Katalog

Finans CumhuriyetAltıniıtnTL) X \ D o l a r (serbest piyasa satış) M a r k (serbest piyasa satış) 82.600 82.450 82.500 Sayfa 13 Gecelik faizler <%) 82.400 82.350 82^00 23 Mayıs 26 Mayıs 27 May/s 2fl Mayıs 29 Mayıs 30 Mayıs 23 Mayıs 26 Mayıs 27 Mayıs 28 Mayıs 29 Mayıs 30 Mayıs 23 Mayıs <b Mayıs // Mayıs 28 Mayıs 29 Mayıs 30 Mayıs 23 Mayıs 26 Mayıs 27 Mayıs 28 Mayıs 29 Mayıs 30 Mayıs Avrupa'daki özelleştirmelerde halka arz, Türkiye'de ise blok satış yöntemi ağırlıklı Sermaye 'tavan'ayayılıyor E C D Y A T I R I M C I Y A UYARILAR I MlJTUJ D E M İ R K A N ülkelerındeki özelleştırmelerde1993 yılından bu yana, blok satışlar yerıne hisse senedi satışı yöntemi ağırlık kazandı. Stratejik yatırımcılara ticari blok satış yönteminin yerini giderek halka arz biçimindeki satışlara bırakmasının bir sonucu, bu ülkelerde yapılan özelleştirmelerde uluslararası yatırımcıların yanı sıra yerel yatırımcılar da giderek artan bir biçimde etkınlik göstermeye başlaması oldu. OECD ülkeleri örgütünün aylık bültenine göre, 1996 yılında 68 milyar dolar tutarında özelleştirme yaparken, dünya çapında özelleştirmelerden elde edılen gelir 88 milyar dolara ulaştı. Böylece dünya genelindeki toplam özelleştirme gelirlerinin dörtte üçten fazlası OECD ülkelerindeki özelleştirmelerden sağlanmış oldu. Gelişmiş ülkelerdeki özelliştirmelerde ağırlıklı olarak hisse satışı bıçiminde yapılmasına karşın Türkiye'de genellikle blok satış yöntemi izleniyor. Hisse satışı ya da halka arz yöntemi antitekel ve antikartel yasaları yürürlüğe konulduğu takdirde, çok sayıda hissenin satışa sunulması ile 'sermayenin tabana yayılmasını' sağlayan bir uygulama olarak tanımlanmakta. Türkiye'de uvgulama farklı Türkiye'deki özelleştirme uygulamalarında izlenecek satış yöntemi, her bir kuruluş için Özelleştirme Idaresi Yüksek Kurulu'nca kararlaştırılmakta. 80'li yıllarla başlayan özelleştirme politikalarının ılk döneminde hisse satışı yönteminin sözü geçmekte ise de yasal boşluklar nedeniyle hisselerin belirli ellerde toplanmasına engel olunamamıştı. Son yıllardaki özelleştirmelerde ise hemen hemen tamamen blok satış yöntemine geçilmiş gibi görünüyor. Bu anlamda Türkiye'deki özelleştirme uygulamaları pek çok açıdan olduğu gibi satış yöntemi bakımından da Batı'dakinden farklı özellikler içeriyor. Marmara Üniversitesi Iktisadi Idari Bilimler Fakültesı öğretim üyesi Prof. Dr. Orhan Şener, bu durumun nedenini, "Avrupa ülkelerinde özelleştirmenin kaynak ayrımında etkinlik sağlamaya yönelik planlanması, buna karşın Türkiye'de özelleştirmelerin genelde bütçe açıklarını kapatmak ve hükümete yakın kişilerin kayırılması amacını taşıması" olarak açıklıyor. Prof. Şener'e göre Avrupa'da özelleştirme adeta bir 'halk kapitalizmi'nın sağlanmasına yönelik yürütülüyor. Batı ülkeleri politika deâistirivor Özelleştirme olgusunun, büyük sermayenin gelirlerini arttırmak için oluşturduğu ve 80'li yılların gereği olarak ortaya çıkan bir politika olduğunu vurgulayan Şener, Batı'nın, 10 yılda bir ekonomi politikasını