonra, bu rejımın yıpranışı ve ıflası oylesınedır kı, o da çoker. ışte o zaman, Bolşev ık Partı sosy alıst bir dev let kurmaya gınşır Nasıl 7 Soz konusu yıkılıştakı çabukluk. Çarlık reıımının tam çozuluşu ıle açıklanmalı Bağımlı mılhyetlere baskı ıle fazla genış olmayan bir anstokrasının egemenlığıne dayanan ILNikolay'ın ımparatorluğu yenılgının yanı sıra 1905 devnmcılennın gınşımıyle cıddı olarak sarsılmıştı, ıktıdann yenne oturması, ancak Fransa'nın malı yardımının kolay laştırdıgı sert bir bastırma ıle mumkun olabılmıştı, ne var kı, ıçerdekı sosyal zıtlıklar her alanda kendını day atıyordu, sav aş bu zıt öz konusu hareketin hazırlanışında, devrimciler, başlarda sınırlı bir rol oynamışlardır sadece. Devrimin ilk önderlerinin kurmayı istedikleri anayasalı monarşi, bir Hberal ve burjuva cumhuriyete bırakmak zorunda kalır yerini; arkasından, birkaç ay sonra, bu rejimin yıpranışı ve iflası öylesinedir ki, o da çöker; işte o zaman Bolşevik Parti sosyalist bir devlet kurmaya girişir. I .1 Devletler Hukuku! CEMAL \AD/R GlLER TELGRAFHANE Uyu\ amavacaksın Memleketınm halı Senı seslerle m andıracak Oturup yazacaksın Çunku sen artık o sert değılsın Sen şımdı ıssız bır telgrajhane gıbısın ırh çocuklan 2. Nicolas rn babası Çar 3. Alexander'ın devrilmiş bakıyorlar. Rjrfnapov'lann zaferinin binalan bütün Rusya'da ahder'ıKy^JJtbüstüyl^Bynıfcaderipaylaşıyor... m* ^ lıklan dennleştırmış ve dayanılmaz hale getırmıştı Hukumetın, Ortodoks Kıhse ıle ordunun, sadece yerlı olmayanlar uzennde değıl, Ukraynalılar arasında bıle guttuğu Ruslaştırma pohtıkası, 19051906 yıllanndan ben daha da yoğunlaşmıştı ve butun halldan rejımın karşısına dıkıyor ve her yanda aynlıkçı eğılımler taşıyan mıllıyetçı partılenn doğuşuna vol açı\ordu Nufusun çoğalması, koy luler arasında "toprak açlığTnı daha korkunç hale getınrken, buyuk sanayının gelışmesı, kalabalık ve sefil bir ışçı sınıfının oluşmasına zemın hazıhyor ve o sınıfuı ıçınde sanayıdekı guçlu yoğunlaşma bır sımf bılmcının doguşunu desteklıyordu Fazla kalabalık olmayan burjuvazı hoşnutsuzdu \e çıkarlanna burun bukup gehşmesını kostekleyen bır ıdare ıle kohnemış bır rejımın kustahlığı. yolsuzluğu \ e yeteneksızlığının acısınıçekıyordu Arkadan çıkıp gelen savaş mıllıyetlenn ve sınıfların uyuşmazlıklannı dennleştınr Kendılenne yapılan \aatlenn yenne getınlmedığını gorup hayal kınklığına donen Polonyalılar Avusturya'ya ve Almanya'ya çevınrler yuzlennı Fınlandıyalılar, Baltık ulkelen, Almanlara v a da devnmcılere sempatılennı gızlemez haldedırler Bütun bunlar olurken ekonomık çozulme, halklann çektıklen acılar, yenılgıler, koy lulerle toprak sahıplen, ışçılerle burjuvalar, askerlerle subaylar arasındakı zıtlıklan kızıştınr durur Durmadan sesler alacak Sesler \ereceksın U\u\ amavacaksın Duzelmeden memleketın halı Duzelmeden dunvanın halı Gözune uyku gıremez kı h yumayacaksın Bır sıs çanı gıbı gecenın ıçınde Ta gun ışıyıncaya kadar Vakur metın sade Çalacaksın MELİH CE VDETANDA Y BOLŞEVİK YÖNETİMİ Avaklanmış ışçı ve askerlenn ıtışıyle rej ım, hemen hemen dırenışte bulunmadan yıkılır, ıktıdan ellerınde tutanlar, polısın bır bolumu dışında, onu terk etmışlerdır Yenenler 1905'te olduğu gıbı bır Sovyet kurarlar, Sovyet de ışçı ve askerlenn temsılcılennden oluşmaktadır Iki başlı bir rejim M onarşının yıkılışı, ıkı başlı bır rejıme bırakır)ennı Bırrejımdelıberal burjuvazının temsılcısı olan. ama ıktıdarsız, gecıcı TasaT bır hukumetle. onun uzennde baskı kurmuş \e SoN'vetler en kuçuk koylere kadar çoğaldıkça nufuzu da artan, etkın \ e dınamık Sovyet karşı karşıyadır Geçıcı hukumet reformlara gıdıp Rusy a \ a, Batılı ulkelenn klasık ozgurluklennı ge > tınr Ortodoks Kı ( hse'nınbağım^ız " * lığı, mahkemelerdejun, genel oyla seçılmış yerel ıdan konse\lerdırbunlar sekız saatlık ış gununu kabul eder, ama öte yandan "tekvebolünmez Rusya" ılkesıne bağlanır v e sadece Polonya'nın bağımsızlığını tanır, sav aşa devam eder, toprak reformunu erteler v e eskı yonetıcısınıflarayaklaşır Bututum radıkal bırprograma sahıp Bolşevık Partı'nın ılerlemesını kolaylaştınr Banş, halklara ozgurluk, topraklann kamulaştınlması \e toprağın, bankalann, buyuk ışlehnelenn mıllıleştmlmesı, uretım uzennde ışçılenn denetımı, radıkal olduğu kadar halkın ısteklenne de uyundur Marttakı dev nmden çok daha az kanlı olan Ekım DevTimı. Kerenskı hükumetını yıkar soz konusu hukumet, yandaşı sandığı herkesçe terk edılmıştır. halkın da gevşemış bakışlan arasında olur her şey Butun muhalıfler geçıcı hukumetın yandaşlan kadar ona karşı çıkanlar sosyalıstler kadar erler \ e subay lar, y enıden toplaşırlar Petrograd Beledıve Konseyı'nın bağnndan çıkan \urdu ve Devnmı Kurtarma Komıtesı onemlı kentlerde kurulmuş benzen komıteler, Lenin'ın hukumetıru tanımayı reddederler Boylece y em hukumetın ışıtılmemış bır kanşıklık ortamında, yapacağı hıçbır şey yoktur Oyle de olsa hasımlannm alacalı bulacalı topluluğunun hesaplanru altust eden bır dıngınlık ve cesaretle hareket eder Arka arkaya pek onemlı onlemlere gıdılır Hemen yapılacak bır banş adına savaşanlara çağn çıkanlıp topraklann koylulere karşılıksız bımudahalesının dramını yaşamaktadır Ancak 1922'de sona ereceknr butun bunlar Yenırejımınmucadele edeceğı, çoken ekonomı ve yonetımden doğan bıüp tukenmez kanşıklık ve maddı guçluklenn yanı sıra eskı yönetıcı sınıflarla sosyal kadroralann sessız muhalefeh değıldır y alnız, eskı Itılaf Dev letlen'nın destekledığı korkunç bır ıç savaşı da goğuslemesı gerekmektedır Gerçekten ustunluk banşa kararlı ınsanların elıne geçer geçmez, Itılaf Devletlerı onlara duşman bır yuzle bakmanın yolunu tutarlar Almanya'nın yenılgısının arkasından, Rusy a'da yeru rejımı devırmek uzere gıtgıde açık bır bıçımde doğrudan bır savaş pohtıkasına donuşen bır mudahale pohtıkası tezgâhlarlar IZMIR BUYUKŞEHIR BELEDIYESI 2 9 EKİM CUMHURİYET BAYRAMI ETKİNLİKLERİ 1 8 . 