Katalog

Sayfa 10 Dünya değer yitirdi • lsviçre'nin ulusal havayolu^ Swissair'in hisseleri, bu yıl zararedcbilecegi uyansını yapmasıyla, yüzde 5 oranında düştü. Almanya vergileri düşürecek • Eedcral Almanya Başbakanı Helmat Kohl ve koalisyon ortaklan, 1998 Ocağı'ndan itibaren ticaretteki yüksek vergi oranlannı azaltma karanna vardılar. Bu karar, yatınmlan vc iş imkânlannı canlandırmak, ücretlerdc reforma gitme ve vergi sistemlerinde uyum sağlamak için alındı. Marlboro Portekiz'de büyüyor • Amerikan sigara üteticisi Philip Morris, Portekiz'in hükümet kontrolündeki tütüıı şirketi Tabaqueicra'nın yüzde 65'lik payını satın aldı. 211.6 milyon dolarlık bir teklifle şirketi devralan Philip Morris, Ispanyol grubu Tabacalera ve Fransız Scita'yı gcride bıraktı. Polonya'da yayıncı özelleştirmesi 1997: OECD ERCIN Londnı 996 bcklencndcn claha iyi bir yıl oldu. OECD, 1 997'de dc ben/er bir perforınans öngörmcklc birlikte, temkıııli olmaya çahşıyor. Haksı/ da degil. Ufukia çok bclırgin bir tehlike görülmemekle birlikte, dünya ekonomisinde çok sayıcla bclirsi/lik noktası ve bunlardan birinin, halta birkaçınm da beklenmedık bir anda şiddetli bir ıstikrarsızlıga dönüşmesi olasılığı da yok degil. 19%, dünya ekonomisinde düşük enflasyon ve ekonomik büyümc yılı oldu. ABD vc Rusya seçimlerinde bir sürpri/. olmaması ve Ycltsin'in hayatta kalması geneldc ekonomik istikrarın devamına yardimcı oldu. Ancak her ülkede aynı güçte vc uzunlukta olmasa da, neredeyse 67 aydır süregelmekte olan ekonomik toparlanmanın ve I987'dc yaşanan geçici çöküşü saymazsak 14 yıldır yaşanan boga piyasalannın sonuna gclinmekte olduğuna ilişkin endişcler de bu scne arttı. Iş devreleri (business cycles), uzun dalgalar (long vawcs) konulannın tekrar tartışmaların ön saflanna çıkmaya başlaması düşündürücü. 1995'te 89 ycne düştüktcn sonra toparlanan dolar 1996'da oldukça güçlüydü. Hatta yıl sonuna dogru 114 yen civanna yerleşmiş gibiydi. Ancak ABD'nin dış ticaret açığı ve dış borçlan rekorlar kırmaya devam etti. Belki de bu yüzden, dolann uzun dönemli dalgalanmalan, gerileme cğilimi göz önünde bulundurularak, ycniden tartışılmaya başlandı. Tiim bunlara ek olarak, 1980'lerde egemen olan neo liberal ekonomik görüşlere yönclik elcştirilerin, 1996'da hcmen her alanda gerck teori gcrckse dc siyasi olarak ön plana çıkmaya basjladığı göriildü. Avrupa'da işçi harcketleri, Latin Amcrika'da işçi harekctleri ve gerilla eylemleri, Uzakdoğu'da işçi cylemlcri, ABD'de seçim kanıpanyası sırasında yükselen hoşnulsuzluklar hep libcrali/mi ve hatta küreselleşmeyi hcdcf alıyordu. Yuksulluk artarkcn işsizligin ekonomik (oparlanma döncmiıulc bıle gerılemedigı (belki ABD hariç) gö/lcııırken, Wall Street ve Londra borsalarmdaki yatırım müdürlerinin senelik primleri, 1980'lcri hatırlatacak bir şekilde lıı/la YILDIZOĞLU 1 yükseldi. Milyon dolarlık prımler, bir Financıal Times başyazısında bile ;,im^eklcri ü/erine çekccck vc gazele, daha a? açgözlü olmak ve daha çok dayanışma ve ış.bırlıgi ü/erine, Adanı Smith'i de referans göstererck bir nııtıık