Katalog

6 KAPAK Oya Köymen hocalık yaptığı iki önemli okulu, YÖK öncesi Ortadoğu Teknik Üniversitesi ile YÖK sonrası Boğaziçi Universitesi'ni yazdı. YÖK öncesi YOK sonrası r*J BÜ 1978... Ekonomi mezunları Ova Kövmen'le (arka sıra ortada) birlikte. OYA KOYMEN* u yazıdaki amacım hocalık ettiğim YÖK öncesi ODTÜ (Ortadoğu Teknik Üniversitesi) ve YÖK sonrası BÜ'deki (Boğaziçi Üniversitesi) akademikyaşama dairbazıizlenimlerimi okurla paylaşmak. YÖK öncesi ve YOK dönemi, dünya ve Türkiye iktisat tarihinde bir kırılma sürecinedenkgeliyor. 1980 öncesi dünyasında Keynesçipolitikalar çerçevesinde devletin tam istihdamıhedeflemekveiktisadikrizleriazaltmak gibi görevlerinin yanı sıra yurttaşlarına eğitim, sağlık veemcklilikgibi sosyal hizmetleri de sunması bekleniyordu. 1980 sonrasında ise neoliberalizm baskın ideoloji oldıı vebıı doğrııltudaki iktisat politikaları, özellikle azgelişmiş ülkelere belirli uluslararası kurumlar aracılığıyla dayatıldı. Böylece 1980 sonrası, II. Dünya Savaşı sonrası 2"> yılda uygulanan refah toplumu/sosyaldevlet anlayışına dayanan Keynesçi politikaların tersineçevıılmeyıllan oldıı. Bu siireç, devletin iktisadi vetoplıımsalrolününyok edilmesini, özel sektörün her şeyi en verimli veen ııcıız üreteceği inancınıngerekleri nin yerinegetirilmesini kapsıyor. Üniversitelerdeki yönetim anlayışı ve sosyal bilimlcr de dünyada yükselen bu dalgadan etkilendi. YÖK Öncesi ODTÜ ve Sosyal Bilimler ODTÜ o zamanlar mütevelli heyetle idareediliyorduveherkessözleşmeliydi. Ama özel sektör temsilcilerinin de yer aJdığı mütevelli heyet, üniversiteyi "şirket mantığı" ileyönct(e)mezdi. Şimdiki bazı özel iiniver sitelerdeolduğugibiöğretimüyesiodaları "panoptikon(l)"düzenindeolmadığıgibi, sabahO9akşam 17 "kartbasma"yabenzer bir uygulama da yoktu. Zaten herkes ODTü'yehiçbirdışzorunlulukolmaksızınkoşa koşa giderdi; çiinkü orası meslekt aşlarla ve öğrencilerle hem sosyal ilişkilerin, hem deakademiktartışmalarınodağıydı. YÖK dönemi gibi herkesin yılda filan sayıda, filandergilerde.makalebastırmazorunlulu ğıı da yoktu. Belki debu özgürlük nedeniyle 19601980 döneminde, sosyal bilimlerde hemnitelik.hemdenicelikolarakbilimsel yayınlarda büyük bir artışgörülür. Bilim, sanat ve edebiyat insanları yaşaciıklarıdönemin dünya ve Türkiyegerçeği ni anlamaya ve anlatmaya çalışıyordu. Heyecan, merak, ortaklaşa çalışma, daha önceki bilimsel çalıştnalara saygı ve onlardan yararlanma bizlere çok doğal geliyordu. Osmanlı veTürkiye'nin "düzenini" anlamaya çahşıyorduk; çünkü toplumsal gelişmenin tarihsel boyutu, nercden gelip, nereye doğru gidildiğini anlamak açısından bizccvazgeçilemezbir eksendi. 1960'larplanlısanayileşmeyeöncelikverildiği yıllardı ama, nüfıısun mutlak çoğunluğu köylerde yaşadığı için, saha araştırmalarında kırsal kesimebüyük ilgi vardı. Devlet Planlama Teşkilatı uzmanlan, ABD'li kalkınma uzmanlan ile üniversite içinden vedışındanaraştırmacılar.Türkiye'de kırsal yapıyi anlamaya çalışıyor, özgün veriler toplanıyor ve son uçlar yayımlanıyordu. Bu döncmde ABD'li uzmanlar, daha çok köy içindekiiktidaryapısını,"ennüfuzlukişiyi"bulmayayönelikanketlerdüzenlerken, ODTÜ'de Mübeccel Kıray önderliğinde SosyolojiBölümüöğrencileri.kasabavegecekondu sorunlarını inceliyordu. Kıray, iktidarın köy dışında aranması gercktiğini savunarak.köykasabaveköylütüccarilişkisini araştırıyordıı. Başkakaynakların yanı sıra, saha araştırmaları kuramsal ve sistemsel analizlerin verileri arasındaydı. Türkiye'deki önemli toplumsal dönüşümlereyolaçabilecekolaylarailişkinODTÜ'denbirörnek,sanırımüniversitetoplum ilişkisinedairbirfikirverebilir. Türkiyc'nin o dönem en büyük barajı olan Keban'ın yapılmasıyla birlikte 30 bin kişi zorunlu göçettirilecekti ve pek çok tarihi eser sular altında kalacaktı. Bu, baraj yapımı nedeniyleTürkiye'ninozamanakadarkarşılaştığı en büyük zorunlu göç olayıydı. Üniversite yönetiminin desteğiyle Mimarhk Fakültesi hocaları ve öğrencileri, tarihi eserleri nasıl kurtaracaklarını araştırmak üzerebölgedesahaaraştırmalarınabaşlarken Ekonomi Bölümü'nden hocalar veöğrenciler, SosyolojiBölümü'nünkatkılarıyla zorunlu göç ettirilecek 30 bin kişinin (daha sonraki iskân sortınlarına da yardımcı olabilmekamacıyla)yaşadığıyörelerde iktisadi ve toplumsal ilişkilere vönelik 4 yı! sürecek saha araştırmasına girişıyordu. Öbür kırsal kesim saha araştırmalarında özellikleDoğu Anadolu'dakapitalizm öncesi üretimbıçimlerineilişkin (ağalık.a^iret ilişkilerigibi)yayınlaryapılıyordıı. (ietıel