Katalog

SİYASET 84 Aklın ve insanlıkla medeniyete muhabbetin halledemediği felaket Savaştan kurtıılııiak... rastlıyoruz. 10 nısan 1940 çarşamba günlü Cumhuriyet'ın bırıncı sayfasında boydan boya "Alman>a tskandinavya'ya Saldırdı" manşeııni görüyoruz. Danimarka ve Norveç bir gün içinde Nazilerin denetimi altına gırınce Hitler'de somutlaşan savaş tanrısının gerçek yüzu daha bir ortaya v'iktı. 1939'un kış aylarında Fransa'yı zıyaret eden Turk gazetecılcrının ızlcnımlerı okunduğunda Fransa'nın savaştakı bır ülke gıbı yaşamadığı, Parıs'ın eskisinden pek larklı olmadığı kanılarının yaygın olduğu ortaya çıkar. Savaş 1940 baharında yayılmaya başlamıştır. Iskandinavya'nın saldırıya uğıadığı haberinin yer aldığı 10 nisan tarihli Cumhuriyel'te Yunus Nadi başmakalesınde, "Danimarka ile Norveç'in ugradıgı laarruz ve Lslila hareketi harbi yedi aydan beri içinde yuzduğiı bataklıklan çıkartmakta ve faal sahasına nakletmiş bulunmaktadır," dıyerek bir önce belirttığimız yanılgının artık sona erdiğıni sergilemektedır Aynı ya?ıda Yunus Nadi Avıupa'nın (ehdıi altında olduğunu şöyle öne çıkartnıaktadıı: "Bu suretle >eni harbin hakiki mahiyetini butun dunya ile birlikle bilhassa bitaraflar açıkça gormuş vc iyi anlamış bulunuyorlar. Hollanda, Belçika, Isviçre ve Balkanlar yeni harbin ne demek olduğu hakkında daha sarih ve kat'i fikirler edin Nükleer silahlar kullanılmıyor, ama Üçüncü Dünyamn birçok alanında sıcak savaş sürüyor ve bu savaşta ölen, yaralanan, yurtsuz kalanlann ardı arkası kesilmiyor. II. Dünya Savaşı'nm bitjminden bu yana süregelen bu kavgada telef olan maddi ve manevi varhkların sayısal dökümünü yapsak, karşıınıza çıkacak resmin II. Dünya Savaşı'ndan farklı olmayacağı kanısındayım. TEVFİK ÇAVDAR ' umuhurıyet ga/etisinın 2 Lylul 1939 tarıhlı savısında veı alan başmakdlede \ıınııs Nadi, baslayan Dııına Sava>ı\lıı il«ilı ıılıırak şu \nrj;ı\ı vıırgıılmor: "Aylardan ve aylardanberi Avrupa'nın uzerinde bir kâhııs tesiri yapan bııhran o haliyle daha ziyade devaın cdcmcıdi. Aklın ve insanlıkla mcdcniyete muhabbelin halledemedigi felâketi arlık ınilkllerin ledakârlıkları hallcdeet'ktir. Bu kanlı kcşmekeşlen hakkı, vani milletlcrin hayat ve istiklallerini kıırlararak selamet sahiline çıkarmak insanlıgın en hııyıık /aferini teşkil edecektir." Aynı tarıhlı Cumhurıyet'in bırıncı sahıfcsınde ıse ııi puntolarla sekı/ sııtuna şu haber verılıyordıı. "Nihavel Harp Başladı". Gene bırincı sayfada, o gunlerdc Varşova'da bu lunan Nadir Nadi'nın verdığı haber yer almakladır Nadir Nadi haberıne şöyle başlıyordu "Bu sabah suat dokıı/ buçukla şehrin her larafındun verilen tchlike işaretlerinden laııı dol.uz dakika sonra buyuk Alman (ajyareleri \ arşova'nın garp ve şimal laraflarını bombardıınan ellilcr..." I l,ıbeıın sonunda Polonva halkının direnme ısteğı vurgulanıyordu: "Bugun umumi seferberligin ikinci gunıı idi. Üçer beşer dakikalık fasılalarla hareket eden trenler her taraftan cephe>e adaııı laşımakladırlar. Polon>alıların yurdannı mudafaa husıısıında goslerdikleri gayrcl anlatılamayacak kadar yukseklir." 1939 cylulundcn bu yana tam kırkbeş yıl gcrıdc kaldı. fjımdı gene bır başka eylu! ayını yaşıyorıi7 ABD Başkanı Reagan'ın Rusya'ya saldırıyı başlattığını şaka yollu da olsa herkesin gozu onunde soyledığı bır eylul bu lnsanın savaş konusunda böylcsınc gayrı cıddıhğın a( oynattığı bır dunyada barıştan yana güçlerın nasıl olup da bııgune kadar sdvaşımlannı başarıyla sıııdur duğunu korkuyla duşunecek kadar yılgınh£a duşıncsı bıle soz konusu. ğı konuşmada bütün dünyanın gözlerı ve de kulakları önundc "Sulha aşkımın ve gosterdiğim sabrın alçaklık nıanasına alınmaması lazınıdır. Alman devletiyle şefleri bu hale tahammııl edecek olıırlarsa ben siyasi sahadan çekilirim. Tavassul teşcbbusleri suya dıışrııuşlur. Ben garpla hiçbir $ey isleıniyorum," sö^lerıyle aı,ık bır aldatnıaca yapmaktadır. Politikacıların aldatnidcaları nc yazık kı yaşandığı anda yığınlar taralınddn ı\ı dcğcrlcndınlmekte, değerlendırcnleı de v'eşıılı bıçımler de dışlanmaktadır. O gıın mılyonlarca Alman, Hitler'ın bu sözlerıne içtenlıkle ınanmışlardır Ama ne ya/ık ki aldanış kısa /amanda su yu/une (.