Katalog

CUMHURİYETDERGİ Kızıl saçlı soprano GÖKHAN AKÇURA Iclal Ar'la 1989 yılında tanıştık. Ferhan Şensoy Ses Tiyatrosu'nu restore etmiş, Istanbul Belediyesi de bir multivizyon hazırlanması için benimle ilişki kurmuştu. Bu mekânda kimler oynadı, çalıştı diye araştırırken, 1930'lu yıllarda Şehir Tiyatrosu'nun dekorlarını yapmış olan Vedat Ar'la tanıştık. Röportaj yapmak için evine gittiğimde eşi îclal Hanım da, günlük jimnastik çalışmasını yapmak için spor salonuna gidiyordu. Vedat Bey'e laf arasında sordum. 1930'lu yıllarda îpek Film Stüdyosu'nda montajcı olarak çahşırken tanışıp evlendiklerini söyleyince ilgim iyice arttı. Aile albümlerindeki fotoğraflara baktığımda ise kararımı vermiştim. Vedat Ar'dan sonra Iclal hanımla da röportaj yapacaktun. O dönemin bir kadın dergisinde yer alan bu röportaj "Kızıl Saçlı Soprano" başlığını taşıyordu. Aradan 15 yıla yakın süre geçti. Ar çiftiyle ilişkim hiç kopmadı. Vedat Ar'ın bana hediye ettiği "ex libris"li kitaplar kütüphanemin en değerli köşesini oluşturuyor. Onu birkaç yıl önce kaybettik. îclal Ar ise her dönem olduğu gibi, yaşama sıkı sıkıya baglı. Şu sıralarda, çektiği fotoğraflan Levent Tenis Kulübü'nde sergiliyor (23 Nisan8Mayıs). îclal Ar, müzikle iç içe yaşamış bir aileden geliyor. Anne tarafından dedesi Kılıççı Osman Bey yıllar önce Selanik'ten gelip Istanbul'a yerleşmiş bir tüccar. Onun eşi Havva Hanım ise bu kalabalık ailenin temel direği. En büyük çocukları Besime Hanım çok iyi keman çalıyor. Besime'den sonra gelen kızkardeş Rabia Afet Hanım (ki îclal Ar'ın annesi olacaktır), alaturkaya meraklı ve ut çalıyor. Neyyire ve Lebibe adlı ve aralarında sadece bir yaş bulunan diğer iki kızkardeş ise aile arasında güzel sesleriyle ünlü. Onlarla yıllar sonra, "Lale ve Nergis hanımlar" takmaadlarıylagramo fon yıldızları olarak yeniden karşılacağız. Daha ufak kardeşleri de ablalarının yolundan yürüyecek. Ama gerçek adıyla, Bellus Hanım olarak plaklardolduracak, radyo konserleri verecek. îclal Ar;bukızkardeşlerden Rabia Afet Hanımla Edip Kalyoncu Bey'in çocukları olarak böyle bir müzik ortamında dünyayageldi. Şişli'debir apartman dairesinde oturuyorlardı. Iclal on.onbiryaşındayken ıl birolayyaşandı. Kapıkomşularının ahbapları olan bir Macar kankoca, küçük îclal'ın içindeki sanatçı kişiliği keşfetti. îclal'in anne ve babasına, "Kızınız çok yetenekli, olağanüstü bir sesi var. Ayrıca çok güzel bir kız da olacak. Onu bize verin, Peşte'ye götürelim, bir sanat okuluna yerleştiripyetiştirelim," dediler. Edip Bey daha ileri görüşlü olduğu için razı oldu ama Afet Hanım teklifi duyar duymaz düşüp bayıldı. Böylece Budapeşte hayalleri dile getirildiği an toprağa gömüldü. NÂZIM HİKMErLE.» Bu arada îclal Nişantaşı Ortaokulu'nu bitirmişti.Ailesi o zamanın ölçülerine göre, bunu yeterli bireğitim olarak kabul etti. İclal Ar, İpek Film Edip Bey, giderek büyüyen kızı Stüdyosu'nun nın evde sıkıldığını