3 0 BARIŞ "ARİSTOTALES" Kentin Oyuncuları Kordonboyu Vasıf Çınar Meydanı İÇ SAVAŞ SONA ERER 1 9 . 3 0 Atatürk Konulu Sinevizyon Gösterisi Ataîürkçü Düşünce Derneği Vasıf Çınar Meydanı R us Çan'na bağlı askerler devrimi basbrmak için halka büyük baskılar uyguladılar. rakılacağı ılan edılır, 1918'tn Ocak ayında "Rus\a Halkiannın Haklan Bildirisi" yav ımlanır kı. "Rusj a halkiannın ozgür ve içtenlikli beraberliği politikası"na dayalıdır, arkasından, "Rusya ve Doğu'nun emekçi Müslüman halklanna çağn"da bulunulur ve koylu sovyetleny le ışçı ve asker sovyetlennın bırleşmesıne karar venlır. son olarak bır toprak yasası çıkarmasinın arkasından kasımda seçılmış kurucu meclıs feshedılır Partı, ey lemını felce uğratma çabasındakı memurlann yenne mıhtanlannı geçınr v e boy lece eskı dev let orgut v e geleneğının surdurebıleceğı nesı varsa, sıler atar 1918 Temmuzu'nda. V Sovyetler Genel Kongresı, birkaç ay dan ben yururlukte olan sısteme duzen getıren bır anav asa kabul eder Bır savaş anayasasıdır bu ve rejımın başta gelen dayanağı proletaryayı destekler Bu "İşci. koylu \ e asker temsilcilerin oluşturduğu Sovyeder Cumhuriyeti'"dır Ne var kı. ay ağını yere sağlam basar olmaktan uzaktır daha. çunku korkunç bır ıç savaşla yabancı Onun uygulaması da îtılaf Devletlen'ne aıt bırlıklen Rus taprağma çıkarmakla ya da Bolşevık hukumete karşı olanlara sılah. para, askeri rrusyon yollayarak yardım etmekle olacaktır Boylece Ingılızler Hazar Denızı'nın uzenne yerleşır, Aşkabad'da bır hükumet kurup Merv'ı alırlar, Fınlandıya'dakı Alman bırlıklenne gık dedırtmemek ıçın, kuzeyde Murmansk'a ve Arkhangelsk'e çıkarmada bulunurlar, Fransız bırlıklen Odessa'ya çıkar v e Fransız, Polony alı v e Yunan askerlen, Karadenız hyı şendınde 150 kılometre genışlığındebırbolgeyı ışgal ederler Doğu'da Japonlar, kendılenne ozgu gerekçelerle Vladıvostok'ta karaya ay ak basarlar îtılaf Dev letlen bu doğrudan mudahalelerde bulunurken Bolşevık karşıtlanna da v ardım ederler onlar da ıçerde, ozellıkle de çev re ey aletlerde orgutlenırler Kornilov'un, arkasından Ale\eie\'ın sonra da Denikin'ın arrural Kolçak'ın, general Y^ıdeniç'ın, Denikin'ı ızleyen W rangel'ın yaptıklan budur Bır sure ışlen yolunda gıderse de 192 V ın başlannda ıç savaş ve yabancı mudahalesı sona ermıştır Boylece Bolşevık yonetımı zaferle çıkrmştır badıreden 2 0 . 0 0 Fener Alayı # Cumhuriyet Alanı'ndan Gündogdu Meydam'na 2 0 . 4 5 Moğollar Konseri Gündogdu Meydanı