ıkmıştır Bunun orneklerme gazete koleksıyonlarını kaııştııııken bır bır mege fırsal ve imkân buluyorlar demekdr. Zahirdc ingiltere ve Fransa'ya karşı olan bu harp, hakikatte Avrupa'nın biiiun milletleri aleyhinedir. Onıın takip edecegi safhalarla varahilecegi neticeler, tehlikeye manız bütün milletlerin alacaklan karara baglıdır." Her tarafa "tecavüz" Yunus Nadi'nin bu yazısından kısa bir sııre sonra, 11 nıayıs 1940 günu Cumhuriyet'te, gene birinci sayfada ve sekiz sutuna manşet olarak şu haberi görüyoruz: "Alman orduları dun sabah Belv'ika ve Hollanda'ya tecavuz etti". Artık savaşın tum dünyayı nereye sürükledığı ortaya çıkmıştır. () günlerı bılenler ya da yaşayanlar gelışımı aşama aşama ızlemışlerdır O gunlerı görmüş kuşaklar için savaş, karartma, karne, yokluk ve sürekli saldırı beklentisiydı. Turİciye savaşa gırmemesine karşın <,evresındeki dehşetın tum boyutlarıııı şöyle ya da böyle hissetmıştı. 1939'un cylülünden bugüne savaşların boyutu, ıçcrığı ve etkısı daha da değıştı. Bugün nükleer tahlıke sadece adamsendecilerin burun bükebıleceği bır şeydır Amerikan fuzelerinin yerleştirilmesi dolayısıyla Batı Avrupa ülkelerindeki kamuoyu rahatsi7dır. Kırkbeş yıl öncesının dehşetinı bır kez daha yaşamak ıstemeyenleı ıçın endışe normal sayıhıidlıdır. Uvuncu Dunya ulkelcrındc, gerck savaş gercksc nükleer tehlikeye karşı daha bır yılgınca yaklaşım göruyoru?. Aslında İkıncı Dunya Savaşıyla, bİ7İere sık sık söylendığı gıbı, savaşlar sona ermedi Nükleer tehlıke savaşların bi çımıni değiştirdi, alanını Uçuncu Dunyaya doğru kaydırdı. Kore, onu ızleyen yıllarda Vıetnam, şımdı de Ortadoğu'dakı savaşlar, Orta Amcrıka'dakı gerılla mucadelelerının hepsi yenı savaş bıçımının U7antılandır. Beyrut'takılerin savaşla birlikte yaşamayı öğrendiklerini söyleyebiliriz, Hanoi ve Saygon'dakilerin de bundan bır sure önce savaşla beraber yaşadıkları gibi Nikaragua'da, Guatemala'da, Honduıas'ta durunı farklı değıldır. Bitmeyen kavga Bitmeyen bir kavga var. Nükleer silahlar kullanılmıyor, ama Üçuncü Dünyanın birçok alanında sıcak savaş surüyor ve bu savaşta ölen, yaralanan, yurtsuz kalanların ardı arkası kesilmiyor. İkıncı Dünya Savaşı'nın bıtmesınden bu yana surcgclcn bu kavgada telef olan maddi ve manevi varlıkların sayısal dökumunu yaparsak karşıınıza çıkacak resmin, ikinci Dunya Savaşından farklı olmayacağı kanısındayım. Hatta kullanılan bazı yenı silahlar dehşetı o günlerden çok daha keskın hale getırmıştır. Bır hafta on gun önce plastık kurşunla ölen IRA sempatızanı Irlandalının resmi nasıl gozlerımizin önunden gıdebılir. 1984'un gene sıcak eylulunde bilmemiz gerekir ki, İkinci Dunya Savaşı bittı, ama savaşlar bıtmedı, belkı bazı sılahların kullanılınası ertclenıyor. Nükleer tehlıkenın dc ötesınde Oçuncü Dünyayı her gün ateşe, ölüme, yıkıma götürcn gerçek savaşların tehlikesinin bilıncındeolmalıyi7. Alınlarına şehitlik sözleri yazılı genç, yaşlı Iranlı ların cepheye gidış resimlerı bize deıs olınalı. Nükleer silahlar hiç kınlarından çıkuıasın ama tum diğcr silahlar da sussun. New York sokaklarında 1718 yaşlarındakı gençlerın ellerınde oyuncak olan sılahlardan Beyrut'la patlayanlara kadar lum silahlar sussun ve eylul gunlerı acıların anılmasından, sevınçlerın kutlanmasına dönuşsun. Anlayan dışlanıyor Barışın değerinı anlayabilmek için arada da olsa eski vılların ga/ete koleksiyonlarına gö? atmakta yarar vaı Hele o gunleıı yaşamışsanı/, yıllaıımış gazeteler ıçersinde yaptığınız ge/ıntının bır başka anlanıı oluyor. Hıtler'ın orduya hıtaben yayınladığı gunluk eınır, savaşı başlatanların nasıl sorumsu7ca yalan soylediğıne guzel biı ornektır Hıller gunluk emrinde, "Polonya devleti, Fuhrer'in ar/ıı etliği ınuslihane sııreti tesviyeyi reddederek silaha ınuracaal elmişlir," dedikten sonra sankı saldııganlaid karşı yurdunu savunma zorunda kalmış bır devlct başkanı gıbı, "Alman ordusu Alman milletinin şerefi ve hayali hakları için buyuk bir a/imlc çarpışacaklır," dıyebılmektedır Ote yarıdan 2 eylul 1939 gunu saat 10.30 Reıchstag'da yaptı