Katalog

Pazar yerine herkes başka amaçla gelmişti JULİDE GÜLİZAR ınananlaT arıhın tckerrür olduğuna her tekerrın yanı sıra, böylc olsa bıle rurdcn alınacak dersler olduğunu söyleyenler de var 27 yıl önce yaşanan bır öykuyu anlatmak ıstıyoruz sızlere, 1946'da bdşlayan Turk demokratık yaşamının renklı ısımlerınden, olayların hemen hepsının ıçınde yaşamış sayın Ahmtl Tahlakılıç'la bırlıkte Bugun sağda da solda da, ama ozellıkle solda ycnıden gündeme getırılen "bırlcşme ya da işbirliği guçbirliği'* ko rıusunun 27 yıl öncekı seruvenını okuyun ca tarıhın ne olduğuna sı? karar verın Dönem, Demokrat Paıtı donemı 1950 seçımlerını ezıcı loğunlukla dlmış bır partı var ıktıdarda Bu partı 1954 seçımlerınde voğurıluğunun ezıulığını daha da arttır mış Döncmın en gu\lü muhalefet partısı, |p 31'e duşmuş sayısıyla Cum jrıyet Halk Partısı Sayın 1 ahtakılıç, siyasal tarıhımıze ışbirliğı guçbırligı dıve gececek olayın nedenlennı konuşalım mı, ılk olarak? TAHTAKILIÇ konuşdlım ama, ondan onte Demokrdt Partı olayı üzerınde durmak gercktığıne ınanıyorum Efendım, bılındığı gıbı demokrası yolundakı 1946 hdlk hareketını Demokrat Partı bıçımlen dırmış, lemsıl etmıştır Bu partı, lıalkın beklentılerıne uyarak pıogratnının bınncı maddesıne " . . dcmokrutık bir goruş ve /ıhnı\etle yurululmesıne hizmet maksadıyla kurulduğunu..." sekı/ıncı maddesıne de, " . . . Insanlık ana haklannın teminat altında bulundurulması geregını..." ve "... Butun devlet mev/ııatında, vasa ve slatulerınde, bu prensibe aykın hukıımler bulunmamasına dikkat elmejı başlıca vazıfe saydıgını..." koytnak durumunda kalmıstı Elbctte kolay değıldı, Kuttuluş Savaşı'yla ama^ lanan bu pıensıp ve güruşlcrı devlet dü7e nındc, toplumsal yaşamda geçerlı kılmak Bu, heı şeyden öncc bır anayasa ve ınanı, ışıydı Nıtckım ış başına gelınce DP kurıı culanyld uyduları, demokratık duzen kuı ma, ınsan haklarını guveıue altına alnıa ta ahhutlerını unutup, alabıldığıne kışılıklc rıne bağlı ve paıtızan bır yönetımı surdur me yoluna gıtlıler Ve o zaman ıyıce anlı şıldı kı, yonctıu kddrolarının dcğışmesıy le, partı sayısının artmasıyla halk yflnetı mı, demokrdsı kurulamıyor Tarıhın kay dettığı gıbı, bu aşamaya toplıımlar ya hal kın doğal haklarına sahıp vıkması ya da uy garlığın temelı olan ozgurluk ılkesının ge çerlılığıne ınanan onuıleıın vabalarıyld crı şebılıyorlar Bu soruııuzun cevdbını ^öyle noktdlayayım Insanlık hakldrını guvence altına alan ABD AruıydSdsı'nın yaşı 200 yıldan aı tıktıı Oent bu ulkede bır eyalet te, tırdjı 20 bını dşdn gd/etelerın ayırıcı bı (,ımdc vcrgılendırılmesının basın o/gurlu ğunc aykırılığı nedenıyle ıptal edıldığı yıl 1 S"î5*tır 149 yıl öncesı yanı Bu soıı soAİerıııı/ Mıllct Partısi'nın 19S3'te bır Sııllı Hukuk Mııhkemcsi kararıyla kapntılınasını getırıyur. TAHTAKILK, Ben olayları saymakla yetıneceğım vc gılnümüzc ılışkın bır yo rum yapmamayd özen göstereceğım Her olay akla bır başkasını getııebılır tabıı Cumhuriyetçi Millet Partisi Genel Başkanı Ahmet Tahtakıln 1955 yazında Tahtakılıç'm İsmet Paşa'yı ziyaretiyle başlayan "İstişare" süreci, Bölükbaşı İnönü görüşmeleriyle devam etti, 1956 yılında înönü'nün Taşlık'taki evinde CMP'den Fuat Ama, Hürriyet Partisi'nden Fevzi Lütf'ı Karaosmanoğlu geliyor, DP yanlısı basının sert suçlamaları altmda, muhalefetin birleşmesi için yollar aranıyordu. Birleşme gerçekleşmedi. DP'nın kurııluşunu ızleyen yıllarda, kurucularla, onlara ınanıp bu halk hareketı ne karışanların bır kesımı aıasında anld&mazlıklar