Katalog

SİYASET 84 13 Poloııva*yı Amerikan edebiyatma "Bestseller" romancısı taşıdı değıldır bunlaı Mıthener, 'en çok satnıa'nın foımulunu bulmuştuı bır kez 1983'un eylul ayında Michener otuz bırıncı romanını yayımladı O gundı.n bu yana nerdcyse beş ay gectı, Michener'ın roınanı hâlâ "en \ok satan" kıtaplar lıstcsının dorıığundan ınmedı kıtabın adı nıı' " P o lonya"... Mııheııer ışını bılen yazarlardan Öyle boş konulaıla ugıaşnııvor Neyın ne zaman yazılacağını da (,ok 1yı bılıyoı Geı vckten dc, Üayanışnıa'nın Polonya'da 6/ gurlııklcr uğrunda mueadeleye gırışmesınden, buna karşılık deneral Jaru/elsky'nın başını ı^ektığı sıkıyonetınıın pelmesınden, Lech Walesa'nın tuni dunyada unleneıek sonunda Nobcl Barış Odıılıı nıı almaMiı dan habeıı olmayan tek Allah'ın kulu kal ınadı Duııım boylece olunta, Mıchener'ın kıtabının konusu da "Polonya" olataktı doğallıkla Satış lıstelerınden anlaşılan "Polonya" adlı A. Michener ABl5'd<. "en cok salan" romanlar gelıı akla J amesöyle fazla yoıan dcnını.c, romanlar Okurıı cınsten James A. Michener bu kez de Polonya'yı yazdı Michener'ın kitabı Polonya'da iktidarla muhalefeti bırlestıren ender olaylardan bırı halıne geldı. iki tarafda kıtapta birçok olgusal yanlışlığm, eksıklığın, çarpıtmanın bulunduğu goruşunde. roıııanı ABÜ'de herkcs okuyor Huna "merak" dcyıp geçelım ve bakalım Polon yalılar kcndı ulkclerının adını taşıyan bır 1 kitabı nasıl bır tepkıyle karşıladılar Aslında farklı göruşlcrden Polonyalıların yaptıkları açıklamalara bakılırsa, Michener'ın "Polonya" romanı Polonya'da hu kumeı yanlıları ıle hukumete kaışı olanla rı aynı noktada bırleştıren endeı olaylardan bırı Her ıkı kesım de roınanı suruklevıcı ve ılgınç bulurken, kıtabın Polonya konusunda birçok eksığı, yanlışı vc çarpıtındyı ıveıdığını söylemektcn gerı kalmıyor Resnıı Interpress Haber Ajansı'nın Mudurıı Stanislavv Glabınski, "Michener Polon>a'\a sevgiyle yakla>ıyor," dıyur " A m a bır ulkeyi sevmekle, bir ulkeyı anlamak tarklı şeyler." Öle yandan, bır zamanlar Dayanışma'nın Varşova'da dışışlerı burosunuıı ba>ında bulunan Kr/ys/lot Sliwınskı, Michener'ın romanının kendısınc 1950'lcrın ba^larında Polonya okullarmda okutulan "slerilİ7e larih" derslcrını anını sattığını söyluyor "Michener butun Polonyalıların iyi yurtseverler olduklannı soylemek islıvor," dıyor "Ama bundan daha korkunc bır basıtleşlirme olama/." James A. Michener'ın tngılı/LO basım ları artık Polonya'ya da gırmıs bulunan ro ınanı, ulkenın koyluk bolgede yasa>an uc aılesının gevmışten bugune gclısımını an latıyor Buyuk toprak sahıbı bır aıle, tazla vaılıklı olmayan soylu bır aıle \c bır koy lu aılcsı "Polonya" romanı, 1241'dekıTa tar ıstılasından alıp bugunkıı askeı ı lejıme kadar getırıyor Polonya'yı Nıtekıın, Ede bıyat fncelemelerı Fnstıtusu'ııe bağlı bn eleştırmen, Andrezcj Werner, "lusıdıgı buiun yanlı>lara ve eksıklıklcre karsın kıItapta epey bılgi var," demekten kcndını alamıyor