Katalog

CUMHURİYETT Dünyada bireysel emeldilik B ABP Bireysel emeklilik fonlannın 1990 yılından bu yana her yıl ortalama yüzde 13 oranında büyüme kaydettığı belirtılen Amenka'da. Temmuz 2002 itibanyla 44.3 mılyon hanede, bireysel emeklilik hesabı bulunuyor. 2001 yıh sonu itibanyla ülkedeki emeklilik hesaplannda biriken 10.9 trilyon dolarlık toplam mevduatın yüzde 22'sme denk gelen 2.41 tnlyon dolarlık kısmı, bireysel emeklilik hesaplanndan oluşuyor. Amerika'dakı toplam bıreysel emeklilik hesaplanndakı paranın yüzde 49'u yatırım fonlarında turulurken; venler, bireysel emeklilik sısteminden sağlanan fonlann toplam yatınm fonlan ıçindekı oranının 200Tde yüzde 17'e ulaştığını gösteriyor. ireysel emeklilik fonlan, dünya ekonomisınde önemli yer tutuyor. Söz konusu sistemde bıriken fonlar, yüzde 25'lik pay ile dünyada ikıncı büyük tasarruf sistemı. Kımı ülkelerde, tamamen özel şirketlerin işletıciliğine terk edilen sistem pek çok ülkede yıllar önce uygulanmaya başlandı. Sigortam.net'ın venlerine göre dünyadaki uygulamalardan bazılan şöyle: uygulama, çalışanlann maaş ve ücretlerinden kesilen primlerin anonim şirket şeklindeki fon yönetım kuruluşlannda sıkı denetim altında değerlendirilmesine dayanıyor. 1991 yıh ıtıbariyle çalışanlann yüzde 95'ınin kendi emeklilik tasarruf hesabı bulunduğu ülkede. sistemde biriken toplam tasarruflann 1999 yılında 34 milyon dolara ulaştığı kaydediliyor. gelmesiyle sonuçlandı. 2002 yılında sosyal güvenlik uzmanı \\ illiam Mercer tarafından hazırlanan rapor, bu şirketlerin yüzde 52'sinin kriz sinyalleri verdiğıni gözler önüne seriyordu. Yine Mercer'in hazırladığı bir başka rapora göre de, 1991 yılında çahşmaya başlayan 30 yaşındaki bıri aldığı ücretin onda bınnı emeklilik primi olarak yatırdığında ve 65 yaşında emekli olduğunda, aldığı ücretin yüzde 55'i kadar emekli ayhğı alabilirken; 2002 yılında aynı koşullarda işe girip, aynı miktarda prim ödeyen bırisi ise. ücretinin ancak yüzde 2024'ü kadar emekli ayhğı alabilecekti. îngiltere'deki çahşanlan yoksullaştıran bir sistem olarak nitelendinlen emeklilik sistemıne. katılımın gıderek azaldığı belirtiliyor. Son verilere göre, lngiltere'de çalışanlann yüzde 25'i bıreysel emeklilik hesaplannı tercih edıyor. BİREYSEL EMEKLİLÎK Kimi ülkelerde başanyla uygulanan sistem, dünya genelinde yüzde 25'lik pay alıyor Bireysel emeklilik fonlannın 1990 yılından bu yana her yıl ortalama yüzde 13 oranında büyüme kaydettiği belirtilen Amerika'da, Temmuz 2002 itibanyla 44.3 milyon hanede, bireysel emeklilik hesabı bulunuyor. Ingiltere'de 1999 yılında Başbakan Tony Blair hükümeti tarafından sona erdirilen kamusal emekliliğin ardından geçilen özel emeklilik sistemi de, bireysel emeklilik sisteminin başarısız örneklerinden biri olarak gösteriliyor. En erken emeklilik yaşının 65 olduğu Hollanda'da birincil olarak kamu emeklilik planı yürütülüyor. HOLLANDA En erken emeklilik yaşının 65 olduğu Hollanda'da birincil olarak kamu emeklilik planı yürütülüyor. Tanımlanmış katkı esasına göre ödenen katkı payı ve riskin yatınmcı tarafından belırlendiği bu sistem zorunlu. Hollanda'da zorunlu olmayan yıllık gelir planları da bulunuyor. Bu planlar da tıpkı diğer planlar gibi tanımlanmış katkı payına dayalı ve hayat sigorta şırketlerince yönetilen fonlardan oluşuyor. 