Katalog

Sayfa 10 toplanma düzeyini de arttırıyor. Örneğin geniş çaplı bir ekonomik krizın yaşandığı ve dışalımların büyük ölçüde düştüğü 1994 yılında, Türkiye'de atık kâğıt geri kazanma oranı 1995 yılındakine göre 4.1 puan daha fazla gerçekleşti. ÇEVKO. Kapak ayıklanan atıkların çöp müteahhitlerınden satın alınması gıbı tıcari yollardan elde edıliyor. Bu şekılde geri kazanılan cam ambalajların toplam içındekı payı yüzde 90'a ulaşıyor. Geriye kalanı ise kumbaralar sistemi ile toplanmakta. Tesıs yetkılıleri Avrupa'da kumbaralarla toplanan şişe miktarının yüzde 70'lere vardığını belirtiyorlar. Şişecam, cam kırığı tesisine kumbara sistemi ile toplanan girdi oranını birkaç yıl içinde yüzde 10'dan yüzde 25'e çıkarmayı hedefliyor. Türkiye'de 6 büyük şehirde toplam bine yakın kumbara bulunuyor. Renkli ve renksiz olmak üzere iki ayrı kumbarada toplanan şişelerden elde edilen gelir bu şehirlerdeki çeşitli sosyal yardım kuruluşlarına bağışlanıyor. Şişecam'dan Mustafa Özcan'ın verdiği bilgilere göre kuruluş, 19972000 yılları arasında kumbara sistemi için 172 milyar liralık yatırım yapmayı planlıyor. Son yıllarda kumbara sistemi ile geri kazanılmaya başlanan Tetra Pak karton kutular ise çeşitli işlemlerden geçirilerek plaka yapımında kullanılmakta.* Bu plakalardan da sandalye, masa, kitaplık gibi ürünler üreten TetraPak, Yeniden Kazanma Postası yoluyla elde ettıkleri geliri ya da üretilen mobılyaları yardıma muhtaç çocuklar için kullanıyor. Geri kazanılabilir atıkların gönüllü kampanyalar ile değil de daha çok ticarı yollarla ve çöp müteahhitleri aracılığıyla toplanıyor olması ülkenin gelişmişlik düzeyi ile yakından ilişkili. Türkiye'de genel olarak ticari yollar daha yaygın. Bu durum, her gün sabahın ilk ışıkları ile çöplerden kâğıt, metal kutu, pet şişe, plastik gibi maddeleri toplamak üzere yollara düşen binlerce insan için bir geçim kaynağı. Ancak bu insanlar, sağlıksız koşullar altında gerçekleştirdikleri işin aslan payını aracılara kaptırıyorlar. Sağlık koşulları düzeltilmek kaydıyla pek çok insana geçim olanağı sağlayan ve ekonomiye katkısı küçümsenmeyecek düzeydeki geri kazanım uygulamasının mevcut yöntemlerle de olsa sürdürülmesi gerekıyor. özetle kâğıttan metale, plastikten cama kadar geri kazanımlı ürünlerin toplanması ve yeniden değerlendirilebilmesi hem ekonomiye hem de doğaya çeşitli yarariar sağlıyor. Türkiye'de büyük ölçüde kurumlaşmış olan atık değerlendirme konusunda idari düzenlemeler ve desteklerin arttırılması, kamuoyunun konu hakkında bilinçlendirilmesi ve gönüllü kuruluşların bu tür organizasyonlarda daha aktif olarak yer alması herkes için yaraıiı gibi görünüyor. f/hs ambalailarınızı beklivor ÇEVKO, Türkiye'de ambalaj atıklarının ekonomiye geri kazandırılması amacıyla çeşitli eğitim çalışmaları ve uygulama projeleri yürüten bir vakıf. Okullar başta olmak üzere topluma yönelik bilinçlendirme çalışmaları kapsamında yarışmalar, seminerler, yayınlar hazırlama görevini yıllardır başarıyla yürütüyor. ÇEVKO Vakfı'nın diğer bir çalışması da yerel yönetimlere örnek olmak üzere bir toplama sistematiğinin kurulması amacına yönelik pilot projeler yürütmek. Bu çalışmaların en önemlilerinden biri Istanbul Ataköy'de çöpten ayrı biriktirilen ambalaj atıklarının toplanarak Bakırköy Belediyesi işbirliği ile kurulmuş olan 'Ambalaj Atıkları Ayırma Tesisi'ndeki ayrım işleminden sonra ilgili endüstriye gönderilmesinı sağlayan Ataköy Geri Kazanım Projesi. Vakfın 1993 yılında başlatılan geri kazanım projeleri bugün 30'u aşkın belediyede ve bir milyondan fazla kişinin katılımı ile sürdürülüyor. Vakfın Genel Sekreteri Erol Metin, 1993'ten bugüne kadar konutlarda çöpten ayrı olarak toplanan atık miktarının 2 milyon 366 bin kilogramı geçtiğini ifade ediyor. ÇEVKO'nun projelerine finansal destek sağlayan kuruluşlardan biri de Korozo Ambalaj Firması. Korozo da atıkların ayrı toplanması için üzerinde açıklama ve bilgi olan torbaları sağlayarak projeye destek oluyor. 