bd^gosteı nıeye başlamıstı Bu anlasmazlık gıderek büyumuş ve sonunda bu ıkıneı kciim Millet Partısı çatısı altında toplanmıştı DP ıktıdarmın "sert" önlem lerı bırbırını kovalıyordu lşte bırkaçı MP kapatıldı, 1954 seçımleıınden lıemcn son ra Osman Bolukba^ı'ya oy veren Kır^chır ılı ılçe yapıldı 80 yaşınddkı gdzctccı Huseyın Cahıt Yalvın hapse atıldı v s 19^4'tc, Millet Partısi'nın yerınc Ahmet Tdhtakılıı/ın üenel Başkanlığı'nda Cunı hurıyetvı Millet Partısı kuruldu Partının kuruluş çalışmaları Tahtakılıç'ın cvınde, program çalışmaları da emeklı geneidl Sa dık Aldoğan'ın l event'tekı evinde surdu rülmuştıı Ahmet Tahtdkılıı, boyle dıyor o gunler hdkkında "Kuracagımı/ parlının kapatılacağı volunda lehdıller alıyorduk. Ben de, cvıındc bana ınanan bır eşim ve bır kardcsım var, 9 tane program, 9 lane tıızuk ha/ırladık, biri kapatılırsa otekıni kuracagız diyordum." "Demokratik lurk Anayasası'nda yer alması gereken ilke, kural ve kurumlan" ı^eren programına Insan Hakları Evrensel Beyannamesı'nı ekleyerek kurulan CMP ılk kongresını 1955'teyaptı Tdhtdkılıç'ın kongrede kurutuldr başkanı olarak yaptığı konuşmanın en ılgınç yönlerı, rejım sorununun bır Kurucu Meclıs'çe ele alınma sını önerdığı bölümle, yenı bır Anayasa' nın hd/ırlanmasını zorunluluk olarak vur guladığı bolumüydu Muhalefet partileri arasındaki yakınlasnıa ısteğinin (emelınde, ezıcı çoğunlukla ıktıdara gelen UP'nın kendısinı ı>başına gctıren vaal ve sloganları rafa kaldırmasının yaltığını soyleyebilir miyız? 1AHIAKILIÇ Evet, ayncn öyle Ve bu olayın köklerı, bu konudakı gftrüşme lerın başlamasından epey önceye dayanı yordu Kışısel ve partızan bır yonetımın ıı, ve dış polıtıkada duştuğu yanılgılaı buyu dukçe, bu gıdışe duı dıyecek oıtak bır an layış kamuoyundd belırmeye babladı Par tıler de ışbırlığı anlayışına yöneldıler ıster ıstemez Ydkınldsmanın temellerı 1955 ya zındd atıldı Bir yaz gıinii 1955 ya7inda bır gün CMP Genel Baş kanı Ahmet Tahtakılıç, rejım sorunldrını göruşmek uzere Ismet Pasd'yı zıyarct ettı Bır sure sonra söz, ıktıddra karşı muhalefetin bır butün olardk davranması gereğıne geldı ve bırlıktcn kuvvet doğatağı gerveğınde bırleşıldı Kısa bır süre sonra Is met Paşa bu zıyaretı ıade ettı O sıralarda CMP Genel Başkanlığı'na Osman Boluk başı gelmişti ve o nedenle ıkı partı drdiin dakı el altından göruşmeler, bundan sonra Bölükbaşı tnönu arasında sürdürüldü Ve bu göruşmelerde, uzerınde anlaşmayd varılan konular ıkı partı tarafınddn yurdun her yerındc dıle gctırılmcye başlandı Ü7e rındc olumlu karara varılan çok önemlı bır konu, yapılacak yerel se^ımlere katılma mak ve bu yolla, ıktıdaıı sandık başında yalni7 bııakmaktı Karara ılk olumlu ses HP'den geldı, ama garıp bır taktık uygulamaya kalkısmıştı HP'lıler Işbırlığı çağrısını DP'ye de yap maktan ve onlardan bır yanıt alınmazsa CHP ve MP ıle ışbırlığıne haklı bır ncdcn bulmaktan sö7 edıyoılardı CMP ıse hv, yanıt vermedı Ne \ar kı, olayldr bu uı, par tıyı ıstemeseler de kısa bır sure sonra bıraraya getırdı Basın Yasası, Toplantı ve Gösterı Yuruyuşlen Yasası ıle Mıllı korun ma Kanunu'nun goruşmelerınde uı, mııha lefet partısı, Meohs'ın o gunkü oturumu nu terkettıler Sonra bıraraya geldıleı ve bu topldiıtıddn, bınbır na7İa ım/aldnan ıı^lu bır bıldırı (,'ktı ortaya 1956 yılı bu, ıstenmcden yapılan, ıidzld T4IIT4KI11Ç O \ırada genel haşkan (\olda) çasına bır engelleme çaltynauna '1)1' ıktııları, " dtye anlatıyor, "muhalefetin bırleşme toplantıları kari/isında çıldırmıy