Katalog

Genel Herkesi tatmin edecek toplunı modelleri art ık iııaııclırıcı değil Fransızlarm dünyaca ünlu Le Mortde gazetesinin Genel Yayın Yönetmeni Andre Laurens 'ın Fransız solu üzerine bır makalesi bir sure önce Guardian Weekly gazetesinde yayımlandı. Makale, Laurens 'ın Fransız solu ve genelde sol hareket üzerine saptanmlarını içeriyordu. A vrupa Partamentosu ıçin yapılan seçimlerle, Fransa 'daki sosyalist iktidarın desteklerini, dayanaklarım yitirmekte olduğu açıkça ortaya çıktıktan sonra, şimdi de Paris'te hukümet değişıkliği gündeme geldı. Laurens'in yorumu butün bunlar üzerine düsünmeye yardımcı olacak nitelikte. Ve günün birinde sol güç kazanmaya başladı. Böyle bir olay uzun sUredir olmamıştı; zaten kimse olmasını da beklemiyordu. Ama sonunda oldu işte. Neden? Solun guç kazanması, sözunü lutması ve yapacagını söylediği şeyleri yapmasıyla başladı. tlk elde bankaları, kredi firmalarını ulusallaştırdı. HUkUmet ademi merkezileşti. Sol, ekonomiye işlerlik kazandırmak için tUketımi arttırmaya çalıştı. Bu aynı zamanda sosyal adaletçı önlemler almasını kolaylaştırdı. Adalelin yanı sıra killtürle de yakından ilgilenildi. bedelını vabuk ödcmcye başladı. Bütçe açığıyla bırlıkte Fransa'nın borçları da bUyük ölçüde arttı. Gecikmiş bazı gelişmelere karşın, enflasyon hâlâ büyıik bir sorun ve işsizlik de gerçekten çözümlenmi; değil. Uluslararası koşullar, toplumun değişmeyen ekonomik yapısı ve krizin ciddiyeti, geniş kapsamlı önlemler için birçok smırlama ve zorunluluk getiriyor. Solun muhalefetteyken yaptığı analizlerle verdiği sözlerin de gerçekle çakışmadığı, iktidara geldiği zaman yaptıklarından açıkça görülmekle. ekononııde göçmenlerin payının ve saglık masraflannın artan yükünün doğurduğu sorunlara daha dikkatle eğılîyor. Ve bugün eğitim konusundaki çatışmanın kazandığı yeni görünüm karşısında şaşkınlık içinde Geri adımlar, duraksamalar ve karanlıkta el yordamıyla yol aramalar: Bunlar muhalefet için büyuk koz, sosyalistlerle komünist ortakları ve solu oluşturan diğer gruplar arasında da çatışma kaynağı. Madenciler, inşaat işçıleri, devlet memurları, öğretmenler, sendikalar, demekler ve hatta kimi böigelerin halkı bile huzursuz. Soldaki liderler, artık kendilerinin yer almadığı ve kendi yaptıklarım eleştiren yurüyüşlere tanık oluyorlar. Muhalefet, Fransa'da çoğunluğun yönetimine karşı gittikçe artan mesafeliliğini, ocaktaki sut gibi kabarışını izlıyor; bir an önce taşacağmı umarak. Muhalefete göre, bunun açıklaması ortada: Sol bu noktaya kendı becerıksizlığı ve sorumsuzluğundan dolayı gelmişıır, ne kadar çabuk çekilirse o kadar iyi olacaktır. Fakat böylesi bir mantık halka pek inandjrıcı gelmiyor. Solun saptığı yönden ve yanlışlarından ne denli düş kırıklığına uğramış da olsa, gcne de önceki hükünıcti aıadığı söylenemez. mını iyileştirmek yeterli değil. Kimi işaretler, toplumun kimi tepkilerı, geleneksel ve sembolik değerlerin nereye dek sorgulanabıleceğıni gösteriyor. Bu durum, birtakım ılerlemeler ve birçok hoşnutsuzlukla beslenmiş tarihi ve kultürel bır olgunlaşmanın sonucudur. Sosyalizmin ınanılabilirliğini koruma yolunda birtakım yetersizlikleri olmuştur. (Buraya totaliter biçimleri katmıyoruz), öte yandan, kapitalıst yönetim de tümüyle inandırıcı olamamış, ayrıca nefret uyandıran birçok