Katalog

Sayfa 8 Kapak Çocuklar KOBİ'lerde oynuyor • Çocuğun öyküsü "Sen adam olmazsın", ya da "Okuyup da ne yapacaksın" sözüyle başlar. Ardından "Şunu çırak verelim de bir sanat edinsin bari" gelir. Sonrası sağlıksız, güvencesiz bir iş ortamıdır. Ftüz GOMÜŞ • ^ ^ üne kadar, I ^ ^ çocukların I • üretimdeki I M payları, "çalışma" W ~ olarak görülmedı. Ancak, tüm dünyada artık çalışma biçimi değişti, çocuk emeği hane içinden, hane dışına çıktı, geçınmek için üretimden pazar için üretime ve ücretsiz çalışmadan, ücretli çalışmaya geçildi. Buna paralel olarak tüm dünyada en çok çocukların hakları ihlal edildi. Çocuk emeği sömürüsü, çocukları, sağlıklı büyüme ve gelişme, eğitim, mutlu bir çocukluk yaşama hakkından alıkoyarak, üretimin bir halkası haline getirdi. Bırleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu UNICEF'in son raporuna göre, dünyada 14 yaş ortalamasında, 252 bin çocuk çalıştırılıyor. Amerika'da her 5 çocuktan 1 'i, Türkiye'de ise her 4 çocuktan 1 'i çalışıyor. Çocuk emeği sömürüsüne karşısında ise uluslararası birkaç kuruluş dışında, "emekten gelen" bir güç karşı durmuyor. Sendikal hakları yasa güvencesinde olan yetişkin işçilerin bile kendi emeklerini koruyamadığı Türkiye'de, çocukların sömürüsü karşısında, ancak değerlendirilmeye bırakılan birkaç araştırma ses getiriyor. Bu araştırmalara göre de Türkiye'de, "Çocuk emeği sömürüsü yapılıyor" Ancak dikkat çekici olan, tarımda ücretsiz aile işçisi olan çocuklar dışındaki çalışan tüm çocukların, "üretim biçiminin pazara yönelik değişimiyle", küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBl)'lerde çalışıyor olması. Bu durumda giderek artan bir oranda "Çocuk emeği sömürüsü, KOBİ'lerde yapılıyor" demek mümkün. Uluslararası Çalışma örgütü (İLO) ve Devlet Istatıstık Enstütüsü DİE' işbirliği ile "Uluslararası Çocuk Işçiliğinin Sona Erdirilmesi "Emek gücünü" oluşturan yannın büyükleri, sömürü karşısında korumasızlar • Çocukların "ekmek kapıları" genellikle atölye ve benzeri iş yerleri. Özellikle 110 işçi çalıştıran küçük işletmelerin çocuk işçi istemi yüksek. Bunun ardında "küçük ucuzdur" mantığının yattığı da bilinen bîr gerçek. yanında gelişen "enformel" sektör olarak ifade edıyor. ' DİE araştırmasına göre, Turkiye genelinde ekonomik faaliyette bulunan çocukların yüzde 95'i, 19 işçi çalıştıran iş yerlerinde çalışıyorlar. Sanayi sektöründe 5 ile 9 arasında işçi çalıştıran işyerlerinde çalışan çocukların oranı, yüzde 32, tıcaret sektöründe, daha çok 2 işçi çalıştıran işyerlerinde çalışan çocuk oranı yüzde 40, hizmetler sektöründe ise daha çok üç işçi çalıştıran işyerlerinde yüzde 42 oranında çocuk çalışıyor. Türkiye Işveren Sendıkaları Konfederasyonu (TlSK)'in, 1994 yılında yaptığı araştırmaya göre ise büyük işyerlerinde 27,671 çocuk çalışıyor. Bu işyerlerinde çocuklar, toplam çalışanların yüzde 2,9'unu oluşturuyor. Bunların, büyük bir bölümü, meslek liselerine devam edıyor. Ancak yüzde 2.6'sı işçi, yuzde 3'ü de çırak statusunde çalışıyor. Istanbul Sanayi Odası'nın Şubat 1995 tarihli "Gümrük Birliği'nin Imalat Sanayi Sektörü Üzerindeki Etkileri ve Bu Sektörün Rekabet Gücü" konulu araştırmasında KOBl'lerin toplam ıstihdamın yüzde 53'ünü karşıladığı, toplam katma değerın de yuzde 38'ını yarattığı belirtiliyor. Toplam nüfus içınde yaklaşık 25 milyonluk bir kesimi temsil edıyorlar. Özcan Karabulut, araştırmasında, kayıtdışı ekonomi ile çocuk işçi çalıştırılması arasında bir bağlantı kurarak, "Kayıt dışı Celir düzeyleri düşük ailelerde çocuga "potansiyel işçi" gözüyle bakılıyor. ekonomiyle işletmeler, artan bir biçimde çocuk işgücüne bin rakamına ulaşıyor ve her dört çocuktan biri çalışıyor. ProjesiIPEC" kapsamında ihtiyaç duyarlar. Küçük bunun 4 milyon 118 bini Türkiye için bu oran da 3 yapılan "Çalışan Çocuklar işletmeler fason üretim çalışıyor. 11 milyon 889 bin milyon 549 bin rakamını ifade Ulusal Anketi"ne göre, yapma eğilimleriyle, olan 614 yaş grubu çocuk edıyor. Türklş Çalışan Türkiye'de, çalışan her yüz enformalleşme için uygun nüfusun, 1 milyon 73 binı, 7 Çocuklar Bürosu Müdürü kişıden 18'i, 619 yaş potansiyel özelliklere milyon 62 bin olan 1519 yaş Ozcan Karabulut, Friedrıch grubundaki çocuk ve gençler. sahiptirler" diyor. grubu genç nüfusun, 3 milyon Ebert Vakfı'nca, Aralık 1996'da Yine araştırmaya göre, 45 bını çalışıyor. Çocuk Vakfı yayımlanan "Türkiye'de Türkiye'de, 59 milyon 829 bin Başkanı, Ruhi Şirın'ın derledıği Çalışan Çocuklar" sivil nüfusun, yaklaşık yüzde 3.5 milvon cırak bilgiye göre ise 814 yaş grubu araştırmasında, çocukların 32'sini 619 yaş grubundaki arasında Amerika'da her beş çalışma alanlarını, büyük çocuklar oluşturuyor. Bu yaş Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık çocuktan bıri, Türkiye'de ise kentlerde "formel" sektörün grubundakıler, 18 milyon 951 ve Yaygin Eğitim Genel Mudür