Katalog

StYASET 84 13 "Lübnan bir maeerayclı: nesnel koşulu da yoktu aziran I982'de tsrail ordusunda~T Tki bir albay, Elia Geva, tsrailmm Lübnan savaşmın en yoğun olduM. M. ğu günlerde, Beyrut 'un işgal edilmesi için verilen karara karşı olduğundan, Sharon ve Begin 'in verdiği emirleri uygulamayı reddetü. Çünkü Elia Geva için tsrail, kendisine çok pahalıya malolacak bu savaşa devam etmemeliydi. Albay daha sonra ordudaki görevmden istifa etmek zorunda kaldı. Aşagıda Albay Elia Geva ile Fransız dergisi Le Nouvel Observateur'ün yaptığı görüşmeyi sunuyoruz. tsrail'in Lübnan macerası sona erdi. Bu savaşta müfrezenizi Beyrut kapılarına götürerek biiyiik askeri siikse yaptınız, ancak bu askeri kariyerinizin de sonu oldu. Olay nasıl başladı anlalır ınısınıı? GEVA 6 Haziran 1982 saat 10.46'da Lübnan operasyonunu başlatma emri aldık. Emir kuzeyden kıyı boyuna ilerlememizi ve daha önceden belirlenmiş, sınırdan 20 ve 40 km. uzaklıktaki tsrail mevzilerine ulaşmamız ve sonra yeniden emirleri beklememiz üzerineydı. Menahem Begin, Ariel Sharon, Oeneral Rapbacl Eytan vc Dışişleri Bakanı Ishak Shamir'in bu operasyonıın coşkusuyla sürüklenip gitmesinden ve FKÖ'yu Lübnan'dan atarak Lübnan'a yeni bir biçim kazandırdıklarına inanmalanndan endişe duyuyordum. Bunların savaşı aşırı bir yere getirmeleri ve hükümet üyelerine yanlış bilgiler verip bazılannı kendi saflarına çekebilmeleri ikinci endişemdi 7 Hazıranda yani savaşın ikinci gecesinde tüm endişelerimde haklı olduğumu anladım. lsrail güçleri doğuda ilerlemeye başlamışlardı. SuriyeliIere ateş açıyor ve doğudaki cepheyi geliştiriyorlardı. Savaş geliştirilmiş planlara göre devam edecekti. Bu duygu Beyrut kapısına geldiğimizde daha da kuvvetlendi. Ben böyle bir operasyonun hiçbir nesnel koşulunu göremiyordum. Peki diişmanımz, Filistin Kurluluş Örgütü nasıl harekel elti? GEVA Onlara çok çabuk nıeydan okuduk. Saldırımızın ilk saatlerinden itibaren, yol kenarında kendilerini emniyete alarak birkaç el ateş ediyorlardı ve birliğimizin üzerine birkaç roket gönderiyorlardı. Bazense ölüm korkusunu duymuyorlarmışçasına saklanmıyorlardı bile. Yalnız etrafİarı sarıldığında yerlerini tutmak için savaşmadılar. Bu nedenle onları eleştirmiyorum, çunku terorist mücadele ancak böyle yUrütUlür. Bunlar sizce terörist mi? GEVA Ben sivil ve terörist Filistinli arasındaki ayırımı yapıyorum. Sivillerin sorunu açık, bugün Lubnan'da Yahudilerin yerleştikleri toprakları terkedenlerin çocukları ve torunları onlar. Bugün biz 3. Dünya Ulkesi olarak onlarla bir anlaşmaya ulaşmak zorundayız. Ancak, Filistinli silahını bize, sivil veya asker lsrailliye çevirdiği zaman hiçbir tercih yapmadan onu terörist kategorisine yerleştiriyorum. Slz ordudaki yiiksek rütbeli kumandanlar arasında bu savaşa karşı çıkan en önemli kişiydiniz ve devlel başkanının başının belası oldunuz. GEVA Raphael Eytan'ın danışmanlarından biri bana, stratejik plan üzerine geliştirdiğim tartışma ve bunu siyasi sorumlularla görüşme isteğim Eytan tarafından öğrenildiğinde ismime bir çarpı konduğunu söyledi. Zaten o günden sonra birbirimize düşman olduk. Ancak, nasıl ki teröristlerı düşmanın saymaktan gurur