Katalog

Sayfa 5 • Devlctın satışa sunabıleceğı malvarlığı bıttığınde,bugelır kalemı de bıtecek, fakat konsolıdebütçenın borç yığma gücü tükenmı^ olmayacaktır. BLI nedenle, sorunun çözümükalıcıgelır kalemlerı bulmadan geçmektedir. İZZLI HNÖNDLR 997 konsolıde butçesı ınanılmd/ bır bıçımde dcıık oldiak bağlanmış bulunıııaktadtr Dıgeı bıı dcyi'jlt faız odemelerı dc ılahıl olarak tuııı lıarcamalann olağan bııtçe gclıılen ık kaısılanması ongoıulmus 6 25S tıılyon 1 L olarak saptanan haıcamalaıa aynı mıktaıda olağan kayııak bulunaıak ycnı donemde net boıçlanmaya gıdılmeyeccgı ıına cdılmcktcdır Aşagıda ıneckyecegımı/ butçe gıder vc gelır kalcmlu ııım dogı ıı oldıığu vaısayııııı altında dalıı boylecc denk olarak baglanan butçcnın boıçlanmayı tamamen oıtadan kaldııacagı dusunulnıcmclıdıı Nakıt lıarcketlcn vc nakıt ılıtıyacı ıçın borçlanmaya basvurulacağı gıbı mcvcut boreuıı anapaıa guı odemesı n,in de borçlannıa yoluna gıdılecektıı Boyle bırdcnk butçcnın tasıdığı anlam taız odemclcrının yapılabılmcsı ıçııı borçlanma yapılmayaeagıdır Bunun da anlaını, ekononııde faız lıaddı değışmedığı surcce borç mıktarının değısmeyeeegıdır Butçeler ekonomılerın bırtur yansıması oldıığu ıçın ekonomık yapılar vcya bu yapılaı ıızeıınde uygulanan polıtıkalar çok radıkal bır bıçımde değısmedığı sureee, butçelerdc de keskın donıısum ve dcğısımler gorulemez hkonomılerın bugunden yarına degışıncsı fazla olası gorulmedığı i(,ın, dıkkatler daha çok muhtemel pohtıka değısıklıkletıne yonclmektedır Ben dc bu ya/ıda bu lıır değısıının olup olmadıgını ırdclcycccğım Bunu da çesıtlı butçe kalemlerının /aman ıçmdekı gelısme seyıını dıkkate alaıak yapmaya çalışaeağım 1997 butçe hartama kalcmluındc hıçbıı radıkal değısjm gorulmemektedır Butçe hacmı çok cılızbıı aıtış gosteıııkcn faudışı butçe harcamaları bıra/ gerılctnıjtır Zıra faız tumoru buyudukçe bır yandan butçeyı buyuturkcn dığer yandan da olağan hareama kalemkrını sıki!)tıı niıiktaılır Nıtekim faız yuku artaıken pusonel harcamaları ve yatırım hareamaları gorclı olaıak gerılenıış bulunmaktadıı Bııyıık bır aldatmata olan KİI tıanskrlcıı de tabloda gorulduğu u/ere gerıleycrek nornıal seyıını sLiıdurmustuı Boyle bu lıaıcaına bıksım ve gelısımı sıırprı/ bıı sonııea bağlamaktadıı Bııtçc açıgı anıdeiı sıfırlanmısi 1996 yılında X6I tıılyon lııa olarak ongoıulmus olan butçe açığına karşın oeak agustos gerçekleşen açık 660 trılyon lııa olnıus vc bu açığın I katıılyon lıranın da ıı/erıııe çıkacağına kesın gozu ıle bakılnıaktadıı Son 1 I * 0 > yılın bıılçckrınc bakıldmuıda Güncel 1 97 bütçesi politik kararlara gebe gerçekleşcn butçe açıklaıının, ongorulenın yu/de M) S() lazlası olduğu gorulmcktcdıı O halde bu yıl nasıl olurda butçe denk bağlanabılır' Harcama ccphesınde fazla anormal bır^ey yok derken suregelcn anormallıgın korunduğu ıtadc edılmektedır Orneğın deflatorun yuzdc 65 alınması herhalde gerçekçı değıldır Ortalama dolar kurıınun 135 bııı lıra olarak bclırlenmesı cıddı ku^kuları da beraberınde getırmektedır Aynı şekıldc yuzde 4 olarak kabul edılen buyume oranı da tartışnıalı gorulebılır Geçen yılba^ı ıtıbarıyle yapılmı^ olan CıSMII tahmınını yuzde 65 deflatur ve yuzde 4 rccl buyume katsayıları ık 1997 yılına td!>ıdıgımı/da, 25 ^60 trılyon lııa olarak vcrılen yeııı tahmının oldukça gerısınde kalnı.ıktayı/ (Yaklaşık olarak 20 katrılyon lıraya ulaşılmaktadır ) Butçe kalemlerının gelırlcr bokımunc geçtığımı/de durutıı bıraz aydınlığa kavuşmaktadır Butçe gelırlerınde gelııler ıçınde de "vcrgi dışı nornıal gclırler"de çok buyuk bır sapma gorulmcktedır "Devlet Patrimuvanının gelırlerı" kalemı, 1996'dakı 82 trılyon lıra duzeyınden, 1 170 trılyon lıraya çıkartılmi!} bulunmaktadır Bu mıktar borç taıztutarı olan 1 X64 katrılyon lıra ıle karşılaştırıldığında faız gıderının yuzdc 63'unuıı bu kalemden kar!>ılanacağının ongoruldugu duşunulebılır Gclır vcrgısındc dc yu/de 111 gıbı oldukça yuksek bır arti!