1991 yılı 14 martında çıkarılan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği'nde "doğada ayrışması uzun süreler alan plastik ve metal esaslı malzemelerden imal edilen kapların kullanımı ve atık oranlarını kontrol altına almak, ekolojik sistemlerin dengesinin bozulmasını önlemek amacıyla" kota ve depozito uygulamasını zorunlu kılıyor. Ancak toplanan ambalajın yeniden kullanımı ya da uygun biçimde bertaraf edilmesi konusunda üreticiyi serbest bırakıyor. Yönetmeliğin çıktığı yıl cam, pet ve PVC kaplarda adet ve ağırlık üzerinden yüzde 15, metal ve alüminyum kaplarda yüzde 10 oranında toplama koşulu getirirken oranların 1996 yılına kadar aşamalı olarak sırasıyla yüzde 70 ve yüzde 60'a çıkanlması hedeflenmiş. Oysa Sabahın ilk ışıklan ile geri dönüşebilir atıklan toplamaya çıkan insanlar ekmeklerini çöpten çıkanyoriar ÇEVKO Vakfı Çevre Bakalığı'nın ilgili yönetmeliğinde sadece 'sıvı ambalajı olarak kullanılan' cam, metal, plastik gibi malzemeleri kapsamasına dikkat çekerek bu maddelerin potansiyel olarak geri kazanılabilir atıkların yüzde 15'ini bile oluşturmadığı belirtiyor. Diğer atıklar için herhangi bir yükümlülük getirmeyen yönetmelik, geri kazanılabilir atıkların 'kaynağında', toplanması için belediylere sorumluluk veriyor. Plastik ürünler, çöplerimizdeki geri dönüşebilir nitelikteki SASA'nın Çevre Koruma Şefı Tayfun Ateşsaçan, 1991 yılından günumüze kadar 30 bin ton cıvarında pet şişe toplandığını söylerken, miktarın anlaşılabilmesi için şöyle bir benzetme yapıyor: "Toplama işlemine yeni başladıgımızda şişeleri sıkıştırılmış halde futbol sahasında istiflemeye başlamıştık. Kısa süre içinde 45 bin ton şişe sahayı doldurdu. Bu hesaba göre şimdiye kadar toplanan ve dönüşüme yollanan şişeler, sıkıştırılmış halde depolandığında 3 metre yüksekliğinde 15 futbol Bazı ülkelerde atık kağıt kullamm ve geri kazanma oranları Kullamm Finlandiya Macaristan Fransa Romanya L Belçika 1 ingiltere 1 Japonya " ispanya,,,^1 /İhm\ 26 0 24 ' 22 31 4 JL """ 1 I..... 41 23 6 9 71 34 •^Türkiye 35.9 2 8 ^ atıklann yaklaşık beşte birini oluşturuyor. Parçalanmasının uzun yıllar alması nedeniyle yıllarca doğanın başına bela olan pet şişeler, son yıllarda çeşitli geri kazanım yöntemlerinin bulunması ile yeniden değeriendirilmeye başlandı. Sentetik malzeme ve pet şişe üretiminde önde gelen kuruluşlardan biri olan SASA, 1991 yılından beri pet şişeleri toplayarak Adana'daki dönüşüm tesislerinde elyaf üretiminde kullanmakta. sahasını kaplayacak miktarda olmalı." SASA, toplama işini belirlediği 8 alım merkezi ve çöp müteahhitleri aracılığıyla gerçekleştiriyor. Toplanan pet şişeler Adana'daki geri dönüşüm tesislerinde çeşitli süreç ve işlemlerden geçirilerek dolgu elyafı ve siyah elyaf gibi yeni malzemelerin kılığında piyasaya geri dönüyor. ÇEVKO Vakfı'na göre Türkiye, pet şişe toplama ve değerlendirmede Isviçre'den sonra ikinci sırada yer alıyor. Genel olarak 'polietilen' atıklar diye anılan plastik ambalaj malzemeleri de (deterjan, çamaşır suyu şişeleri, naylon torbalar, plastik leğen, kova gibi) granül hale getirilerek yine kova, torba, leğen ve plastik boru gibi ürünlerin üretiminde yeniden değerlendirilmekte. Pencere pervazları ve bazı su şişelerinin ana maddesi PVC de yine toz haline getirilip marley ve pis su boruları gibi malzemelerin üretiminde katkı malzemesi olarak kullanılıyor. Cam şişe ve ambalajlar da uzun yıllardır geri kazanımı gerçekleştirilebilen malzemeler arasında yer alıyor. Türkiye, 1970'lerden berı yeniden kullanılmayan cam şişeleri toplayıp değerlendiriyor. Başlangıcından 1996 yılının sonuna kadar Türkiye'de, 410 bin ton cam ambalaj atığının yeniden şişe haline getirildiği söyleniyor. Bu miktar yaklaşık olarak bir milyarın üzerinde şişe anlamına geliyor. Uzmanlar, bu süre içinde geri kazanım sayesinde 1997 fıyatları ile 272 milyar liralık yakıt ve 4 trilyon liralık hammadde tasarrufu sağladığını ifade ediyorlar. Cam şişelerin toplanması ve değerlendirilmesi konusunda en geniş çalışma Şişecam'ın girişimleriyle yürütülüyor. Cam şişelerin bir bölümü depozito uygulaması ile aynı işlevle yeniden kullanılmakta, diğer bir bölümü de çeşitli yollarla toplanarak Şişecam tarafından Camiş Madencilik bünyesinde kurulan Çayırova Cam Kınğı Tesisi'nde işlenmekte. Cam kırığı tesisi yetkililerinden alınan bilgilere göre, cam şişelerin toplanması halen büyük ölçüde kullanıcıdan ya da çöplerden