farkederek onu yeni açılan îpek Film Stüd montajcılarındandı. yosu'na yerleştirdi. Îclal'in teyNâzım Hikmet ona zesi Neyyire Hanımın eşi Naci îpekçi 'ydi. îşe başladığı gün onu stüdyonun müdürü Vahit îpek âşıktı, Muhsin çi Bey karşıladı. Ardından NâErtuğrul, ''Yüzüne zım Hikmet'le, Muhsin Ertuğrul'la ve diğer oyuncularla tanış baktıkça huzur tı. îclal Ar o yılları şöyle anlatıbuluyorum" yor: "Film montaj işlerini öğrenmeye başladım. Laboratuvar şe diyordu. Sonra fi Hoffman amirimdi. Bana üst müzikte karar kıldı. katta bir montaj odası verdiler, burada çalışıyordum. Odama oyuncuların gelmesini Vahit Bey ben sinema oyuncusu olamayayasaklamıştı. Beni küçük bir kız cağım, o zaman seni evlendireolarak kabul edip, korumasına yim, dedi. Böylece Vedat'la evalmıştı! Ses mühendisimiz Mor lenmeye karar verdik. Evliliktögen, TobisKlang firmasından reninde Muhsin Ertuğrul Bey gelmişti. Nâzım Hikmet o benim şahidim oldu. 1933'de zamanlar îpek Film evlendik, stüdyodan ayrıldım. Stüdyosu'nda senaryo Zaten oradaki faaliyetler de yayazan olarak çalışıyordu. vaşlamıştı. Yaşantımız tamamen Bana âşık oldu. Ünlü bir başka bir yöne çevrildi." şair, çok etkileyici bir kişi. Ben KIZIL AYİCLAL... de hoşlanıyorum ama, Nâzım evli. Bu nedenle duygulanmı hiç îclal Ar, îpek Film Stüdyobelli etmiyorum. Ama o her fır su'ndan ayrılıp ev kadınlığına satta yalnız kalmak için zemin başladı. Ama içinde çocuklukyaratıyor. Müdür Vahit Bey'e, tan beri varolan sanat ve müzik " îclal'ı benim odama yollayın," aşkıhiçsönmemişti.Budönemdiyor. îş gereği mecburen gidi de gunler aile arasında toplantıyorum. Ama çalışmak ne müm lar yaparak geçiyordu. Bu tür bir kün, Nâzım habire ilanı aşk edi toplantıda Necip Celal'le tanıyor, ben de başımı eğiyor öylece şıldı. "Onunlakısasuredearkaduruyorum. Filmlerde, operet daş olduk, zaman zaman akordeonunıı alıp o da bizım toplanlerde şarkılara söz yazarken 'kızıl saçlı kız'dan söz ediyor, tılarımıza gelmeye başladı Bir sonra bunları bana okuyup, gün yine yerlerde oturmu^u?. benim için yazdığıni söylu Romantik olsun diye herhalde, yor. Ama çok etkileyici olmasına ve ondan hoşlanmama rağmen hep uzakta tuttum kendimi." îclal Ar, daha sonra kocası olacak Vedat Ar'la da bu stüdyoda tanıştı. Yinekendisözleriyleaktarıyorum: "Bir gün Paris'ten yeni birgenç dekoratör geldi dediler. Vedat'la böyle tanıştım. îpek Film'in dekorlarını yapıyordu. Ben bu arada projeksiyon makinesini kullanmayı da öğrenmiştim. Gelen misafirlere stüdyoda film gösteriyorum. Sürekli çalıştığımız Muhsin Ertuğrul beni çok sevmişti: 'îclal'ciğim, birsenin, bir de Feriha Tevfik'in yüzüne bakınca içimi huzur kaplıyor, dinleniyorum,' derdi. Beni film oyuncusu yapmak için çok uğraştı. 'Karım Beni Aldatırsa' filminde , 'Bir Millet Uyanıyor'da oynatayım diye sürekli ısrar ediyordu. Ben de düşündüm ama biliyorum ki imkânı yok, ailem izin vermez. Sormadım bile. Muhsin Bey baktı