Katalog

Cundem Sayfa 3 Turizmde yeni yatmmlar azalıyor urizm sektöründe gelişmenin Türkiye'de ölçülmesinde yatırım ve önemli işletme belgeli göstergelerden biri olan yatak kapasitesi yatak son yıllarda olumsuz sinyaller kapasitesi veriyor. Yatak kapasitesi Kaynak Tunzm yatırım belgeli ve işletme Y l D Q 'Yatıım bekjesme satup belgeli tesislerde olmak o/™sına tojın ftteı ifletılmleröahıl üzere iki ana grupta inceleniyor. Yatırım aşamasında olan tesislere verilen yatırım belgeleri, işletmeler faaliyete geçtiklerinde işletme belgesiyle değiştiriliyorlar. Türkiye'de yatırım belgeli tesislerin sayıları giderek azalırken işletme belgeli tesislerin sayıları artıyor. Birinci gruptaki yatak sayısının azalması ve işletme belgeli tesislerdeki yatak sayılarının artması, tesislerin tamamlanarak faaliyete geçtiğini açıklarken sektöre yeni yatırımların gelmediğini de gösteriyor. Siyasiler tarafından yıllarca ekonomiyi düze çıkartmak için en önemli çıkış noktası olarak gösterilen turizm sektörü, Refah Partisi'nin iktidara geçmesiyle beraber yaşanan "soğuk duşu" atlatamazken, sektör ayakta kalmaya çalışıyor. Ancak hükümetlerden gelen kısıtlı miktardaki teşvik ve krediden sadece belirli kesimlerin T yararlanması, turizmde.ki yatırımların ve buna bağlı olarak yatak sayısının "bir arpa boyu yol alması" sonucunu doğurdu. Turizm Yatırımcıları Derneği'nden alınan verilere göre, son altı yılda yatırım belgeli tesislerdeki yatak sayısı yüzde 38 oranında düştü. Aynı dönemde işletme belgeli tesislerin yatak sayısında ise yüzde 100'e yakın oranda artış yaşandı. 1992 yılına kadar yatırım belgeli tesislerde 300 bin seviyelerinde olan yatak sayısı sözkonusu yıldan sonra 100 binli rakamlara doğru düşüşe geçti. İşletme belgeli tesislerdeki yatak sayısı ise artış trendini 1995 yılı dışında sürdürdü. Sektöre yeni yatırımların gelmemesinin nedenleri yetkili çevreler tarafından hükümetlerin 19851990 döneminde turizme yaptıkları teşviklerin 1990 yılından sonra azalması, konjontürün dalgalanma göstermesi ve ülke içindeki güvenlik önlemlerinde sorunlar yaşanması olarak sıralanıyor. Te p e g ö z olarak öngörülen yeryüzünde uluslararasılaşan /\liniCrl sermayenin de istemi doğraltusunda estirilen özelleştirme rüzgârı, 1986 sonrası Türkiye'yi etkisi altına aldı. Türkiye'de özellikle Dünya Bankası'nın öngördüğü programlarla desteklcnen ve devletin elindeki stratejik; petrol, demirçelik, enerji, tclekomünikasyon gibi sektörlerin elden çıkanlmasını ön gören özelleştirme uygulamalannda son lü yılda önemli bir gelişme sağlanamadı. Satılacağı gerekçesiyle önemli yatınmları durdurulan, işletme faaliyetİeri askıya alınan bu kuruluşlar, ülkenin güvenlik sistemlerini bile zaafa uğratacak noktaya getirildi. Tıızla'da geçtiğimiz hafta meydana gelen tanker yangınının ardındaıı kıyılardaki güvenlik sisteminin oluşturulmadığı ya da denetimlerin yetersiz olduğu yönündeki sonuç da bir gerçeği daha gözönüne serdi. Tersanede çıkan yangının ardından birçok itfayeci ve işçinin yaşamı tehlikeye düşerken, tstanbul bir kez daha büyük bir facianın eşiğinden döndü. Devlet Denizcilik İşletmesi'nin görev alanı içinde olan tersane ve kıyılarda güvenlik ve denetim sisteminin düzenlenmesi için ise, "kurumun satılacağı" gerekçesiyle son 4 yıldır hiçbir yaünnı yapılmadığı ortaya çıkn. Aynı sonuç, halen özelleştirilmek üzere Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın yönetimine devredilen rafıneriler, petrokimya, madenler, demirçeük sektörü için de geçerli... Türkiye'de halka, enflasyondan gelir dağılımındaki adaletsi/liğe, altyapı yannmlarından, sağlık hizmetleri ve eğitimdeki tıkanınalara kadar tüm sorunların çözümü olarak tanıülmaya çahşılan özelleştirme ulusal ve uluslarası büyük sermayenin yeni rant kapısı olurken, ülkenin büyük stratejik yatınmları da bir bir çürümeye bırakıhyor. Bu nedenle, başlangıcından bugüne geçen 10 yıllık uygulama döneminde özelleştirmenin nasıl bir talana dönüştüğünü ve kamu miilkii, diğer bir deyişle halkın malı olan kunıluş ve tesislerin nasıl yok pahasına peşkeş çekildiğini gözler önüne sermek istedik. