Katalog

12 StYASET 84 Çalışan kesimlerin hak kazandığı sosyal yardımlarda kısıntıya gidilirken, şirketlerin mali yükleri azaltılıyor. Colbert'den beri, ekonomi ıçinde çok ağırlıklı bir durumda bulunan devlet sektörünün gücü azaltılıyor. Devlet, kârlı olmayan zor durumdaki şirketlere, işsizlıği buyuk boyutlara vardıracağını bildiğı haldc yardım etmiyor. örneğın, yan sanayilerle birlikte yakİasık 100 bin kışının issız kalmasına sebep olacak, ağır mekanık sanayinin en büyük tesisı olan CREUSETLOİRE şirketine devlet yardım yapmayı reddetti. Bu tesis şimdı 'lagvcdiltcelt". Mitterrand'a göre, teknolojik yenilik, sermayenin rahatlatılması, ilerde pastayı yeniden büyutmeye başlayacak. O zaman şimdi unutulan sosyal demokrat ilkeler hatırlanıp, adil bir böluşüme gidilecek. Ancak o zaman kadar biraz sabır. Ayrıca, geleneksel sol kesimin bir "kan davası" haline getirdiğı laikdinsel eğitim tartışmasında Mitterrand'ın takındığı tavır ekonomi politikadaki yeni tavırlann sosyal alanda da takip edileceğini gösteriyor. Sol kesimlerin umutlannı kırma pahasına çok zayıf bir içerikle parlamentoya sunulan eğitim reformu, sağın gösterdiğj tepki karşısında Cumhurbaşkanı tarafından geri çekilmiş vaziyette. Mitterrand, bu tutumu ile, "butun FransulanD" Baskanı olduğunu, hataların Mauroy Hükümetı'ne aıt olduğunu ima edıyor. Yıpranan eskı Başbakan Mauroy'nun gitmesiyle, başkanlık seçımlerınde şansım arttıracağı tahmin ediyor. Yeni Başbakan Laurent Fabuis, kapitalist ekonominin "gerçtkkrini" çok iyi bılen bir politikacı. Bu ne Hükümetle birlikte ası I Mftterrand değişti MEHMET ALTAN hafta içınde çıkan, Fransa'da hılkümet deG eçendemokrası uygulamasınınzamanda bu ülkeğişikliğine dair habcrler aynı de sosyal geçit vermediğini ilan ediyordu. Hılkümet değişikliği sadece Pierre Mauroy'nun gidip, yerine Laurent Fabius'un gelmesinden ibaret olsa, pek önemli sayılmayabilirdi. Ama Fransa'daki sağ eğilimli I,« Quotidian de Paris adlı günlük gazetenin belirttiği gibi, değişen, François Miltemnd'dı. 1981 yılında Sosyalist Parti adayı olarak Cumhurbajkanlığı seçimini kazanan Mıtterrand, kapitalist Ulkelerde kriz döncmlerınde sosyal demokrası uygulamalarının yürümedığinı görünce, son hükilmct değişikliğiyle iyice sağa doğru viraj aldı. Kapitalisi Ulkelerde, çalışan kesimler lehindc sosyal değişımlerle sınıfsai çıkar çaiışmalarını yumuşatmay) amaçlayan sosyal demokrasi uygulamaları, 1974 ekonomik khzinden sonra önemli zorluklarla karşılaştı. Sosyal demokrası uygulamasının mukemmel bir örneğı olarak gösterilen Avusturya'da bile, sosyal demokratlar krize karşı önlenı alamayınca ıktıdarı kaybetti. Halbuki bu ülkede hükümct, sendikalar, devlet ve özel seklör, Merkez Bankası gibı Ulke ekonomisini yönlendiren kurumlar arasında sürekli bir uzlaşmayı ayakta tulan yöntemlerle sosyal demokrasi uzun bir sure başarılı bir şekilde işletilebilnnişti. Sosyal demokrasinin iktidara gcldıği diğer Ulkelerde de, gelismis kapitalist devlet ılc örgütlU emek gücıi arasında uzun süreli uzlaşma gırisımlenne rastlanıyordu. Zaten sosyal demokrasinin en önemli özelligi, pastanın biraz daha adıl bölüşümünü sağlamasıydı. Işçiişveren ılişkilerinin düzenlenmesi, gelir ve ücret dengesinin yeniden ayarlanması, sosyal güvencelerin genişletilmesi hep bu amaca yönelık uygulamalardı. Ancak, bu uygulamaların gcrçekleştirildiği ekonomik şartları hiçbir zaman gözden kaçırmamak gerekir. Sosyal demokrasinin önemli başarılar kazandığı dönem, 19481971 yılları arasıydı. Bu tarihler arasında, dünyadaki sanayi üretimi ortalama