} ongorulmektedır Oyle gozukuyor kı gelır kalemlerı fevkalade ı,ı>ırılmı<> ozclle!>tıımo gclırlcrı tamamıyla borç faı/ı odcmcsınc tahsıs edılmı> ve boylece lıayal urunu bır denk butçe ohüjturulmu1} (ıclırlerın boyle şışırılmesı samımıyet ılkcsınc aykııı dır Ongorulen gelırler 1997 yılında saglanamayacagı gıbı kalıcı da artısjar vergılerın ol.ığan degıldıt Devlctın satıvı esııeklıklerı karsjsmda ancak sunabıleceğı malvarlığı bıttığınde, oldukça yuksek nomınal gelıı bu gelır kalemı de bıtecek fakat artısları sonııcunda elde edılebılıı konsolide butçenm borç yığma Bu denlı yuksek nomınal gelır artısı gucu tukenmış olmayacaktır Bu ıse ancak yuksek enflasyon ve nedenle sorunun çozumu kalıcı buyuk carı açıklarla sağlanabılır gelır kalemlerı bulmadan fnflasyon yukseldığı zaman, geçmektedir Boyle bır butçe kamu personel ve dığcr carılerın kcsıınını, yatırıınlar ve dıger hesaplanmasında kullanılan hızmetlcr alanında kuçulturken, deklator fevkalade yctcrsız kalır Bu ekonomıde kaynak dağılımını durum, gelır dağılımının kamu bozacak vc kamu kesımınde personelı aleyhıne gelışmesıne etkınlığı daha da gerıletecektır nedcn olur Butçe bır tahmındır Kamu rahmın de doğal hızmetlerının olarak yanılma • Gelecek yıl borç du/eyını faızlerinın yüzde 63'ünü bugunkundcn daha yukarılara karşılayacak kaynağı, bu çckebılmck ıçın unsuru yıl olduğu gıbı, reel kamu tasjmadığı hareamalannın bulamayacağız. surece, etık arttııılması değerler Ozelleştırme hukuk, gerekmektedır çcrçevesınde kamu yatııımlaıı ahlak ve ekonomı gorulebılır Butçe çok yetersı/dır yapılııkcn kan>ısında bu kadar 1997 butçesı samımıyet kısa vc u/un şaibelı ıken, böyle bır ılkesınc uyulması donemlı etkılcrı bır ahlak kaynaktan bu kadar bol kuralıdır Butçe açısından gelır dağılımını da gelır bcklemck yıllık bır/aman olumsu/ kesıtını gostcrır hayaldendeötedır. etkıleyecektır Ancak bu Bır kerc •jimdıyc gostcrgenın dek olduğu gıbı bundan boyle de, gerçeğe yakın olabılmesı geçmi!) buyuk faız odcmesı rantıyc sınıfını ve gcleceklc organık ve yapısal bcslcyeceklır Rantıye sınıfı o denlı ılıskı ıçınde olması ıle olasıdıı Aksı devlete sıttını dayamıs kı denk durum ancak bır aldatmaca oluı Bu butçe açıklaması bu sınıfın aldatnıacanın 1 aylık omııı vardır so/cukrını panığe uğratmıs,a Bu butçe bu yıl ıçın aldatmaca benzemektedır Bu kısılerdenk olmasa bıle gelecek yıl borç butçenm ncdcn olamayacağını değıl laı/lerının yu/de 61 unıı dc ncdcn olmaması gcrektığını karşılayacak kaynagı bu yıl oldıığu halka anlatmava çalışmaktadıı gıbı bulamayaeağı/ O/cllcşlırmc C ena/c leva/ımatçısınm muşleıı veya yabancılastııma hukuk ahlak 1 bcklemcsı gıbı ()/clleştıınıe bır ve ekonomı k.ıısısında bu kadar doncmlık lah.ıthk saglayabılsc dahı saıbelı ıkcn boyle bır kaynaktan bıı ucıız kapatılan kuıuluşlar devletten kadaı bol gclır bcklemck hayalden alınac.ık kıcdıkı vb yollarla gelır dc otcdır Boyle bır butçe sadece dağılımını buyuk halk yıgınları ekonomık \c sosyal sonuçlara alevhıne bo/acaktıı değıl takat ba/ı polıtık kararlara da Verm k ıkmlcrındc ongorulen ucbe uorukbılır ^ a k . Harcamalar/GSMH 190lı yılların konsolide bütçe karşılaştırmaları 1991 20 5 167 38 78 27 1 9 53 1 5 36 08 25 151 124 06 1992 20 1 164 37 85 1993 24 3 185 1994 23 1 154 1995 22 5 150 1996 24 2 177 8.2 76 17 04 36 46 21 08 2.6 20 7 15 7 24 1997 24 6 17 1 7.5 66 20 03 00 75 20 08 HarcamalarFaız/GSMH Faiz/GSMH Personel gıderı/GSMH Yatırımlar/GSMH KİT transferı/GSMH Butçe açığı/GSMH Faız dışı açık/GSMH Eğitım/GSMH Saghk/GSMH Savunma/GSMH Gehrler/GSMH Vergi gelırierı/GSMH Vergı dışı gelırler/GSMH 58 85 77 70 75 66 13 06 4.1 34 23 06 24 180 142 1 0 26 07 4.3 06 27 13 6.7 09 19 05 39 38 31 08 40 09 40 09 27 174 132 09 14 157 128 07 27 190 151 1 2 26 24 6 17.2 57 Kaynaklar Muhtelıf yıllara aıt Butçe Gerekçelen ve Ekonomık ve Sosyal Gostergeler DPT Ankara 1996