ainıak ihtiyacında hissedecekli kendinı. Yılııı son haftalarmda 1980'leri haiırlalan şiddctli borsa sarsıntılan yaşandı. Bu arada Avrııpa l'ara Birliği'nc dogru bir adını daha alılırken, birçok gö/lemciye göre gelişmeler, belli aralıklarla toplıı haldc uçurumdan atlayan I A'mminji'lerin (hirtür fare) uzun koşusıına henziyordu. Bu arada OF.CI), 1997'dc Almanya, Fransa \e İtaha gibi ülkelerm hiçbirinın Maastricht koşullarına uyacak bir malı disiplini saglayamayacagını düşündügünü açıkladt. 1997 bu kadar ivi olmayabilir OECD aralık raporunda, 1996'ya yönelik olarak, öneeki raporlara nispcten olumlu bir manzara çizilirken, I997'ye ilişkin tahminlerdc aşağı dogru bir düzeltmc yapıldıgı görüldü. OECD üyeleri ülkclcrin büyümc hızlarma ilişkin öngörüsünü 1996 için yüzdc 2.1 'den yüzdc 2.6'ya çıkarırken, 1997 için yüzdc 2.5'ten yüzdc 2,4'e indirdi. OECD'ye göre, 1996'da ABD'de 2.4 olan ekonomik büyüme 1997'de 2.2, I998'de dc yüzde 2 olacak. Japonya'da ise durunı oldukça farklı: 1996'da yüzde 3.6 büyüyen Japon ckonomisindc büyüme hızının 1997'de yüzde 1.6 olması bekleniyor. Avrupa Birligi'nde ise 1996'da yaşanan ekonomik toparlanmanın dcvam etmesi ve büyümcnin yüzdc I 6'dan yüzdc 2 4'e çıkması bekleniyor. Ancak OECD, Almanya ve Fransa gibi ülkelerdc, işsi/ligin ekonomik büyümeye ragmen artmaya devam edebilccegine işarct cdiyor. Işsizliğin yanı sıra OECD hemcn biitün gelişmiş ülkeleri etkileyen borç krizine dc değinerek bütçe açıklanna ilişkin uyanlarda bulunuyor. Ancak mali disiplıne ilişkin tedbırlerin ekonomik büyümc hedefleri ilc çeliştiği de bir gerçck. Görüldügü gibi, OKCD oldukça iyimser. ancak tenıkinli. Gerçekte dünya ekonomisinde tcmkinli olmayı gerektireeek oldukça önetnli belirsizlik alanlan var. Bunların başında ABD ıle U/akdogu arasında. 1996 sonuna dogru ve özcllikle APEC/.irvesinden sonra, belirgınles.en bir yaklaşım farkı geliyor. Bu durum. Husimss Week dergisinde (30/12/96) Lihcrali/mle Mcrkantilizm arasında derınleşen bir ııçurum sonucu şekillenmeyc başlayan "iki kııluplu dünya ckononiisi" olarak tespıt edıldi. BW, ABD'de dü'jük enllasyon. ıstıkrarlı büyüme, kallanılabılır bir ı^sı/lık \e yüksek kârlardan oluşan bir "Neııi Ekononırnin ortaya çıktıgını düşüıuiyoı. ABD'nin, bugünkü ekonomik performansını koruyabılmesı için dış pazarlara ve yatırım alanlamıa büyiik gereksinimi oldugunu savunuluyor. Buna karşılık, Japon ekonomısinin 1997'de tekrar yavaşlayacak olması vc Uzakdoğu'da ise "Kaplanlar"ın hızlı büyüme döneminin sonuna yaklaşmakta olması, bu piyasalarda korunma içgüdülerini vc bölgesel işbırligı egilımlcrini güçlendiriyor. Bir diger fay kırığı ise borsa ilc mali dengelerin çakıştıgı noktadan geçiyor. Hemen bütiin analistler, cn "bullish" olanlar bile borsanın bir düzeltme noktasına yakın oldugu konusunda hcmfikirler. Aynlık, bu düzeltmenin arkasından gclcbileceklere ilişkin. lyimserler, düzeltmenin arkasından, tırmanışın 1987'de oldugu gibi, tekrar başlayacagını düşünüyorlar. Daha "gcrçekçi" olanlar ise uzun dönemli yavaş bir aşınma bckliyor. Bu uzun