yönü ortaya çıkmıştır. sol ha Yıpranmış umutlar Şimdiye dek gözetim altında tutulan halkların özgürlüklerinı kazanmalanyla yeni uluslann doğuşu, yıpranmış umutları telafi edemedi. Dunyanın paylaşılması, nükleer tehlike, saçma savaşlar, yoksulu daha yoksul yapan, /eııginlerın zenginliğini de tehlıkeye sokan kriz ...Bunların hepsi kuşkuculuk, korku, kızgınlık ve bencillik doğuruyor. Gelişmiş toplumlarda nufus eğilimlerı ve hayat standartları da işin gcrısıni tamamkyor. Sol kanadın cvrensellik, yoldaşlık ve eşıttık gibi temel ınançları da ansızın çağdışı gözükmeye başladı. Tüm insanlan tatmin edecek toplumsal bır model düşüncesi artık inandırıcıhğını yitirdi. Siyasette mutlak egemen çareler yok. Hiçbir ıdeoloji, anlaşılır bır çözum vaat eden hiçbir devlet yapısı, çoğunluğa cazip gelmıyor. Eğitimle ilgılı tasanlardan ve planlanan basın kanunları hakkında güvensızlıkten güç alan muhalefet, özgürlUğün düzenlenmesıne ilişkin endışelerım dıle getiriyor. Yeni beklentilere yanıt verebilmek için, hükumet in Jakoben geleneklerini sarsmak, devlet tekeli dışında birkac radyo istasyonu kurulmasına izin vermek, sosyal harcamaları artırmak, gelir dağılımını iyileştirmek yeterli değil. Sonunda bu işi seçmenler halledecek. Seçmen şimdilik duraksıyor ve bilmedigi köşelere sıkışmak pahasına da olsa hoşnutsuzluğunu dışa vuruyor. Kamuoyuyla, belirleyici fakat henüz uzak randevuyu düşünerek sol, ona bugün pahalıya patlayan birtakım yeniden değerlendirmelere girişiyor. Eğer zamanı kısıtlı olmasaydı, gunu geldiğinde, en azından iktidarda kalmasını sağlayacak bir yöneticilik geçmişi beigelemeyi umabılırdı. Saate karşı girişilen bu yarışta, gerçekçilik, yeterlilik ve elbette başarı arayişı, simdiye dek yapılan ya da tasarlanan değişikliklenn temelmde yatıyor. Fakat böyle mantıklı ölçütler değişiklikler için tek açıklama değil. Son tahlilde solun sorunu, krize karşı tasarladığı tedavilerden farklı önlemler almak zorunda kalması degildir. Butun sorun bu olsaydı, işler o kadar kötü olma/dı. Ancak artık toplumsal ve ekonomik müdahale kapasitesine ilişkin birtakım basit ayarlamalardan çok daha güç bir iş bekliyor onu. Modeller istenmiyor Standart modeller ve merkeziyetçilik, yönetim ve karar almada çoğulculuk lehine reddediliyor. Bu, devletın işlevıne meydan okumaktan çok (solun klasik ideolojik konumu), onu kendi haline bırakma meselesı. Devletin karşısında rakip bulunması isıemi. Solun, toplum hızmetlerinin ancak devlet tarafından sağlanabileceğı düşüncesı zamanın gerisınde kaldı Kışının kcndıne önem vermesı, bıreycılığin özgurlüğü, rahathğı, tatmini vurgulamasıyla, solun eski duygusal bağlılıkları da artık sorgulanıyor. Bır ışçi örgütu tarafından başlatılmış olsa da, bır grev artık halkın kayıtsız şartsız desteğini sağlayamıyor. Yararları ve ış hayatına etkilerı temelmde değerlendiriliyor. Toplumsal yardım sısteminin yaygınla^tırılması ve çahşmamn sosyal varoluş için va/gtcilmezlığini yitirmesı, artan ışsızlığın protcstosuı kabullenilnıesıni sağladı. Herkese ış yerıne, herkesc eğıtımine, ıktısadi durıımuna, yaşına ve oturduğu bölgeye görc farklı nitelikte iş sağlanması fikri ağırlık kazamyor. Eşıtlıkçılik duşuncesi yıpranırken, bunun yerine belırgın farklıhklar gösteren bir ödııllendirme anlayışı gıderek vurgulanıyor | Israr