yüzde 5,6 oranında bir artış göstermişti. Başka bir deyişle, pasta devamlı buyümüştü. Eh, pasta büyük olunca, bölüşümünde de çalışanlara bazı ince dilimler vermek pek sorun olmuyurdu. Sosyal demokrasinin sorunu pastanın bölüşümündcn 7İyade, kriz dönemlerinde pastayı buyutecek reçetelere sahip olamayışıydı. Hareketi zayıflatan ve etkisiz kılan da zaten buydu. lar sosyal demokratlann can simidiydi. Ancak, Keynes dönemsel kriz için bazı pratik uygulamalar getirmesine rağmen, kriz döneminde ekonomınin büyümesini sağlayacak "modelleri ' öneremıyordu. Ikincisi, sosyalistler kapitalist bir Ulkede, isçiisveren uzlaşmasının sağlanması için ekonominin sağlıklı bir şekilde işlemesi gerektiğinı gördüler. Halbuki Fransa'da ekonomi hastaydı. Enflasyon diğer sanayileşmiş ülkelerden fazlaydı. tki milyonu askın işsiz vardı. eklemck gerek. Fransa'da ne pasta büyüdü ne de dilimler Sosyal demokrasi öldii, yaşasın ortasol François Mitterrand, krize çare olacak sol alternatifler bulamayınca, politikalarında önemli değişiklikler yaptı. Sermayeyi rahatlatarak büyüme dönemine geçmeye sıvandı. Çalışanların kemer sıkmasını öngören yeni politikalar, iktidann sosyal demokrat niteliğini, birkaç yankı getirmeyen sosyal reform dışında, ortadan kaldırdı. Ayrıca, Batı'da zaten sosyal sınıflar arasındaki dengeler, bütün sağ ve liberal hükümetlerin çalışanlara önemli tavizler vermesini gerektiriyor. Bu nedenle, sosyaldevlet kavramı sadece sosyal demokratlara özgü bir kavram olmaktan çıkmış durumda. Kriz nedeniyle, sosyalistler, yeni haklar bir yana, çalışanların Allah bana, ben sana Bu durumda, sosyal demokrat vaatler unutuldu. Kapitalist sistemin motor gücünün şirketler ve onların kârları olduğu hep beraber kabul edildi. Bu görüşUn dogal uzantısı "llk önce işvercnler kazansın, boylece pasta büyusiın, oodan sonra çalışanlara da bir şeyler veririz" oldu. Bir halk tekerlemesıyle dunım, "Allah bana, b«n de sana"ya benziyordu. Değişik bir parti Fransız sosyalistlerinin kısa bir surede sosyal bazı reformlar dışında liberal hükümetlerden pek bir farkı olmayan "teknik" uygulamalarla işi idare etmelerinin, genel nedenleri yanında bazı özel nedenleri de var. Genel nedenler, Batı'daki bUtün sosyal demokratları içe Sosyal demokrasi uygulamaları kriz içindeki kapitalist ulkelerde sonuç vermiyor. Mitterrand da bu durumun sonucu olarak direksiyonu iyice sağa kırdı. riyor. Kriz dönemlerinde bu partilerin söyleyecek lafları ve önerecek çözümleri pek yok. özel nedenler, Fransız Sosyalist Partisi'ni klasik sosyal demokrat partilerden ayıran özellikler. Bunlardan en önemlisi, Fransız Sosyalist Partisi'nin "çok genç" olması. Partinin siyasal sahnede önemli bir gUç olarak belirmesi 1971 yılında yapılan EpınaysurSeıne Kongresi'ne dayanıyor. Ülkedekı etkisiz sosyal demokrat akımlar bu kongreyle birleşti. Sosyalistlerin amacı, geleneksel olarak buyük bir güç halindeki Komünist Parti'yi zayıflatmaktı. Bu nedenle, sosyalistler muhalefet dönemlerinde klasik sosyaldemokrat hareketlerden daha radikal ve farklı bir dil kullandılar. örnefin, "sosyalist proje" adlı uzun vadeli programlarında, kapitalizmle köprülenn atılmasından, Afrika'nın dıktatörlükle yönetilen Ulkeleriyle ılişkılerin kesilmesinden, sılah satışlarına son verilmesine kadar, bugün yerine getirmelerine olanak bulunmayan vaatler ortaya attılar. Kendilerine karşı soldan tepkinin çok büyük olmasının en önemli nedenlerinden biri, sosyalistlerin kullandıkları bu dilin "sahici" samlmasından ileri geliyor. Partinin ikinci özelligi, işçi