Katalog

Sayfa 12 Çalışma Hayatı Anayasamızda sosyal güvenlik Yasalar ve anlar Işçi, memur ve serbest meslek sahiplerinin sosyal güvenceleri çeşitli yasalarla belirlenmiş durumda Ülkemizde sosyal güvenlikle ilgili yasalar başhca iiç kuruluşun işleyişini diizcnliyor. Bunlar Emekli Sandıgı, Bağkur ve Sosyal Sigortalar Kurumu olarak aynlmış durumda. (Madde 6)" denilmektedir. nayasa'nın 60. maddesi "Sosyal Yasa, işverenlerin çalıştırdığı güvenlik hakları" sigortalıları "en geç bir ay içinde" Sosyal Sigortalar ıle ilgılıdir. Kurumu'na bildirmekle "Herkes, sosyal yükümlü kılmıştır. Bu güvenlik hakkına saniptir. yükümlülük genelde yerine Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri getirilmemekte, çoğu kez, "bir iş kazası" olduğunda alır ve teşkilatı kurar." Anayasa'da öngörülen "sosyal uygulanmaktadır. Yasal sorumluluklardan kaçınmak güvenlik hakları", çeşitli için kimi işverenler uzun yasalarla sağlanmaktadır. Bu süredir çalıştırdıkları işçileri, bir yasaların dışında: iş kazası olduğunda yeni işe 1) TC Emekli Sandığı Yasası, girmiş bir sigortalı gibi Sosyal 2) Sosyal Sigortalar Yasası, Sigortalar Kurumu'na 3) BağKur Yasası, bildirmekte ve bu iş kazası gelmektedir. sonucu Sosyal Sigortalar Bu yasalardan Sosyal Kurumu da çoğu zaman Sigortalar Yasası'na göre: "milyarları bulan" harcamaları Gerek kamu, gerekse özel üstlenmekte, bunun faturası da sektörde, "Bir hizmet akdine yasalara saygılı işverenlerin ve dayanarak bir veya birkaç primlerini "kuruşuna kadar işveren tarafından Ödeyen" sigortalıların sırtına çalıştırılanlar sigortalı yüklenmektedir. sayılırlar." Bu gün yasalara saygılı Aynı yasada: işverenlere sosyal güvenlik "Çalıştırılanlar, işe harcamaları "çok pahalıya" alınmalarıyla kendiliğinden gelmektedir. 'sigortalı' olurlar. Sigortalılar ile bunların Konumuz, yasalara saygılı işverenleri hakkında sigorta işverenlere pahalıya gelen hak ve yükümleri sigortalının sosyal güvenliğin "maliyetini" işe alındığı tarihten başlar. anlatmaya çalışmaktır. Bu suretle sigortalı olmak Işyerleri, nitelikleri yönünden hak ve yükümünden 12 "tehlike sınrfı" içinde kaçınılamaz ve yer alır. vazgeçilemez. En az tehlikeli olan işyerleri 1. Sözleşmelere, sosyal sigorta sınıfı oluşturur. Bu sınıfta yer alan işyerlerinden sigortalı ve yardım ve yükümlerini işveren payı toplamı yüzde azaltmak veya başkasına 33.5, en tehlikeli sınıfı devretmek yolunda oluşturan 12. sınıfta yer alan hükümler konulamaz A işyerlerinden 39 oranında sigorta primi alınmaktadır. Sosyal Sigortalar Yasası'nın prim oranlarını saptayan 72. maddesine göre 4 ayrı sigorta kolu için prim alınmaktadır. 1) İş kazaları ve meslek hastalıkları sigortası: İş kazaları ve meslek hastalıkları yönünden işyerleri 12 sınıfa ayrılır. En tehlikesiz olan sınıfta yer alan işyeri 1. sınıfı, en tehlikeli olan işyerleri ise 12. sınıfta yer alır. İş kazaları ve meslek hastalıkları prim oranı işyerinin yer aldığı tehlike sınıfına göre değişir. Birinci sınıfta yer alan işyerleri yüzde bir buçuk oranında prim öder. En tehlikeli sınıfta (12. sınıf) yer alan işyerleri ıse yüzde yedi oranında iş kazalarıyla meslek hastalıkları primı öder. İş kazaları ve meslek hastalıkları sigorta kolunun primlerinin tümünü işveren öder. 2) Hastalık sigortası: Hastalık sigortası kolu için ödenen prim oranı toplamı yüzde on bir olarak saptanmıştır. Bu primin yüzde beşini sigortalı, yüzde altısını da işveren öder. 3) Analık sigortası: "Sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan karısının analığı halinde" gerekli yardımları yapmak üzere yüzde bir oranında analık sigortası primi alınır. Bu pirimin tümünü işveren öder. 4) Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları: Bu sigorta kolu için ödenen primler toplamı yüzde yirmidir. Bu yüzde yirmi oranındaki toplam primin yüzde dokuzunu sigortalı, geri kalan yüzde on birini de işveren öder. Asgari ücret ve sigorta primleri: 1 Ağustos 1997'den geçerli olarak asgari ücret 35 milyon 437 bin 500 liraya çıkarılmıştır. En tehlikesiz işyerlerinin sigortalı ve işverenleri bu asgari ücret için yüzde 33.5'dan ayda 11 milyon 871 bin 563 lira prim ödemektedir. Bu primin yüzde 14'ü olan 4 milyon 961 bin 250 lira sigortalıdan, yüzde 19.5'i olan 6 milyon 910 bin 313 lirası da işveren payı olarak sigortaya yatırılmaktadır. 12. sınıfta yer alan işyerleri ise asgari ücretin yüzde 39'u olan 13 milyon 820 bin 625 lira sigorta primi ödemektedir. Bu primin yüzde 14'ü olan 4 milyon 961 bin 250 lirası sigortalıdan kesilmekte geri kalan yüzde 25'i olan 8 milyon 859 bin 375 lirası da işverence yatırılmaktadır Tavan ücret ve sigorta primi: 1 Temmuz 1997'den geçerli olarak sigorta primine esas en yüksek kazanç (sigorta prim tavanı) 62 milyon 247 bin 270 liraya yükselmiştir. Bu ücrete göre 1. sınıfta yer alan işyerlerinin sigortalı ve işverenlerinin ödeyeceklerı sigorta primi toplamı yüzde 33.5 üzerinden yüzde 20 milyon 852 bin 835 liraya yükselmiştir. Bu primin yüzde 14'ü olan 8 milyon 714 bin 618 lirası sigortalı, geri kalan yüzde 19.5'i 12 milyon 138 bin 218 lirasını da işveren ödemektedir. 12. sınıfta yer alan işyerlerinin sigortalı ve işverenlerinin de tavan ücretler için ödeyecekleri sigorta primi 24 milyon 276 bin 435 lira olmuştur. Bu primin yüzde 14'ünü (8 milyon 714 bin 618 lira) sigortalı, yüzde 25'ini (14 milyon 939 bin 345 lira( işveren ödemek durumundadır. Asgari ücret, en tehlikesiz işyerinde sigorta işveren payı olan 6 milyon 910 bin 375 lira ile 42 milyon 347 bin 813 liraya, en tehlikeli işyerinde, 8 milyon 859 bin 375 lira işveren sigortalı payı ile 44 milyon 296 bin 875 liraya yükselmektedir. Türkiye'de ücretlerden yüzde 33.5 ile 39 arasında sigorta primi alınması, bizce "haksız rekabeti" ve "kaçak işçi" çalıştırmayı özendirmeye dönük bir uygulamadır. Bu uygulama, yasalara saygılı işverenleri cezalandırma anlamına da gelmektedir. ğba