1996 yıh itibariyle Gayri Safı Yurtiçi Hasıla'nın yüzde 87.3'ü kadar bırikım toplayan Hollanda bireysel emeklilik sıstemındeki tüm emeklilik planlannda katkı payları ve gelırleri kışısel hesaplarda rutuluyor. İNCİLTERE îngiltere'de 1999 yılında Başbakan Tony Blair hükümeti tarafından sona erdirilen kamusal emekliliğin ardından geçilen özel emeklilik sistemi de, bıreysel emeklilik sisteminin başansız örneklennden bin olarak gösteriliyor. Ingiltere'de yenı sistem. borsalar ve bankacıhk sıstemındeki dalgalanmalardan olumsuz etkılenen özel emeklilik şirketlerınin bır süre sonra emekli aylıklannı ödeyemez hale İTALYA 1999 yılında 1 milyon 239 bın 307 üyesı bulunan Italyan bıreysel emeklilik sisteminden 106 bın 168 kişi emekli oldu. Italyan emeklilik sisteminde 37.4 milyar dolar Arjantin: Başarısız bir örnek B ireysel emeklilik sisteminin, sonuçlan bakımından dünyada en başansız örneklerinden bıri Arjantin olarak kabul ediliyor. Carlos Menem Şirketler kazandı, işçi kaybetti yabancı şirketler tarafından talan edilmesı olarak gösteriliyor. Yüksek faiz, sistemi yerle bir etti MEKSİKA Meksika'da bireysel hesaplara yapılan belırlı katılımlann özel sektörce profesyonel yönetime dayalı ve emeklilik döneminde belırlı bır bır maaş elde etmeye yönelık bır sistem yürütülüyor. 1997 yılından ben geçerlı olan sisteme kayıtlı çalışan sayısı, 2001 yıh rakamlanna göre 18.2 milyon. Çalışan nüfusun yüzde 40'ının oluşturduğu bu fonlarda toplam binken para ıse 18.6 mılyar dolar. Başlangıçta 17 emeklilik fon yönetım şirketinin hızmet verdığı sistemde. bu sayı 13'e düşmüş durumda. değenndekı birıkmış kaynak 483 fon tarafından değerlendiriliyor. hükümetinın özelleştrrme uygulamalarının bır yansıması olarak hayata geçırilen bireysel emeklilik sisteminin, Arjantin'de 10 yıllık bir geçmişi bulunuyor. 1990'h yıllann başından ıtıbaren uygulanmaya başlanan liberal ekonomi pohtıkalan sonrası sosyal güvenlik kuruluşlannın yenne özel emeklilik şırketlennin geçtığı ülkede, 2001 krizının en önemli yönlerinden biri. işçilerin emeklilik fonlannın hükümet, bankalar ve ŞİLİ Şili'de uygulanan emeklilik sistemi tamamen özel sigorta fonu işleticılerine bırakılmış ve devletin asgan bazı garantiler sağladığı bir sıstem şekhnde yürütülüyor. 1981 yılında başlayan Özel emeklilik şırketlerine aktanlan primlerin aylık 300 milyon dolara ulaştığı 1998 yıh, yabancı banka ve ulusötesi tekellenn ülkeye akın etmeye başlaması ve yaşanan 2001 knzi açısından bir milat olarak kabul ediliyor. Yatınm araçlannı emeklilik fonlannı yöneten şirketlere değerlerinin çok üzennde satan yabancı bankalann yüksek kâr ettığı bu dönemde. özel emeklilik şırketlerinden düşük faizle aldıklan paralan yüksek faız karşıhğı devlete borç olarak veren Arjantin bankalan krizı tetıkleyicı bir rol üstlenmiş oldu. Ülkede 2001 knzi patladığmda ıse hükümet emeklilik fonlanna el koyup karşılığında şirketlere Hazine bonosu verilmesı karan aldı. Böylece. btnlerce çahşanın emeklilik bırikımlerinden oluşan 4.8 milyar dolar, dış borçlar için ıpotek altına alınmış oldu. 10.5 milyon üyesi var Daha önce devlet tarafından kontrol edilen bır sosyal güvenlik sisteminin geçerlı olduğu Arjantin'de. bıreysel emeklilik sistemine 1993 yılında kabul edilen bir yasayla geçildi. Ikı ayaklı olarak adlandınlan sistemin, devletin 30 yıl katılım payı ödeyen çahşana geçimmi sağlayabıleceği asgari bir aylık ödemesini ıçeren brrinci ayağına katılım zorunluluğu bulunuyor. îkinci ayakta ise özel sektör tarafından yönetilen bireysel emeklilik fonlan (AFJP) ile devlete ait maaş ödemelı emeklilik sisteminden binnin tercih edildiği bir sistem söz konusu. 2000 yıh ortası itibanyla 10.5 milyon üyesi bulunduğu belirtilen sistemde, AFJP'lerin sahip olduğu hacim 11 milyar dolar olarak kaydediliyor.