anlamsız Kişileri artık etkilemeyen kavramlar, sözler ve simgeler üzeriııde ısrar etmek anlamsı/ go^ükuyor. Yeni değerler ıçin bır sıyasal ifade tarzı bulunması gerekiyor. Eğer sol ve sağ sık sık aynı reddedilme telılikesiyle karşılaşıyorsa, bu ücüncü bır yol ıçin accle bır arayış demek değildır, bu da eskı bır öyku çunku. Ülay ne sağın, ne de solun gunumuz sorunlarına ve gereksınimlerine karşılık verecek dılı kullanabılmcsındedır. Geııe de ufııkta değişimler gözukuyor. Şimdi iktidarda olan ve geleneksel destekleyicılerı arasında bu durumun dogurduğu ri/ikolarla karşı karşıya bulunan sol, muhalefetteyken uzcrınde durmadığı kimi yeniden dcğerlcndırmelerı de yuklennıeye eğılımlı Eğer bugun var olan ve gerıleyen ilavranışları n,ınde kılıtlenmek istcmıyorsa, aynı sorun muhalefet ıçin dc gcçerlı. lletişim araçları, bu ılcrlcmelerı, arayışları ve çıkmazları gözlüyor ve rapor edıyor. Duşuncn ve bılgi veren bir basının rolu, yeni çö/umler urctmckten çok, toplumu yönetenlerın, o toplumun gereksınımlerını ve ısteklerini karşılamasını sağlamak olmalı Vc bunu yapmak için öncelikle okura, görunenterın tümunu sunması gerek. Çevıren: NAIALİ MEDİNA Değerler uçurumu Solun ayrıca, mantıkla açıklanamayan birtakım davranış ve görüş değışiklıklerinı de göz önüne alması gerekiyor. Bu dönuşum aslında tüm siyasi kadrolar ıçin de gerekli. Ancak, iktidarda olduğu ve gücünü aldığı geleneksel değerlerle toplumun ısteklerı arasında bir uçurum olduğu için, sol bu sorıına daha derinden gömülmuş durumda. Bu aslında yeni bir keşif değil. Fransı? sosyalist harekctinin çeşitli külturlerle beslenen tarihi, toplumsal örgütlenme modellerinın sürekli olarak leorik sorgulamaya tabı tutulduğunu gösterıyor. Sorun şu ki, aradan zaman geçti, tarih yara açmadıysa da iz bıraktı ve Fransız solu şimdi tüm ülkeden sorumlu. Sonuç olarak, yeni beklentilere yanıt verebilmek için, hükümelin Jakoben geleneklerini sarsmak, devlet tekeli dışında birkaç radyo istasyonu kurulmasına izin vermek, refah için sosyal harcamaları arttırmak ve gelir dağılı Vcrgi ödcycnltrın yukiinu hahflettı, ama sanıldığı gıbı tek yönlü olarak değıl. Kömür madenleri ve toplum hizmetleri için daha fazla personel aldı. Işçilerin işyerlerindeki haklannı genişletti. özel radyo istasyonlarının açılmasına izin verdi. Kendinden önce gelenler gibi, sol hükumet, devlet radyo ve televizyonu uzerin de bir dizi reform yaptı. Basını bir düzene sokacağını ve eğitimi birleştireceğıni iddia etti. Devlet ve özel eğitim konusunda yeniden başgöstereıı savaş ve millileştirme hareketlcrinin karşıllığı içinde zaman akıp gitti. Kabul etmek gerekir ki, yıpranmayan yönetim yoktur. Sol, beceriksizlik ve yanlışlanmn Sol hükumet, ekonomideki hızını keserken bır yandan da, iddialarımn dozunu azaltmak zorunda kaldı. Bundan sönra ekonomik büyümeye değil ıstikrara öncelik veriyor. Çalışma saatlerini azaltmaktan çok, işletmelerin vertmliliğini arttırmakla ilgileniyor. Toplumsal ve mali etkenlerin getirdiği baskıları dikkate aJıyor. Ve artık yaşlanan ve surekli desteklenen bir ekonomik sistemın modernleştirilmesi için, insanların canını yakmak pahasına da olsa, bazı yeni düzenlemeler yapmak gerekiyor. Sol, aynı zamanda, kimi korporatist iddiaları da arka plana atamayacağını anlıyor. Şehir güvenliğinin,