duyuyorsam, onun da düşmanım olması bana gurur veriyor. Sonuç olarak savaşa karşı mücadelemde hiç taviz vermedim. Benim amacım Beyrut'un fethi için verilecek katarı zorlaştırmaktı. Ancak her seye rağmen ortaya çıkabilecek kötü sonuçlar nedeniyle diğer generalleri isyana teşvik etme fikrinden hemen vazgeçtim. Bu biraz çelişkili degil mi? Kendiniz isyan ediyorunu/ aına digcrlerinin siziıı gibi davranmalarını istemiyorsunuz. GEVA Israıl'de anlaşılması gereken en önemli nokta örneğin Lübnan Savaşı'nın devletin var olma savaşından aynlamasavaşmak istediğimi söyledim. Eytan ve Sharon'a Beyrut'un işgal edilmesi hakkında alınacak bir kararı engellemek için elimden geleni yapacağımı, ancak eğer bana, Elia Geva canımızı sıkıyorsun, bela olmak(an vazgeç ve taburuna dön derlerse buna uyacağımı fakat daha sonra ordudan ayrılacağını belirttim. Sharon bana "Boyle bir emir almavaeaksın" dedi. Bu onun şereflne... GEVA Evet ama eğer ben onun yerinde olsaydım bir albayın böyle tavır almasını kabul edemezdim. Öncelikle onun bugünkü yerine hiçbir zaman gelmezdım, yani uygulayıcılara bınlerce ahlaksal sorun çıkartacak saçma bir operasyona gitmezdim. Bu taktik sorunu, var olan hiyerarşik yapıyı koruyarak ancak başka bir biçimde çözerdim. Ve sorun var olmak zorunda olmazdı. Lübnan macerasına kadar savaşla Beyrut'un işgaline karşı çıkıp ordudan atılan îsrailli albay: İsrail, 1982 haziramnda Beyrut'u işgale hazırlanırken bir albay, Ariel Sharon ve Menahem Begin'in verdiği emirleri uygufamayı reddetü. Emir, Beyrut'un işgal edilmesi, emri redaeden albay Elia Geva'ydı. "Eğer ben Sharon'un yerinde olsaydım," diyor Geva," öncelikle uygulayıcılarına binlerce ahlaki sorun çıkartacak saçma bir operasyona gitmezdim. Sorun da hiç çıkmazdı. Lübnan macerasına kadar savaşlann nesnel koşulları üzerine karşılıkh bir anlaşma, bir kültür birliği vardı." rın nesnel koşulları Üzerine karşılıklı bir anlaşma, bir kültür birliği vardı. Bu konuyu Sharon ve Begin ile konuşmadan önce birçok generalle göriişliiniiz, onların tavırları ne oldu? GEVA Bazılan bana Beyrut'un işgaline karşı olduklarını söylediler. Ben de onlara "Bu gorüşlerinizi politik arenada açıklamak sizin goreviniz, gorüşlerinizi iktidara aktararak nedcn karşı olduğunuzu belirtmek, alınacak kararı etkilemek zorundasınız," dedim. Sharon ile konuştunuz mu? GEVA Bu çok daha çekişmeli bir görüşmeydi. tki saat sürdü ve çay bardaklanmızdan başka da tanık yoktu. Bugünc kadarki askeri yönetimimden dolayı beni kutladı. Askeri taktik, strateji, politika ve bunların ahlaksal yansımaları üzerine dü ALBA Y GEVA "Begin'fn kendlsi de birçok kez soykırım yaptığı için Beyrut'ta ne kadar çok kadın ve çocuk öldureceğimizi anlattım. O, bizim ne kadar kayıp vereceğimizi sordu." yacağıdır. tsrail'de işler tam tersine işliyor yani bir isyan örgütlemenin imkânı yok. Nasıl olduysa ben, Eytan, Begin ve Sharon ile gizli tartışmalar yaparken bir lümgeneral beni görmeye gelerek "artık dayanamıyorum emirleri reddedecegim" dedi. Onu karşı çıkmaktan vazgeçirmek için elimden geleni yaptım. Aynı dönemde benim tümcnimden bazı görevliler olaylar üzerine birtakım beyanatlar verdiler. Tüm