değiştirdiğıni ve artık özelleştirme politikasını gündemden çıkararak 'sosyalizasyon politikalarına geçtiğini' belırtti. Prof. Dr. Orhan Şener, Avrupa'da son günlerde sol hükümetlerin yönetime gelişi ile özelleştirme politikalarının da yönünun değışmesinı ve yeniden kamulaştırmaların başlamasını beklediğini belirterek, "Zaten özelleştirme Batı'da hiçbir zaman Türkiye'deki gibi uygulanmadı. Özellikle sosyal güvenlik ve sağlık gibi alanlarda hiçbir zaman özelleştirme gündeme gelmedi, bunlar devletin sağlaması gereken hizmetler olarak ve sosyal devletin korunması biçiminde kaldı. Sağlık ve sosyal sigorta alanında maliyetlerin artması dolayısıyla kamu yararının azalması sonucunu doğurduğu için özelleştirmeye gidilmedi. Avrupa'da yapılan daha önce kamulaştırılan bazı özel şirketlerin sahiplerine geri satılması ya da halka arzından ibarettir" dedi. Özelleştirmenin amacı, politik ve ekonomik olarak belirli grupların kayırılması olunca, Türkiye'de özelleştınlen kuruluşların satış yontemlerinde de OECD ülkelerindekine göre farklılıklar olmasının doğal olduğunu belirten Şener, gelişmiş ülkelerin özelleştirmeyi gelişmekte olan üikelere yönelik bir 'ihraç malı' gibi hazırladıklarını, bu alanda hizmet veren şirketler ve kurumlar aracılığı ile özelleştirme danışmanlığı sayesinde büyük paralar kazandıklarını vurguluyor. "Bu açıdan bakılınca, Avrupa ve Türkiye'deki özelleştirme uygulamaları arasındaki farklılıkları doğal" olarak niteliyor. • Hazine'nin çarşamba günkü 288 trilyonluk ödemesini iç borçlanma yoluyla karşılaması bekleniyor. Piyasa, ihalede yıllık bileşik faiz oranlarının 3 basamaklı olmasını ve 105'i test etmesini bekliyor. \ N/ <l • Mayıs ayı enflasyon rakamının 4 haziran çarşamba günü açıklanacağını unutma. Bankacıların Toptan Eşya Fiyatları beklentisi 4.34.7 aralığında değişiyor. U N U TMA • Piyasaların siyasi gelişmelere göre yön belirleyeceğini ve siyasi alanda sıcak gelişmeler beklendiğini hesaba kat. Döviz sepetinin mayıs ayını 4.7 gibi bir devalüasyonla kapattığını aklında tut. Kısa...Kısa... Kısa... • İKTİSAT BANKASI, dış ticaretin finansmanında kullandırılmak üzere uluslararası bankalar konsorsiyumundan 70 milyon marklık 2 yıl vadeli sendikasyon kredisi aldı. • AGF GARANTİ Genel Müdürlüğü gorevini tamamlayan Louis de Montferrand'ın yerine M. Göktürk Tütüncü atandı. M AKBANK, kredi kartları ile acil ihtiyaç kredisi ne uygulanan faiz oranlarını düşürdü. • EGS BANK, Istanbul'daki 8., Türkiye genelindeki 16. şubesini Kartal'daaçtı. • DEMİR HAYAT, Almanya'da yaşayan vatandaşlarımıza hayat sigortası satmaya başladı. • BAYINDIR HAYAT SİGORTA acenteler toplantısı, AntalyaBeldibi'nde yapıldı. 'Türkiye kraldan cok kralcı' Sonuç olarak Avrupa ülkeleri, özelleştirmeyi etkin kaynak kullanımı yönünde bir yardımcı politika olarak uygularken, Türkiye gibi daha geriden gelen ülkelerde özelleştirmeye 'farklı' işlevler yükleniyor. Prof. Orhan Şener'in deyişiyle, "Türkiye, kraldan çok kralcı davranarak, ekonomi ilkelerine de ters yöntemler izliyor."/^