Interpress Haber Ajansı Mıldüru Glabinski'nın yaklasımı daha ılgınc 'Çok onemlı bır kıtap bu. Çunku belki de gelecek on kuşak boyunca Amerıkalılar Polonya'yı bu kitaptan lanıyacaklar." Kitabı okuyan Polonyalı elcstırmenler ıse, en vok es ge^ılen olaylar ve tarıhscl yanılgılar üstundc duruyorlar Sliwinski, Michener'ın Katolık Kılısesı'nı Polonya tarı hının orta yerınde değıl de, kıyısında gös lermcsını eleştırıyor ve bunun bağı^lanmaz bır hata olduğunu vurguluyor Ama bırtok eleştırmenı en ı,ok tcdııgın edcn nokta, Michener'ın Polonya sorunlarının sureklı olarak vabam.ılardan, özcllıkle de Ruslaıdan ka>naklandığını savunması Mıchener'a gclınm, romanın baştan sona doğru olduğunu söylcmtkle bırlıkte, bazı önemlı olayları dışarıda bıraktıgını kabullenmek zorunda kaldı llerı suıduğu gerekçeler de doğrusu pek ınandırici dcğıl Sö/ gelımı, 1944 Varşova Ayaklaııması'ın, roman kentle değıl, koyde geı,tığı n,ııı almamış kıtabına "Uslelık," dıyoı, "Başka ya/arlar bu konımı v<>k ışlcınısliTdı." Kıtapla ılgılı bır haska sorıın da Polonya idılıne çevrılmesı ve Polonya'da vayımlanması Michener, romanının Polonya'da yayımlanmasına coktan lazı, Polonya'dakı bır yayınevmın keııdısınc cıddı bır onerıde bulunınasıııı bekhyoı Aııcak bflvle bır t)iıeıı gelse bılc ıkı sorun çıkıyor Bırıncısı, Mıchener'a klıl hakkı ucretı l'olonya paıasıyla, zlotı olarak odcncı.ek Ikıneısıy se, kıtap buyuk bn olasılıkla orasmdan bu rasından makaslanatak Ama soyledıkk rıne bakılırsa bu ıkı sorunıı da deıt edııı nııyor Michener. "Para>ı /lotı olarak verırlerse, Poloııyauı gıder, lıcpsını orada lıarcarııu" dıyoı "Sansurse kıiijkusıı/ savıınıılacak bır sey degıl, ama lıır buyuk yazarın ba^ına gelır..." Bu arada ba/ı yayıncılaı da "Polonya" ro manının Polonva dılmde bır ıcvırısının ABD'de salısa sunulmasınm yollarmı an yorlar Michener da bu lasarıyı can u gönulden desteklıvor ^ımdı sakın, Amerıkalılar loınanın Polonya dılındckı çevırısını ne yapdtdklar dıyc sormayın Işın i(,mde başka tılkılık var ABD'de Polonya dılın dc basılan 'Polonya" romanlaıı Polonya' ya nasıl olsa, şu ya da bu bıcımde gırer dı ye duşünenler yok değıl' YAZAR VF KtTABl Sıraüan beslsellcr mi? Polonyn basnunın iki amda bir derede yuzarı Passent: Jaruzelski gerçeklîk, Walesa simge Danıel Passent, "Sırf Reagan SSCB'ye karşı son Polonyalı kırılıncaya kadar savaşmak istiyor diye benim kızım oksuz rnu kalsın?" diye soruyor. anıel Polonva hasınımn en tanınınıs koşe Yırmı D yıldır,Passent,vuzuılarından bırı dergı beş "Polıtyka" adlı haftahk Reagan'ın politikası, insan haklanna gerçek bir ılgivi ıvermı>or mu? PASSI NT Reugan'ın polıtıkaM kesınlıkle sınıktır Ortalama Amerıkalının ınsan haklarını du^unduğu pek enderdır Polonya'da siyasal iktidarın (ukendiğı iıoylenebilır mi? PASSI NT Artık o/ellıkle ckonunıı açısından lıalkı tııtaılı, veıımlı bn etkınlı^e gcvırebılecek siyasal hedetltr vok Bu, İkıncı Dunya Savası'ndan sonra, gcncl bır yenıden ınşa ıhlıyat.