Katalog

12 MEKAN CUMHURİYET DERGÎ Kumrular gitti, adları kaldı... SAMt EREN Şair arkadaş / Bir derdin mi var/ Bir şeyler çıkarmak mt ıstiyorsun derdindcn / Ankara 'ya gelmelisin... CemalSüreya Ankara'da, Yukarı AyrancıKızılay ve DikmenKızılay hatlannda çalışan minibüs dolmuşlannın KızılayMilli MüdafaaCaddesi'ndeki hareket noktasının tam karşısında bıılunan ve başkentin belki de bu en yeşil sokağınin barındırdığı güzellikler daha hemen adıylabaşlanKumrularSokağı. Yolun iki tarafını boydan boya kaplayan ve güneşin ışıklarının kaldınmlara düş mesini kıskançlıklaengelleyen yaşjı çınar ağaçları 2530 yıl kadar önceyüzlercekumruyaevsahipliğiyapardı,on lar da karşılığmda adlannı vernıişlcrdi buraya. O zamanki adıyla Namık Kemal Orta Okulu'na gidip gelirken kumruların çıkardıkları seslcrvekoku hâlâ bclleğimdedir. Üzerimizc "bir şey" düşmcsin diye sürekli sakınarak yürüdüğümüzü de. Bu scvimli kuşjar bazcnizlerinisaçlarınızayadagiysilerinizcbırakırlardı... Bugün artık onlar orada değiller ya da o zaman ki kadar çok sayıda değiller. Nereye gittiler bilinmiyor. Kıışlar buradan ayrıldılar, ama isimlerini sokağın tabelasında ıınutarak... Dolmuşdurağındantamkarşıyageçip sağ kaldırım boyunca Necatibey Caddesi yöniine doğru yürünmeye başlandığında; çok sayıda giyim mağazasının, beyaz eşya dükkânının, eczanenin, kırtasiyenin, pastanenin, kuruyemişçinin, lokantanın, dönercinin önünden geçilir. Her zaman cıvıl cıvıldır burası, hele bir deo"iki"bahargeldiğinde! tlkbahardakimi ağaçlar öncü çiçeklerini çoktan görücüye çıkarmışken ya da mevsimlerin ecesi sonbahardainsanlarvekaldırımlargüzçekiciliğinebürünmüşkcn... "Ihtimal" değil midir; belki de Orhan Veli, ogüzel dizelerini bir i§ çıkışı Sıhhiye'de ya da Kızılay'da bulvar boyunca yürürken ya da yıldızlı ve başak kokulubirgecede Vakıf Han'a dönerken yazmıştır: Delieder insanı bu dünya / Bu gece, bu yddızlar, bu koku / Bu tepeden tırnağa çiçek açmış ağaç. Necatibey Caddesi'ndetı itrsyöne.yani dolmıış dııraklarına (Milli Müdafaa ("addesi'ne)doğruyüründüğündeise önünden gcçilenyapılannhemen tümü II. DünyaSavaşı yıllarının tanıklarıdır... Geçen yiizyıl daki bu en akıl almaz felâketin mavi geze geniyakıpyıktığıveyangınınkarabulutlarının Anadolu'yıı da kapladığı dönemde, her şeye rağmen bebekler ve ürkek anlık um utlar da doğuyordu. Bir de geceleri karartma yapılan çevre evlerin arasında bir takımyeni Ankara binaları... Yani, kumruların bu güzel ve gösterişsiz tarihsel yapılan da,"Savaş'ınÇocuklan"dır. Sınırlarımızdışındasavaşınve"yıkını"ın tüm dehşeti ile sürdüğü 1942'de, Kızılay'da yeni bazı binaların temcli atılmaya başlanmış, ve iiç yıl sonra bu bölgede baijkentiıı belki de ilk özgün ve modern mahallesi Ankara'da adını kumrulardan alan "Kumrular Sokağı" kentin, tarihiyle öne çıkan en ilginç sokağıdır. Yapılarıyla Ikinci Dünya Savaşı'nın tanığı olan bu sokak, araç trafiğine kapatılsa, bahçelerinde konserler verilse diyoruz. her türlii olası/tartışılabilir hatalara ve olumsuzluklara, hatta ilk günlerindeki belki de haklı mimari dışlanmalarına kar§ın, kanımca bugün Ankara'nın en değerli tarihsel zenginliklerinin arasında artık. Çünkü onlar, II. Dünya Savaşı'nın ekmek karneli yıllarını, Korc Savaşı'nı, 21 Mayıs Devrinıi'ni, 70'lcrdeki sancılı/acılıgünleri, KıbrısHarekâtı'nıve 12 Eylül'ü belki deen yakından, başkentin tam ortasından izlemiş suskun tanıklardır. îştebu yüzden,her ne kadar bölge kentsel SlT alanı ilan edilmiş ve tiim yapılan ile ağaçlan koruma altına alınmış olsa da; arahklarla gündeme gelen ve Kumrular Sokağı'nın tarihsel/doğasal dokusunu bozacakgirişimlerekarşı hep duyarlıolunmalıdır! Mahallenin hemen fark edilen özelliği yeşilliği ve dinginliğidir. Neredeyse bir orman içindeolduğusanısınakapılınanmahallede at kestanesi, çınar ve meşe ağaçlan Kumru oluşmııştırSaraçoğluMahallesi... Mahallenin, başIangıçtaSaraçoğlu olan isnıi daha sonra Namık Kcmal olarak değiştirildi. Memurıı kiralık cv sıkıntısından kurtarmak amacıyla planlanıp yapımlarına başlanan vc Türkiye'nin "ilk toplu konut projesi" olarak kabııl edebileceğimiz bu binalar, devlet lojmanları (MemıırEvleri) olarak 1945'tehizmetegirmişlerdi. Ogünlerde, bu konutların mimari özellikleri birçok bakımdan (demirden balkon kafesleri, mııtfak ve banyo pencerelerinin balkona açılması, kullanışsız iç yapı, vb.) eleştirilmişiil 1,2 J. Enbasjtadaheralandakendini kanıtlayan C^umhuriyetin böylesi bir projesine.bir'l'iirkmimaryerinebiryabancının, Prof. Paııl Bonatz (1877 1956)'ın, seçilmiş olmasından dolayı... Bu evler, yapılış, ve düzenlcnişlerindeki lar Sokağı ile buraya açılan caddelcri Ankara'da benzersiz bir konuma getirmiştir diyebilirim. Söz "cadde"yegelmişken; Kumrular Sokağı'nı Yahya Galip Caddesi'ne bağlayan ve gerek genişlikleri gerekse uzunlukları Kumrular Sokağı'ndan daha az olan yemyeşil ara yollara (1., 2. ve 3. Caddelere!), hem de başına kuru kuruya sayılar getirilerek, "cadde" unvanı verilmesinin bir nedeni var mıdır, bilemiyorum! Bence, Kumrular Sokağı ilekomşuhıklarınasanki daha bir yakışacak, üstelik güncelözelliklerineve/veya tarihsel geçmişlerinedeuygun düşecek.sonu "sokağı" ilebitcn dahaalbenili isimler verilebilir: Örneğin, Meşe Palamudu Sokağı, ÇıkmazSokak (3. (^adde;ki Ankara da, toplanı üç tanc "popüler" çıkma/sokakbtılunurmu acaba?), Kütüphanc Sokağı ya da Kumrucuk Sokağı veya