scndikalarıyla ilişkilerin çok derin ve guçlu olmayışı. Ülkedeki stndıkaü ısçı oranı çok a/ oldugu gıbı, en büyük konfederasyon da komunıstlerın denetımınde. Bu durumda, sosyalistler işçılerın örgutlu gücunden zıyade orta sınıflardan medet umdular. Bu durum iktidar olduktan sonra daha da belirginleşti. Bugun de, kendini hukumet değişikliğiyle daha be lirgın hıssetliren politika değışikliklerinın nedenlerinden biri, orta sınıfların her gun biraz daha artan mcmnuniyetsizliği. örnegin, sosyalistlenn muhalefeıte oldukları dönemlerde kamuoyuna vaat ettıklerı eğitim ve basın reformu, bülUn ıçerik zayıflığına rağmen, medet umulan orta sınıfları çok ürkütmüş vazıyette. Kuşkucu ve korkak özellikleriyle orta sınıflar, Fransa'da özgürlüklerin gerçekten "bir avuç Marksisl tarafından ellerinden alındıgı" kanısında. Tabii bu kuşkulann sağ propaganda tarafından buyuk ölçüde köruklendiğini O zaman pasta büyüyordu tyi bir örnek: Fransa Fransa'da sosyalistler iktidara, ekonomik krizin Batı'yı çok etkilediği bir dönemde gcldilcr. 1981 yılında başkanlık seçimlerini Mıtterrand kazandığı sırada, kriz etkisinden pek bir şey kaybetmemişti. 23 yıldır muhalefette olan sol, rehavetı üstünden pek atamamıştı. Sosyalist Parti Sol Keynesçi uygulamalarla krizin ustesinden geleceğinden çok emin gözüküyordu. Genel talebin azalması önlenecek, yatırımlara destek olunarak tam istihdam şartlan yaratılacaktı. François Mitterrand'ın kapitalist ulkelerdeki ekonomik krize ait gOruşleri pek gerçeklere uymuyordu. Örneğin, Mitterrand, ekonomik büyümenın bir devlet işi olduguna inanıyordu. Dunya konjonktürü Başkana görc önemli değildı. Fransa'dakı sol ıktıdar yılda yüzde 3'lük bir buyüme sağlayabilirse her şey hallolacaktı. llk iş olarak, sosyalistler çalışanların alım güçlerinı arttırdılar. Bu uygulama talebi kamçıladı. Talebin artmasıyla birlikte, ithalat buyuk oranda gemşledı. Sol, muhalefetteyken, Fransa'nın bu oranda dışa bağımlı olduğunu hesaplayamamıştı. üdemeler dengesindekı bozukluk, ekonomınin bütün dengelerini altüst etti. Hemen bu uygulamadan vazgeçildi. Mitterrand tarafından, "Frsnsız usulii monelarizm" olarak nitelenen "kemer sıkma" politikaları başlatıldı. Bunun iki sebebi vardı: Batı'da, kapitalist ülkelerin ekonomik dertlerine çare olacak Keynesvari uygulama tşçiler değil orta sınıf mevcut sosyal yardım haklarında bile kısıntı yaptılar. Geleneksel solun güvenıyle birlıkte orta sınıfların da desteğını yıtiren Mıtterrand, sosyal demokrat uygulamaları bir yana bırakıp, sol eğilimli bir liberalizmle 1986 genel seçimlerini kazanmayı umut ediyor. Bu yeni uygulamanın iik halkası, sermayeyi ağırlıklı kılan yenileştirme girişimleri. Eskiyen sanayileri çağdaş hale getirerek, Fransa'nın dünya rekabet pıyasasında ağırlıklı bir yer kapmasma çalışılıyor. Bu sayede, Fransız sermayesi daha üretken ve kârlı bir hale gelecek. Sanayinin modernleştırilmesınin işsiz yığınları arttırması ise en azından şimdilik gözardı ediliyor. denle, Başbakan olmadan önce, Sosyalist Parti sol kanat liderı Pierre Chevenemenl yerine Sanayi ve Teknoloji Bakanı olmuştu. Anıaç, mıllileştınlen kııruluslarla ekonomiyi denetlemeye kalkan Chevenement"ın "gaflanm" özel sektör ındinde gidermekti. En azından şimdilik, sosyal demokrası Fransa'da ölü bir durumda. Ne pastayı buyütcbildı ne dc mcvcudu adil bir şekilde dağumayı başardı. Kaldı kı, Batı'da çalışanların ağırlığı liberal ve sağ hükümetleri de sosyaldevlet kavramını sürdürmeye zorlayacak kadar güçlü. Ne ki, sosyal demokratlardan daha fazla şeyler umut edilmişti...