bu beyanatları tam 45 dakikada topladım ve beyanatta bulunanlara niçin kurallara boyun eğmemiz gerektiğini anlattım. Buna paralel olarak aynı şekilde bir konuşma da Sharon ile benim aramda geçiyordu. Demek ki üsüerinize emiriere itaat etmeyeceğinizi söylediniz. GEVA Ben olara böyle bir savaşta bir tümeni yönetmektense basit bir asker gibi şündüklerimi ifade ettim. Beni temelli geıi dönmem için ikna ettneye çalıştı, çünkü ordunun benim gibi düşüncelenni açıkça söylemekten çekınmeyecek. insanlara ihtiyacı vardı. Bana "Bunu askerlerine de ögretmek zorundasın" dedi. Ben de ona "Si/ de onları Br>rul kalliamına göndermemelisiniz" dedim. Ona birçok kez Beyrut'un ahnışının malolacağı kayıpların öncminı belirtıığımdc "Bunu Begin'e de tekrarlayın" dedi. Ayrılırken "Sahip oldugun yetenekler vc duşııncclerini savunmandaki başarılarından dolayı benim tarafımda olmaman, benim için üzüntü verici" dedi. Tahmin edileceği ü?ere ben de ona benim tarafımda yeralmamasından üzüntü duyduğumu belirttim. Bu onu çok eğlendirdi. Menahem Begin'e birçok sivil ve askerin ölecegini yani bu operasyonun suyısız kurbanları olacagını söylediniz mi? l'ekl ona Batı Beyrul'ta sokakta oynayan cocukları makinalını/ın dürbünüyle seyrettiginİ7den de bahseltiniz mi? GEVA Kendisi birçok kez soykırım yaptığı için, bunlar söylendiğinde guçlü bombalarımızla o kadın ve çocukları nasıl yok edebileceğımm hayal cdeccgını düşündüm. Tüm bunları anlattığınıda beni dikkatle dinledi ve bu işgalde ne kadar kayıp vereceğimi/ üzerine tahrninleriıni sordu. Çok sayıda, hem de çok buyuk sayıda dediğimdc "(KTU; alha>ım su devlel başkanıyla hemfikir degilsiniz" dedi. Siyasi sorıımlularla görüşmelerinizden sonra ne oldu? GEVA Devlet başkanına telefon ettim ve ona düşüncemi değiştirmediğimi söyledim. 24 saat sonra orduyu terketmem gerektiğini söylemck için beni caftırdı. Ordudan aynldıktan sonra, sizi tumiiyle boykot mu ettiler, yoksa bir donem yedege alınmanız ve sonra görevinize dönmeniz gibi bir teklifle bulundular ını? GEVA Çok garip bir biçimde böyle bir girişimde bulunuldu. Bir müddet önce görüştüğUm biri eğer düşüncelerimi değiştirdiğimi söylersem ordunun bana karşı tavrının değişeceğini ima etti. Ben de çok küçumseyici bir tavırla, "Bu işie ben ka>betmedim, ordu kaybetli" dedim. Ona bir sürü işteki katılımlarımdan bahsettim ve ordunun emrinde bcnden daha iyi çok adamı bulunduğunu sanmadığımı söyledim. Ve ilave ettim: "Keşke benden daha iyilerin sayısı çok fazla olüaydı." Ve "Hiçbir zaman haksız olduğumu söylemeyecegim" dedim. Barış ınitingi esnasında, insanları boyun egmemeye ve Lübnan'a hizmet elmeye çagırdınız? GEVA Gerçekten ben başkaldirmaya karşıyım ama bu savaşın nesnel koşullanna da karşıyım. Esasında tsrail'in tarihi bu tip olaylarla bezeli. örnekler önümüzde, Ben Gourion'un emirlerini uygulamayı reddeden General Ben Hour. Bağımsızlık savaşı esnasında Altolena gemisilc taşınan silahlan orduya vermeyi reddeden Irgun'da Menahem Begin. Ve Renşavas'ta hiç istisnasız dikbaşlılık eden Ariel Sharon. Ve 1%7'de, savaşın başlamasını isteyen generaller, alınan kararlar karşısında rütbelerini iade etmeye Levi EshkoPe gittilcr.