ı duyulduğu sıralar mumkundu Ama aradan kıık \ıl geçtıkten soıııa, lıi(,bıı siyasal pıogram Polon yalıları ekonomık vabalar uğrunda bırles tırcmcz Dayanısma'nın ı,ok buj uk bır et kısı vaıdı, mılyonlarca ınsanı olıımsıı/ ta latta bırlcştırdı Ama olıımlu bır yaklasım gttırmcyc gelınce, Davanısma'nın progıamı hem havaltıydı, hem de ^elışnıeleı le do luydıı Polonya'nın ılıtıyau olaıı sey, bır kav h.ılta suucek bır ulusal asaklannıaya yaıavacak sloganlar degıl halkı haıeketc j.L\ırccck sağlıklı bır ekonomık sıstemdıı Bırara, Reat>an'ın sivasetınııı Polonya Devleti'nı tehlıke>e dıışıırclııgunu >a/mışlını/. Ne dentek ısteııııstıııı/? PASSFNT Eğer Polonya lıalkı Baş kan Reagan'ın oğudune kulak assaydı, bu gıın nercde oluıdıı acaba' Buyuk bır ola sılıkla, 1956'dakı Macarların ya da 1968'dckı Çeklerın durumunda olurduk Başkan Reagan, gerveklcre karsı duşlerı guirlondırmck ı^ın elındcn gelenı yaptı Halkı, Avrupa'da savaştan sonıa ABD ve SSCB taralından ona>!apınış ve Reugan kendısı ıstedığı ı^ın değı>tırııemeyes.ek bır de yazıyor Ama Danıel Passent, ulkesın de yonetını ıle Duyaııısma Sendtkuu'nın busını çektıgı muhalefel hureketı aıasında kı ırııiLudelenın kızısmasından bu yana ıkı laını arasında bevnaınaz durumda Bır vundan Sovyeı gazetelerı tarafından "revizyomst" dıve suçlanırken, Polonya'nm muhalefet önderlerı lara/ından da "oportunist" ve "ışbirlıkçi" olarak nıtelenıyor Passent kendı/ıı "polıtık gerçekçi" ola tak tanımlaınavı yeglı\oı kle, Polonya basınının bu ıkı arada bır de redekı udumı, ge<,tıgırruz xunleıde Newsweek dergısının Varşuyu bıırosu sefı Douglas Stanglın'le yuptığı suylesıde ılgırn go rusleı dıle getııdt Aklarnoruz Keagan yonetiminin Polonya'va yaptırımlar konıısundakı yeııi'l polılikasını nasıl nıteliyorsıınıı/? PASSFNT Çok benul bn polıtıka Ayııuı bazı >anlış varsavımlaradayanıyor Bunlardan bırıntısı, ABU'nın Polonya'da kı gelısnıelm etkılcme>e hakkı oldııgu vaı sayımı ikıncısı, etkıleyetek gıice sahıp ol dıığu varsayımı Reagan'ın bu polıtıka)ı se^nıesının ııcdenı ne sı/ce? PASSI' NT Reagan, Sovyetler Bırlığı' ne kaışı puan kazannıak, kendı tutuı.u seı,nıcnleıını Jatmın etınek vc daha fazla oy almak avısından Polonya'yı uygun bır alan olarak görüyor Bu polıtıka bızım ıhtıyaç lanmıza göre dcğıl, onun ıhtıyaçlarına göre bıçılmış PASSENT lanıflan da sııçlanıyor. lopluın du/(.nıne kaı>ı muLadcleyı. çağıı dı Şu anda benımle konusuıkcn, tunı aılcsı IkınLi Dunva Savası'nda olduııllııuı^ bıııvle konu^uvorsurıu/ Sırl Reagan, Sovvciler Bırlığı'nc karsı son Polonyalı kırı lııiı.aya kadar sava^mak ıstıyor diye benım kı/ım oksu/ mu kalsın ' .larıı/elskı dıvaloga ihtiyut, oldugundan so/ edıvor. Neden l^eıh Walesa'\la konııştnuyor? PASSF N F Jaru/elskı bır gerı,eklık tır, Walesa ıse bu sımge Walesa, ardında mılyonlaıea ınsanm bulunduğu bır örgütun başındayken bır gerveklık vc bır kahramandı Ama sıstcmdc böylc bır orgutc yer yoktu