dönemli gerileme senaryosunu destckleyen en az iki yaklaşım var. Biri 7 gelişmiş ülkede görülen kamu açıklanna ve borçlanna ilişkin. Bu çapta kamu açıklarının, ilk dcfa bir savaş döneminin dışında oluştuguna işaret eden gözlemciler, bu açığı kapamak için gerekli ekonomik politikalannın da zorlugunu göz önüne alarak, bu basıncın ister istemez faizleri yükscltcccğine inanıyorlar. Ikinci yaklaşım ise daha esoterik. Gözlemciler, 1970 öncesindc 45 yıl sürcn Kitchin devrelerinin (business cycles) yerini giderek, özellikle 1980'lcrden itibaren, 810yıllık Juglar dcvrelcrine bıraktığını savunuyorlar. Böylece ortaya ilginç bir durum çıkıyor. 10 yıllık dönemlerin sonunda ekonomik toparlanma, başında ise uzun vc şıddetli bir durgunluk, hatta resesyon. Şimdi bir on yıllık dönemın sonuna gcldigımizi vc bir ekonomik toparlanmanın da bitnıck üzere oldugunu bilmem hatırlatmama gerek var mı'.' Ozetle 1997 yılı ilginç bir yıl olacaga benziyor. Belki de yüz yıl bitmeden, yenisinc nasıl girecegimizi bu sene yaşanacak gelişmelerdcn ögrcncccgi/. (£s • Hachette Dağıtım Hizmetleri (HDS), Polonya'nın Ruch basın dağıtım şirketi ve iki ortağının, yüzde 75 hissesini alacak. Varşova hükümetinin özcllcştirmc kapsanıında satışa çıkardığı şirketin, toplam hisse satış fiyatı 128 milyon dolar tutarında. Fransız Lagardere grubunun bir bölümü olan HDS, bir zamanlar Polonya'nın basın dağıtım tekelini elindc bulunduıan ve hâlâ basın marketinin yüzde 60'ını clinde tııtan Ruch için 83 milyon dolar ödeyecek. tspanya T'sini satacak • Ispanyol hükümeti, Ispanyol haberleşme şirketi Telefonica'nın, tamanıen özelleştirileceğini duyurdu. Hükümet, hâlâ kuntrolünü elinde tuttuğu yüzde 21 lik hisseyi, 3.56 milyar dolar yaklaşık degerle şubat ayı ortalarında uluslararası tckliflere açacak. Otomotiv devleri Latin Anıerika'da • Arjantin Cutnhurbaşkanı Carios Menem'in Cordoba'daki Fiat'ın 600 milyon dolarlık yeni tesislerini açmasıyla Güney Amerika'nın araç endüstrisinde 9O'lı yıllann en önemli kilometre taşlarından biri yaşandı. General Motors ve Volksvvagen grubu içindeki Audi'nin şubeleri de Brezilya'da büyük yatınmlar yapmayı düşünüyorlar. Aynı şekilde Chrysler de Cordoba'da yatırım yapacak. Samsung'a yeni yönetim • Dünyanın en buyük bellek çipleri üreticisi Samsung Elektronik'in hisseleri, şirketin başkanı oeğiştikten sonra yüzde 7.2 oranında yükseldi. Bu yönetim değişikliği Şamsung'da yaşanan en büyük revizyondu. Italya'da banka sorunu • Italyan Hazinesi, sorunlu Banco di Napoli'de 1.977 trilyon liret anapara artışı yaptığını açıkladı. 1995'tcki 2 milyar dolara yaklaşan bankanın zararlarından sonra Hazine, bankanın kontrolünü cline almıştı. Hazinc, Güney Italya'nın en büyük bankasının yüzde 60'lık bölümünü salacak. Asya kaplanları inişte • Bu yıl Asya Kaplanlan'nın işadamlan düşük büyümeden endişeliydiler. Elektronik ihracatındaki diişüş, Singapur ve Tayvan'ı vurdu. G.Kore'deki yavaşlayan ekonomi dc kısıtlamalara ve kemer sıkma politikasma yol açtı. Yükselen Asya starı ise Filipinler'di. DERLEYEN: KADİRCÖNÜLLİJ (MtHA)