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş dönemindeki yoksulluk içinde kıırulan kamu iktisadi kuruluşlannın 10 yılda getirildikleri nokta, bir başka anlamda "bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler" mantığıyla yürürlüğe sokulan liberalizmin Türkiye'yi ve emekçi kitleleri nerelere gölüreceğinin de göstergesi olmaktadır. Sağlık ve esenlik dileklerimizle. Cumhuriyet Ekonomi CUMHURİYET EKONOMİ DERGİSİ • İMTİYAZ SAHİBİ: BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN: YENİ GÜN HABER AJANSI BASIN VE YAYINCILIK A.Ş. • GENEL YAYIN YÖNETMENİ: ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ: HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MÜDÜRLERİ: DİNÇ TAYANÇ, İBRAHİM YILDIZ (SORUMLU) • GORSEL YONETMEN: M. SEDAT DEVİR • REKLAM: MEDYA C Kapak: İSMAİL GÜLGEÇ Grafik: GRAFİK SERVİSİ Yağma p Beyaz eşyada GB "etkisiz eleman ıllardır kronik hale gelen dış ticaret açığına sağlarken, üretimlerinin de yüzde 25 arttırmasını olumlu yönde etki eden ender sağladı. Son üç yıla bakıldığında, buzdolabı, fırın ve sektörlerden biri olan beyaz eşya sektörü, diğer pişiriciler alanında ihracatın ithalatı önemli ölçüde yıldan yıla önemli gelişmeler kaydediyor. geçtiği görülürken, çamaşır makinesi, bulaşık, şofben Ancak bu gelişme gümrük birliğiyle ve elektrikli süpürge pazarlarında aksi yönde gelişme beraber elde edilen avantajdan çok, beyaz eşya yaşandığı gözleniyor. 95 ve 96 yıllarında buzdolabında sanayicilerinin dünya çapındaki rakiplerinden daha hemen hemen aynı üretim rakamına ulaşılırken, atak davranmalarının sonucu olarak gösteriliyor. Zira, buzdolabı ihracatında en yüksek rakam 1995 yılında hükümet GB ile ilgili hiç bir uyum çalışmasını gerçekleşti. Otomatik çamaşır makinelerinde 1995 yapmazken, sektördeki yerli üreticiler GB ile ilgili yılında 6 bin 452 olan ithalat adedi, 1996 yılında 114 teknoloji ve insan bin319'la"rekorbir Türkiye'de beyaz eşya ihracat ve ithalatı düzeye" ulaştı. Aynı '2&BSS kaynakları 1994 1 V)<)', 1 m<, yatırımlarını ithalat patlaması O rekabet edecek bulaşık makinesinde de 37.883 585.973 38.882 801.688 77.174 692.648 Buzdolabı biçimde yerine gerçekleşti. Söz konusu 10.646 8.870 6.452 40.624 114.319 52.655 Ot. Çamaşır Mak. getirdiler. Bu iki ürün için ihracatta 1.158 104 2.917 Bulaşık Mak. 2.093 61.156 7.435 hazırlıklar, yerli ise küçük bir artış 7.964 217.157 79.477 141.271 ırm 62 üreticilerin bir yaşandı. Süpürge ve 3.200 578.455 4.615 712.746 843 657.688 Diğer pişiriciler önceki yıla göre şofben de geçen yıl 11.426 1.422 11.406 1.169 26.640 3.187 Şofben ihracat rakamını içinde ithalattan payını 19.336 6.982 32.961 81.452 18.386 11.158 Süpürge korumalarını fazlasıyla aldı. Beyaz Eşya Sanayicilen Derneğı'ne uye fırmalann dış ticaret rakamlandır Y : Deri ihracatında düşüş sürüyor ürkiye'de ihracatın önemli kalemlerinden birini oluşturan deri sektöründe genel olarak bir önceki yılın rakamlarına göre düşüş kaydedilirken, bundan deri eşya ticareti de olumsuz etkilendi. Deri sektöründe her yıl ihracat rakamları bir önceki yıla göre yüzde 20 oranında artarken, 1996 sonunda sektör genelinde ihracatın 350 milyon dolar düştüğü gözlendi. Eşya düzeyindeki gerileme ise 1991 Deri eşya yılındaki büyük 1990 düşüşün izlerini halen silemedi. Sektör yetkilileri, Türkiye'nin yurtdışında deri eşya konusunda oturmuş bir pazarı ve müşteri T potansiyeli olmasına rağmen, genel düşüşün önümüzdeki yıllarda devam etmesi halinde bundan bitirilmiş eşya ticaretinin de daha büyük darbeler alacağını vurguluyorlar. Deri Sanayicileri Derneği Başkanı ve aynı zamanda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Deri Sektörü Başkanı Turgut Koşar deri sektöründe bir yıldır yaşanan gerilemenin sebebini gümrük birliğiyle ilgili düzenlemelerin yapılmamasına bağladı. Bavul ticareti (bin $) ticaretinde özel fatura sisteminin yerleşmemesini de deri ticaretinde olumsuz bir etki olarak gören Koşar "Bitmiş eşyanın alıcısı hazır. Ancak düzenlemeler yapılmadığından rakiplerimize karşı bu avantajı kullanamıyoruz" dedi. Koşar, kürk deride Ispanya ve Italya gibi iki öncü ülkenin önüne geçildiğini, ancak hükümetlerden tanıtım ve pazarlama konusunda kolaylık görmediklerinden , arzu edilen düzeye ulaşılmadığını sözlerine ekledi. 1996* 1990 yılından bir sonraki yıla deri eşya ihracatı yaklaşık yüzde 10 düşerken, bu düşüş sonraki 4 yıl boyunca da devam etti.